NIEUWSBLAD VOOR ZEELAND. CHRISTELIJK- HISTORISCH VERSCHIJNT G. M. KLEMKERK, te Goes F. P. D'HUIJ, te Middelburg. PRIJS DER ADVERTENTIËN Vlissingen. Bij de herstemming voor een lid van de Kamer van Koophandel alhier werden uitgebracht 90 stemmen, waarvan 55 op den heer A. H. Polak en 34 op den heer M. Laernoes, zoodat eerst genoemde gekozen werd. Het aantal kiezer» voor genoemde Kamer bedraagt 234. flo. 82. 1894. Sonifectfag IS 3)ecem6cc. legeiufe faarpmj elken MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND. Prijs per drie maanden franco p. p0,95. Enkele nummers0,025. UITGAVE VAN en van 1 5 regels 36 centiedere regel meer 5 cent. Familieberichten van 1 5 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent. Zij, die zich met 1 JANUARI op dit blad abonneeren, ontvangen de tot dien datum verschijnende nummers gratis. Is hier eene vergissing in het spel? Of heeft men hier meer te doen met eene niting van den anti-christelijken, materialistisehen geest die »p Java heerscht Men moet namelijk weten dat het 9e bataljon van Lombok te Batavia is terug gekeerd en met geestdrift werd ontvangen terwijl de gouverneur generaal een hartelijke toespraak hield. Tot zoover is alles goed. Maar nu het volgende. Voor het huis van overste Scheuer was een eereboog opgericht met het motto „Alles kost een dubbeltje" Nu weten wij wel dat dit het lievelings lied van dezen overste is en dat hij met dit lied in den mond zijn troep ter ever winning roerde maar Was hier geen passonder uitdrukking noodzakelijk geweest? Had hier niet moeten staan Eben Haezer? Nu heeft 't den schijn alsof Scheuer het land heeit gered. Deze tegenstelling vinden wij stuitend. Wij mogen een woord van warmen dank niet onthouden aan twee volksvertegen woordigers die in zake de openbare zede lijkheid het ministerie Roëll—Van Houten aan zijne verplichting hebben herinnerd. Het zijn de heeren Heemskerk en Goeman Borgesius, die; gelijk meermalen ook nu, hun woord van protest deden hooren tegen den volkskanker: de prostitutie en den sterken drank. Mr. Heemskerk vroeg bestrijding der on tucht en bescherming der middernachteen- delingen en mr. Borgesius verscherping der drankwetimmers twee noodzakelijke ele menten voor eene gezonde volksopvoeding. De heer Heemskerk bestreed meesterlijk de protectie der publieke onzedelijkheid, belichaamd in de keuring der publieke vrouwen en de reglementeering der ontucht terwijl hij het laissez faire der justitie bij de door houders van publieke huizen aan gehitste mishandeling der middernachts zendelingen naar verdienste op de kaak stelde. De minister bleek een zwak verdediger te zijn. Moge het woord van heide genoemde Kamerleden hem uit zijne rnst hebben wakker geschrikt. Zie, nu de schoolquaestie, voor een groot deel althans, van de baan is, kan door mannen van zoo versohillende richting op dit .punt worden saamgewerkt. Losse de regeering na ook spoedig de kiesquaestie op, opdat dergelijke samen- stemming al meer, zelfs onder mannen die vroeger zoo hartelijk samengingen, weer worde mogelijk gemaakt en blijvend ge vestigd. De Tweede Kamer heeft gisteren-avond twee hezuinigingetjes aangenomen, be zuinigingen echter die weinig om het lijf hebben, en misschien even goed hadden kunnen achterwege big ven. De eerste betrof het inhouden van een tracte- meut van f 1000 voor een van de vijf in specteurs der rijks veld wacht. De tweede betrof het pro memorie uittrekken van den post van f 325000 voor een te bouwen gerechtsgebouw te 's Gravenhage. Het laatste geschiedde alleen wijl de Kamer nog niet genoegzaam was ingelicht. Wij zullen afwachten of niet de grootste bezuinigingen voor het laatst zijn bewaard. Wij denken hierbij aan den post voor nieuwe geweren, aangevraagd voor een leger dat nog lang niet oorlogsvaardig is en nog niet versterkt wordt door het beginsel van den persoonlijken dienstplicht. Hn. schrijft ons: Ook in de Chr. Onderwijzers-wereld doet zich de werking gevoelen van den demo- cratischen stroom, die over ons land gekomen is. Op de laatste algemeene vergadering, werd, na een heftig debat, art. 12 zoo gewijzigd, dat niet alleen hoofden van scho len, maar elk onderwijzer lid van het hoofd bestuur kon worden. Vier leden bedankten na de genomen beslissing; ze werden her kozen, bedankten weer en nu heeft eene nieuwe verkiezing plaats gehad. De afgetredenen lieten zich eene herkie zing welgevallen, indien men daarbij beloofde terug te keeren op den ingeslagen weg. Sommigen stellen het voor, alsof de jongeren eene overwinning op de ouderen behaald hadden. Men breekt in jammer klachten uit, krijgt kippevel bij de gedachte dat een 18-jarige, tuk op een plaats in 't Hoofdbestuur, gekozen zou kunnen worden. De kwestie gaat echter niet tusschen ouderen en jongeren, neen, tusschen hoofden en niet-hoofden. De wijziging van art. 12 stelde voortaan (natuurlijk buiten de school muren) hoofden en niet-hoofden gelijk. Scheuring is nu te vreezen. Zoolang men de hoofden Mozessen, en de niet-hoofden Mirjams noemt, moet scheiding volgen. Mirjam buiten de legerplaats. Pensioenen. Het trok onze aandacht, dat in vele kringen, ook in die der arbeiders, het feit wordt besproken der pensioenen toegekend aan onze Staatsambtenaren. Vooral de hooge toelagen aan hooge Indische autoriteiten wekt veler verwondering. Dat doet de Staat voor zijn ambtenaren, die hem soms maar zoo kort hebben ge diend, wat doet hij voor ons, arbeiders? zoo vraagt men. Maar geheel ten onrechte. Men meent dat de pensioenen worden gekweten uit 's Rijks kas, maar dit is niet zoo. In recht- streekschen zin kost het den Staat geen cent. Was is 'tgevaL? Er bestaat een Pensioenfonds. Dat fonds staat onder een afzonderlijke administratie. De baten van dit fonds worden gevonden uit de korting op 't traktement van eiken Staatsambtenaar. En die korting is, vooral de eerste jaren, soms niet gering. Welnu, 'tis uit dit foudsdat die uitkee- ringen worden gevonden. Bij slot van rekening is het dus van de traktementen der ambtenaren zeiven, dat straks hnn 't pensioen wordt uitgekeerd. Vermelden we nu hierbij dat dit fonds zeer rijk is. Of juister gezegd dat het groo- ter is dau met 't oog op zijn verplichtin gen noodig is, zoodat al eens gevraagd is of het percentage der korting niet kan ver laagd worden. Maar hoe ook men spreke niet meer van 't betalen van pensioen door den Staat. Dat is thans niet zoo. Patrimonium. Of de Minister van Marine zijn kruisers zal krijgen en of deze in ons land zullen vervaardigd worden zijn vragen die op bepaalde plaatsen gehoord worden. De nog in aanbouw zijnde ramschepen type A. zijn nog vooreerst niet gereed en aan den houw van meerdere schepen van betzelfde type zal wel niet worden ge dacht nu het kruisers type wordt gevraagd. Vooral nu deze minister niet het gevoelen deelt van zijn voorganger als zouden de schepen type A. èn voor Indië én voor het moederland geschikt zijn, zal wat we hierboven schreven wel waarheid worden, 't Spreekt van zelf dat de ruim vijf milli- oen gulden, die voor de 3 ramschepen wordt betaald, nu gedeeltelijk weggeworpen geld is, daar de tegenwoordige Minister ze niet geheel voor den dienst bestemmen zal, waarvoor Minister Jansen ze bestemd had. Doch dit is nu eenmaal zoo hij het telkens wisselen van ministeries, Minister A. keurt af wat minister B had goedge keurd. Moet het kruisertype er komen dan is het |zeker én in het belang onzer industrie én in dat der arbeiders, dat ze hier worden vervaardigd. Een gedeelte althans van het arbeidsloon wordt dan hier verwerkt. Doch dan roepen we den industriëelen toe, doet gij zooveel in Uw verinogen is, wat ge van de Regeering wenscht n. 1. om het werk binnenslands te houden. Geeft niet voor duizenden guldens werk weg aan buitenlanders, dat hier best kan vervaar digd worden, maar waarvan de vervaar diging hier iets duurder wordt. Wat helpt het dan al staat men jaren lang op de bres waar het de Nederlandsche industrie en onzen werkman geldt, doch in de prak tijk hieraan niet denkt. Het clericale Bjlgië is het vrijzinnige Nederland ook ten aanzien der defensie- quaestie wel een weinig voor. Wel verwierp de vroegere Kamer in 1886 de legerwet van d'Oultremont. Maar een nieuw ontwerp verwierf reeds voor- loopig de goedkeuring der leiders. Dit ont werp vraagt afschaffing van het remplagant en- stelsel en vermindering van den diensttijd van 8 op 2 jaar, met verhooging van het jaarlijks contingent van 10000 op 13500 man. Den persoonlijken dienstplicht aanvaarden zij om tot afschaffing van de vele bestaande misbruiken in het kazerneleven te komen. Evenwel België heeft zijne kiesreeht- weëen reeds achter den rug. Ook het vraagstuk van den persoonlijken dienstplicht is een van die vraagstukken, welke na de uitbreiding van het kiesrecht aan de orde moeten komen want ook op dat punt heeft groote verongelijking plaats. Waar het verplichtingen betreft, werkt hier het censusstelsel in omgekeerden zin. De volksgunst is grillig. Frankrijk, het land der revolutie hij uit nemendheid, bewijst dit. De bladen herinnerden er dezer dagen aan hoe op denzelfden oogenblik dat De Lesseps, vergeten of veracht, in een uit hoek van Parijs lag te sterven, de nage laten meubelen van Lamartine naar een uitdragerswinkel verhuisden. Parijsche werklieden in 1848 hadden De Lamartine, den dweper-republikein, een schrijftafel met bronzen versieringen ten geschenke gegeventhans in 1894 heeft niemand er hinder van dat de kruier het meubelstuk van de publieke verkooping naar den oud-rommelhoek doet verhuizen En de Lesseps werd eens door juichende aanbidders met vrij willigen paardendienst door de straten der Seinestad gereden Nog een andere staatsman Delabou- laye de heftige republikein onder het tweede keizerrijk ontving een zilveren inktstel ten geschenke. Sinds 1870 toen hij de Commune dorst weerstaan, wordt hem door zijne oude vrienden toegebeten Geef het inktstel terug. En hoeveel meer radicale en sooiale staatsliedec zijn hszweken onder den volks haat, waar volksgunst hen eerst had ver wend. In het klein zagen wij het ook onder de revolutionairen in ons eigen vaderland. Hoe menig oud-leider der sociale partij zag zich met haat vervolgd door hetzelfde volk dat hem eerst op de handen gedra gen had. Van Raag, Croll, Eortuijn, Van der Goe3. Tot op zekere hoogte ook Heldt en de minister Van Houten. Zij werden als verraders of lafaards uitgekreten, of bestre den met het eigen program, onder de goedkeuring des volks of der „nationale vergadering" waarvan ook Heldt in 1886 deel uitmaakte ontworpen. Dan zijn de antirevolutionaire staatslieden gelukkig van betere conditie. Het volk dat zijne overheid eert en zijne vertegen woordigers zoo lang het maar immer kan gc'rouw blijft, geeft zijn achting voor de personen nimmer prijs en betreurt de ge schillen tusschen geliefde leiders. Het treedt niet in beschouwingen, maar het vraagt alleen of het dan niet mogelijk en noodig is dat de kleine Christelijke historische partij een blijft in de belijde nis der beginselen en in de uitwerking van het gemeenschappelijk aanvaarde Program. En de pers ook bij verschil van ge voelen blijft zonder hardheid en zonder toornigheid in het hart roepen om het behoud der zoo noodige eenstemmigheid van alle christenen het volk en de volksvertegenwoordigers tegen den ge- meenschappelijken vijand. Doch de volksgunst der revolutie is blind, ook als zij omslaat. Omtrent de eerste kronijk van Zeeland in 1551 schrijft de heer Van der Baan in de Nieuwsbode onder meer het volgende Ter plaats van het tegenwoordige dorp Kortgene lag vroegjr eene kleine stad van dien naam, welke in het begin der 15de eeuw bemnurd en onder de steden geteld, doch door verscheidene rampspoeden van brand en watersnood geteisterd, en einde lijk door den storm- en watervloed van den 2 November 1532 geheel verwoest werd. Dit eerste Kortgene was de geboorteplaats van den kroniekschrijver Jan Jansz. van Reigershergh, die omstreeks 1510 geboren, in 1560 te Veere overleden is. Men weet althans van hem dat hij, na den watervloed van 1530, waarin zijn geboortestad ook deelde, naar Veere geweken is, alsmede dat zijn beide zonen Pieter en Jan, de eerste in 1502, de andere in 1591, te Veere overleden, zich zeer verdienstelijk gemaakt hebben in de bevrijding der stad Veere van het Spaansche juk. De eerste kronijk van Zeeland, ontdaan van vele verdichtselen, waarmede de oude kronijkschrijvers meestal gewoon waren hunne verhalen op te sieren, is opgesteld door Jan Jansz. van Reigershergh, die deze bij privilegie van Keizer Karei V van 20 April 1551, te Antwerpen gedrukt, den 5 September van dat jaar in het licht gaf. Na in 1634 te Middelburg herdrukt te zijn, werd deze kronijk 11 jaar later, aan merkelijk vermeerderd eu uitgebreid, op nieuw uitgegeven door den Hoogleeraar Marcus Zuerius van Boxhorn. Inmiddels was er ook een kronijk van Zeeland, in het latijn opgesteld door Jacob v. d. Eijnde, heer van Haamstede, die door zijn dood in 1614, zijn werk niet verder had kunnen brengen dan tot het jaar 1296, hetwelk dus onvoltooid in 1624 door de Staten van Zeeland werd uitgegeven. Met behulp van deze bronnen en van een belangrijk hand schrift over Zeeland van den Zierikzeeënaar Anthony de Jonge, heer van Bruinisse, heeft de Goesenaar mr. Mattheus Smalle- gange (gedoopt te Goes 28 December 1624 en begraven in de Nederkerk alhier 9 Januari 1710) in 1696 en nieuwe kronijk vau Zeeland in het licht gegeven. Eu hierop volgde een nauwkeurige beschrijving van dit gewest in den „Tegenwoordigen Staat der Vereenigde Nederlanden" in 1751 te Amsterdam uitgegeven, waartoevoorzooveel de twee deelen 'over Zeelond betreft, de geleerde Zeeuwen Pieter Boddaart, Johan- nis Plevier, Nieolaas van der Schatte, Ja cobus Dominicus, Joan van Vrijberghe, Imar Pauw en Pieter Haak Kerkman de noodige bouwstoffen leverden, welke be schrijving ten deele vervolgd is tot het jaar 1820 door den Middelburger mr. Zacharias Paspoort, heer van Grijpskerke en Poppendamme. 13 Dec. '94- De tweede kamer heeft met 52 tegen 30 stemmen aangenomen het wetsont werp, inhoudende verdere bepalingen om trent het raffineeren van suiker van hoog gehalte. De roomsche leden stemden tegen, alsmede de heeren Bastert, v. Kerkwijk Lucasse, v. Deinse, Zijlma, T. Mackay, v. Alphen, Seret en Smeenge. De heer Tijdeman stemde op voor, voor waarde dat de nieuwe suikerwet vóór 1896 door de Kamer kan worden behandeld. De officier van gez. Ie kl. Borgerhofï Mulder, van het 3e reg. huzaren te 's-Hage is benoemd tot chef van het hospitaal te Middelburg. Met 1 Jan. is de zeeloods Jan Lenrs, benoemd tot loodsschipper le kl. in het 6e district van het loodsweafen te Vlis singen. Prov. blad bevat de mededeeling dat de Minister van Binnenlandsche Zaken het wenschelijk acht dat het bedrag der ver- goelingen, van Rijkswege te verleenen ter tegemoetkoming in de buitengewone kosten van veevoeder, die ten laste zijn gekomen van de veehouders wier vee wegens mond en klauwzeer is moeten worden opgestald of opgehokt, vóór het einde van dit jaar geregeld zij. In verband hiermede verzoekt de Comm. der Koningin aan de burgemeesters, als er zijn die op eene vergoeding als boven bedoeld aanspraak kunnen maken, dat dan de burgemeesters vóór den 16 dezer, aan den Minister door tusschenkomst van den Commissaris der Koningin, de noodige voor stellen indienen. Prov. Blad. bevat het besluit dat de sluiting der jacht op hazen, fazanten, kor hoenders en kwartels in de provincie is bepaald op Maandag 31 December 1894, met zonsondergang, en dat het tijdstip van de sluiting der jacht op houtsnippen en waterwild nader zal worden vastgesteld. Nieuwe Geweren! De Vragen des Tijds bevat een opstel van den heer G. C. A. Fabius, le-luiteuant der infanterie, over de nieuwe geweren. De schrijver komt tot de volgende conclusiën lo. de betere technische eigenschappen van het voorgestelde geweer zijn niet boven bedenking verheven; 2o. afdoende bewijzen voor de deugdelgk- heid van de kruitsoort zijn nog niet gegeven 3o. het staat niet vast, dat binnen 16 jaren geen beter geweer zal worden ver kregen 4o. al waren de bezwaren, onder lo., 2o. en 3o. vermeld, alle opgelost, dan nog wegen de voordeden niet op tegen eene uitgave van 9 millioen gulden; 5o. al zou punt 4 onjuist zijn, dan toch zou de invoering van een nieuw geweer, vóórdat het oude goed gebruikt kan worden, een paedagogische fout zijn, welker invloed op de geheele oefening der infanterie merk baar zou zijn; 6o. hetzelfde pCt. hetere resultaten van het vuur met het voorgestelde geweer kan ook verkregen worden met het oude ge weer bij eene betere instructie in het schieten en de aanverwante vakken. In de dezer dagen te Goes gehouden vergadering van afgevaardigden der deel nemers in de eerste Nederlandsche coöpera tieve suikerfabriek, waren er die gewoon waren telken jare hunne beetwortelen te leveren aan Duitsche fabrieken, doch na tuurlijk in het vervolg aan hun eigen fa briek de voorkeur zouden willen geven. Het bleek nu echter, dat op gelijken af standde kosten van het vervoer alsdan veel hooger zouden zijn. Vsor vervoer naar het buitenland kon gebruik gemaakt worden van het internationaal tarief, ter wijl bij levering aan de Nederlandsche fa briek het binnenlandsche tarief van kracht zou zijn, dat veel hooger is. De landbouwer klaagt somwijlen dat hij ten bate van den groothandel in Nederland soms als een stiefkind wordt behandeld bij onze wetgevende machtdit voorbeeld van averechtsehe bescherming is er een nieuw bewijs voor.

Krantenbank Zeeland

De Zeeuw. Christelijk-historisch nieuwsblad voor Zeeland | 1894 | | pagina 1