NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
legctiifr laacpnij.
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
47. 1895.
VERSCHIJNT
G. M. KLEMKERK, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
Onder Curateele-
3aMit(} 19 latiuau.
ELKEN MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
Prijs per drie maanden franco p. p0,95.
Enkele nummers 0,02s.
UITGAVE VAN
en
van 1 5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent.
Familieberichten van 1 5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
De volgende week komt de tweede ka
mér bijeen om een klein wetje aan te nemen;
dat noodzakelijk geworden is door de ver
warde toestanden die Opsterland en West-
stellingwerf in Friesland te aanschouwen
gevfen.
Wat is de zaak
Ruim twee derden der Friesohe gemeen
ten zijn noodlijdend of zullen het weldra
worden. Gevolg van, zooals men weet, de
hooge opvoering d.r kosten voor openbaar
onderwijs in de dagen van do heerschappij
van het Kappeynisme.
Gevolg ook van de steeds stijgende be
grootingen voor Armenzorg, in verband
met ds' vermindering van grondbezit en de
toeneming Van grondeigenaren die niet in
de gemeente belastingen zijn aan te slaan,
dewyl zy buiten de provincie wonen.
Gevolg ook van de handhaving van den
ongespliUten toestand der oude gemeenten,
gemeenten uit tien, some meer, dorpen sa
mengesteld en waarbij de belangen van het
eene dorp vaak aan die van het andere
worden opgeofferd.
En eindelijk voor een niet gering deel
gevolg van de verveningen en van den
achteruitgang der turfindustrie.
De wet die Dinsdag in de tweede kamer
behandeld wordt en welke bedoelt, twee
Friesche gemeenten Opsterland en West
stellingwerf onder curateele te stellen,
Vindt baar oorsprong in den treurigen toe
stand van het eens zoo rijke Friesland, en
haar aanleiding in het feit dat de besturen
van genoemde gemeenten, bij de steeds
klimmende uitgaven en vermindering van
de draagkracht der ingezetenen, geen kans
ziende de jaarlijksche begróotingen hunner
gemeente te doen sluiten, anders dan door
de rijksbijdrage grooter te maken, dan de
regeering wil toestaan, nadat gedeputeerde
staten deze begrooting daarom weigerden
goed te keuren en hun verzochten de. be
lastingen te verhoogende raadsleden ge
zamenlijk hun ontslag namen.
Nu zijn deze raadsleden herkozendoch
de toestand- is dezelfde gebleven. Zij achten
't niet mogelijk aan den werisch van gede
puteerden te voldoen, en dezen op hnn beurt
weigeren de begrooting goed te keuren,
wanneer niet de Hoofdelijke Omslag in
Weststellingwerf met f 21000 en in Opster
land met f 10000 verhoogd, en de begroo
ting der Rijksbijdrage met gelijk bedrag
•verminderd wordt.
Hier zou een wijzer dan Samuel, dan
Salomo - zelfs, den heer Samuel v. Houten,
onzen minister van binnenlandsche zaken
moéten bezielen em in deze zaak naar aller
schatting reeht te doen.
Recht te - doen.
Allereerst om den grooten nood die in
genoemde gemeenten heerscht.
Zij zijn de grootste gemeenten van Fries
land. Beide zijn nagenoeg 23000 hectaren
groot en-tellen elk 15 duizend inwoners.
De waarde der gronden kan eenigszins
geschat* worden naar de belastbare opbrengst
der onbebouwde eigendommen die naar
de uitkomsten der herziening voor Opster
land f326082 en voor Weststellingwerf
f402.410 bedragen; sleohts het derde
deel, bijv. van de gemeenten Wonseradeel
en Wymbritseraileel, niettegenstaande deze
een derde kleiner zijn.
Nu liet zich de druk van den Hoofde-
lijken Omslag inheide gemeenten erbarme
lijk gevoelen. In Weststellingwerf was
reeds eenige jaren geleden de percentage
ll1/» met 1368in Opsterland 9 percent
met 2505 aangeslagenen.
De kosten van het Armwezen stegen in
de laatste dertig jaren voor W. van f 7000
tot f40000, en voor O. van f18000 tot
f50000. De kosten van het openbaar on
derwijs stegen in denzelfden tijd voor O.
van f 5000 tot f 45000en voor W. van
f3000 tot f53000. Terwijl de Hoofdelijke
~T/j)slag voor O. van 20 tot 50 en voor
3-an 12 tot 30 duizend gulden naar
boven ?1Bg-
Het aantal inwoners klom slechts van
11 tot 15 duizend.
Nu zijn geen meerdere inkomsten te
krijgen, en de noodwetten tot hulp aan
behoeftige gemeenten, wangedrochten die
de rationeele wet van minister Godin de Beau
fort moesten vervangen, kunnen ook al geen
hulp brengen, doch de gemeenten nog dieper
in den nood steken.
Maar ook reoht doen met het oog op
de rechten der Souvereine gemeenteraden,
en het belang van de Regeering.
De gemakkelijkste weg ware natuurlijk
geweest om dezen gemeenten hun zin te
geven, te gelooven aan hunne onmacht en
de rijksbijdrage te verhoogen.
Doch dan ware de deur opengezet voor
groote misbruiken.
Reeds nn zijn er gemeenten, die zich,
wijl zij toch eene hoogere rijks bijdrage
aanvroegen, grootere, minder noodige
onder wijs-uitgaven permitteerden. Het is
zoo gemakkelijk riemen snijden nit een
andermans leer.
En dan de rijkskas beschikbaar te stellen
voor iedere gemeente die zegt dit of dat
noodig te hebben, en die door ontslagne
ming der raadsleden, het pistool op de
borst, desnoods het gevraagde zou afdwingen.
Het rijk moet wel de gemeente dienen
met noodzakelijke bijpassing, maar mag
zich niet onder de gemeenten plaatsen of
luisteren naar de uitspraak der kiezers, die
immers bij de herkiezing van deze trouwe
wachters voor de belaflgen der ingezetenen
belang hebben.
Maar deze wet grijpt toch op eene
bedenkelijke en laakbare wijze in in de
zaken der gemeenten zij maakt het
souvereine recht der gemeentelijke over
heid illusoir; zij beleedigt de gemeentelijke
aatonomie, door, gelijk zij nu doet, voor te
stellen aan de gedeputeerde staten de be
voegdheid te verleenen, om by onwil of
onmacht of ontstentenis van het gemeente
bestuur de begrooting eener gemeente en
hare belastingkohieren vast te stellen.
Tegen deze wet nn komt het nationaal
gevoel, het vrijheidsgevoel in verzet. Er
is iets Napoleontisch, iets Draeonisch in,
iets dat wij als een aanranding van de zelf
standigheid der gemeenten, zoo gaarne ge
stuit zagen.
Hoe nu?
Hebben do gedeputeerde staten toch al
niet veel macht, oefenen zij niet reeds zeer
veel invloed uit, met han toezicht op de
gemeente-uitgaven, een bevoegdheid waar
tegen wij overigens niet opkomenmaar
moet men nn ook nog goedvinden dat zij
rechtstreeks tussehentreden, zich in de plaats
stellen van de gemeenteraden, in onze steden
en dorpen komen doen wat des gemeente-
raads is
Wij hebben geen vrij moedigheid om voor
een van beide partijen ons uit te spreken.
Deden wij 't, wij deden een van beide
onrecht.
Immers beiden hebben rechten te ver
dedigen, verplichtingen na te komen.
Eenerzij ds is 't waar dat de gemeente
naren niet mogen worden uitgekleed of
boven hun vermogen belast worden maar
ook anderzijds geldt het recht der Regee
ring om te eischen dat de gemeentezaken
hun gang gaan, en dat niet lichtvaardig
worde omgesprongen met de Rijksbijdrage.
Maar juist dit conflict van rechten en
plichten pleit tegen het wetsvoorstelhet
is een aanklacht tegen den voorsteller, en
geeft recht tot de vraag of hij dan niets
beters wist aan te bieden dan deze wet
die gelijk staat met een wet tot onteige
ning zonder schadevergoedingmet een
onder curateele stellen zonder voorafgaand
verzoek met een onthoofding zsnder vorm
van proces.
Want inderdaad hier wordt onteigend
iets wat tot nog toe als een onaantastbaar
recht heeft gegolden; hier wordt onder
curateele gesteld waar tegemoetkoming in
de uitgaven gewenscht was geweesthier
wordt een college onthoofd, waar de Re
geering alles behoorde te doen! wat zij kon
om den eerbied voor de gemeenteljjke over
heid te bevorderen.
Minister Yan Houten zal de volgende
week staan waar de meeste slagen vallen.
Meer nog dan zijn voorganger, die de
gemeentenaren op marechaussees tracteerde,
zal hy het verwijt moeten hooren, dat èn
Tak èn Yan Houten, kortom dat de liberale
partij van dezen wantoestand de schuld
draagt.
Want dezelfde Friesche gemeenten, die
hij zoo helpen wil, hebben indertijd het
wetsvoorstel van minister Godin de Beaufort
toegejuicht, een wetsvoorstel dat de ge
meenten zou hebben ontlast, en dat ook
uitwonende eigenaren zou hebben doen
bijdragen in de lasten der gemeente waar
zij hun grondbezit hebben en hun brood
verdienen.
Aan partijbelang heeft de liberale party
in 18'91 het belang dezer gemeenten op
geofferd en het zou ons dan ook niet
verwonderen, zoo vele Kamerleden, huive
rig voor de consequentie van dit wetsont
werp, deaen liberalen minister en zijne
partij met dezen door hunne schuld berooid
geworden toestand lieten zitten,
Maar Iaat de Kamer dan raad schaf
fen, hoe zij het dan wil.
Het Openbaar Ministerie, bij de arr.
rechtbank te Alkmaar elschte levenslang
gevangenisstraf tegen Boes den 17 jarigen
vrouwenslachter te Schagen.
Als blijk vande lezer heeft
slechts in te vallen geven wij het
slot van het verslag der rechtszitting te
lezen
Pres. Heb je eenig besef van de verschrik
kelijke misdaden, waarvoor je nu straf zal
moeten ondergaan
Bekl. Ik begrijp u niet, president.
Pres. Heb je begrepen, welke straf nu
tegen je is gevraagd
Bekl. Jawel, president, levenslang.
Pres. En heeft dat nu niet een vree-
selijken indruk op je gemaakt dat de recht
bank zal te beslissen hebben of je in de
gevangenis zal moeten blijven, om daar nooit
weer uit te komen
Bekl. Ik dacht het wel zoowat president.
Pres Als je nu eens denkt aan hetgeen
je hebt gedaan, aan de vrouw, aan het
jeugdige meisje, heb je dan geen afschuw
ervan, dat je die hebt vermoord?
Bekl. Neen, president.
(Een rilling 'gaat er lij dit onnatuur
lijke antwoord door de gelederen van het
publiek.)
Pres.Als je vrij kwam zou je hetzelfde
dan weer doen
Bekl. Neen, president.
Pres.: Waarom niet?
Bekl.Ik zou niet durven.
Pres. Heb j0 wel eens geweend om het
geen je hebt gedaan
Bekl.: Ja, president, 's nachts heb ik
wol eens gedroomd en dan gehuild, maar
het was dan dadelijk weer over en ik sliep
dan weer.
Ijzing-, maar ook medelyden wekkend
is dergelijke gevoelloosheid van een mensch
die naar verklaring van sommige getui
gen toch een goed werkman was en vloog
voor zijn haas.
Bij den ingang van het jaar 1895.
Prof. Nicoiaas Beets, de nu 80-jarige,
plaatste de navolgende dichtregelen in de
Bred. Ct.
"Ontaard niet, Volk van Nederland,
En laat u niets beduiden
Ontaard niet, eerbre burgerstand
Ontaardt niet, kleine luiden
Ontaardt niet, gij die trouw gezind
Uw-brood bij handenarbeid vindt
Blijft die gij waart voor dezen,
En die gij nog kunt wezen.
Laat niets, al zijn de tijden slecht,
Het goede in |u besmetten
Verzaakt geen plicht; betwist geen recht
Toont eerbied voor de wetten.
Verbeetring rijpt bij orde en rust,
Als Vrede en Deugd elkander kust
Nooit kwamen goede dingen
Door dreigen of door dwingen.
Dat} is van ouder herkomst wijd
Aan jongen en aan ouden
Door de allertreffelij keten altijd
Bétoogd en voorgehouden
Dat is, door beide schade en baat,
Alom bevestigd vroeg en laat
En zouden zij, die 't weten,
'tin Nederlandvergeten?
N. Bbets.
Laat ons hopen, dat deze welmeenende
raad van een 80-jarig grijsaard bij allen
een open oor moge vinden.
De Fransche Illustration van 29 Dec.
schrijft
Un public fatigué et blasé qui ne s'étonne
d'aucune arrestation ni d'aucune déohéan-
ce Je ne sais quelle atinogphère de
doute et d'indifférence. Quelque espoir
cependant et une confiance absolue dans
l'autorité et la courage de M. Casimir Pé
rier. C'est lk-dessus que finit l'année
Année de deuilvoilé, ce que 1894 a
emporté. Que nous apportera 1895
Zinspeling op kapt. Drey fuss.
Panama enz
Frankrijk heeft sedert 1870, den val
van het Keizerrijk, 32 ministeries en vijf
presidenten versleten. Van deze laatsten
werden vier gedwongen af te treden door
eene behandeling hun door de Kamer aan
gedaan, terwijl de vijfde viel door sluip
moord.
Thiers werd door de conservatieven, Mac
Makon door de liberalen, Perier door de
radicalen en socialisten, Carnot door de
anarchisten ten val gebracht.
Hier heeft het bikende trapje der revo
lutie wél zijn uitwerking gedaan
Conservatieven
liberalen
radicalen
socialen
anarchisten.
Intusschen de nieuwe President is
al verkozen.
Met 435 van de 800 stemmen benoem
den de Vereenigde Kamer en Senaat den
zoo juist afgetreden minister Felix Faure
tot opvolger van Perier.
Hoe zonderling het loopen kan.
Fanre neemt zijn ontslag als minister,
het heele ministerie Dupuy, dat zonder
hem niet leven kan, volgt zijn voorbeeld,
en de president, niet geneigd om zonder
het ministerie te leven, begaat een politie-
ken zelfmoord op het graf van zijn eer
ste en laatste ministerie.
Hoe zonderling het loopen kan.
Bij eerste stemming toch bekwam de nu
gekozene slechts 100 stemmen, en de beide
andere candidaten elk 300. En zie, bij de
herstemming gaan de stemmen van Chal-
lemd Lacour op hem over.
Hde zonderling het loopen kan.
Felix Faure die eenige dagen geleden wei
gerde president derKamer te worden, wijl het
kabinet Dupuy hem in den weg zat, wordt
president der republiek, zoodra dit Kabinet
is heengegaan.
Uit verlies winst. Of ook die zijn
(politieke) leven verliezen wil, zal het
juist behouden, is in zekeren zin op hem
van toepassing.
Hoe zonderling het loopen kan.
De geboren diplomaat Carnot, wordt
thans opgevolgd door een nieuweling die
geen andere aanbeveling heeft dan dat hij
een half jaar slechts zitting had in een
sukkelachtig ministerie.
En de milliönair Perier wordt vervangen
door den werkmanszoon uit een Parijsohe
voorstad.
De nieuwe president der republiek begon
zijn loopbaan als leerling in een looierij.
In het leer was zijn leerschool in dubbe
len zin.
Hij bracht het tot zijns tegenwoordige
positie van reeder, afgevaardigde, minister,
president van Frankrijk.
Misschien wel óm te ervaren dat de
harde bank aan den leerlooier beter rust
plaats bood dan het zachte dons aan het
Hoofd der republiek; en dat ten langen leste
de werkmanswoning in de voorstad nog te
verkiezen is boven het Elysée.
Inmiddels valt ook uit deze verkiezing
weder te leeren, dat de opschuiving in
Frankrijk van liberaal tot sociaal met
gewissen tred plaats heeft.
Nu nog werd Faure, een vooruitstrevend
liberaal, gekozen. Maar zjjn tegenstander,
Brisson, bekwam 361 stemmen. Een cyfer
dat hem of een nog rooder geestverwant
van hem als Faure's naasten opvolger aan
wijst.
En men weet tnsscben liberalen en soci
alen zijn de radicalen bet trait d'nnion.
Van Brisson tot de socialen zal vrij wat
gemakkelijker de overgang zijn, dan van de
liberalen tot Brisson.
Het tumult by de presidentsverkiezing
bewijst het.
Vele leden der linkerzijde schreeuwden
vol spijt over den nitslag weg met de
schurken weg met de dievenEn de
socialisten juichten Brisson toe verschei-
denen hunner hadden echter onder den
uitroep „weg met het presidentschap 1" aan
de stemming geen deel genomen.
Een merkwaardig afscheidswoord ter ver
klaring van zijn heengaan, laat ex-presideat
Perier achter.
Het is van den navolgenden inhoud
„Ik had de moeielijkhedon van mijn taak
voorzien. De president der Republiek, niet
in de gelegenheid zich te verweren ea
controle uit te oefenen, kan slechts in het
vertrouwen der natie de moreele kracht
vinden, zonder welke zijne waardigheid
niets te beteekenen heeft. Men heeft de
publieke opinie op een dwaalspoor geleid.
Meer dan twintig jaren van gehechtheid
aan de Republiek en van toewjjding aan
de democratie hebben al de republikeinen
niet vermogen te overtuigen van de op
rechtheid en warmte van mijn politiek
geloof.
„Sedert zes maanden wordt een campagne
van lasteringen en beleedigingen tegen het
leger, de rechterlijke macht, het Parlement
en het onverantwoordelijk hoofd ven den
Staat gevoerd, en deze vrijheid in het sto
ken van haat wordt nog maar steeds „vrij
heid van gedachten" genoemd.
„De genegenheid voor mijn land ver
oorlooft mij niet aan te nemen, dat men
eiken dag opnieuw de beste dienaren van
het vaderland eu hem, die het tegenover
het buitenland vertegenwoordigt mag be-
leedigen. "Wat men ook moge redeneeren
van grondwettelijke plichten, dat alles is
niet in staat om mijn politiek eergevoel
het zwijgen op te leggen. Misschien zal
ik, door mijn ambt neder te leggen, aan
ben, wieu de waardigheid van het gezag
en de goede naam van Frankrijk in de
wereld ter harte gaat, aanwijzen wat hun
plicht is.
„Ik blijf overtuigd, dat her vormingen slecht»
zullen tot stand komen met de actieve
medewerking van een regeering, die vast
besloten is den eerbied voor de wetten te
verzekeren, zich te doen gehoorzamen en
allen te rangsohikken en groepeeren in een
gemeenschappelijk handelen. De toekomst
ga ik met vertrouwen te gemoet.
„Ik neem mijn ontslag als president der
Fransche Republiek".
