NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
elde.
Ho. 141. 1894.
3)0ti(Mao SO lugtisfus.
Mcfikk laacnang.
tdienst
t Midd.-Vliss.
hip „Schelde"
tad Zierikzee
eland.
OTTERDAM
VERSCHIJNT
G. M. KLEMKERK, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
EERSTE ZOMERFEEST
Chr. Jongelingsvereeniging^ n
9 en Zierikzee.
zee Spoorweg Goes,
us.
che tijd.
Vai Zierikzee
'smorg. 'smid
ms. 28 7.50
~oen29 7.50
ond.30 6.30
rij<1.31 7.50
4.-
4.-
4.-
4.-
r-0P ZOOM.THOLEN
naar ïholen, 5 30
5, 5,30, 7,40.
ergen-op-Zoom 6,10
6,15, 8,30.
op-Zoom n. Halsteren
naar Tholen 15 min.
ek ongeveer
Yoorm. *5,20, *6.35
1—Namid. 12,—
6,-, 6,45, 8,-.
ormiddag 5,05, 7,10,
Namid. 12,05,1,40,
7,05, 8,05.
0, en 6,35, uit Mid-
kdagen.
TDIENST
LB-ROTTERDAM.
sche tijd.)
Fan Van
iddelbnrg. Rotterdam.
voorm.
8.45
8.45
9—
8.45
8.45
8.45
8.45
8.45
9—
8.45
voorm.
9.45
9.45
3.30
9.45
9.45
9.45
9.45
9.45
6—
9.45
g-
Van Rotterdam
Dinsdag 28 11.
Donderdag 30 11.
Vrijdag 31 1.—
OTDIENST.
legen plaatsen,
g-
sche tijd).
Van Rotterdam
Dinsdag 28 12.—
Woensd. 29 12.—
Dond. 30 10.—
Vrijdag 31 12.
11,45, nm. 3,25 6.20
12,15, 3,55 6.50
rke vm. 8,40.
9,10.
Dinsdag
en
Vrijdag.
7,10 11,45 3,25 6,20
7,30 12,05 3,45 6,45
7,40 10,10 1,50 4,40
8,— 10,30 2,10 5.05
Hoofdplaat nm. 6.40
via Breskena
ssingen 7.25.
TELEGRAAF".'
LUg.
van Antwerpen
I Dinsdag 28 3.—
I Donderdag 30 .6—
A M D I E N T.
-MIDDELBURG,
ai. Remise 4,50, (alleen
Van Zeilmarkt 8,1
12,30, 1,15, 2,-,
5,55, 6,55, 7,45,
-o
naar Vlissingen vro
jrkdagen) 6,30, 8,45,
nm. 12,35, 1,20, 2,05
05, 6,—, 7,—, 7,50,
JSDIENST
CHE VEER—HOES,
zondering van Dinsdag-
Vertrek Veer's morg-
0, 'a avonds 5,uur.
1) 's morg. 8,21, 's namiu.
's avonds 6,30. DeS
>r 's morg. 9,'B aV'
(Slot Ostende), 's nam-
5.30 van het Veerver-
dig) door naar den trein,
ertrekt.
elken MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
Prijs per drie maanden franco p. p0,95.
Enkele nummers0,025.
UITGAVE VAN
en
van 1 5 regels 25 centiedere regel meer 5 cent.
Familieberichten van 1 5 regels 50 centiedere regel
meer 10 cent.
In ons blad werd reeds gewezen op den
zegen dien de Zending ondervindt op de
Fidsji-eilanden.
In andere bladen lezen wij thans het
volgende verhaal van zendeling Calvert
„Toen ik op Fidsji-eilanden aankwam, was
het mijn eerste taak dc handen, voeten en
hoofden van achttien menschen te hegraven
die de inboorlingen bij gelegenheid van
een feestmaal gebraden en opgegeten hadden.
Ik heb het nog beleefd dat verscheidene
der kannibalen die aan dat gruwelijke
feestmaal hadden deelgenomen Christenen
werden en aan de Tafel des Heeren deel
namen. Nu is het kannibalisme ganschelijk
uitgeroeid. Voor 50 jaar was er hier
geen enkele Christen en nu zijn er
onder toezicht der zendelingen 1468 in
boorlingen-pre-!;kc 1208 bedehui*
1735 dag- eri zondagscholen en 2526 inboor
ling-onderwijl-'
Men hoort in de laatste maanden wel
veel van „geruchten van oorlogèn".
Men hoort ook telkens geruchte® van
overwinningen en neueriagere.
Zoo zelfs dat men niet meer weet waar
aan zich te houden.
Bijvoorbeeld Lombok.
Daar heette 'teerst dat wij overwonnen
hadden, overwonnen zonder bloedstorting
nog al, en zie daar komt ons op eenmaal de
mare verontrusten dat wij een nederlaag met
een verlies van 169 menschenlevens ge
leden hebben.
Bijvoorbeeld Midden-Afrika.
Eerst heette het dat de Franschen goede
vorderingen maken in het Senegal-gebied
en dat de inboorlingen zich onderwerpen.
Doch zie in plaats van te sidderen voor
den Franschen Adelaar, hebben zij hem
reeds twee maal aangegrepen en terugge
slagen. Het laatste bericht meldt van twee
Fransche compagnieën die na een driedaagsch
gevecht werden vernietigd, bij Tomboektoe.
Bijvoorbeeld Korea.
Gelooft men de telegrammen uit Yokoha
ma dan hebben de Japanneezen maar hun
laatsten slag te slaan om de Chineesche
macht voor goed te fnuiken terwijl daar
entegen de berichten uit Shangaï gewagen
van eene verpletterende nederlaag, bij Ping-
jang den Japanneezen toegebracht.
Bijvoorbeeld Zuid-Afrika.
Vorige berichten spraken van onderwer
ping der Kaffers; en nu komt weer een
telegram uit Pretoria melden dat de onder
handelingen met de oproerige Kaffers vruch
teloos zijn gebleven en de slag nu pas
beginnen zal.
Op het gebied van den oorlog gaat het
Bpreekwoord van de leugen door de waar-
beid te achterhalen, niet op. Integendeel
daar komen zij gelijk aan; en er is geduld
noodig om de een van de ander te onder
scheiden.
Dat de radicale zonen nog een graadje
rooder zijn dan hunne liberale vaderen,
hadden wij reeds enkele malen de gelegen
heid op te merken.
Dat er noch voor de vrijheid noch
voor het christendom maar iets te hopen
is van het radicalisme, is eveneens waar.
Letten wij op de uitlatingen der radicale
pers op die punten waarin de beginselen
der Revolutie speciaal met die van het
Evangelie verschillen, dan ziet men ter
stond de overeenkomst tusschen de liberale
en de radicale systemen.
Te Amsterdam is de quaestie van al of
niet hidden in den gemeenteraad weder
nan de orde gesteld.
Twee radicale gemeenteraadsleden stelden
yoor het gebed dat bij den aanvang van
iedere zitting van den gemeenteraad
Wordt uitgesproken, af te schaffen.
Het (liberale) Handelsblad steunt het
voorstel, doch doet dit met de orakelach
tige plooibaarheid van een modernen do-
Jftiné.
Het blad zegf
„Wij hebben reeds meermalen gezegd
dat de handhaving van het gebed ons niet
wenschelijk voorkwam en men verstandig
zou hebben gedaan de bepaling te laten
vervallen. De erkenning der afhankelijkheid
van een hoogere macht is eerbiedwaardig
maar de opvattingen omtrent de beteekenis
dier erkenning loopen zeer uiteen„het ge
bed is een te sohoone uiting van een gods
dienstig gemoed dan dat wij het verlaagd
wenschen te zien tot een gedwongen
fraaiigheid".
Spreekt zich in deze woorden duidelijk
uit de poging om èn vrijdenkende èn gods
dienstige lezers van het blad te behagen;
de Amsterdammerniet minder leep met
het oog op positief christelijke bondgenoo-
ten, wendt het over een anderen boeg. Zij
steunt dit voorstel zoogenaamd ter wille
van het recht.
„Hoeveel ér voor of tegen het gebed
uit een practise!) en godsdienstig oogpunt
beschouwd, ook te zeggen valle, er bestaat
voor ons slechts één reden om (voor de
afschaffing van het gebed te zijn). Het
bidden in den raad als Overheidshandeling
is in strijd met hel beginsel v>n scheiding
van kerk en staat. Dat bidden is een
schending van het recht der minderheid.
Het dwingt de niet-geioovigen zich aan
een deel van het gemeenteraadswerk te
onttrekken of zich als huichelaars aan te
stellen".
De uitspraken van de Amsterdammer
als van alle radicalen heeft dit voor, dat
men ze kan hooren aankomen.
Maar hierom te meer hebben wij ze aan
onze beginselen te toetsen en zonder spa
ren te bestrijden.
Zoo ook hier.
Hier wordt de liberale leer eener neu
trale overheid, vau een christendom boven
geloofsverdeeldheid, van een niet-godsdien-
stigen staat in haar uiterste gelijkblj ving
doorgevoerd.
De overheid in dit christenland eene
christelijke, deze christelijk historische
opvatting onbeschaamd overboord gewor
pen, maakt bij deze jonge liberalen al meer
plaats voor de onverdraagzame leer van
„Weg met dezen".
Een niet-biddende overheid, dat is de
eisch.
Een biddende overheid is de niet-bid
dende liberaal radicale minderheid een
hinder.
Een biddende overheid, dat is tegen
scheiding van kerk en staat. Weg met dat
gebid, in onze raadszalen. Het walgt ons
er naar te hoorenen onze kornuiten mochten
ons eens voor huichelaars houden
Voor ons antirevolutionairen, die bidden
om scheiding van kerk en staat, is die
haat tegen het gebed der overheid stui
tend, schoon verklaarbaar.
'tls de doorvoering toch van denzelfden be
weeggrond waarop men van liberale, niet
het minst van radicale zijde, tot den einde
toe het recht der christelijke school heeft
ontkend.
De overheid ook de chr. school subsi-
diëerende, is in strijd met de scheiding
van Kerk en Staatzoo beweerde men.
Daarom moest de neutrale school gehand
haafd met hand en tand verdedigd.
Maar dan nu ook in naam dierzelfde
leuze tot zelfs het laatste sprankje chris
tendom nit onze officiëele kringen wegge
vaagd zelfs den schijn als zou men van
overheidswege nog iets mogen gelooven,
vermeden.
De godsdienst moge een deugdelijk ce
ment gebleken zijn, hij moge practiseh we
zen weg er mee, want wij ongeloovi-
gen zijn er tegen.
En van dezulken zouden wij in den strijd
voor recht en godsdienstvrijheid heil ver
wachten.
Laten wij de oogen goed openhouden
voor de gevaren van het liberalisme in
eiken vorm.
Een goed idee is dat van den heer Hafï-
mans tot invoering van Rijtuigen 4e klasse!
In het Venl. Wkbl. bepleit hij namelijk
de invoering van een goedkoop® 4e klasse
op de spoorwegen, zoodat voor enkele centen
de onvermogenden terecht kunnen, die nu
vaak zwaar beladen, groote afstanden te
voet moeten afleggen. De tegenwerping tegen
de 4de klasse zooals die in Duitschland
bestaat gemaakt, als ware het „beneden
de waardigheid van den mensch de lui
als vee in de vierde klasse te drijven"
beantwoordt hij met de opmerking I~ „En
daarom laat men ze, nota bene gebukt onder
lasten, te roei loopen Mooie philanthropie!"
Komt er geen 4de klasse, dan verlage
men den prijs der derde met de helft. Hij
acht dit billijk tegenover de eerste-klas-
reizigers, die 1111 slechts het dubbel betalen
van de vracht derde klasse, ofschoon de
eerste klas wel driemaal zoo duur komt
als de derde en dus de 3de klasse reizigers
tenj deefe voor <ta le kL- s< betalen. Dus
bf een 4de klasse öf een veel goedkoopor
3de.
■x
Het is een algemeen verschijnsel dat de
menschen niet meer tevreden ziju in hun
stand en met hun inkomen.
Zij hebben zich een maatstaf voor hun
stand gesteld en nu moet de weelde die zij
zich veroorloven willen, aan dien maat
staf voldoende inkomsten moeten naar de
uitgaven geregeld worden, de nering moet
naar de tering gezet.
Vroeger was het juist omgekeerd, maar
dit zullen wij nu c >ns daar laten.
Maar het gevolg van deze verkeerde
rekening is dan toch ontevredenheid.)
Men wil geen der eischen van zijn stand
verloochenenmen wacht vergeefs op in
komsten tot dekking der meerdere uitgaven
de klachten worden niet al te spoedig
verhoord.
Men wordt socialist.
Socialist, zooals de sociaal-democratische
bond in Nederland ze het liefst heeft.
Fortuijn zei het zoo naar waarheid op
de vergadering te Zwolle: zij loopen met
een rood strikje, maken lawaai en vergeten
de zaak te bestudeeren waarvoor zij mee-
nen het harnas te hebben aangegespt.
Alsof er niet meer te doen was dan altijd
maar tot ontevredenheid met stand of
werkkring op te zetten.
Het valt niet te ontkennen dat de school
wet menigen onderwijzer een vet baantje
heeft bezorgd.
De dwepende liefde der openbare-school-
autoriteiten met Kappeijne's slechte wet
van 1878 heeft ook wel voor een deel aan
leiding gevonden in de omstandigheid dat
zij het er zoo goed onder hadden.
Maar tevreden is men ook daar niet.
Na de normaallessen die een tijd lang
moesten ingebonden worden, heeft men nog
andere zaken op den voorgrond geschoven.
Hoogere salarissen en in verband daar
mede grootere pensioenen, is thans van die
zijde de eisch.
Kostelooze opleiding voor hunne zonen,
de beste betrekkingen, regeling van rust
en vacantietijdenhet staat alles op het
pvogram.
Onderwijzers die zich bij den Sociaal
Democratischen Bond aansluiten, weten wel
wat zij doen.
Maar dan is het goed als er zoo nn
en dan eens een lid der sociaal democra-
.tische Arbeiderspartij in Nederland hem in
de kaart komt zien.
En dit nu deed dezer dagen v. Zinderen
Bakker bij) den heer Nawijn, het bekende
sociaal-democratische hoofd, der s<
Opsterland.
De heer Nawijn had in een in;
stuk betoogd dat hij met vrouw
dochter niet leven kon van f 8C
en vrij Woningen daarom op V'
van zijn tractement aandrong.
„Och goeie kerel, wat overurijf
voegt hem de heer Bakker toe.
heb het met vrouw en negen kinderen tot
nu toe met minder kunnen, soms zelfs met
de helft ininJer moeten doen. Lijdt gij nu
inderdaad gebrek zooals gij zegt Och kom,
hoeveel gebrek moeten dan zij niet lijden
de 200 aangeslagen en, die elk jaar op den
restantenstaat van onzen hoofdelijken omslag
voorkomen als oninbaar, en de anderen die
wel mee betalen, doch wier inkomen verre
beneden dat is waarover gij zoozeer klaagt?
Weet gij wel. dat de verordening tot heffing
van den omslag, wat gij en uwe collega's
meer zoudt krijgen, ons voorschrijft zelfs
inkomens van f160 's jaars te belasten.
„Ik blijf er bij dat, waar in de gemeente
onmiskenbare misstanden moeten worden
weggenomen en de positie van sommigen
„moet" worden verbeterd, daarvoor in de
eerste plaats niet in aanmerking behooren
te komen de onderwijzers. Het zijn dezen,
zegt reien, waarvoor wij wat kunnen doen
goc 1 en welmaar bet-1 k nuea viyi 1
die niet hebben.
'Maar nu had de heer Nawijn beweer 1
wat gij aan tractementen meer uitgeeft, Jat
zult gij uitwinnen aan degelijkheid van het
onderwijs.
De heer Bakker en men denke dat
hij ook socialist is antwoordt hom
„Het kan zijn maar och, vriend Nawijn,
lioud mij ten goede wanneer ik vooral op
dat punt zeer ongeloovig, misschien zelfs
ondankbaar ben, maar bij mij staat het vast,
dat mijn eigen negen kinderen en verder
allen die ik in hunne vorderingen heb
kunnen gadeslaan, groote botteriken zijn,
of dat het resultaat inzake het moer leeren
en meer weten op denzelfden leeftijd, als
toen ik zelf een schooljongen was, bitter
weinig is
„De enorm veel meerdere kosten van
het lager onderwijs bij voor 25 of 30
jaar, hebben in hoofdzaak slechts dit ten
gevolge gehad, dat er in aantal meer van
proflteeren dan toen en dat de onderwijzers
het belangrijk veel gemakkelijker hebben
gekregen, het restant ecliter, clat ten bate
zou moeten komen aan de naar school
gaande kinderen zelf, acht ik zeer miniem."
ïf
Het kan ook waar zijn dat de grootste
klagers zitten onder de mannen met de
vaste tractementen, zooals deze conservatief
0 neen, deze sociaal democraat beweert.
Hij althans zegt
„L)e ondervinding heeft mij geleerd, dat
ambtenaren met vaste salarissen hoogst
raoeielijk zijn tevreden te stellen. Ik ken
ze die 4, 5 en meer duizenden guldens
tractement hebben en altijd schoon aan den
haak zijn. Beginnende met den lantaarn
opsteker cn eindigende met de koningin,
hebben zij allen het hunne wel noodig, en
dat „wel noodig" wil dan zeggen dat het
eigenlijk een beetje schraal omkomt. Kijk,
beste vriend! met dergelijke verschijnselen
dient men eenigszins rekening te houden,
omdat ik injj anders een tijd zou kunnen
denken, dat zeker deel van bet mensehdom,
dat niet ouder genoemde bevoorrechten be
hoort, maar van den vroegen morgen tot
den laten avond moet zwoegen en ploeteren
tegen nog meer zwoegende en nog meer
ploeterende concurrenten, 0111 in het leven
te blijven, ten slotte geheet eu al zon worden
misbruikt ten bate van een altijd aangroeiend,
steeds hoogere eischen stellend tractements-
personeel".
De Standaard maakt in een
aanleiding van
vóór het sterfhuis aan den Steenen Beeb
te Vlissingengemerkt I 18.
Kijkdag Dinsdag 11 September a.r.
10-12 en 2-6.
van de
OP ZUID BEVELAND,
op Zaterdag I September a. s. des
n. m. lVs ure, op een weide van M. NIEU-
WENHUIJZE te Kloeting e, ten noorden
van het dorp.
Sprekers: de heeren J. VAN BOM
MEL van 's-Hage, Ds. CONTANT van liie-
zelinge, Ds. TA LM A van Vlissingen c 14
LOMBOK.
Was in den beginne op de expeditie
van toepassing „Vini vidi vici" (Ik kwam,
zag en overwon), thans moeten wij berich
ten dat wij door de Baliërs bij jVIataram
overrompeld zijn.
Een telegram aan de „N. R. Ct." meldt,
dat 185 man sneuvelden, waaronder de Ge
neraal van der Ham en 14 officieren.
Onze troepen trokken op Ampenan terug.
De plaatsen Mataram en Tjakra Negara
liggen op ongeveer een paal afstands van
elkaar.
Mataram ligt 2 palen in rechte lijn van
de Westkust. Van Ampenan gaat men een
rivier over en komt dan op een grooten
breeden weg, welke in rechte lijn oostelijk
naar Mataram loopt.
De plaats Tjaka Negara, ook wel Karang
Asan genoemd,naar het Rijkje op Bali
dat de bakermat is vau de Lomboksche
vorsten is een tweede versterkte plaats,
waar bijna uitsluitend Balineezen wonen,
zooals trouwens in dit geheele westelijk
gedeelte van het eiland de Sasaks wonen
meer bepaald in het oostelijk deel. Men
zal zich herinneren dat onze troepen een
groote verkenning zouden maken naar de
Oostkust, een manoeuvre welke trouwens,
bij de goede gezindheid der Sasaks, als een
zuiver militair vertoon moet worden be
schouwd, waarhij men gelegenheid had een
indruk te geven van onze middelen en te
gelijk om de minder gekende gedeelten in
kaart te brengen.
Wij zullen nadere berichten afwachten,
voor wij ons oordeel geven.
Toch willen wij nu reeds onze verwon
dering er over uitspreken, hoe het mogelijk
is, dat een troepenmacht als de onze daar
op Lombok, wanneer zij de noodige waak
zaamheid gebruikt, had overvallen
kunnen worden met het resultaat van te
moeten terugtrekken wat wil zeggen, ver
slagen te worden.
Waarlijk wij zijn wel ongelukkig in de
laatste jaren met onze operaties in Indië.
Zijn wij het oorlogvoeren dan geheel
verleerd
Misschien ware het beter geweest, meer
te letten op de waarschuwing van den heer
Pijnacker Hordijk; maar nu^ecUman.l
den oorlog besloten was, mop°f
zulk eene kracht en
getreden word'
waarbor<-'
P'
