NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
Sontfectfag 31 latiuau.
Hcgencfe faacpnij
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
BIJVOEGSEL.
lo. 52. 1895.
VERSCHIJNT
G. M. KLEMKERK, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
blken MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
Prijs per drie maanden franco p. pf 0,95.
Enkele nummers0,025.
UITGAVE VAN
en
van 1 5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent.
Familieberichten van 1 5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
Vergadering van den Middelburgschen
Gemeenteraad van Woensdag 30 Jan. 1895.
Afwezig met kennisgeving de heer van
der Swalme.
Na opening der zitting spreekt de voor
zitter zijne beste wenschen voor de leden
der vergadering uit bij het ingetreden
nieuwe jaar en hoopt hij dat het jaar 1895
zich als een gunstig jaar, zoowel voor de
algemeene belangen als voor hunne bijzon
dere, zal kenmerken. Het kan niet anders,
vervolgt hij, of bij de jaarsverwisseling
staan wij onwillekeurig een oogenblik stil
om te beschouwen wat in het afgeloopen
jaar is tot stand gebracht. Bij dien terug
blik valt ons oog in de eerste plaats op de
duinwaterleiding, die, dank zij de goede
zorgen van de heeren Dr. Couvée en Inge
nieur Schotel, wier namen voor altijd aan
onze waterleiding zullen verbonden blij
ven, thans in een stadium verkeert dat
niets te wenschen overlaat en waarvan, bij
oogenblikkelijk gedurige vermeerdering van
inkomsten, nog veel kan verwacht worden.
De gasfabriek had wel eene vermindering
van debiet van 3 pCt tegen het vorig jaar
gerekend, doch bij het groote debiet is
die vermindering niet belangrijk te noemen,
terwijl alle mogelijke middelen zullen
worden in het werk gesteld om verdere
vermindering te voorkomen.
Kunnen wij verder met een dankbaren
blik terugzien op den toestand waarin ons
schoolwezen verkeert, niet minder aange
naam is de herinnering aan het Hooge
bezoek onzer geëerbiedigde Koninginnen,
dat wij in het afgeloopen jaar ontvingen,
een bezoek waarvan de indruk nog lang
ons bij blij ven zal, terwijl wij niet zonder
zelfvoldoening mede op de onlangs verre
zen nuttige stichting kunnen wijzen van
„Ons Huis", waar de meerdere zijn vrijen
tijd ten beste geeft aan den mindere, om
beschaving zooveel mogelijk te bevorderen
6n tot het hoogst mogelijke toppunt te
voeren.
Gaf 1894 in menig opzicht dus stof tot
tevredenheid, besluit de Voorzitter, hopen
wij dat 1895 een voorspoedig jaar moge
zijn en dat de verhouding van het Dage
lij ksch Bestuur en van den Voorzitter tot
U we Vergadering, zooals steeds, eene goede
moge blijven tot welzijn en bloei der Ge
meente.
De notulen der vorige zitting worden
hierop gelezen en vastgesteld, waarna de
voorzitter mededeelt, dat sedert die zitting
zijn ingekomen
a missiven van Gedeputeerde Staten, hou
dende goedkeuring van vroeger genomen
besluiten
6 eene mededeeling van den heer J. C.
Kok te Hof van Delft dat hij» afziet van
aankoop van grond aan de Loskaai.
c. een adres van de Middelburgsehe Tim
merlieden V ereeniging om in de bestekken
der gemeente te bepalen dat de werkdag
des zomers zijn zal 11 uur, des winters 10
uur, met eena loon van 18 cent per uur,
terwijl het overwerk tot 10 uur des avonds
met 25 pCt., des nachts met 50 pCt., en
des zondags met 100 pCt. meer zal be
taald worden
d. een adres van F. J. Schijf om een
sloot aan den Vlissingschen buitensingel
voor aldaar te stichten woonhuizen te mo
gen dempen
e. een adres van liquidateuren der Hol-
landsche Melk Maatschappij om de gebou
wen en gronden der voormalige werf der
Commercie Compagnie nog een jaar in erf
pacht te mogen honden
f. een adres van den Kerkeraad der
Luthersche gemeente om op de Bree langs
kerk, kostershuis en pastorie 10 a 12 hoo
rnen te doen planten
g. eene mededeeling van de Kamer van
Koophandel dat zij uit haar midden heeft
verkozen tot voorzitter den heer mr.G. N.
de Stoppelaar en tot vice-voorzitter den
heer J. A. Tak.
De stukken sub a. b en g worden voor
kennisgeving aangenomen en die sub c. d
en e in handen gesteld van B. en W. om
advies, terwijl conform het voorstel des
Voorzitters wordt besloten dat sub f aan
B. en W. ter afdoening over te laten.
Van bewoners van den Segeersingel kwam
een adres in betreffende de verlichting en
de verwijdering van faecaliën aldaar. B.
en W. ttellen voor het laatste punt aan
hunne goede zorg over te laten en wat
de verlichting betreft, om nog een gaslan
taarn op dien singel te plaatsen. Stilzwij
gend vereenigde de Raad zich met het voor
stel van B. en W.alleen maakte de heer
A. P. Snouck Hnrgronje de opmerking, dat,
aangezien bij het behandelen der begroo
ting besloten was de buitensingels niet met
gas te verlichten, hij alleen aan dezen lan
taarn zijne goedkeuring wilde geven, ge
leid als hij werd door de finaneieele be
schouwingen welke B. en W. er aan ver
bonden hebben.
Zonder discussie of hoofdelijke stemming
worden nu achtereenvolgens goedgekeurd:
lo. een voorstel van B. en \V. om te
gen betaling van f 1 's iaars aan P. de
Pagter te vergunnen, een hek te plaatsen
voor perceel wijk Tno. 123 buiten de voor
malige Dampoort
2o. een voorstel van B. en W. om aan
H. Ludikhuijzen, a f 1 per M4., ten einde
de rooilijn voor te stichten woningen te
behouden, eene strook grond van 46 M4.
aan den Veersehen Singel te verkoopen;
3o. een voorstel van B. en W. tot wij
ziging der gemeentebegrooting van 1894
4o. een voorstel van B. en W. om vast
te stellen a het 2e suppletoir kohier in
komstenbelasting 1894 tot een bedrag van
f 408.4872 b het 2e suppletoir kohier hon
denbelasting van hetzelfde jaar, ten bedrage
van f 12.
Alsnu wordt overgegaan tot de benoe
ming vaneen voorzitter van het burgerlijk
armbestuur, waarvoor door dat bestuur een
dubbeltal was ingezonden, bestaande uit
de heeren C. J. J. A. van Teijlingen en
M. C. Jeras. Gekozen werd de heer van
Teijlingen met 14 stemmen, terwijl twee
briefjes blanco waren ingeleverd.
Yan de bewoners van de Oostzijde van
het Hofplein was een adres ingekomen be
treffende trottoir, beplanting enz (dit adres
werd in extenso medegedeeld in ons num
mer van Zaterdag 26 Januari). B. en W.
adviseeren omtrent het wegnemen der be
planting afwijzend te beschikken en, wat
de bestrating betreft, den adressanten mede
te deelen dat hierin verbetering zal gebracht
worden zoodra de gemeentefinanciën het
toelaten.
De heer van Hoek zegt volstrekt niet
in bescherming te willen nemen den toon
in en den vorm van het adres, die zijns
inziens veel te wenschen overlaten. Doch
het is eene zaak, die meermalen hier reeds
terugkwam en waarschijnlijk wel verder
terug zal komen. Om er nu voor goed
een einde aan te maken en voor het ver
volg een juiste beslissing omtrent eventueele
nieuwe aanvragen te kunnen nemen, doet
hij het voorstel het adres aan het onder
zoek van eene commissie van 3 leden te
onderwerpen.
De heer Schorer is tegen het voorstel
van Hoek. Reeds meer kwam de onder
havige zaak in den raad voor; hij acht
ze dus rijp voor beslissing.
Het voorstel van Hoek wordt in stem
ming gebracht. Yoor stemmen de heeren
van Hoek, Gratama, van Dunné, Tak, F.
G. Sprenger, Brevet, de Waal en v. d. Harst,
tegen de heeren Schorer, W. H. Snouck
Hurgronje, de Stoppelaar, A. P. Snouck
Hnrgronje, Jeras, Koole, den Bouwmeester
en W. J. Sprenger, zoodat de stemmen sta
ken en de beslissing alzoo, volgens het
reglement van orde, tot eene volgende
vergadering moet verschoven worden.
Bezuiniging, bezuiniging, was schering
en inslag van elk voorstel dat bij het be
handelen der begrooting gedaan werd. On
der meer werd ook het onderwijs genoemd
als gesehoeid op al te luxerieusen voet. B.
en W. van die noodzakelijkheid tot bezui
nigen mede doordrongen, beloofden destijds
reeds een gewillig oor te zullen verleenen
aan de waarschuwende stemmen die toen
in den Raad opgingen. Hieraan gevolg
gevende boden zij den Raad een voorstel
aan om de scholen D, E en G ineen te
smelten, of, bij verwerping van hun voor
stel, school G te behouden en D en E tot
ééne te makeh.
Na eene korte woordenwisseling tusschen
den heer Tak en den Voorz. omtrent over
legging en openbaarmaking van het be
treffend rapport van den districtsschoolop
ziener en de Raad met 13 tegen 3 stemmen
(die der heeren van Dunné, Koole en W.
J. Sprenger) tot openbaarmaking van dat
rapport besloten had, opent de heer van
Dunné de rij der sprekers. Hij is tegen
het voorstel om de scholen D, E en G ineen
te smelten. Hij zou er alleen voor zijn,
wanneer er gegronde redenen voor beston
den, maar deze ontbreken. Ontvolkt zijn de
scholen niet, wel zijn er kleine klassen,
maar dit strekt eer ten voor- dan ten na-
deele van het onderwijs. Bovendien is nooit
geklaagd dat het onderwijs op de scholen
in quaestie niet aan billijke eischen voldoet,
terwijl de lokalen, schoon zij wel niet vol
doen aan strenge eischen, toch voldoende
zijn. En wat de finantiëele zijde betreft,
onjuist zal hij de becijfering van B. en W.
niet noemen, ofschoon er wel wat op af
te dingen valt want het terrein voor de
nieuwe school, dat toch ook geld gekost
heeft, laten zij geheel buiten rekening
maar toegegeven dat die becijfering juist
is, kan dan zoo een klein cijfer zulke in
grijpende veranderingen wettigen En men
schatte die veranderingen niet licht Bij
eene combinatie van drie scholen zouden
wij tal van onderwijzers aan den dijk zetten.
Het blijft eene groote en opene vraag of
de wet zulks toelaat. In de vorige ver
gadering sprak de heer W. H. Snouck
Hurgronje dat hij kleurde bij het lezen van
het voorstel omtrent de fontein, maar waar
lijk bij het lezen van de beschouwingen
van B. en W. en van den districtsschool
opziener omtrent het hoofd der nieuwe
school heb |ik een glimlach niet kunnen
onderdrukken, ja ik ben geëindigd met het
uit te schateren van lachen. Het hoofd
der school moet een mannelijke zijn,
zegt de districtsschoolopziener en B. en
W. zeggen het hem na. Maar zonder mij
iets aan te matigen wat maar zweemt
naar inbreukmaking op de rechten der
autoriteiten, zie ik mij toch gedrongen te
wijzen op het onrechtvaardige in dat ad
vies gelegen. Het voorgestelde mannelijk
hoofd zal les geven aan 6 klassen van
lager onderwijs, maar aan 4 klassen, die
ja lager onderwijs genoemd, maar eer tot-
het middelbaar onderwijs kunnen gerekend
worden, zal eene onderwijzeres les geven,
die nu reeds jaren met eere aan het hoofd,
dier klassen staat en een model-onderwijzeres
is, want bij de strenge tucht die zij weet
te handhaven wordt zij algemeen geacht
en bemind. En zou het nu niet eene groote
onrechtvaardigheid tegenover haar zijn, haar
te plaatsen onder een man die niet gerechtigd
is tot rechtmatige eischen als de hare. Ik
respecteer gaarne adviezen van deskundi
gen, vooral op het gebied van onderwijs,
inzonderheid ten opzichte van pedagogie
waarin ik een leek ben, maar met adviezen
als de onderhavige kan ik niet medegaan,
beter is het onder de gegeven omstandig
heden naar mijne meening om den tegen-
woordigen toestand te bestendigen.
De heer Gratama heeft met ingenomen
heid kennis genomen van het voorstel van
B. en W. Yoor adviezen van den districts
schoolopziener (hij geeft eene opsomming
van de diverse betrekkingen door dezen
bekleed) die van den minsten tot zijn
tegenwoordigen rang bij het onderwijs op
klom, moet men hot hoofd buigen.
De heer van Hoek beseft ook ten volle
het gewicht van dusdanige adviezen, maar.
waarom hij niet met het voorstel van B. en
\V. kan medegaan, is alleen de omstandigheid
dat naar zijne meening het peil van het on
derwijs voor meisjes zal dalen. Jongens moe
ten opgeleid worden voor gemnasium en
burgerschool, zij hebben een doel, men
zal hun later eischen stellen. Dit is niet
het geval met de meisjes en daarom vreest
hij dat, ten koste van de meisjes, meer
zorg zal besteed worden aan de jongens.
Ook acht hij het eene verkeerde economie
om ter wille van eene luttele kostenver
mindering het peil van het onderwijs te
doen dalen. Het is als iemand die uit een
oogpunt van bezuiniging zijn lamp zou willen
branden zonder olie.
De heer Schorer schaart zich aan de
zijde van den heer Gratama. Hij wijst op
de verschillen in de adviezen der verschil
lende autoriteiten en, leek als hij is, kan
hij er zich niet in verdiepen, want hij kan
toch geen oordeel vellen. Rest dus alleen
zich te onderwerpen aan het advies van
de hoogste autoriteit, in deze den districts
schoolopziener. Op dien grond ook zal hij
stemmen voor het voorstel van B. en W.
om de scholen D, E en G ineen te smelten.
In omvraag gebracht wordt dit voorstel
echter verworpen met 11 tegen 5 stemmen,
die der heeren Gratama, Schorer Koole,
den Bouwmeester en W. J. Sprenger.
Blijft nu nog over het subsidiair voorstel
van B. en W. om de scholen D en E tot
ééne te maken.
De heer W. J. Sprenger doet de mede
deeling dat hij in het collegie van B. en
W. zich tegen het voorstel verklaard heeft
en nu ook zal tegen stemmen, omdat de
fiuanciëele gevolgen van dit voorstel niet
opwegen tegen de ingrijpende veranderingen;
ja zelfs, wanneer paralelklassen noodig
mochten blijken, zouden die gevolgen tot
een minimum, wellicht tot nul worden ge-
redueerd.
De heeren Brevet en den Bouwmeester
daarentegen verklaren zich voor het voor
stel, doch worden op hunne beurt bestre
den door de heeren van Hoek, Koole en
Schorer, totdat eindelijk ook dit voorstel
wordt verworpen met 11 tegen 5 stemmen,
die der heeren Gratama, Jeras, Brevet, den
Bouwmeester en van der Harst. In af
wachting dus van eventueele nadere voor
stellen van B. en W., wordt de tegenwoor
dige toestand bestendigd.
In dienst der gasfabriek zijn in het af
geloopen jaar twee werklieden verwond.
De Voorzitter wenschte van den Raad te
vernemen of men genegen zou zijn de kos
ten van heelkundige hulp (ongeveer f50.)
voor gemeenterekening te nemen.
De heer Tak is van meening dat een
daartoe strekkend voorstel had moeten
zijn ingediend; de zaak is niet zoo urgent
dat zij geen uitstel gedoogt. Hij doet
derhalve het voorstel om ze aan te hou
den tot de volgende vergadering, waar
mede de leden zich zonder stemming ver-
eenigden. t
Hierna ging de vergadering uiteen.
GEMEENTERAAD IERSEKE. {Slot).
De heer Cupéry is in beginsel voor de
inwilliging, maar stelt voor nadere in
lichtingen aan het bestuur te vragen omtrent
den aard en de uitgebreidheid der oefe
ningen. Als er werktuigen gebruikt worden
zou het plaatsen en wegbergen de gemeente
op kosten kunnen brengen. Ook wil hij
dat de vereeniging voor herstel van moge
lijke sehade insta.
De hr. Sinke wijst er op, dat vele ver-
eenigingen bij de gemeente komen aankloppen
om een vergaderlokaal. Hij begrijpt dit
wel, omdat er weinig andere zijn, maar
hij vindt het billijk dat zij er dan iets
voor over hebben, bijv. voor licht en vuur.
Het voorstel van dhr. Cupéry wordt met
algemeene stemmen aangenomen.
Yerder is ingekomen een verzoek van
de bewoners der Schottestraten. Deze straten
zijn tot heden particulier eigendom. Adres
santen verzoeken den Raad ze met het
onderhoudsrecht voor de gemeente in
eigendom te nemen.
De voorz. begrijpt zeer goed dat adres
santen een anderen toestand wenschen, maar
daar de straten eigendom zijn van denhr.
Spruit, had het verzoek van deze moeten
uitgaan. Hij stelt voor het verzoek niet
verder te behandelen.
De hr. Sinke vereenigt zich daarmee. De
raad kan niet eerder overwegen of de
maatregel in 't belang der gemeente is,
voordat de eigenaar een verzoek indient.
Het voorstel van den voorz. wordt met
algemeene stemmen aangenomen. (De hr.
Spruit big ft buiten stemming).
Aan den hr. J. J. Yerhulst, benoemd
tot onderwijzer te Wissekerke, wordt op
zijn verzoek tegen 1 Mei eervol ontslag
gegeven als onderwijzer aan school 1.
Wegens vermeerdering van het aantal
leerlingen aan school 2 wordt besloten een
vijfden onderwijzer aan te stellen en sol
licitanten op te roepen tegen een salaris
van f 550.
De benoeming van een onder wijzeres aan
school 1, ofschoon op de agenda vermeld,
kon niet plaats hebben omdat de voordracht
nog niet terug is van den schoolopziener.
Van Ged. Staten is ingekomen de con
cessie-aanvrage der hh. Bergman c. s. voor
een paardentramweg van Iersekendam naar
't station Kruiningen, met verzoek om be
merkingen en beantwoording der vraag,
of de weg in 'talgemeen belang geacht wordt.
De voorz. zou gaarne het volgende ver
anderd zien. De lijn loopt volgens het
plan aan de Westzijde der Damstraat. Van
af de begraafplaats tot den hoek der
Zandstraat, acht hij de Oostzijde beter, om
de vooral in 't begin zeer nauwe Vierstraat
te vermijden, kan de tram beter loopen
door de Wijngaard- en Mosselstraat, om
even vóór school 1 weer op de Hoofdstraat
te komen.
Vandaar tot de woning van P. v. d.
Endt moet aan de Oostzijde der straat de
voorkeur gegeven worden.
Verder acht de voorz. noodig een signaal
des avonds met licht, op den dam, demping
op kosten der Maatschappij van 2 enden
sloot aan de Damstraat, stapvoets rijden en
gedurig bellen op de drukste plaatsen, in
de kom der gemeente en in 't algemeen na
leving van alle voorschriften in 't belang
der openbare veiligheid.
De hr. Sauer vraagt, of, als de maatschappij
het moet opgeven, de straten door deze
moeten hersteld worden, dan wel of de ge
meente dit doen moet met het recht op rails.
De hr. Sinke vreest voor zulk een geval
niet. Als de maatschappij het moet opgeven
zal zij den weg wel aan anderen overdoen,
die de exploitatie voortzetten. Hij vraagt
of er bezwaren tegen den aanleg zijn in
gekomen.
Le voorz. herinnert dat die reclames bij
Ged. st. moeten inkomen. Hij heeft niets
daarvan vernomen.
Na verdere bespreking wordt de vraag,
of de weg in 'talgemeên belang geacht
wordt, met 8 tegen 1 stem bevestigend be
antwoord en met algemeene stemmen wordt
goedgevonden de genoemde bemerkingen en
wenschen aan Ged. St. kenbaar te maken.
Tot tijdelijk wethouder wegens de lang
durige ongesteldheid van den heer Sandee,
wordt benoemd de heer D. Spruit.
Bij de laatste rondvraag verzoekt de h.
Sinke om betere herplaatsing van eenige
meerpalen, die bij den hoogen vloed uitge
vloeid zijn. Yerder hebben zich een paar
gevallen voorgedaan, dat vaartuigen bij
den ingang der haven meerden en zich aan
den grond lieten vallen. Dit is natuurlijk
hinderlijk voor andere vaartuigen. Hij
verzoekt dat daarop zal gelet worden,
De voorz. belooft, dat in beide bezwaren
zal voorzien worden.
De hr. Sauer verzoekt, dat last zal ge
geven worden tot bestrooien der straten.
De Vz. zegt, dat de omroeper reeds last
tot die bekendmaking heeft ontvangen.
Daarna wordt de openb. vergadering
gesloten en worden met gesloten deuren
eenige reclames tegen den H. O. behandeld.
