BULLETIN
VOOR ZEELAND.
Dïnsitag 23 ©cfoöec. üc^iitCc laacpftjj.
HISTORISCH
Uitslag van de heden gehouden loting voor de
Nationale Militie te Goes.
r. M. KLEMKERK, te Goes
P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
'15
lu
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62 a
62b
63
64
65
66
67
68
69
GOES. 22 October 1894.
Hendrik Gerard Janse
Willem Frederik van Riet
Johannes Dirk Fuijkschot
Jacob Reijerse
Lambertus Joseph van den Boogaart
Antonie van Blitterswijk
Frangois Louis Clement Marie Knitel
Gerardu8 Cornelia de Leeuw
Jacobus Anthonie Hoogesteger
Marinus Bakker
Adriaan Marinus Karelse
Nioolaas Westdijk
Pieter Okké
Johannes Franciscus Berks
Wouter Botbijl
Pieter Dirk Rijkaard
Bastiaau Visser
Nicolaas Meijer
Herman Dirk de Witt Hamer
Teunis Quist
Elisa Kornelis Arentz
Janus van Luyk
Lambertus Cornelis Smolder
Pieter Corstanje
Katharinus Franciscus Sandijck
Henri Louis Bannet
Cornelis Marinus Meijler
Daniel Cense
J osi is A ntoniusLeon ardus Q uirinus F ukken
Leendert van Dellen
Abraham Cornelis Schuiling
Pieter Cornelis van Sprang
JohauneB Glerum
Jacob van der Weele
Dirk van Dullemon
Heinrich Schneider
Marinus Cornelis Vondeville
Laurus Verbeemen
Jan Ossel
Willem Hijman
Leendert Oranje
Gerard Hogesteger
Jan Leys
Mattheus Gerardus Remijn
Anthonius Jacobus Luyks
Pieter van der Hep den
Adriaan Korstanje
Gerardus Nicolaas Nagel kerke.
Johannes Frederik van Anrooij
Cornelia Schrijver
Johannes Martinus Goedbloed
Gerrit Hendrik Jan de Jonge
Cornelis Johannis Steutel
Johannes Martinus Tierie
Frans Kopmels
Josephus Ferdinandus Antonius Boosten
Jan Almekinders
Wilhelmus Franciscus Aarts
Antonius Albertus Alexander Holsheime
Jan Anthon Adriaan Karel Spruyt
Willem Adriaan Knieriem
Jan van Damme
Jacob Adriaan Hendrikse
Pieter van Zweden
Hubertus MarinuB Bruggeman
Jacobus Johannes Janse
Jacob Willem Goetgeluk
Franciscus Schrijver
Isidoor Emanuel
Jacob Tor bijn
1565
1647
1662
1640
1676
1658
1641
1666
1673
1746
1673
1721
1655
1634
1724
1676
1641
1560
1747
1691
1711
1696
1712
1668
1702
1781
1585
1715
1752
1719
1704
1580
1717
1589
1738
1615
1641
1740
1641
1625
1638
1661
1687
1704
1626
1741
1746
1771
1711
1683
1632
1729
1668
1644
1700
1685
Broederdienst.
Eonige zoon en
in dienst.
Eenige zoon.
Eenige zoon.
Broederdienst.
Broederdienst.
Gebreken.
Eenige zoon.
Broederdienst.
Gebreken.
Broederdienst.
Eenige zoon.
Gebreken.
Broederdienst.
Gebreken.
Gebreken.
Broederdienst.
Gebreken.
Gebreken.
Broederdienst.
Broederdienst.
In dienst.
Eenige zoon.
In dienst.
Gebreken.
Broederdienst.
Gebreken.
In dienst.
In dienst.
Gebreken.
In dienst.
Gebreken.
Broederdienst.
Broederdienst.
Broederdienst.
Eenige zoon.
Heeft nagelootals zijnde abusievelijk in een naburige gemeente ingeschreven.
Snelpersdruk G. M. Klemkerk - Goes.
UITGAVE VAN
EN
roeren.
De concurrentie is dus aiet gelijk.
Dat is dan ook de oorzaak van de toe-
tnende werkeloosheid van den aehteruit-
ng en de verarming der landbouwers en
lustrieelen.
Vanwaar komt het dat in Nederland het
ital bedeelden veel grooter is dan in de
teste andere landen
In Amerika zijn op 1000 personen slechts
bedeeld, in Frankrijk 32, in Oostenrijk
in Duitschland 50 en in Nederland
5.
De oorzaak moet worden gezocht in
rkeloosheid in het niet beschermen van
zen nationalen arbeid.
Alleen de Nederlandsche wetgeving kan
irin verandering en verbetering aanbren-
n.
Op een landbouw-congres is eens gezegd,
t de oorzaak van de malaise mede daar-
n moet worden toegeschreven, dat de
ïdbouwers niet genoeg ontwikkeld zijn
•ar dat gezegde- getuigt van weinig be
kendheid met en belangstelling in onze
erige landbouwers. De Nederlandsche
idbouwer behoeft bij die uit andere lan-
n niet aebter te staan, De volgende tabel
>nt duidelijk aan dat hij meer aan den
)nd weet te ontwoekeren dan de Duitscbe
de Franscbe boer.
Verbouwd op een hectare
L'ARWE GERST HAVER
8 H. L-
1
5
38.9 H. L.
21.7
18-1
in Nederl.
Duitschl.
Frankrijk
36.3 H.L.
28
25
Niettegenstaande deze meerdere opbrengst
n de Nederlandsche landbouwer in onzen
1 uit zijn bedrijf geen bestaan vinden,
•wijl die in Duitschland en Frankrij k bij
ndere opbrengst uit den bodem, maar
scbermd tegen de buitenlandsche concur-
atie, een behoorlijke winst uit hun be-
jf genieten.
Dat is het wat ook onze landbouwers
industrieelen wenschen en noodig hebben
waarbij onze nationale arbeid gebaat
L zijn.
n den navolgenden inhoud
„Welgeboorne vriendtlyke, lieve Broe-
r. Nadat regters, gestelt over de ge-
ngene, alhier nu eenige dagen besig
n geweest over de uitspraacke van sen-
ïtie jegens den Advocaat Barnevelt, is
idelyk deselve gewesen ende op huiden
>rgen tusschen negen en half tien uur
lier op 't Binnenhof voor de groote sale
waar een schavotte opgerigt was, metten
aarde ten executie gestelt. De redenen
3 sy daartoe gehad hebben, sal UL. con-
n sien uyt de sentensie, die ongetwyf-
t in druok sal uytgaan ende wij UL.
srtoe eens sullen oversenden. De vrouwe
n voorschreeven Barnevelt, noch ook
nige van (zijne) zoons, swaagers ofte an-
re vrienden hebben nooyt eenige suppli-
sie van pardon gepraesenteert, maar tot
ch toe even heftig aangehouden omme
jht ende justicie over hem gedaan te
u-den, ende hebben dagelijks onder de
.den de roup laten gaan, dat sy eerst-
ags souden nytcommen, hebben ook voor
•ys de meyer meiboomlaaten planten,
rciert met cranssen en banderollen ende
ort andere vrolijkheden ende andere im-
rtinentien bedreeven, in plaatse dat sij
ar behoort hadden h.umble ende needrige
dragenhetwelcke" geen maniere van
en was, ende oversules niet practicabel
was omme de regters tot eenige gratiën
beweegen, al ware 't dat se daartoe ge-
gen hadden geweest. De saecken van
andere gevangene sullen sy meede nog
ese week affdoenen deese tot geene
dere eynde dienende, willen wij UL.
srmede, Welgeborene, vriendtelycke, lieve
oeder, den Almogende aanbevelen."
Deze brief het moet erkend worden
droog, bijna cynisch gesteld. Toch heb-
n wij geen recht om daaruit af te
den dat Maurits uit vijandschap gescliue-
<n beeft.
van 1 5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent.
Familieberichten van 1 5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
Het is een treurig verschijnsel dat, be
halve de oude leider der oud-liberalen en
zijne zeven Brusselsche vrienden, de1 libe
rale candidaten, niemand den fieren moed
gehad heeft de eischen der sociaal democra
ten af te wijzen.
Te verwonderen is dit wel niet. Immers
toen vijftien jaar geleden in Frankrijk de
herstemmingen even critieke gevallen in
het leven riepen, als nu in België, waren
de liberalen van het oude régime eveneens
laf genoeg voor de roodste candidaten, met
name voor Camélinat in het vuur te gaan
om nog maar enkele stemmetjes voor zich
te kunnen winnen. Het gelukte en in Ne
derlandsche liberale bladen vond dit „be
ginselloos geknoei en gekonkel", zooals de
Middelburgsche Courant bet altijd noemt
geen afkeuring.
Ook nu heeft de Nederlandsche liberale
pers het openlijk voorde socialen, voor het
„beginselloos geknoei",voor de desertie barer
partijgenooten, voor de onwaarheid bij ver
kiezingen opgenomen en den eerlijken
geestverwant die er zich niet toe leenen
liet zijne koppigheid zeer kwalijk genomen.
Ook de anders zoo fiere Middelburgsche
Courant die wat zij in den tegenstander
„gekonkel" acht, steeds ridderlijk afkeurt,
neemt het laffe spelletje door hare vrienden
te Brussel en elders gespeeld, in bescher
ming.
Zij is nog anti-clericaal op en top. Yan
onder den anti-olericalen hoed is zij nog
niet uit.
Om de clericalen maar te weren, is haar
alle middel heilig.
Zij noemt hare vrienden die trouw ble
ven aan hun vaandel „doctrinairen die hals
starrig weigeren"en hekelt wat zij als
beginseltrouw en oprechtheid hoogelijk prij
zen moest.
Men weet hoe de zaken in België staan.
Er aijnj 76 roomscben gekozen en voor
76 andere plaatsen moet herstemd worden.
Nu komen op vele plaatsen socialisten
met clericalen in herstemming en op andere
liberalen met clericalen. Nu is de afspraak
de liberalen zullen op de sociale, en de
Laat men, alvorens een oordeel uit te
spreken, zich wel indenken op hoe schan
delijke wijzede s'adhouder in zijn persoon,
karakter en waardigheidin zijne plannen
en bedoelingen was miskend hoe hij als
van de meest zelfzuchtige plauuen zwanger
den volke was voorgesteld hoe het juist
Oldenbarneveld en de zijnen waren geweest
die hem tegengewerkt en het op zijn in
vloed gemunt haddenen men zal zich
de droefheid kunnen verklaren, die uit
de inkleeding van 's prinsen mededee-
ling spreekt.
Trouwens het geheele vervolg van
Maurits' leven toont het dat zijne beschul
digers zich in hem en zijn streven schan
delijk hebben vergist. Manrits aan het
hoofd van den staatwas er schooner ge
legenheid voor geweest dan deze
En toch hij verkoos het niet. Hij bleef
tot aan zijn dood, die eenige jaren later
inviel, zich met den nederigeu rang van
der staten dienaar vergenoegen.
Mogelijk vraagt de lezer: Hoe denkt gij
over de terechtstelling van Oldenbarneveld'?
Was bet eene terechtstelling of was het
een moord
Was zij verdiend of was zij onrechtvaardig?
Was zij te streng of was zij evenredig
aan de misdaad
Ons antwoord kan kort zijn.
Men moet ook bier de feiten beoordeelen
naar den tijd waarin zij zijn voorgevallen.
Immers hadde Oldenbarneveld in de 19e
eeuw geleefd, men bad volstaan met hem
eenige jaren te Leeuwarden gevangen te zet
ten of misschien had men hem naar Lombok
of iets dergelijks verbannen; onthoofd had
men hem zeker niet.
Maar hoe was het in dien tijd
Kon men anders?
De bedoelingeu behoeven natuurlijk niet
gestraft te wordenhet komt slechts op
socialen op de liberale candidaten stemmen,
mits de liberalen zich verklaren voor al
gemeen stemrechtvoor j ook al zijn zij
er tegen.
De Middelburgsche Courant oordeelt over
dezen eisch al heel gemakkelijk. Zij zegt:
„Om het belang van de verkiezingen te
Brussel goed te begrepen, moet men zich
rekenschap geven van den toestand aldaar,
indien de achttien liberale candidaten wor
den gekozen, is het met de clericale meerder
heid in de kamer gedaan, want aan de ver
kiezing der liberale e ri socialisti
sche candidaten in de provincie be
staat geen twjjfel, daar liier heb r ai He
me n t overal is tot stand gekomen.
Valt nu de stemming te Brussel ten gunste
van de liberalen uit, dan zijn er in de nieuwe
kamer 76 liberalen en progessisten tegen een
gelijk aantal clericrien. Een eloricaal mi
nisterie, De Burlet of Beernaert is dan niet
meer mogelijk; een cabinet d'affai
res moet door den koning worden bijeen
geroepen.
Indien daarentegen de liberalen te Brussel
niet worden gekozen en in hun plaats komen
achttien clericalen zoo behoudt de regeering
een meerderheid van 36 stemmen een zeer
bruikbare meerderheid dus.
Nu kan het ook gebeuren, indien de doc
trinairen halsstarrig voortgaan te wei
geren de voorwaarden der werklieden aan
te nemen, dat dan in het gunstigste geval
de elf radicale candidaten worden gekozen
en de zeven liberalen hun plaatsen moeten
inruimen voor de clericalen. De regeering
beschikt dan overeen meerderheid van veer-
tie i stemmen, ook reeds voldoende om de
door de democratische minderheid te ver
langen hervormingen tegen te houden.
Ziedaar dus de toestand te Brussel. Men
kan het niet anders dan betreuren, dat de
doctrinai'en zelfs op dit gewichtig oogenblik
in hun onverzoenlijke houding
tegenover de werkliedenpartij volharden.
En wat wordt er in den grond van hen
gevorderd Een verklaring dat zij zullen
stemmen voor het zuivere en eenvoudige al-
gemeene kiesrecht voor de gemeenten, en
provincie en dat zij de besehermende rechten
zullen bestrijden. Wat kan er verne
derends liggen in bet afleggen
van zulk een verklaring? De
houding van de liberale liga vindt dan ook
algemeene afkeuring in de Brusselsche bla
de daden aan. Maar zij moge* dan toch
wel in rekening komen bij de beoordeeling.
En dan was de overtuiging algemeen, bij
vriend en vijand, dat de partij van Olden
barneveld in de eerste plaats bedoelde bre
king van de macht van Oranje.
Juist onder leiding van Oldenbarneveld
werden de gsesten op dat punt openbaar.
Oranje moest minder worden, de staatspartij
moest toenemen in macht.
Terecht of ten onrechte wij mee*en
het laatste wijl de uitkomst het bewees
meenden zij dat Maurits streefde naar
de Souvereiniteit, naar het Gezag. Daarom
meenden zij gerechtigd te zijn hem te
weerstreven.
En niet alleen tegen den persoon van
Maurits, tegen het Oranjehuis was al hun
strijd gericht; het oompiot tegen WillemII
dat dertig jaar later werd gesmeed, bewijst
het.
Doch, gelijk gezegd is, bij de uitspraak
van een vonnis komt niet de bedoeling
der misdaad, komt alleen de misdaad zelve
in aanmerking.
En dan springt het in de eerste plaats
in het oog dat Oldenbarneveld zijn eed
als dienaar der Unie had gesshonden.
Hij had getracht de macht der Unie
te breken en al die macht samen te trek
ken in de staten van Holland. De bijzon
dere provinciën had hij door openlijk» en
geheime briefwisselingen in onrust gebracht;
bijzondere personen aangehitst om tegen
de Unie, bet provinciaal bestuur, tegen de
besluiten der Unie zelfs te ageeren »n
„met hem gemeene zaak te maken in de
machinatiën tot doordrijving van het Kemon-
strantisme, overheering der kerk en onder
werping aan de Barneveldsche partij".
Wordt vervolgd.
