NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
urg.
lo. 134. 1894.
Suistfag 14 lagusfus.
Icfitsfe laargang.
■Maldeghem,
ootilienst
Hulst-Vlake.
iidienst.
telegraaf/
ranidienst
Stad Zierikzee
Zeeland.
VERSCHIJNT
G. M. KLEMKBRK, te Goes
F. P. D'HUIJ, te' Middelburg.
Dr. Schaepman over den politie-
ken toestand en over politieke
personen.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
i
STOOMBOOT,
ug-
12 's morgens 8.—
15 's morg. 3.__
20 min. na kloktijd)
nTiIJKS.
tiaar Ylake vm.
3.35 uur.
ralsoorden vm.
1.5 uur.
Walsoorden
4,50
7,50
vm. 7, 11,
onmiddellijk na aan-
8,50, nm. 12,50,
|Aug.
van Antwerpen
Zondag 12 2.30
Dinsdag 14 5.30
Donderdag 16 7.
Zaterdag 18 8.
Dinsdag 21 9,
Vrijdag 24 1.—
Zaterdag 25 1.
Dinsdag 28 3.
Donderdag 30 .6
5,26,
ar Draaibrug 6,23, 8,28
,13.
|naar Maldeghem
2,35, 5,20, 8,26.
naar Draaibrug 7,45,
|7,55.
Tiaar Breskens 6,50, 8,50,
|,03.
Sluis 5,22, 6,5, 7,43,
2,32, 5,25, 8,24, 9,05.
laaibrug 5,40, 6,27, 8,15,
15,1, 8,03, 8,45, 9,25.
OOTDIENST
iburg en Zierikzee.
rikzee Spoorweg Goes,
gustug.
Van Zierikzee:
'smorg. 'smid.
Zater.ll 7.50 4.
6.—
id.
Zond. 12
Maan.13
Dins. 14
Woenl5
Dond.16
Vrijd.17
6.—
7.50
7.50
7.50
6.30
7.—
4.-
4.—
4.-
4.-
4.-
Zater.18 7.4.-—
Zond. 19 6.— 6.—
I—Maan.20 7.50 3.30
Dins. 21 -
"W.22 n. Cortgene7.50
terug naar
Zierikzee 0.15
Woen22 10.— 4.-
Dond.23 n. Vlis. 6.30
Dond.23 4.—
Vrijd.24
Zater.25
Zond. 26
Maan .27
Dins. 28
W oen29
Dond.30
Vrijd.31
7.50
7.50
6.—
7.50
7.50
7.50
6.30
7.50
4.-
4-
6.-
4.-
4.-
4.-
4.-
4.-
JOOTDIENST.
gelegen plaatsen
jAug.
damsche tijd).
Van Rotterdam:
Zaterdag 11 2.-
Zondag 12 2.3^
Maandag 13 12-
Dinsdag 14 12.
Woensdag 15 2.
Donderdag 16 IE"'
Zondag 10 2.
Maandag 20 4.
Dinsdag 21
Woensdag 22
Donderdag 23
Vrijdag
Zaterdag
Zondag
Maandag
Dinsdft,
2.-
2.-
2.-
Woensd.
Dond.
Vrijdag
24 10.—
25 2.-
26 2.30
27 12.—
28 12.—
29 12.-
30 10.-
31 12.—
R A M l) 1 B T'
ST—MIDDELBURG-
vm. Semite 4,50, («JM»
Van Zeilmarkt
40, 12,30, 1,15.
5,-, 5,55, 6,55, 7,4».
elken MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
Prijs per drie maanden franco p p0,95.
Enkele nummers0,025.
UITGAVE! VAN
en
VI.
Na „de plaats van de pers in het staat
kundig leven" behandeld te hebben, besprak
Dr. Schaepman in het Centrum de
vraag
Leider óf program?
„Het derde hoofdpunt van den strijd is"
zegt Dr. Schaepman „zekerjvoor de
antirevolutionaire partij het belangrijkste,
voor de belangstellende toeschouwers mis
schien van minder belang. Het betreft
de vraagwien beeft men te volgenden
leider of het program.
Deze vraag is op merkwaardige wijze
toegelicht in twee artikelen van den Ne
derlander „Het Program-bindend" en
„Voor of tegen Kuyper?" Nadere ontle
ding behoeven deze stukken niet. Het
antwoord door den schrijver gegeven ligt
voor de hand. Het Program is boven alles
en altijd bindend. De leus moet niet zijn:
„voor of tegen Kuyper," maar„voor of
tegen het program".
Voor een eenvoudigRoomsch man, gelijk
ik hoop te wezen, is de vraag evenals het
antwoord een weinig ongewoon. Even
weinig, als ik rhet boek kan scheiden van
de overlevering, de letter van den geest,
het geschreven woord van het levende,
even weinig kan ik mij een program voor
stellen zonder iets of iemand wat men een
leiding noemt of een leider. Ook het
klaarste, helderste, meest afgeronde en
meest sobere program heeft een toelichting
noodig en ..die toelichting is, waar men met
een program voor langen tijd, een program
van beginselen te doen heeft; eigenlijk nooit
afgewerkt. De Tien Geboden zijn voor
alle omstandigheden dezelfde en passen op
alle omstandigheden, maar met de omstan
digheden houdt de toelichting rekening.
Maar ik behoor te bedenken, dat eenvou
dige Roomsche wijsheid bier niet aan de
orde is. De vraag wordt nu deze: gesteld
dat men inderdaad bet program, zonder
meer, als volstrekt' bindend moet beschou-
FEUILLETON.
De velddag van het Heilsleger.
Woensdag in den ochtend, aldus verhaalt
het „Handelsblad", beerschte er eene on
gewone drukte aan het station te Amers
foort. De gewone treinen en tal van extra-
treinen uit verschiUende deelen des lands
brachten aanhoudend weder mannen,
vrouwen en kinderen aan, aUen aanhan
gers van het Leger des Heils en daarnevens
honderden en honderden, die hoewel zelf
geen Heilssoldaat toch mede kwamen feest
bieren 't zij uit belangstelling in 't leger
zij nït nieuwsgierigheid, 't zij omdat
z'eh eene 'prachtige gelegenheid voordeed
voor een luttel bedrag eens een zo
merdag door te brengen in eene fraaie
natuur.
Dit jaar had baron H. van Boetselaar
Vao Oosterbout zijn prachtig buitengoed
nummerdor," onder de gemeente Leusden,
°P ongeveer drie kwartier uur gaans van
Amersfoort gelegen, aan de volgelingen
van William Booth afgestaan om er hun
Jjmrlijkschen velddag te vieren, een veld-
b ditmaal van buitengewone beteekenis,
met alleen omdat de „generaal" in eigen
persoon het feest zou leiden, maar bovendien
emdat hij hier zou herdenken het feit, dat
9 vijftig jaren geleden gansch alleen op-
W.4 met zijne nieuwe leer. Deze leer stelt
en den Christus hoven alles, doch wil
ejens dat alle menschen gebracht worden
Ood, elkaar dienen en helpen en
L „aar Tüssingen v
I werkdagen) M'A
nm. 12,35 1,20, A
5,05, 6,—, 7,—,
'ten, te redden uit de ellende, die in
aj8Ze. wereld heerscht. Toen stond hij alleen
ttlJon.g man in de kracht des levens,
n,,/ W vergrijsd in den „dienst," maar
hier a ''6 °P met jeugdig vuur, nu
telY efders, en over ae geheele we-
weerklinken geestdriftvol uit duizen-
wen, gesteld ook dat het program zich-zelf
verklaart, wat heeft men dan in den han
genden strijd te oordeelen
Men zou misschien met een verwijzing
naar de notulen vau de eerste bijeenkomst
der eerste anti-revolutionaire Kamerclub
tegen de verbindbaarheid van het program
nogal kunnen optornen. „De vergadering",
zoo heet het daar, „verklaart zich met geest,
strekking en inhoud van het program te
vereenigen, doch daarmede niet te bedoe
len, dat ieder lid voor alle bijzonderheden
in de artikelen vermeld, nog minder voor
de toelichting en omschrijving daarvan in
den Standaard gegeven wil instaan". Ook
het volgende is opmerkelijk:
„Bij onze verhouding tegenover het Cen
traal Comité staat op den voorgrond, dat
wij volkomen vrij en zelfstandig wenschen
te blijven en genoemd Comité alleen beschou
wen als de stem der anti-revolutionaire
kiesvereenigingen, die wij op hoogen prijs
stellen, die wij eerbied toedragen, doch ons
niet mogen verplichten te gehoorzamen".
De laatste woorden doen mij opnieuw
twijfelen aan de mogelijkheid, om door Dr.
Kuyper als lid der Kamer de leiding der
geheele partij te doen voeren. Voor zijn
medeleden zou hij toch blij ven de voorzitter
van het Centraal Comité, wiens stem zij op
hoogen prijs stellen, eerbied toedragen, enz.
Tot de hier lokkende ui tweiding laat ik
mij niet medeslepen en keer tot het program
en den leider terug.
Reeds onbewimpeld is het hier uitgespro
ken, dat met het oog op het program de
houding van Dr. Kuyper in zake de kies-
wet-Tik evenveel lof en evenveel blaam
verdient als die zijner tegenstanders, voor
standers van het amendement-De Meijier.
Juist daarom meen ik, dat voor Dr. Kuy
per, toen hij de anti-revolutionairen opriep
tot aanvaarding van Tak's plannen een
andere houding mogelijk niet alleen, maar
verkieselijk was geweest. Een houding, die
waarschijnlijk tot zeer vele besprekingen
aanleiding had kunnen geven, maar die,
naar mijn bescheiden meening, geen ver
deeldheid had behoeven te scheppen.
Bij menige gelegenheid en in hachelijke
oogenblikken heeft Dr. Kuyper getoond,
den kelen de „Hallelujahs" en „Amens,"
wanneer zijn naam wordt genoemd.
En op den ochtend van Woensdag leverde
de Lensdensche straatweg een toonbeeld
van bedrijvigheid. Telkens en telkens weder
volgden troepjes Heilssoldaten in de vroo-
lijkste stemming elkander op de mannen
allen in hunne beste uniformen, de vrou
wen 't zij gesierd met kleurige linten of
den kwakershoed op 't hoofd, 't zij in de
kleederkracht hunner provinciede Bra-
bantsche muts zag men naast de Friosche
kap de Utrechtsche stijve neepjesmuts naast
de bevallige Zeeuwsche kap, gedragen dooi
de deernen met de mollige roode armen.
Rijtuigen van allerlei vorm en kleur
reden af en aan nu de boerentilbury, dan
de sierlijke equipage van den landjonker
uit de buurt, dan weder de snorder, die
a raison van één kwartje passagiers van
het Amersfoortsche station naar „Nimmer-
dor" reed. En te midden van al deze voer
tuigen, wagens vol peren en pruimen, wa
gens met oliehollen en hier, wielrijders
en officieren der bereden wapens, te Amers
foort in garnizoen liggend, op hun rijbeest.
En alles ging naar „Nimmerdor". In de
majestueuze lindelanen was alles leven en
beweging, opgewektheid en vroolijkheid.
Ging men de groote inrijlaan een eind-
weegs op, dan kwam men spoedig aan de
zijlaan, waar in den waren zin des woords
de tenten waren opgeslagen. Daar zag men
tal van tentjes, waar men kaartjes kon
koopen tegen vijf cents, kaartjes waarmee
men later aan de tegenover staande kanti
nes zich kon voorzien van brood, van taar
tjes, van eieren, melk, koffie, minerale wa
teren niet van bier of sterke dranken,
docb niemand die daaraan behoefte gevoel
de. Bewezen werd dat men ook zonder dat
vroolijk kan zijn.
In de verte, bij de sparrenheuvels, die
een man te zijn die wist wat hij wilde en
vooral, hoe hij 'tgeen hij wilde, willen
moest. Hoe is het geschied, dat hij hij dezen
strijd het eenvoudige middel niet zag de
schorsing van het program,
Men had hier te doen met een wets
ontwerp dat niet van een bevriende, inte
gendeel, van een in beginsel vijandige re-
geering kwam. Een wetsontwerp, dat
met geen tittel of jota aan den eisch der
anti-revolutionaire beginselen voldeed. Een
wetsontwerp, dat, wanneer men van de
wijze waarop afzag, geacht kon worden de
verdienste te bezitten van een uitbreiding
der kiesbevoegdheid te geven, zoover de
Grondwet kon of mocht toelaten en dus
voor geruimen tijd het vraagstuk van de
baan te brengen. Voeg daarbij, dat ovel
de grondwettige grens en over de mate
der uitbreiding in de antirevolutionaire
partij verschil, hooggaand verschil van mee
ning bestond.
Onder deze omstandigheden was schorsing
van het program raadzaam en op drie goede
gronden verdedigbaar.
Vooreerst het wetsontwerp was ingediend
en het kiesrechtvraagstuk was aan de orde.
Voor een meer dan afzienbaar tijdsgewricht
werd het door het regeeringsontwerp beslist.
Waren er dringende redenen om de beslissing
geleidelijk te doen plaats hëbbeii Mogelijk.
Maar ook bij een geleidelijke beslissing zon
het anti-revolutionair beginsel niettot gel
ding komen.
Immers en hier lag de tweede grond
eene kieswet naar den eiseh van het an
ti-revolutionair beginsel was binnen een
afzienbare toekomst niet te verwachten. In
de partij-zelve was men nog niet tot een
vasten vorm voor den eisch van het begin
sel gekomen. Er wordt nog gezocht en bij
het zoeken nog getwist. Hoe die eisch
nu echter in practischen vorm ook luiden
mocht, dit éene was kenbaar genoeg die
eisch zou vooreerst nog niet in een wets
ontwerp, laat staan in een wet kunnen wor
den belichaamd.
Als derde grond komt hierbij het ge
vaar van scheuring in de partij. Verschil
van meening was er. Maar waarover liep
het verschil? Over een wetsontwerp van
een heerlijk uitzicht geven over gansch de
omgeving, klinkt de muziek van verschil
lende muziekkorpsen. Daarheen spoedt zich
de menigte en wij met haar. Eene reus
achtige tribune is opgeslagen, waarop" al
leen officieren en vaandeldragers mogen
plaats nemen. Spoedig is zij gevuld. Heel
in de hoogte tronen de talrijke muzikanten
in hunne schreeuwende uniformen en om
hen staan in een grooten halven cirkel de
dragers der verschillende banieren van alle
korpsen in het land, Daar ziet men er een
met de woorden „God zegcne Enschede",
daarnaast „Wageningen voor Jezus", ietwat
ter rechterzijde„Generaal, de Bloemenstad
wenscht u Gods zegen", weder verder
„Gouda, zielen voor den Heere", of Goes
„Goed rond, goed Zeeuwsch" en zoo voort,
en zoo voort, en te midden van al die kleu
renpracht een somher zwart vaandel, waar
op in witte letteren: „Ontplooitde doods-
vlag over den sterken drank".
Op eene der lage banken zit een lang,
schraal man in opvallende kleeding. Zijn
gelaat verraadt den zoon van warme lan
den. De beenen zijn gestoken in bloed-
roode kousen, die nu en dan te voorschijn
komen van onder den langen rooden kaftan,
waarover hij weder een langen blauwen
mantel draagt. Op het hoofd draagt hij de
Turksche roode fez, omwonden met een
grooten oranjekleurigen doek. Die man is
de vaandeldrager Van Emmerik, wiens va
der met eere diende in het Ned. Indische
leger, die zelfs als Indisch ambtenaar ge
acht was en, thans gepensioneerd, den strijd
gaat aanbinden voor wat hij edel en ver
heven denkt. Eerlang zal hij met zijn mak
ker Brouwer de leer van het Leger gaan
brengen aan de Javanen.
Voor die tribune een groot preekgestoelte
waartegen een groot rood doek met de
woorden „Wij prijzen God voor een jaar
van 1 5 regels 25 centiedere regel meer 5 cent.
Familieberichten van 1 5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
liberale zijde. Bij alle verschil van mee-
ning kon dus de eenheid bewaard blijven,
mits men het program van beginselen hui
ten den strijd hield. Noch voor de tegen
standers, noch voor de voorstanders van
Tak mocht het program een wapen wor
den. Men hield het heilig en ongerept.
De anti-revolutionaire partij als zooda
nig koos dan geen partij in den strijd. Hare
leden verbonden zich tegen partijgenooten
geen strijd te voeren, tenminste niet tegen
partijgenooten, die onbewimpeld de een of
andere anti-revolutionaire formule, als het
huismans-kiesrecht,aanvaardden .Verderbleef
ieder vrij. Men liet de liberale partij den
strijd in eigen kring beslechten en nam er
alleen deel aan, waar men tusschen libe
ralen te kiezen had. Geen resolutiën en
geen manifesten.
Strijd zou er gekomen zyn, maar na den
strijd was scheuring onmogelijk. Om het
onbetwiste program kon men zicb liereeni-
gen. Wat nu geschied is, boezemt vreeze
in."
KOREA.
II.
Iemand die Korea doorreisd heeft, geeft
de volgende vluchtige schets van het land
Het wonderlijkste, dat ik zag, schrijft.hij,
was de muur van Seoul. Deze daalt nu
eens in een nietig dal en stijgt dan weder
in een heuvel op. De heuvels zijn op Ko
rea zoo groot in aantal, dat de grootschheid
van den aanblik verloren gaat.
In den muur van Seoul zijn acbt poorten
die alle beteekenis volle namen hebben, als
de poort der eeuwigdurende Plechtigheid,
de poort der Beminnelij kheid, de poort der
Verheven Menschlievendheid, de poort der
Misdadigers, waardoor de ter dood veroor
deelden naar het schavot buiten den muur
worden geleid. Verder heeft men de poort
der Dooden, waardoor de lijkenmet uit
zondering van die der vorsten naar de
begraafplaats, eveneens buiten de stad, ge
bracht worden en de Noordelijke poort, die
alleen wordt geopend om de vlucht van een
koning van Korea te vergemakkelijken. Het
verschil in grootte dier poorten verhoogt
zegen en overwinning", en waarop drie
matten stoelen.
En om dit alles op de sparrenheuvels,
waarover de wind suist door het groen,
eene groote menigte, afwachtende den groo
ten leider, die hen zoo meteen electrisee-
ren zal.
Daar klinkt opeens uit de koperen in
strumenten het Nederlandsche Volkslied,
daarna het „God save the Queen" en nauw
is de laatste toon weggestorven, of een oor-
verdoovend gejuich barstte los; hoeden en
zakdoeken werden gezwaaid, een ontzettend
leven generaal Booth heeft, vergezeld
van kolonel Oliphant, en diens sympathieke
gade en den tolk Goovaers het spreekge
stoelte betreden. Hij is verouderd, doch
nog tintelt zijn oog van jeugdig vuur als
hij neerblikt op de menigtekrachtig staat
hij daar als de eik, die zooveel stormen
over zich zag gaan, doch staan bleef niet
temin.
De kolonel bidt voor den generaal, dan
zingt de menigte hem een lied toe, weder
wordt gebeden, weder wordt gezongen en
dan treedt William Booth naar voren.
Eii hij spreekt over zijn werk gedurende
vijftig jaren, en hij smeekt de zondaars
zich te bekeeren en den bekeerden roept hij
toe niet te versagen trots bespotting en ver
guizing, steeds den Heer te dienen en te
gaan tot de misdeelden en verdrukten en
hen te helpen en te steunen.
Meer dan twee uren lang spreekt hij,
schijnbaar onvermoeid, om dan plaats te
nemen in den leunstoel en het hoofd steu
nende op de hand, de menigte te overzien,
door zijn woorden als in groote vervoering
gebracht en steeds zingende en biddende,
tot de generaal zich eeuige oogenblikken
terugtrekt in zijne tent. Dan zetten de
muziekkorpsen en de banierdragers zicb in
beweging de menigte volgt, en zingende,
den scbilderachtigen aanblik van den muur
zeer.
De muur loopt slechts hij eenen heuvel,
bij den „Hanekam" gelijk de Fransehe
zendelingen hem noemen tot den top door.
Deze heuvel, de zonderlingst gevormde, dien
men ooit zag, is het altaar der heiligste
Koreaansche nationale plechtigheden. Daar
worden na zonsondergang vier groote vuren
ontstoken, elk vuur vertegenwoordigende
twee provinciën, waarvan de eene door den
rechter-, de andere door de linkerzijde van
het licht wordt aangegeven. Is in een der
provinciën oproer of oorlog, dan wordt een
licht geplaatst naast het vuur, dat de pro
vincie aanwijst. Door middel van vuur-
signalen worden alle belangrijke gebeurte
nissen uit het geheele land naar de hoofd
stad bericht. Zij zijn de telegraaflijnen van
Korea.
Thans brengen deze vuren onrustbarende
berichten. Arm Korea 1 Wat heeft het ge
daan Niets, maar het is ongelukkig ge
legen. China is juist geteisterd door de pest.
Japan heeft door een aardbeving geleden.
Vele jaren lang hebben China en Japan
gemeend dat het geschikt is nationale harte-
pijn te verzachten met de machtige mosterd
pleister van den oorlog.
De Chineezen haten de Japanners. De
Japanners haten de Chineezen. De Koreanen
haten de Japanners en de Chineezen, en
worden door beiden gehaat. Deze Ooster-
sche] verwikkeling is dus niet moeilijk te
begrijpen.
Het nieuwe jaar begint in Korea een
maand later dan bij ons. Dan bedekt de
sneeuw er nog den grond. Maar reeds dan
openen de pruimeboomen hunne duizende
knoppen en lang voordat de sneeuw aan
hunnen voet gesmolten is, dragen dekronen
geurige witte bloesems. Weinige weken
later prijken de kerseboomen met een elders
onovertroffen bloesempracht. Vóór de bloe
sem der kerseboomen valt,bedekt de wistaria,
een klimplant, zich met een purperen kleed.
Dan tieren de pioenrozen op elk vruchtbaar
plekje. Maar zij verdwijnen spoedig en dan
prijkt geheel Korea met de iris. De herfst
is het heerlijkste seizoen. Aan de oevers
van den Hudson zelfs sterft de zomer niet
steeds zingende, bewegen zij zich door de
lanen van het landgoed. Daarna ziet men
overal om een vaandel troepjes nederknie-
len, onder leiding van een „officier" gebe
den opzendende, terwijl degenen, die meer
kwamen om te zien dan wel om deel te
nemen aan de vrome betoogingen, zcih hier
en ginds, overal nedervlij en op het zachte
mos. De gekochte kaartjes worden inge
wisseld aan de kantines, waar het bedie
nend personeel bijkans geen handen genoeg
heeftde meegebrachte karbiezen en kof
fertjes worden geopend en spoedig kan men
den prettigsten en opgewektsten pic-nic aan
schouwen, die denkbaar is.
Wandelt men verder, dan ziet men troe
pen jongens en meisjes, toekomstige „ca
detten" en „officieren" door muziek vooraf
gegaan juichend en zingend marcheeren, of
zich op de speelplaats vermaken met schom
mel en wip. Overal leven, overal bewe
ging, overal vroolijke gezichten, geen enke
len wanklank, geen enkele der talrijke
rijksveldwachters of jachtopzieners van het
koninklijk lustslot Soestdijk, die handelend
behoeft op te treden om de orde te her
stellen.
En zoo gaat het door den ganschen dag
hij de revue, bij de heilsdemonstrath
de theemeeting, tot het uur van 1
is aangebroken en alles wede*1
naar het station te Amers.'1
treinen de menigte terug'
„corpsen" in het land, all
bende, èn geestelijk èn licL
haar aan den vriendel'
„Nimmerdor", die als
zijn buitengoed niet ai
doch het beschikbaar stel
een zomersehen dag te/
vrije natuur van friss
mende, de werkkracht'
