NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
BW VOEGSEL.
irg.
Ho. 147. 1894.
VERSCHIJNT
PRIJS DER ADVERTENTIËN
G.
M. KLEMKERK, te Goes
F.
P. D'HUIJ, te Middelburg.
11 September.
ingen.
Vorig
2% 93% 93v
8 101^ 10,A«
8l/j i 027/8 108 v
fh 103^ 108%
3%l00«fc _/a
5 101%
4 99
4% 102%
5 77% 78
5 73
5
100 5 79% 79%
4
5
99%
4
14 4
K>np. 3
et 3
793
79.
79%
looVa loo
931/s -
2«V4
25
4% 347/8
5 74
80%
25%
5 1163/
5
Z.K. 4
4
4
ch. 4
4
4
3
6
5
4
4
5
103J6 1037/,
61% 62%
78%
73%
69
96%
96/. 9.1/(
1003/^ 1005/
l007/8 l 003/a
93% 93%
50%
104 l033/4
65
92% 931/
98% _'8
25% 26
27% -
4
4
>bl. 6
4% 76%
4% 78
4 73
4% 18% 19
6 46% 47%
38% 88^
'elijke Leeningen.
3% 1013/8 -
8% 101 101
S 3% 102
'iele Ondernemingen.
94
161%
4% -
4 1013/j
4% 101% -
4 101% -
ad. 78%
4% -- -
4 102
3% 993/, -
4% 104
4% 1027/8
146% -
99
4
4% 1031/,
48% --
4 -
210 207
237/8
4% 103%
3 64
4% 98% -
•g
eeningen.
nd. 1053/,
3 9 83/,
3% 101
3% 1013/,
221/s
)0 1911/3
61
8 47%
8 51%
139%
155
4% 1007/8
4 96%
8 62%
5 10i3/,
4% 9974
5 1037,
5
105
4
94
5
106
5
103
5
105 Vs
8
«472
5
6773
Ollig. 4
9573
v.O 5
16%
lig. 6
10l/2
5
8674
1
103
5
102
1. 5
82%
o 7
110
20%
95
4
101
56
1678
31
6
lOD/s
A.
99
g. 7
110SA
6
10?7g
A.
13%
6
10»
105
100%
1013/,
22%
60%
47%
51%
139%
101
96Vs
62%
10374
1027a
10572
847u
95s/,
16%
1013/,
86%
102%
83
1091/»
207»
94
57
16s/8
10l3/8
1113/»
1047s
5
atschappijen.
192
31/, 101
4 93
60
4% 1027/s
eeningen
00 3 108%
100 3 109&
3 105%
nd. 8772
100 21/» 102%
100 27» 103s/,
fl. 100 124
D 4 12z%
5 1187s
100 1597s
100 1.571/3
140
R. 100 156
100 147%
b. 100 40
400 31%
DomCeMCufi 18 Scpfcm6cc.
Mfsfe faacgatig,
UITGAVE VAN
elken MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
van 1 5 regels 25 centiedere regel meer 5 cent.
Prijs per drie maanden franco p. pf 0,95.
en
Familieberichten van 1 5 regels 50 cent, iedere regel
Enkele nummers0,025.
meer 10 cent.
Vergadering van den Middelburgschen
gemeenteraad van Woensdag 12 Sept. 1894.
De Burgemeester, wegens ziekte afwezig,
wordt als Voorzitter vervangen door den
Wethouder W. J. Sprenger, terwijl van
de leden met kennisgeving afwezig zijn
de heeren A. P. Snonek Hnrgronje, E P.
Schorer, W. J. J. Koole, L. K. van dei-
Harst, Jeras en de Stoppelaar.
Ha lezing en vaststelling van de notulen
der vorige zitting, deelt de Voorzitter mede
dat zijn ingekomen
lo. een Provinciaal blad no. 89 houdende
bericht van het oprichten eener veemarkt
te 's Heerenhoek. Niemand opperde daar
tegen bezwaar, waarvan aan het Provinci
aal bestuur zal kennis gegeven worden.
2o. een adres van L. J. de Wilde om
eervol ontslag als leeraar aan het gymnasi
um .In handen gesteld van B. en W
om advies.
3o. eene mededeeling van B. en W.
dat de wethouder W. J. Sprenger door hen
benoemd is tot voorzitter van de Commissie
ten behoeve der oudheidkundige verzame
ling en het oud archief der gemeente, voor
notificatie aangenomen.
Zooals onze lezers zich zullen herinneren,
was in de vorige zitting ten aanzien dei-
Burgeravondschool, aangehouden een voor
stel van B. en W. strekkende
a. aan P. D. Koning een eervol ontslag
te verleenen als leeraar in de wiskunde
en hem te benoemen tot leeraar in de na
tuurkunde op eene wedde van f 500. met
behoud van zijne toelage van f300, als
directeur.
b. te benoemen op een wedde van f 500.
tot leeraar in de wiskunde W. H. Has-
selbach
c. J. C. Fischer, thans leeraar in de
wiskunde, op zijn oude wedde van f 500
te benoemen tot tijdelijk leeraar in de
werktuigkunde
d. een nieuwen leeraar in de wiskunde
■foor den cursus 1894,5 aan te stellen op
eene jaarwedde van f 500.
P. J. Vervenne voor den cursus
1894/5 weder op eene wedde van f 500 te
benoemen tot leeraar in de Nederlandscbe
taal, geschiedenis en aardrijkskunde
f- voor den cursus 1894/5 weder een
assistent bij liet teekenen aan te stellen.
Datzelfde voorstel was door hen weder
onveranderd ingediend, met eene toelichting
omtrent de kosten, die slechts eene verhoo
ging van f 50 ondergaan, blij kens den vol
genden door hen overgelegden staat
1893/4 1894,5
P. D. Koning f 800 f 800
Japikse f 300 f 150 is - 450
Fischer - 700 - 700
Baart - 500
Vervenne - 500 - 500
Langejan - 500 - 500
Endlioven - 500 - 500
Vlamings - 500 - 500
Hasselbach - 500
Fieuw te benoemen - 500
87V«
102%
103
1597»
39^
f4450 f4500
De heer van Dunne dient een amende-
went in om de zaak aan te houden tot
dat zal zijn voorzien in de vacaturen Ver
meulen en Couvée aan de Rijks Hoogere
burgerschool.
Ik ben, zegt hij tot toelichting, B. en W.
dankbaar voor hunne inlichtingen, maar
voldaan ben ik nog niet. Het wil er niet
goed bij me in dat wij nu met f 500 zul
len moeten betalen iets, waar wij vroeger
Waar de helft aan ten koste legdende
yerhooging voor natuur- en werktuigkunde
Win mijn oog dan ook zeer ongemotiveerd.
Van bevoegde zijde heb ik meer dan eens
oren beweren en homogeen hen ik hier
omtrent met die bevoegde oordeelvellers,
ajj aan de burgeravondschool de hoofd
vakken zijn rechtlijnig teekenen en wis
kunde. Dat is wat onze toekomstige am
bachtslieden van nut kan zijn en daarom
moeten wij ook steedszorgen in die vakken
uitstekende leeraren te hebben, al moest dit
zelfs met opoffering gepaard gaan. Er
schijnt tegenwoordig echter eene strooming
te bestaan, om die vakken, zoo al niet
achter, toch minstens gelijk te stellen met
vakken, die ik van niet het minste nut
voor den handwerksman acht en aan de
burgeravondschool niet te huis behooren.
Wat een verschil in kosten dan ook tus-
schen de burgeravondschool te Middelburg
en Vlissingen, waar men vakken als natnur-
en werktuigkunde, en niet ten onrechte,
als overtollig schijnt te beschouwen. Ik
kan dus niet medegaan met het voorstel
van B. en W. en deed mijn voorstel, in
afwachting dat de vervulling van de ge
noemde vacatures mogelijk verandering in
den stand der zaak kunnen brengen. Al
vorens te eindigen, moet mij echter nog van
het hart een enkel woord van protest tegen
eene uiting des Voorzitters in de vorige
zitting, dat de zaak in quaestie te danken
was aan het aftreden i an Dr. Japikse, een
gevolg van de onkeusche behandeling van
een der vroegere raadsleden. Welke on-
heusche behandeling hiermede bedoeld is,
kan ik mij niet verklarenhet is waar,
aan de burgeravondschool zijn geweigerd
nieuwe instrumenten, omdat ze van elders
te verkrijgen waren maar die weigering,
bloot uit motief tot bezuiniging, bevatte
hij mij en ik geloof bij'al mijne medeleden,
die voor het voorstel Snijders stemden,
niet de minste animositeit tegen den per
soon des leeraarszij was niet tegen den
persoon, maar tegen de zaak gericht. Het
doet mij leed dat Dr. Japikse er een mo
tief tot aanvrage om ontslag in gevonden
heeft; het is echter zijne zaak maai' het
geeft naar mijn inzien den Voorzitter het
recht niet om een raadsbesluit te qnalifi-
ceeren zooals hij het deed, en vooral niet
waar het hier gold een voorstel van iemand
die geen zitting meer heeft en dus in de
onmögelijkheid is zich te verdedigen.
De heer Gratama kan zich niet met het
amendement van Dunné vereenigen. Lan
ger uitstel zou nadeelig voor het onderwijs
zijn. Waartoe zou langer wachten ook
dienen Alle vakken in quaestie, geen uit
gezonderd, moeten volgens de wet gedo
ceerd worden en uitstel zou zeer verdere
felijk kunnen zijn, te meer daar de gansoh-
zaak nu neerkomt op een luttele ver
hooging der uitgaven ad f 50.
De heer van der Swalme gaat met den
heer van Dunné mede onder opmerking dat
er drie vacaturen zijn en dat hij het zeer
betreurt dat het huidige voorstel zoo laat
den Raad bereikt heeft, dait het nu kop over
hals vóór den aanvang van een nieuwen Cur
sus moet worden afgedaan.
De heer Gratama antwoordt dat de Com
missie tijdig hare voordracht indiende, doeh
dat het voorstel van B. en W. waarschijn
lijk door de plaatsgehad hebbende festivi
teiten bij het bezoek der Koninginnen is
vertraagd geworden.
De heer van Dunné merkt op dat hij de
vrees van den heer Gratama voor benadee
ling van het onderwijs door de aanhouding
ongegrond acht. De hoofdvakken zijn goed
bezet. Het is een opmerkenswaardig iets,
vervolgt hij, dat de tijden zoo veranderd
zijn. Vroeger vóór 25 jaren h. v., moest
de onderwijzer alles op zijn gemak kunnen
afdoen en thans is er onder die onderwij
zers een streven om alles op hun ooren te
nemen, het heeft wel wat weg van geld-
makerij. Men late het hij het oude, eeu
onderwijzer moet niet overvoerd worden.
De heer den Bouwmeester verklaart zich
tegen het amendement, omdat langer uit
stel groot nadeel kan ten gevolge hebben.
Ook de vergelijking van den heer van Dun
ne tusschen Middelburg en Vlissingen gaat
niet op. Gemeenten hoven 10000 zielen
zijn, zooals men weet, verplicht eene bur
gerdagschool te hebbenheide gemeenten
nu zijn daarvan ontheven mits zij zullen
hebben eene burgeravondschool. Welke voor
waarden aan die ontheffing voor Vlissingen
vastgeknoopt zijn, weet spreker niet juist;
hier echter is aan die ontheffing gehecht
de voorwaarde dat aan de burgeravondschool
in alle tegenwoordige vakken zal gedoceerd
worden. Waar nu geen leeraren zijn, kan
niet gedoceerd worden, en daarom zon, nu
de nieuwe cursus weldra zal aanvangen,
verdere besluiteloosheid ons doen zondigen
tegen de Wet en bijgevolg in conflict kun
nen brengen met de Regeering.
Het amendement van Dunné wordt ver
worpen met 6 tegen 5 stemmen, die der
heeren van Dunné, Tak, van Hoek, van
der Swahne en W. H. Snonek Hnrgronje,
waarna het voorstel van B. en W. in "be
handeling komt, dat men besluit en bloc
te bediscussieeren.
De heer van der Swalme kan er zich niet
mede vereenigen. Het is waar volgens het
bijgevoegde staatje is slechts eene verhoo
ging van f50 noodig, maar toch weegt
het hij hem dat b. v. de leeraar Koning
voor minder werk hetzelfde geld zal krij
gen. Het heeft al den schijn alsof men
bezig is aan het plooien, om later hoogst
waarschijnlijk weer op de zaak terug te
komen.
De heer van Dunné zegt dat het ook
zijne aandacht getrokken heeft dat er nu
voor een vak, dat hij als niets meer dan
een bijvak beschouwt, f250 per jaar meer
zal uitgegeven worden er kunnen persoon
lijke oonsideratiën in het spel zijn, maar
waarom die dan niet ridderlijk medege
deeld? Zoolang dit niet is geschied, kan
hij zijne stem niet aan het voorstel geven
en blijft hem de vrees bekruipen dat er iets
anders achter zit.
De heer Gratama legt de plechtige ver
klaring af, dat de Commissie zonder eenige
nevenbedoeling handelde en er niet op uit
is om den Raad er te laten inloopen, hetgeen
den heer van Dunné de ontboezeming ont
lokt, dat de heer Gratama hier spreekt als
lid der Commissie, waar hij behoorde te
spreken als lid van den Raad. Dit ge
beurt tegenwoordig meer; men vergeet dat
de Raad benoemt en dus uitvoerende macht
is, de betrokken Commissie daarentegen
slechts adviseert en zich aan de besluiten
van den Raad heeft te onderwerpen.
Het voorstel van B. en W. wordt hierop
aangenomen met 8 tegen 3 stemmen, die der
heeren van Dunné, Tak en van der Swalme.
Zooals men weet, was in de laatste zit
ting mede aangehouden een voorstel van
B. en W., strekkende om art 1 van ver
ordening II lager onderwijs, met schrap
ping van de overgangsbepaling dier ver
ordening, te lezen als volgt:
„Voor zoover de ruimte in de lokalen
toelaat, bedraagt het getal onderwijzers op
elk der scholen A, B, C, H en J, met in
begrip van het hoofd twee zoodra het aantal
kinderen, dat op den 15 Januari van het
loopende schooljaar als werkelijk school
gaande bekend staat, meer dan 40 en drie
zoodra dat aantal 90 bedraagt. Voor elk 25
tal kinderen hoven de 90 wordt een onder
wijzer meer vereisclit. In geen geval echter
zullen meer dan 60 kinderen van éénen
onderwijzer tegelijk onderwijs kunnen ont
vangen. Aan elk clezer scholen zijn minstens
twee daartoe bevoegde onderwijzeressen, uit
sluitend voor het- onderwijs in de nuttige
handwerken verbonden."
B. en \V. stellen dit voorstel andermaal
aan de orde, doch willen er den zin„In
geen geval echter enz." uitlaten.
De heer Tak kan zich met die abrupte
wijziging niet vereenigen, waarom de Voor
zitter het voorstel ongeschonden laat; naai
zij ne bewering toch heeft de wijziging alleen
ten doel om heter in overeenstemming te
zijn met de wet.
De heer Brevet dient een amendement
in strekkende le. om weg te laten de
woorden „voor zoover de ruimte in de
lokalen toelaat" en 2e. om het getal kin
deren aan éénen onderwijzer toevertrouwd
op 55 te bepalen. Zijn amendement toe
lichtende meent hij dat het getal 55 beter
dan GO den geest der wet weergeeft.
De heer den Bouwmeester bestrijdt deze
meening en toont met voorbeelden aan
dat het getal 60 niet met de Wet in
strijd kan zijn.
Het amendement Brevet wordt verwor
pen, het eerste gedeelte met 6 tegen 5
stemmen (voor stemden de heeren Brevet,
de Waal, van Hoek, Gratama en W. H.
Snonek Hurgronje,) het tweede gedeelte
met 7 tegen 4 stemmen (voor stemden de
heeren Brevet, de Waal, van Hoek en
Gratama).
Het voorstel van B. en W. wordt hierop
aangenomen met 7 tegen 4 stemmen, die
der heeren Brevet, de Waal, van Hoek en
Gratama, terwijl ook wordt aangenomen het
schrappen der overgangsbepaling met 6
tegen 5 stemmen, die der heeren Brevet,
de Waal, van Hoek, Gratama en E. G.
Sprenger. De laatste wees er op dat besloten
was om op de scholen H. en J. eene proef
te nemen met aan de hoofden dier scholen
ook eene klasse aan te wijzen zoolang
die proef niet was afgeloopen, wilde hij
voor de andere scholen een afwachtende
houding aannemen. De heer Tak echter
antwoordde dat bezuinigingen hoogst noo
dig waren en proeven in andere gemeenten
het bewijs van uitvoerbaarheid reeds ge
leverd hebben.
Achtereenvolgens worden nu zonder dis
cussie of stemming goedgekeurd:
a. een voorstel van B. en W. om den
onderwijzer aan school C, J. P. HollesteHe,
met 1 October a. s. eervol ontslag te ver
leenen met eene jaarlijksche toelage van
f33,33, zijnde 2/3 van zijne bij verordening
bepaalde traetements-verhooging, welke,
omdat zij nog geen twee jaar werkt, niet
van invloed kan zijn op het bedrag van
zijn Rijkspensioen;
b. de hegrooting van Godshuizen over
1895, in ontvang en uitgaaf beraamd op
f4972.28;
c. een voorstel van B. en W. om een
eervol ontslag te verleenen aan de navol
gende onderwijzers: aan school A, C. W.
Schout, A. Langejan, P. J. Vervenne, C.
J. Timmermans en J. Schotsmaaan school.
B. A. A. C. de Mol, J. Th. Bouff en G
Geertse; aan school C, F. J. Pas, J. W.
Happée en A. Passenier;
d. de rekening over 1893 van het bur
gerlijk armbestuur, in ontvang f 40346.1272,
in uitgaaf f 39948.6872 en dus met een ba
tig slot van f 397.44.
Thans zijn aan de orde verschillende be
noemingen. Op verzoek des heeren F. G.
Sprenger gaat de vergadering echter over
in eene met gesloten deuren.
Na heropening der openbare zitting wor
den benoemd aan de burgeravondschool,
tot leeraar in de natuurkunde, P. D. Ko
ning tot leeraar in de wiskunde W. Has
selbach tot leeraar in de Nederlandsche
taal, geschiedenis en aardrijkskunde P. J.
Vervenne; tot leeraar in de werktuigkunde
J. C. Fischer aan school A tot onder
wijzers A. Passenier, E. J. Pas en J. W.
Happee aan school H, tot onderwijzers
A. Langejan, C. W. Schout. G. Geertse en
J. Th. Bouff aan school I tot onder
wijzers P. J. Vervenne, C. J. Timmermans,
A. A. C. de Mol en J. Schotsman, en tot
onderwijzeressen in de nuttige handwerken
P. B. Hóogenboom, M. C. Hnlsenhoom,
M. P. Meertens en H. E. G. Goote.
De agenda uitgeput zijnde, doet de voor
zitter de vraag of iemand nog iets in het
midden te brengen heeft, waarop de heer
F. G. Sprenger er zijne verwondering over
te kennen geeft dat hij op het ontwerp
gemeente-begroeting voor kosten van de
schutterij uitgetrokken gevonden heeft
f 2430, hetgeen f1200 minder is dan op
het door het Bestuur der Schutterij inge
diende ontwerp voortkomt.
De voorzitter antwoordt dat, hij den
slechten toestand der gemeente-finanoiën,
B. en W. er toe gekomen zijn om f 1200
voor de muziek te schrappen.
De heer F. G. Sprenger spreekt er zijne
verbazing over nit dat hij er niets van
vindt in de memorie van toelichting. In
plaats van dat wegmoffelen, zegt hij, ware
het heter geweest ridderlijk op te treden;
naar zijne meening heeft het muziekkorps
reeds te veel diensten bewezen om zoo be
handeld te worden.
De heer van Dunnéhoezeer bezuinigin
gen toegedaan, zou ze liever op de over
tollige weelde van het onderwijs wiUen
vinden, niet op de muziek, een vroolijk
deuntje is hart en zinnen verheffen, waar
aan ook vaak behoefte bestaat.
De heer Gratama verzoekt den voorzitter
er op te willen attendeeren, dat het onder
wijs aan het gymnasium niet moge lijden
door het aangevraagd ontslag van den leer
aar de Wilde, hetgeen de voorzitter toezegt.
Nadat nog door den voorzitter was mede
gedeeld een schrijven van den heer Scholten
te Rotterdam over het plaatsen van eene
centrifugaalpomp aan de Oranjezon, waarom
trent nader een voorstel zal gedaan worden,
en een staande de vergadering ontvangen
rekest van mej. Bauer, verzoekende ontslag
als gemeente-vroedvrouw, werd besloten het
laatste aan B. en W. te renvoieeren om
advies en ging de vergadering uiteen.
VLISSINGEN. Woensdag avond werd
door not. Bosch publiek geveild Een huis
en erf, Lange Noordstraat G. 32, groot 104
cA. Hoogste inschrijver P. Evertse voor
f3150. Kooper J. B. van Hilst voor f 3250.
Beiden alhier.
Stavenisse. Door de stemgerechtig
den is tot notabel der ned. herv. Ge
meente alhier gekozen de heer A. J. Steen-
dijk, ter vervulling' van de vacature ont
staan door het overlijden van den heer J.
A. Snijder.
Ovezand. In de woensdag gehouden
vergadering van het waterschap Ovezand
is tot Dijkgraaf gekozen (vacature P. A.
Rijk die overleden is) de heer J. C. Ros-
seel alhier. En tot gezworen van dat Wa
terschap in de plaats van den heer Rosseel
de heer P. Priem alhier.
Poortvliet. Woensdagvoormiddag is
alhier een bijna 8-jarige knaap van de wed.
v. Z. in eens watergang gevaüen en ver
dronken een kameraadje dat bij hem was,
was te klein om hem te helpen.
