NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
lo. 181. 1894.
Safewfag 22 Sepfemdec.
Mbie laacgang.
VERSCHIJNT
G. M. KLEMKERK, t© Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
Gemengde Berichten.
elken MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
Prijs per drie maanden franco p. p0,95.
Enkele nummers0,025.
UITGAVE VAN
en
van 1 5 regels 25 centiedere regel meer 5 cent.
Familieberichten van 1 5 regels 50 centiedere regel
meer 10 cent.
LOMBOK.
Bovenstaand kaartje geeft een duidelijke
voorstelling van de plaats der oorlogsge
beurtenissen in Indië.
Het kaartenstrookje bovenaan geeft de
ligging van Lombok ten opzichte van Java
aan. Op Java volgt naar het oosten een
eilandenreeks, waarvan zooals de lezer
zien kan de tweede Lombok is; de naam
Ampenan zegt voldoende welk eilan'd het
bedoelde is.
Op de onderste kaart komen vele namen
voor die vroeger onbekend, thans niet meer
onbekend zijn.
Ampenan .waar de vloot ligt; Matarain
dat beschoten werdTjakra Negara dat
thans gebombardeerd wordtPasingaban
en Pegasangan, die deze week na heftigen
tegenstand en met verlies van slechts drie
dooden genomen werdenPagoetan waarde
Sasaks de Baliërs verslagen hebben terwijl
zij hunne eigendommen verbrandden; doch
wij misen op deze kaart Kaleh waar de
Baliërs een hardnekkigen aanval op onze
troepen voorbereiden. Reeds is daar een
granaat van den vijand neergekomen, ge
lukkig zonder iemand te deren. Al deze
plaatsen liggen om Mataram.
Het laatst ontvangen telegram meldt
dat de onzen met kleine verliezen Sekarbela
hebben veroverd en bezetde Baliërs boden
een manhaftigen en verwoeden tegenstand.
Zij lieten dooden, wapenen en gevangenen
achter. De marine vernielde magazijnen
aan de Kombalbaai. De Sasaks brachten
vier afgesneden hoofden van Balische aan
voerders.
Hoogst verontrustend is echter het bericht
dat er veel zieken zijn, dat de dienst zwaar
wordt en de voeding der soldaten te
wenschen overlaat.
De Heere regeert, ook op Lombok
De Commissie uit de tweede kamer tot
het opmaken van een adres van antwoord
aan de Regentes op de Troonrede, is met
haar arbeid gereed.
De commissie bestaat uit de heeren Bool,
de Beaufort en v Bylandt (liberalen)Lob
man en v. Alphen (antiruvolutionairen).
Het ontwerp adres van antwoord luidt
als volgt
Mevrouw
Hoogelijk waardeerde de tweede Kamer
het voorrecht Uwe Majesteit te midden van
de Yertegenwoordigers van het Neder-
landsche volk te zien, tot opening van
de gewone zitting der Staten-Generaal in
naam der Koningin.
Voor de gedane mededeelingen omtrent
den toestand des lands en der overzeesche
bezittingen betuigen wij Uwe Majesteit
onzen eerbiedigen dank.
Ook wij herdenken met diepen weemoed
de zware offers, die opnieuw van de krijgs
macht in Nederlandsch-Indië werden gevor
derd. Terwijl wij deelen in den rouw over
het verlies der dappere officieren en man
schappen, die hun leven voor het vader
land hebben gelaten, vertrouwen wij met
JJwe Majesteit, dat de eer der wapenen op
Lombok, ook na den ondervonden tegen
spoed, krachtig zal worden gehandhaafd.
Dat de gustige verwachtingen, die de te
velde staande oogst aanvankelijk opwekte
in onderscheidene deelen des lands niet
verwezenlijkt zijn, wordt ook door ons
betreurd.
Wij hopen, dat intrekking van de ver
bodsbepalingen, welke den uitvoer van
vee naar aangrenzende Rijken beletten,
spoedig zal volgen.
Met levendige belangstelling vernamen
wij de aankondiging der gewichtige werk
zaamheden, waartoe wij zullen worden
geroepen. Aan de vervulling dezer ernstige
en moeilijke taak wenschen wij onze beste
krachten te wijden, terwijl wij het ver
trouwen, waarmede Uwe Majesteit op onze
toewijding een beroep doet, op hoogen
prijs stellen.
Moge de arbeid van Uwe Majesteit en
van de Volksvertegenwoordiging onder Gods
zegen strekken tot het welzijn van ons
dierbaar vaderland!
Onze Oost-Indische soldaten.
De schrijver der Oost-Indische brieven
in de Nederlander zegt het volgende om
trent onze Indische soldaten, wat zeer dient
gewaardeerd.
De Indische soldaat van heden is ontegen
zeggelijk van veel beter gehalte dan vroeger.
De Europeanen komen uit een beter deel
der bevolking voort; de Amboineezen zijn
in den laatsten tijd in aantal verviervou
digd, en allen, Europeanen, Amboineezen
en Inlanders zijn aan een veel geregelder
leven gewoon geraakt!
Datde uit Nederland uitgezonden soldaten
uit betere elementen getrokken worden dan
vroeger het geval was, is deels te danken
aan den zwaarderen strijd om het bestaan
in Europa, deels aan de bij uitstek milde
bepalingen op het verkrijgen van pensioen
en gagement, deels aan de aanhoudende
uitzending van miliciens, die een opmer
kelijk goeden invloed op hunne nieuwe
kameraden uitoefenen en het procent ge-
willigen onder de Europeanen moer dan
recht evenredig aan hun aantal doen stijgen
De uit Nederland gedetacheerde miliciens
worden dan ook als een zeer re waardee-
ren element in do Indische legeraanvulling
beschouwd.
De vooruitgang van den Europeeschen
soldaat teekent zich in Indiö duidelijk uit
de op de hoofdplaatsen geheel ten goede ge
wijzigde denkbeelden der burgers over do
soldaten.
Werd de soldaat v?n het Indische Leger
hier even goed als in Nederland vroeger vrij
wel als een verworpeling beschouwd en be
handeld, liep hfi,'die toch niets was, vroeger
in houding en kleeding onverschillig langs
den weg, nu en dan eene typisch gemeend
Europeesche aardigheid ten beste gevende en
zoodoende elk voorbijganger een soort vrees
inboezemende, tegenwoordig ziet men hom
keurig gekleed en met iets nets in zjjn hou
ding bedaard wandelen en alleen daardoor de
aandacht van burger wandelaars trekken.
Een gevolg van dat afleggen van hot ruwe
dat hem aankleefde, was do toeneming dei-
belangstelling der burgers in zijn lot.
Die belangstelling nu uitte zich op treffende
wijze bjj het, vertrek der troepen. Bijna de
geheele Europeesche bevolking van Batavia
was te Tandjong Priok aanwezig om de laat
ste vertrekkende troepen met den staf dei-
expeditie aldaar uitgeleide te doen.
Oud-Indischgasten, die nog nooit in Euro i a
geweest waren, hadden dan ook nog nimmer
zooveel blanken bij elkaar gezien. En die
allen beijverden zich als om strijd om de ver-
trekkenden van hunne belangstelling te doen
blijken.
Wij verblijden ons over dit getuigenis van
waardeering. Alleen zouden we willen op
merken deze schrijver verzuimde één be
langrijke factor te noemen hij vergete den
arbeid onzer christenmannen op Java niet,
die onvermoeid en Gode zij dank met ge
lukkigen uitslag dag en nacht vaak bezig
zijn om onzen verloren en afgedwaalden
soldaten het evangelie te brengen. Wij ge
denken onze geliefde broeders V. d. Steur
en Lockers, wij gedenken zendeling Wijn-
veldt, den veldprediker op Lombok, en de
gereformeerde zendelingen Huijsing en Bol
wijn, die allen medewerken aan de verbete
ring van het gehalte van ons Neerlandscli
Oost-Indiscli leger.
De linotypeof zetmachien.
Op de tentoonstelling te Antwerpen is
onder de wonderbare uitvindingen er eene,
die bestemd schijnt eene groote revolutie
in het drukkersvak te weeg te brengen en-
toch door slechts weinigen werd opgemerkt.
Het is de linotypehet machien om te zetten.
Men weet dat men sedert jaren er naar
streeft het werk, dat door de letterzetters
wordt verricht, machinaal uit te voeren.
Het Hand. v. Antw. geeft de volgende
beschrijving er van:
Men had wel het princiep va* het zet
machien uitgevonden, in theorie had men
uitslagen bereikt, maar praktisch liet de
zaak nog al veel te wenschen over,
Ds linotype is onder alle opziehten veel
verbeterd.
Het woord linotype beteekent eigenlijk
„drukregel" want het is op dit princiep
dat het machien steunt.
Elke regel lood wordt veranderd in een
regel compositie, door de inprenting der
letterteekens in het lood.
Die letterteekens worden, door de werking
van een klavier, op het lood geprent.
Zelfs het „spatieeren", dit groote struikel
blok in de eerste zetmachines, is kinderspel
geworden, daar de werkman, door eene
enkele beweging de reeds ingezette „spaties"
naar believen verdunt of dikker maakt.
Het „distribueeren" verdwijnt eveneens,
want her zetsel wordt eenvoudig in den
smeltpot van het machien teruggeworpen en
dient 's anderdaags opnienw.
Het machien geeft dus het lood en de
letter terzeivertijd; het brengt iederen ge-
drukten regel in de „galei" en werkt met
eene bewonderenswaardige juistheid.
Daarbij is snelheid de hoofdgave en een
goed werkman brengt in Eugeland, waar
de linotype reeds algemeen in gebruik ge
raakt, 12,000 letters en meer per uur voort.
Wij onthouden ons, om de zaak voor
onze lezers duidelijk te maken, in technische
bijzonderheden te treden, die alleen voor
den vakman verstaanbaar zijn; overigens,
alle dagen werkt het machien van 10 —12
en van 24 ure in de machinengalerij,
engelsche sectie, aldaar.
Zijn er bezwaren aa.i de linotype te
vinden? zal de lezer vragen.
Onvermijdelijk. Vooreerst is correctie
onmogelijk, want daar het zetsel cliché
vormt, moet de werkman zonder fouten
werken, of men is verplicht, voor iedere
verbetering, de compositie van af de fout
tot Uan den volgenden vierkant, den vol
genden nieuwen regel, in den smeltpot te
werpen en de weggeworpen linies opnieuw
te vormen.
Nu kennen we redacteurs we zijn er
zelf bij die nog al gaarne op de proef
eene correctie doen; ce ziet van hier hoe
ver ge met uw zetmachien zoudt vooruit
zijn heel uw cliché ging in den smelting pot.
De prijs van het machien is 12,500 fr.
een prijs die nog al hoog is om de ver
spreiding ervan te bevoordeelen.
De meeste groote engelsche bladen ge
bruiken het zetmachien.
Zelden is een miljoenenspeech onder zoo
ongunstige omstandigheden uitgesproken
als die waai-mede de nieuwe minister van
financiën gisteren de tweede kamer ver
raste.
Wij hebben slechts aan de tegengeslagen
opbrengst der vermogens- en bedrijfsbelas
ting te herinneren aan de miljoenen die
aan openbare werken moesten besteed, aan
de ruim 8 miljoen die de begrooting voor
1895 als tekort aanwijstaan de 9i/2 mil
joen die door oorlog gevraagd worden voor
eene betere bewapening van land- en zee
macht aan de leening die daartoe noodig
zal zijn, aan de zure gezichten bij vele volks
vertegenwoordigers enkel op het hooren
van dit woord leening gewekt
Toch verdient de minister Sprenger van
Eijk lof voor de Hoe&moedigheid, waar
mede hij de waarheid onder de oogen trad,
en voor het optimisme - de goedmoedig
heid waarmede hij haar te lijf ging.
Zij het hem gegeven het geschokte
evenwicht door zuinig beheer te herstellen.
Zij het hem gegeven iedere onnoodige uit
gave te beletten en pal te staan tegen de
steeds hoogere eisehen zijner collega's. Zij
het hem gegeven doof te zijn voor de ver
zoeking om de gaten te dichten met ver
hoogde belastingen.
Althans wat den kleinen landbouwer-
en burgerstand betreft, mag het heeten
er kan niets meer bij.
Tweede Kamer. In de zitting der Tweede
Kamer van gisteren droeg de heer Van der
Schriek met een woord van hulde aan zijn'
beleid het voorzitterschap over aan den heer
Gleiehman, die het aanvaardde met den
wensch dat liefde voor het Vaderland er
het Vorstenhuis de gewichtige werkzaar
heden zouden kenmerken. Daarna werd d'
den Minister van financiën ingediend
Staatsbegrooting over 1895 met een t
van 8 millioeai, waaronder 4 millioe'
spoorwegen en waterwegen. Rek
op de gewone besparing van 3 millioen,
zal de gewone begrooting een tekort van
1 millioen opleveren. Eene betere bewa
pening van zee- en landmacht zal. echter
91/2 millioen kosten, te verwerken in 4
jaar, maar te verdeelen over 15 jaar en
te vinden door leening.
In rente en aflossing van de benoodigde
f 640000 zal voorzien worden door een in
te dienen ontwerp tot betere verzekering
van betaling van invoerrecht naar de waarde.
Mocht de bedrijfsbelasting nog meer tegen
vallen, dan zouden andere maatregelen noo
dig zijn.
Bij de voorloopige commissie te 's Hage
ter oprichting van een Fonds ter tegemoet
koming in de opvoeding van de wettig
erkende kinderen van officieren en onder
officieren van het Indische leger, wier
vader voor den vijand is gesneuveld of
tengevolge van bekomen wonden overle
den, is tot nu toe voor een bedrag van
f3413,05 aan bijdragen ontvangen.
De gespecificeerde opgave is voor ieder
belangstellende op aanvraag gratis verkrijg
baar bij een der leden van de vocrloopige
commissie (I). A. Hooijer, Bezuidenhout
63m, Den Haagj.
Bemburg. Gekozen tot lid van den
Raad bij herstemming, met 48 ven de 83
geldige stemmen de Heer Jacob Verhage.
Mr zijn 118 kiezers.
Bij kon. besluit zijn met ingang van
1 November 1894 benoemd tot hoofdin
genieur van den rijkswaterstaat der 2e
klasse de heer AA. Bekaar, thans ingenieur
Ie klasse tot ingenieur van den rijkswa
terstaat le klasse de heeren R. P. S. Tu-
tein Nolthenius, J. C. Ramaer en C. A.
Jolles, thans ingenieurs der 2è kl.
Door den minister van marine is met
het toezicht op de uitrusting en de ver
vaardiging van tuigdeelen voor de oorlog
schepen Kortenaer, Piet Heiu en JEvertsen
belast de kap. ter zee J. C. Commijs, hoofd
van het vak van uitrusting op de Lands-
werf, te Amsterdam.
Middelburg. Bij de gisteren gehou
den aangifte voor de Volkszangschool van
de Ver. „Uit 't Volkvoor 't Volk," hebben
zich 115 kinderen aangemeld.
Men schrijft ons van het eiland Tolen:
Algemeen is men bezig met het rooien
van Aardappelen. Kwaliteit en kwantiteit
laten bij verleden jaar vergeleken, veel te
wenschen over. Sommige akkers, die onder
water hebben gelegen, zijn haast den arbeid
van uitdoen niet waard, anderen daaren
tegen rooien nog 60 Hectoliter per gemet
en zijn van kwaliteit best te noemen, wat
nog een wonder heeten mag, in aanmerking
genomen de de vele regens, dezen zomer
gevallen.
De prijzen loopen tot f3 de Hectoliter.
Ovezand. Voor de verkiezing op 4
Oct. a. s., vacature P. A. Rij k, wordt aan
bevolen de heer D. Mulder, burgemeester,
„die nu reeds 16 jaren in de gemeente woont
en die van alles het best op de hoogte is".
Schore. Dinsdagavond kwam bij den
herbergier Op 't Hof alhier, een net gekleed
persoon, die om logies vroeg misschien voor
lang, want hij was suikerbieten-controleur.
Ook had hij nog een agent noodig, waart-
hij den daar aanwezigen schoonzc-
den herbergier tegen f 25 per
stelde. De koffer, waarin
verdere benoodigdhw"
drie dagen lat1"
vraagt miU"
zijn age
even e
var
sT
