CHRISTELIJK-
KIEUWSBLAD
HISTORISCH
VOOR ZEELAND.
VERSCHIJNT
G. M. KLEMKERK, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
Een brief van Van der Steur.
12,-
Ha. 48. 1895.
fliiisifag 21 lanuact.
- tak zaï
iletptfc faftCjJttiljJ.
elken MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
Prijs per drie maanden franco p. p0,95.
Enkele nummers0,025.
UITGAVE VAN
en
van 1 5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent.
Familieberichten van 1 5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
Van af I October
'94 Is in overleg met
den heer Klemkerk met de ad
ministratie van „de Zeeuw" be
iast de heer C. ORANJE Lz.,
Voorstad te Goes, die alle gel
den In ontvangst nemen en voor
de administratie teekenen zal.
HH. geabonneerden die ge
woonlijk bij dhr. Klemkerk betaal
den gelieven hierop te letten.
De hear Van der Steur wenscht ditmaal
door middel van ons blad zijn jongste
schrijven aan zijne vele vrienden in Neder
land publiek te maken. Gaarne voldoen
wij aan zijn wensch doch nemen daarbij
de vrijheid te schrappen wat voor onze
lezers van geen belang kan zijn.
Magalang, Thuis Oranje Nassau. 1 De».'94.
Waarde Broeders en Zusters in Jezus
onzen Heiland
Bijna geen raad wetende met mijn ar
beid, moet ik tooh even er uit breken om
het maandelijksch bericht naar Holland te
zenden. Meer en meer beginnen de brie
ven naar Holland zuinig te worden. Er
zijn zooveel vrienden, die mij hebben ge
holpen om den arbeid hier te kunnen be
ginnen en wien ik nooit een letter heb
kunnen schrijven, omdat er geen tijd is.
Daarom moeten de veelgelezen bladen
mij helpen, dan hooren al de vrienden
weer eens iets van mijen zij verstaan dan
ook /gelijktijdig dat mijn niet schrijven niet
uit onbeleefdheid maar uit tijdsgebrek is.
Mijn schrijven kan gelijktijdig als nieuw
jaarsgroet dienen. Marie zou gaarne eens
aan de verschillende vriendinnen met wie
zij samen arbeidde in den Vrouwenbond
en in haar huisbezoek schrij ven, maar kan
het niet doen. Het was in de laatste
maand buitengewoo» druk. Er kwamen
zeer veel militairen van Lombok terng,
en dat geeft mij veel werk.
Er liggen zoo ongeveer 400 soldaten in
het Hospitaal, en eenmaal in de week moet
ik hen toch minstens bezoeken. Het is
treurig zoovelen als er van Lombok terug
komen met buikziekte en koorts, en hoe
afgemat de mannen er uitzien. Kerels als
boomen zijn geraamten geworden. Geluk
kig hebben wij bier bij al onzen arbeid
den niet genoeg te waardeeren steun van
Mevrouw Kempeis, die zich werkelijk dag
en nacht met de soldaten; de soldaten
vrouwen en kinderen bezighoudt, en in het
Hospitaal ook menige verkwikking brengt.
Ons Tehuis is zeer druk bezocht. Er
zijn ruim 1400 bezoeken bij ons afgelegd
en met het hospitaal mede gaf ik in deze
maand tusschen de 1500 en 1600 boeken
uit, terwijl ik aan een 200tal soldaten in
verschillende garnizoenen lectuur en brieven
en aan die te Lombok eenige versnaperin
gen deed toekomen
Het aantal kinderen, dat wij thans heb
ben, bedraagt 34. Ook 2 jongens, wier
vaders op Lombok waren, zijn thans bij
ons. De eene is een knaap van 8 of 9
jaar, wiens vader op Lombok gestorven is,
en die aangezien hij niet erkend is, niet
in het weeshuis kan opgenomen worden.
De andere is 15 jaar, weggejaagd van
school en uit de kazerne. Hij leert nu met
onze kinderen op, en Marie en ik verwon
deren ons beide zeer zoo goed als het gaat.
Er zijn nog v*el kinderen in de kampong
die door de Lombokramp zonder vader
staan, en die geen recht op het weeshuis
hebben. Het Lombokfonds heeft mij over
deze kinderen geschreven, en misschien
krijgen wij van genoemd fonds een een
voudig huis op houten stijlen en met bam
boe omwanding, waarin wij dan deze kin
deren zullen opnemen.
Ik had in de afgeloopen maand een be
zoek van den Inspecteur van het Onder
wijs, die eens kwam rien naar het onder-
Wijs', dat de kinderen ontvingen. Of ZEd.
tevreden was weet ik niet. Ik heb hem
laten zien wat ik den kinderen leerde, en
teveus gezegd, dat ik my zeer verheugen
zou, als wij vrijheid van godsdienst kregen
en de kinderen op school konden, den Sab
bat vrij hebbende.
Op de militairen schijnt het dat God
ons allengs meer invloed geeft, in de voor-
oardeelen wijken. Er zijn harten, waarin
God werkt, en die tot eene beslissing
komen voor zichzelf. Eigenaardig is het
dat deze en gene zich per brief uitspreken.
Het schijnt dat God onze meest getrouwe
bezoekers wil sparen, want van die meest
getrouwe (eigenaardig de discipelen van
Van der Steur genoemd) is er nog niet
éen terug gekeerd met ziekte of iets anders.
Zij, die hier komen worden onderscheiden
in loopers, klanten en discipelen. Loopers
en klanten zijn er reeds velen geëvacueerd;
maar discipelen niet een. Nu bij den laat-
sten aanval zyn er evenwel twee gewond,
en dat viel zeker ook den soldaten op,
want toen ik in het hospitaal kwam zeiden
de soldaten tegen mij „Er zyn ook twee
van uw jongens gewond." De beriehten,
die ik van Lombok krijg, zijn steeds vol
dank en lof over den arbeid en de liefde
van den zendeling Wijnveidt. Zoo even
kwam ik uit het hospitaal met een der
oudste van onze pleegkinderen, die my
altijd helpt om boeken te dragen, als ik
naar het ziekenbezoek ga. Ik kan de tranen
van dank aan God bijna niet inhouden.
God zegent ons toch zoo inet onze kinde
ren. Onze oudste Louis Henrious is Sabbat
24 Nov. op de belijdenis van zijn geloof
in den Heere Jezus gedoopt; hy is heden
achttien jaar. Hij leert het smeden en
zyn kapitein (Chef van de Genie alhier)
is zeer tevreden over hem. Al was hij
onze eenige eigene zoon, dan kon hij niet
meer gehechtheid, beleefdheid en onderda
nigheid toonen, dan hy doet. Soms is de
strijd tegen de zonde erg in zyn hart, en
dan neemt hij de toevlucht tot het gebed,
en komt mij wel eens vragen of ik met
hem wil bidden. Om op het hospitaal terng
te komen, daar verliet ik juist een krib
van een jongetje van 12 jaar, die met zware
venerisohe ziekte in het hospitaal opgeno
men was. Toen ik bij zijn bed stond en
met hem sprak, was myn hart geroerd en
aangedaan. Een der onzen was met mij.
„Pa," zeide hy „er zyn vele sinjo'i die zoo
zijn; de jongens op Samarang ook. En
dan stelen en vechten ze, weten niet van
zonde en van God". Aandoenlijk was het
eenvoudig verhaal van het kind, dat daar
ziek lag. „"W," zeide ik „hoe komt het
dat je hier ligt?"
„Mijnheer", zeide hij, ik woon te
mijn pa is gepensioneerd sergeant majoor en
de Chinees die bij pa veel komt zegt „W.,
jij al groot worden, jij met mij medegaan
naar hoerekast, samen maken pleizier. ik
zal betalen." Ik zeg„Goed, ik groot ben,
ik ga mede." Ik by de meiden van 7 uur
tot half 8. Ik ga weg en betaal een gulden
want Chinees loopt weg."
Ik vroeg hem of hy dien gulden had.
„Ik heb zelf gold, want ik speel come-
die en verdien geld".
Ook mijne vragen, of hy dan niet wist
dat het kwaad was, zeide hij dat hij dat
niet wist. Hij wist alleen, dat hy nu ziek
was. Het is voor het eerst, dat ik een
kind van 12 jaar uit een Europeesch ge
zin venerisch in het hospitaal zie. De Indo-
Europeanen, die op 15 li 16 jarigen leeftijd
in militairen dienst gaan, liggen doorgaans
de tweede week, behoudens eene zeer en
kele uitzondering in het hospitaal met
vrou wenziekte.
Dikwijls denken wij Het werk is te
veel. Maar als ik de ellende zie van de
Indo-Europeesche bevolking, dan kunnon
wij toch niet anders dan doorgaan, en God
ernstig bidden dat er eens harten en beur
zen mochten geopend worden, om dien ar
beid onder de Indo-Europeanen met kracht
door te zetten, en door Gods genade de
zielen uit de ellende te trekken.
Onze zorgen nemen toe, hetgeen duidelijk
blijkt uit nevensgaand financieel verslag.
De uitgaven waren:
Levensmiddelen, leermiddelen, kleeding,
schoenen, reparatiën, petroleum,
eto. f 306,88
Brieven en drukwerk 15,45
Personeel 28,50
Inbinden van boeken 17,10
Een zinken zitbad
Kribben, tikoss stoelen, kalk,
teer, enz. 22,35
Kindertractementen 3,55
Bijdragen Tehuis Amboineezen 5,
Rijtuighuur heen en weer
kerk (voor dienst) 21,50
Onkosten een kist uit Holland 15,
2 maanden huishuur 40,
Totaal f487,83
De ontvangsten
5 Nov. Cents-Vereeniging te
Haarlem f 125.
5 Nov. Juff. J. te P. 5.
5 Emanuël 10.
13 Gouvernementsarmengeld
voor 3 mnd. 33.
13 Nov. Terug ontvangen voor
gemaakte onkosten voor Lombok
door het Lombokfonds 39.
14 Nov. Cents-Yereeniging te H. 25.-
20
26
id.
id.
id. 50.-
id. 25.—
26 Mevr. M. Zuid-Afrika10.
Uit Lombok van eenige soldaten
voor de kinderen 11.
Buffet 16.—
Verdiend geld bij de Genie van
2 onzer kinderen 10.
Uit de kerkekas vergoeding rij-
tuighuur 11.50
Totaal f 360.50
Dus een tekort van f 127.33.
De kisten met goederen hebben wy nog
niet ontvangen, hetgeen jammer is; want
ik heb al veel dingen moeten „neen" ver-
koopen, zooals men dat noemt. De handels
artikelen in de kisten zjjn neg van eigen
geld gekocht; zoodat wij, hoewel reeds
veel tekorten gehad hebbende, toch nog
geen cent schuld hebben. Sommigen uwer
hebben mij geschreven over den sigaren-
handel en daarop kan ik niets anders ant
woorden dan dat ik het rooken nooit ge
laten heb uit een ander beginsel dan dat
het voor mij niet goed is, en ik mij die
weelde niet veroorloof. Kwaad zag ik er
nooit in, nooit heb ik het in iemand ver
oordeeld. Aan de vruchten wordt de boom
gekend, en nooit zag ik eenig zedelijk kwaad
uit het matig gebruik van tabak. Het on
matig gebruik acht ik zonde, maar niet
meer dan alle onmatigheid zonde is. Menige
sigaar was, naar ik in oprechtheid meen,
een geoorloofd middel om een soldaat (ge
sproken in soldatentaal) te lij men (in chris-
telijke taal gesproken) te winnen om met
hem over Jezus te spreken. Ik weet niet,
dat in den verkoop van tabak en sigaren
zonde is, en daarom doe ik myn best ze
te verkoopen aan officieren en anderen,
ten einde wat voor ons groot gezin te ver
dienen.
Hondt mij ten goede, dat ik de tabaks-
kwestie laat rusten, om des tyds wille.
Alleen dit wil ik u zeggenmocht ik tot
de overtuiging komen, dat rooken zonde
is, dan zaljik ophouden met den tabak- en
sigarenhandel.
Om op dat jongetje van 12 jaar, dat
zoo ellendig in het hosoitaal ligt, terug
te komen. Ik sprak daarover met den secre
taris alhier, en deze beloofde mij te onder
zoeken of er iets voor dat kind kan gedaan
worden, en of de Chinees die, zooals het
kind zegt, hem in het bordeel gebracht
heeft, ook te vervolgen is.
En nu moet ik eindigen. God zij met
u en al uwen arbeid en al uwe belangen,
en zegene n uit Zion. Wij zijn door's Hee-
ren zegen allen wel.
Zooeven is een onzer kinderen wegge-
loopen, of juister gezegd, niet thuis ge-
Ik gebruik driemaal in de week een
rijtuigje voor kerk en catechesatie.
komen. Hij is al eenige malen weg geweest
en telkens laten wij hem weer opsporen.
Wy denken het nu eens aan te zien of
hij uit zichzelf terug komt of niet. Een
ander kind, wiens vader on moeder al
lang dood zyn, komt ons juist vragen of
hij hier mag wezen, omdat niemand voor
hem zorgt. Voorwaar de toestand is droevig.
God bewege do harten maar tot liefde
en barmhartigheid.
Hartelijk groetend,
Uw in Christus verbonden,
JOH. VAN DER STEUR.
Ook de Roomschen in ons land zitten
niet stil. Te Amsterdam zal een „Katho
liek Gymnasium" verrijzen.
De strijd tegen de Staatsschoolzoo
lager- als middelbaar-, gymnasiaal en hoo-
ger onderwijs moet metterdaad voortgezet.
Onze opmerking naar aanleiding der
lectuur onzer kinderen in verband met de
hoogere burgerscholen heeft een edelen
wedstrijd veroorzaakt tusschen Goesche en
Middelburgsche Courant, om ons met al
lerlei kleine argumenten te bestrijden.
Wij hebben dit voorzien. De openbare
schooi en niet alleen de lagere heeft
nu eenmaal onze bewondering niet, maar
is tevens het heilige huisje der libera
len, waaraan niet geraakt mag worden.
Ook wanneer zij met deugdelijker wa
penen op ons afgekomen waren, zouden zij
ons niet overtuigd hebben. Veel minder
doen zij het ook nn, waar zij de toevlucht
nemen tot personaliteiten aan het adres „van
zich noemende dienaren des goddelijken
Evangelies"of tot aardigheden omtrent
„initialen die in ons stadje te denken
geven".
Maar op dergelijk verweer wenschen wij
niet in te gaan. Ook te meer niet dewijl
genoemde bladen onze grief tegen de strek
king van vele feuilletons in liberale en
neutrale bladen niet schijnen te hebben
begrepen.
Nu „Uros" uit de Zeeuw er is by ge
haald, herinneren wij nog even aan wat
wy meermalen gezegd en onder anderen
in ons no. van 24 Maart 1892 met bewij
zen gestaafd hebben, dat het idealiseoren,
het verfijnen, het tot deugd verklaren van
de zonde in romans en in bedoelde feuille
tons, het gevaar is waartegen wij, niet om
eigen zaak, maar om het belang der kin
deren onzes volks, zullen blijven waar
schuwen.
En op deze waarschuwing past het argu
ment aan Uros of zie de Middelburgsche
aan den Bijbel ontleend, in geenen deele.
Merken wij alleen de Goesche Courant
nog op dat „Uros" vertaald is uit een
Christelijk tijdschrift, dat onder redactie
staat van den Stuttgartsohen prediker dr.
Weithrecht, den schrijver van „Heilig is
de lente des levens", „De rots in aee", e. a.
20 Jan. '95.
Een schreiende nood.
Wij vestigen de aandacht op de adver
tentie in dit no. Christenen van Zeeland,
die zoo warm u kleeden en dekken kunt,
die nog ruimschoots of naar uw bescheiden
deel uw brood hebt en met medelij den vervuld
zijt, och! ziet eens wat gij doen kunt om
onze broeders in Frieslands Zuid-Oosthoek
te helpen.
Legt deze advertentie nu eens niet on
gelezen en onbetraeht ter zijde. Helpt
waar gij kunt den schreienden nood lenigen
en de Heere zegene uwe gaven
Armenzorg in Friesland. In de Prov.
Gron. Ct. schrijft een inwoner van West
stellingwerf, het volgende
Het is door het allerschandelijkste heen,
zooals hier met de armenbedeeling wordt
omgesprongen. Mij zyn desbetreffende din
gen bekend geworden, die niet te veront
schuldigen zyn.
Als armvoogden, die goed bekend zyn
met den toestand en wèl- of niet wèlstand
der ingezetene* (armen), oordeelen dat ar
geen aanspraak bestaat op onderstand, wor
den zij uitgelachen. De afgewezen pseudo-
arme gaat naar „Paake" (zoo noemt men
hier den goeden, maar zwakken burgemees
ter), jammert en klaagt en grient en huilt,
en „Paake", die de lui niet kent, om
dat hy veraf woont, laat zich vermurwen,
geeft een briefje af voor den armvoogd
met last (sicom te bedeelen. En triom-
feerend komt de arme hy den armvoogd
om zijn bedeeling te eischen
Ongelukkig zijn de armvoogden gesala-
larieerde personen. Zij moeten dus gehoor
zamen of hnn ambt (d. i. bezoldiging) ver
liezen.
Werkverschaffing te Utrecht.
Men schrijft ons nit Utrecht:
Het blijkt meer en meer dat men inzake
de werkverschaffing niet op den goeden
weg ia.
Allen zyn het in beginsel eens dat welk
stelsel ook worde gehuldigd, ernstige be
zwaren overblijven en de particuliere indus
trie, direct of indirect, wordt benadeeld.
Tc Utrecht zyn de resnltaten met de werk
verschaffing minder gunstig. Met de loca-
liteit is men beperkt tot het in dienst nemen
van hoogstens 110 personen, terwyl voor
de arbeidsbeurs zijn ingeschreven 380. Het
meerendeel, waaronder stoere mannen, houdt
zich onledig met erwtenlezen, d. w. z. uit
slechte erwten de slechtste zoeken. Anderen
loopen met een kar langs de straat, om
waardelooze voorwerpen op te halen, dia
in de inrichting worden gerepareerd.
In deze afdeeling vinden eenige timmer
lieden, smeden, blikslagers, schoenmakers,
stoelenmatters en kleermakers werk en be
antwoordt daardoor het best aan het begin
sel. Doch reeds dezen winter valt te con-
stateeren, het 2e jaar waarin het comité op
treedt, dat de voorraad waardelooze voor
werpen belangrijk vermindert, en moet het
comité er op bedacht zijn voor het volgend
winterseizoen andere bronnen te hebben
verkregen.
De verkoop brengt eiken Zaterdag gemid
deld f 150 op, doch ook hiermede wordt
afbreuk gedaan aan de bestaande industrie
en de kleine winkeliers, terwyl de kleine
burgerstand volgende jaren minder van der
gelijks artikelen zal aankoopen.
De oommissie, belast met het zoeken naar
andere en betere bronnen, bracht reeda eeni
ge voorstellen ter tafelals het maken van
ledikanten voor den werkman, cartonneeren,
het eventueel in orde maken van ijsbanen,
doch is tot op heden nog niet zoo gelukkig
geweest hare plannen tot uitvoering te zien
komen. (Tel.)
Benoemd tot archivaris der rjj ks arehie*
ven in Zeeland, vacature wylen mr. J"
P. N. Ermerins, mr. R. Fruin te Utrocht-
Vrijstelling van attestatiën de vita
Gepensionneerden ten laste der staats-
begrooting kunnen met den aanvang van
1 April 1895 worden vrijgesteld van de
verplichting om eene attestatie de vita aan
het stadhuis-hunner woonplaats te lichten,
teneinde daarmede hun pensioen bij den
betaalmeester te ontvangen.
Zij die hiervan gebruik wenschen te
maken, moeten in persoon, onder overleg
ging hunner pensioenacte voor 1 Maart
a.s. verzoeken aan den betaalmeester hnnner
woonplaats om hun pensioen op quitantie
zonder attestatie de vita, te ontvangen
zijn de gepensionneerden evenwel buiten
de standplaats van den betaalmeester woon
achtig, alsdan moeten zij dat verroeken
aan den ontvinger der directe belastingen
hunner woonplaats. Mochten de gepensio
neerden niet persoonlijk bekend zijn ten
kantore van den betaalmeester of ontvan
ger, zoo zullen zij by hun verzoek om
vrijstelling der atestatie, onder overlegging
der pensioenaete, hun identiteit moeten
bewijzen.
Zij, aan wie vrijstelling is verleend, ont-
vangen dan in het vervolg, op voorwaarde
dat zij hun pensioen steeds persoonlijk zul-
