NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
CHRISTELIJK- sr
HISTORISCH
D E P IJ P.
132. 1894.
iDütuUtg 9 Ëupsfus.
Bcfifsfe laarganQ.
>n Sloten,
Stad Zierikzee
eelandi
ROTTERDAM
VERSCHIJNT
G. M. KLEMKERK, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
Arbeidswet voor de bakkers.
uiveland, Tholen,
betaling genomen
ig-
DIENST
l/B.-ROTTERDAM.
die tijd.)
fan
Tan
lelburg. Rotterdam.
oorm.
voorm.
8.45
9.45
9.-
9.45
9.-
9.45
8.45
9.45
8.45
9.45
8.45
9.45
8.45
9.45
9.45
9.45
8.45
9.45
9.45
9.45
9.45
9.45
8.45
9.45
8.45
9.45
8.45
9.45
9—
9.45
8.45
9.45
8.45
6.
8.45
9.45
8.45
9.45
8.45
9.45
9.-
9.45
8.45
9.45
>TDIENST
rg en Zierikzee.
Izee Spoorweg Goes.
tllH.
Van Zierikzee
'smorg. 'smid.
Dins. 7
7.50
4.—
•fWoen. 8
7.50
4.—
Dond. 9
6.30
4.—
Vrijd.10
7.50
4.—
sZater.ll
7.50
4.—
Zond. 12
6.—
6.—
Maan.13
7.50
4.—
Dins. 14
7.50
4.—
ij Woenl5
7.50
4.—
iDond.16
6.30
4.—
|Vrijd.l7
7.—
4.—
Zater.l8
7.—
4.—
8 Zond. 19
6.—
6.—
Maan.20
7.50
3.30
Dins. 21
W.22 n. Cortgene7.50
terug naar
Zierikzee
9.15
Woen22
10.—
4.—
Dond.23 n. Vlis.
6.30
Dond.23
4.—
Vrijd,24
7.50
4.—
Zater.25
7.50
4.—
Zond. 26
6.—
6.—
Maan.27
7.50
4.—
Dins. 28
7.50
4.
Woen29
7.50
4.—
Dond.30
6.30
4.—
Vrijd.31
7.50
4.—
)OTDIENST.
gelegen plaatsen.
ug-
mscbe tyd).
O
\o
Dinsdag 7 1.30
Woensdag 8 11.-—
Donderdag 9 10.30
Vrijdag 10 2.
Zaterdag 11 12.
Zondag 12 2.30
Maandag 13 12.
Dinsdag 14 12.
Woensdag 15 '4-
Donderdag 16 H-
Vrijdag
Z. 18 12
17 11.—
2.30
19 2.30
Zondag
Maandag
Dinsdag
Woensdag 22 2,
Donderdag 23 2,
Vrijdag
Zaterdag
Zondag
Maandag
Dinsdag
Woensd.
Dond.
Vrijdag
20 2.
21 2.-
24 10.—
25 2.—
26 2.30
27 12.—
28 12.—
29 12.—
30 10.—
31 12.-—
GEN-OP -ZOOM.THOLEN.
'oom naar Tholen,
3,05, 5,30, 7,40.
Bergen-op-Zoom o,
3,50, 6,15, 8,30.
•gen-op-Zoom n. Halst
teren naar Tholen 15
elken MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
Prijs per drie maanden franco p p0,95.
Enkele nummers0,025.
UITGAVE VAN
en
van 1 5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent.
Familieberichten van 1 5 regels 50 centiedere regel
meer 10 cent.
O
Door den heer Pyttersen, lid der Twee-
de Kamer, is een „arbeidswet" voor de
bakkers ontworpen, die hij nog wel niet
volledig schijnt te hebben afgewerkt, maar
in hoofdtrekken toch heeft gepubiceerd in
de Economist".
Alvorens het wetsontwerp bij de Tweede
Kamer in te dienen, wil de heer Pytter
sen het oordeel van bevoegden daarover
vernemen.
„Zoolang, zegt hij, geene Kamers van ar
beid zijn ingesteld, ontbreekt het den ar
beid aan het orgaan, om van zijne wenschen
te doen blijken, invloed uit te oefenen op
wetten waarbij zijne belangen zijn betrok
ken.
„Het doel dezer voorloopige uitgave is
aan belanggebbendenpatroons en werklie
den, aan bevoegdenzij die zich met wet-
gevenden arbeid bezighouden of belangstel
len in sociale wetgeving, de gelegenheid te
openen, van hunne iuzichten te doen blij
ken en hem daarmede in kennis te stellen
teneinde bij een definitief voorstel daarvan
gebruik te maken.
„Men beoordeele dezen arbeid in den
geest waarin hij werd verrichtniet als
een streven naar hetgeen het liefst mocht
worden gewenscht, maar als eene ernstig
bedoelde poging om het thans bereikbare
te verkrijgen.
Aan de artikelen ontleenen wij bet vol
gende
Deze wet is niet van toepassing op banket
bakkerijen, alsmede niet op hotels, restau
rants, gestichten en soortgelijke inrichtingen,
waar alleen gebakken wordt voor eigen
gebruik noch op de werkplaatsen en fa
brieken staande onder beheer of toezicht
van het rijk.
Het is verboden personen beneden veer
tien jaren arbeid te doen verrichten in fa
brieken of werkplaatsen, en den arbeid van
personen beneden zestien jaren te doen aan
vangen vóór vijf uur des voormiddags; dien
van personen tusscben zestien en achttien
jaren vóór vier uur des voormiddags. Het
aantal uren gedurende welke de arbeid mag
worden verricht, mag gedurende de eerste
vijf werkdagen der week niet meer bedra
gen dan zes uren, voor personen beneden
zestien jaren, en dan acht uren, voor per
sonen beneden achttien jaren, en op den
zesden werkdag met niet meer dan twee uren
worden verlengd.
Het aantal nren, gedurende welke arbeid
mag worden verricht door personen boven
18 jaar, mag gedurende de eerste vijf werk.
der week niet meer bedragen dan
FEUILLETON.
Vele mannen bezitten eene vriendin, die
in droeve stonden hunne toevlucht, in
kwelling hunne troost is. Een vriendin niet
uit vleesch en bloed, doch uit aarde, gips,
hout, porselein, soms ook, bij de voorname
beeren der schepping, uit het stof, waaruit
eens Venus oprees, nl. uit het schuim der
zee (meerschuim).
Natuurlijk is de vrouw zijner keuze voor
Óen man met niets vergelijkbaar, doch ook
óe pijp heeft voor hem hare aantrekkelijk
heid.
Om eenige voorbeelden te noemen, was
Lessing, de groote Duitsche wijsgeer, zoo
aan haar gehecht, dat naar zijn huishoud
ster verhaalt, hij haar van 's morgens vroeg
tot 's avonds laat niet kon missen. Nicolaas
Lenau verklaarde aan ieder, die het hooren
wilde d.at hij zonder pen geen regel schrij-
v«n kon. Den Engelschen dichter Tennyson
zag men nooit zonder pijp. Zij was eiken
aag zijne eerste en laatste gedachte en on
middellijk na eiken maaltijd greep hij naar
«aar. Zijne pijp alleen mocht hem op zijn
studeerkamer vergezellen en hoe meer zij
dampte en gloeide, hoe beter zijn geest
Werkzaam was.
tien uren, en op den zesden werkdag niet
meer dan zestien uren. Het zal evenwel
vergund zijn gedurende zes etmalen per
week driemaal twee uren overwerk te doen
verrichten. Dit overwerk moet worden
berekend naar een niet lageren maatstaf
dan voor den gewonen dienst is aangenomen.
Het is verboden dat volle nachtarbeid
meer dan eenmaal in de 3 etmalen door
denzelfden persoon worde verricht, onder
dien verstande evenwel, dat in den nacht
van Vrijdag op Zaterdag arbeid mag worden
verricht, ook wanneer daaraan in het afge-
loopen etmaal nachtarbeid is voorafgegaan.
Tusscben Zaterdag, des namiddags zes uur
en Zondag, des nachts twaalf uur, mag in
de fabrieken en werkplaatsen geen arbeid
worden verricht, uitgezonderd voor hen,
wier voorbereidende werkzaamheden een
vroeger aanvangsuur noodzakelijk maken.
Dezen zullen hunnen arbeid niet vóór 6 uur
in den namiddag mogen aanvangen.
Voor personen, behoorende tot een kerk
genootschap, dat den werkelijken rustdag
niet op Zondag viert, geldt al hetgeen in
deze wet omtrent den arbeid op Zaterdag
en Zondag is bepaald, voor den dag, voor
afgaande aan en voor dien waarop de door
hun kerkgenootschap aangenomen rustdag
is vastgesteld, met dien verstande, dat de
arbeid in eene fabriek-werkplaats steeds
eenmaal 's weeks gedurende het bepaalde
aantal uren moet worden gestaakt.
Hij, die een persoon arbeid doet ver
richten, is verplicht om te zorgen dat die
arbeid worde afgewisseld door een rusttijd
van tenminste 1 uur en door twee schaft
tijden van tenminste een vierde uur, met
dien verstande dat de gezamenlijke rust- en
schafttijden tenminste bedragen twee uren.
De rusttyd kan worden gewijzigd of
verminderd, met dien verstande, dat daar
door het aantal uren, gedurende welke
arbeid wordt verricht, niet grooter worde
dan in art. 6 en 7 is geoorloofd.
In spoedeischende gevallen kan er door
den burgemeester voor niet langer dan
twee achtereenvolgende werkdagen schrif
telijke vergunning worden verleend het
aantal uren gedurende welke arbeid mag
worden verricht, met twee uren te ver
meerderen.
Door den Commissaris in de provincie
kunnen geene vergunningen voor een
langeren duur dan van 6 achtereenvolgende
werkdagen worden verleend, dan na
een Kamer van Arbeid, waarin het bak
kersbedrijf is vertegenwoordigd, te hebben
geboord.
Het toezicht op de uitvoering der wet
wordt opgedragen aan de in art. 12 der
wet van den 5den Mei 1889 bedoelde in-
Yóor de ontdekking van Amerika was
het rooken in Europa geheel onbekend.
Men kan dus de verbazing begrijpen van
Columbus en zijne gezellen, toen zij bij hun
eerste bezoek aan de Antillen mannen en
vrouwen kruiden zagen rooken. „Het wa
ren", zegt de ontdekker, „gedroogde krui
den, die in een gedroogd blad gerold wa
ren, gelijkende op de kleine voetzoekers
waarmede de kinderen in Spanje zich met
Pinksteren vermaken. Aanheteene einde had
men het ding aangestoken, terwijl men aan
het andere eind zoog en door inademing
den rook als opdronk. De lieden noemen
deze voetzoekers t a b a c o s".
Onder meer andere dingen ontvingen de
Spanjaarden van de inboorlingen deze ge
droogde bladeren, maar onze Europeanen
maakten natuurlijk weinig uit dit geschenk.
Neen, zij kenden waarlijk niet gissen, dat
na eene eeuw of vier de tabak eene heer-
scheres over de geheele wereld zou wezen
dat eens jaarlijks over de gebeele wereld
duizend millioen kilogram dezer bladeren,
vertegenwoordigende eene waarde van hon
derden millioenen guldens zou geoogst
worden.
Columbus zelf, die gaarne de schatkist
van Spanje's koning van goud eu zilver
wilde voorzien kon evenmin droomen, dat
deze bladeren, welke hij met minachting
op zij schoof, eens voor de altij d geld be-
specteurs.
Overtreding van eene der bepalingen dezer
wet, alsmede van een der voorwaarden, waar
onder de in art. 9 en 13 vermelde vergun
ningen zijn verleend, door hen die arbeid
hebben doen verrichten, wordt gestraft met
hechtenis van ten hoogste veertien dagen,
of geldboete van ten hoogste vijf en zeven
tig gulden.
Deze wet moet worden herzien binnen
vijf jaren na den dag harer in werking
treding, de Kamers van Arbeid, waarin het
bakkersbedrijf is vertegenwoordigd, gehoord.
1
Vernederde hoogmoed.
Toen Alcibiades met hoogmopdigen trots
zich op zijn grooten rijkdom en vele land
goederen beroemde, leide Socrates hem
eene landkaart voor en verzocht hem,
daarop het gebied van Athene te willen
aanwijzen. Alcibiades wees hem de kleine
plaats die Athene innam. Socrates verzocht
hem nu zijne eigene landgoederen aan te
wijzen. Ach, zeide Alcibiades, die zijn
te klein van omvang, dat zij op eene kaart
kunnen zichtbaar zijn. Dus zijt gij op een
onzichtbaar puntje aarde zoo trotsch?
vraagde Socrates.
Ware rijkdom.
Epiktetus werd eens gevraagd, welke
mensch wel voor rijk kon gehouden wor
den? Het antwoord was: die vergenoegd
is, met hetgeen hij bezit.
Hoe men den laster moei bestrijden.
Toen iemand Plato vertelde, dat eenige
mensclien hem slechte daden ten laste lei
den, gaf hij ten antwoord ik zal steeds zoo
trachten te leven, dat niemand hen ge-
looven zal.
Nietswaardigheid van vleiers.
Marcus Porcius Cato, eeu waarheidlie
vend man, placht te zeggen: dat verbit
terde vijanden, meenigeen meer dienst en
goeds bewezen, dan lage vleiers, die slechts
naar den mond praten, aangezien de eersten
nog dikwijls, de laatsten nimmer de waar
heid zeiden.
Een goed beginsel.
Een landeigenaar had zijne gronden aan
vlijtige werklieden verpacht, die ze in de
volgende jaren zoo verbeterden, dat spoe
dig daarop andere pachtlustigen aanmerke-
lij k hoogere pacht boden. Hij liet de eersten
echter in bet rustige bezit. Ik kan niet
hoevende Staten van bijzonder belang zou
den worden en dat de opbrengst van ta
baksbelastingen, tabaksmonopoliën enz. eens
millioenen en millioenen zouden opbrengen.
Langen tijd bleven echter de „tabacos"
der Antiüenbewoners of de sigaren, zooals
wij de samengerolde tabaksbladeren noe
men, ook na dien tijd in Europa ongebruikt.
Wel namen de Spaansche kolonisten en
avonturiers in Amerika bet gebruik van
bet rooken aan, zonder dat dit „barbaarsch"
gebruik hier evenwel ingang vond. In het
midden van de 16e eeuw zag men evenwel
al matrozen, die van Amerika terugkwa
men, in de havensteden rooken. Matthias
de Lebel heeft in een in 'tjaar 1576 te
Antwerpen uitgekomen boek eene af beelding
van een sigaar gegeven. Het is een reus
achtig, trechtervormig roer uit palmblaren
gemaakt, dat met stukken van gedroogde
tabaksbladeren gevuld werd. Destijds kende
men echter toch ook al kleinere soorten
van sigaren; maar deze hadden toch nog
den vorm en de grootte eener kaars. Deze
plompe dingen maakten het rooken niet al
gemeen; dit geschiedde eerst toen van uit
Amerika de pijp hier werd ingevoerd.
Van lieverlede nl. leerden de Europe
anen in Amerika verschillende wijzen van
rooken kennen. In Mejico bedienden zich
de Azteken van roeren om te rooken,
waarvan de Franciscaner monnik Bernadino
besluiten, zeide hij, de hoop dezer trouwe
vlijtige lieden, om de vruchten van hunnen
arbeid te genieten, zoo wreed te vernie
tigen ik wil liever gelukkige menscben op
mijne goederen hebben, dan jaarlijks eenige
bonderde guldens meer te ontvangen.
Dezer dagen heeft de gemeenteraad van
Amsterdam een tijdelijken maatregel voor
goed ingevoerd verklaard.
Het betreft de opneming in de bestek
ken bij aanbestedingen van de bepaling dat
de aannemer moet rekening houden met
de eischen van minimun-loon en maxi
mum-arbeidstijd.
De proef die een halfjaar lang genomen
werd, was over het algemeen goed geslaagd.
Over een totaal van 14 aanbestedingen
bedroegen de laagste inschrijvingen f 362,599
met en f|358,081 zonder de bepalingen (ver
schil 1,26 percent); terwijl het gemiddeld
bedrag van alle insebrij vingen bedroeg
f400,404 met en f391,903 zonder de be
palingen (verschil 2,17 percent).
Een belangrijk geldelijk verschil leverde
de ervaring der nieuwe bepaling bij uit
voering van gemeentewerken niet op en
dus wordt terecht deze maatregel besten
digd.
Deze eerste stap moge door meerdere,
ook in andere gemeenten, gevolgd worden.
Iedere poging tot sociale verbetering mag
toegejuicht.
En ook bij particuliere aanbestedingen
mag gevraagd of deze navolging van het
Amsterdamsche voorbeeld niet wensche-
lijk is.
Zoo bevordert men een vredelievende
oplossing der quaestie.
Verval in plaatsen waar bet socialisme
nog niet met zijne eischen kwam, dient ge
broken met de gewoonte zoo zij bestaat
om te zondigen op de lankmoedigheid
onzer christelijke en christelijk gezinde
werklieden.
De twistende vorsten.
De keizer van China is 22 jaar oud.
Slechts weinigen kennen hem, want hij
vertoont zich nooit in het openbaar, tenzij
in een gesloten draagkoets, en dan moeten
er nog soldaten voorop om de nieuwsgie
rigen te weren.
Eigenlijk regeert zijn moeder die van
1881 tot '89 regentes was, tijdens 's Kei
zers mindeijarighoid.
Zij is de groote tegenstander van den
onderkoning Li Hung Chang, die vele her
vormingen wil invoeren.
De keizer van Japan is 42 jaar oud,
een scherpzinnig vooruitstrevend man, die
de Sahagun het volgende mededeeltDe
Indianen, die pijpen verkoopen om den ta
baksrook langs te zuigen, snijden riet,
en bladeren dit af. Daarna bestrijken zij dit
met nat houtskoolpoeder en versieren het met
bloemen, dieren, adelaars, visscben, enz.
Men vindt er ook waarbij de schildering
eerst zichtbaar wordt bij het heet wor
den. Vele zijn ook verguld. De riet
pijpen worden met gedroogde tabak en
verschillende aromatische kruiden, roze-
bladeren, welriekende gomsoorten gevuld
en aangestoken".
In het jaar 1512 bezocht de Portugees
Juan Ponce de Leou voor het eerst
Florida. Ook de inboorlingen van dit
land waren tabakrookersmaar zij gaven
zich op eene andere wijze aan bet genot
van het rooken over. Zij gebruikten holle
vaatjes of potjes, van gebrande aarde,
waarin zij een rieten buis staken. In het
potje kwam de droge tabak; deze werd
aangestoken en dan werd de rook door de
rieten buis ingezogen. Hier vond men dus
de eigenlijke tabakspijpen; maar men voerde
het gebruik er van toch niet in.
Zestig jaar later rustte de Engelsche
ridder Sir Walter Raleigh eene expeditie
uit naar Amerika tot ontdekking van
nieuwe gewesten. Hij landde op de oost
kust van Noord-Amerika en noemde de
streek, die hy in bezit nam en waarop
zijn land een grondwet en twee kamers
van volksvertegenwoordiging schonk.
Opperbevelhebber der Japansche strijd
macht, is prins Taruheto Arisugawader
Chineesche troepen in Korea Li Hung
Chang; en van het onbeduidende legertje
der Koreërs hun koning Li Hén.
In het geheel wonen op Korea 79 Ame
rikanen, waarvan 70 in de hoofdstad Seoel.
Voorts eenige Eurepeanen van verschillen
den landaard.
In een artikel „Toelating en Uitsluiting"
pleit de heer Schiminelpenninck voor uit
sluiting van vrouwen als lid en als kiezer
van de Kamers van Arbeid. De heer
Pyttersen wil ze toelaten.
De vrouwen zegt de heer Sch.
gevoelen over het algemeen geen roeping
om in 't openbaar op te tredenniet wijl
zij er geen verstand van hebben, maar
omdat zij als by intuitie, (bij tasting en
voeling) weten dat haar kracht juist ligt
in hare zwakheid.
De man is geroepen de vrouw te sparen
doch pantsert zij zich als hij om zich met
hem te meten dan mag hy haar niet meer
ontzien.
jjQBovendien om beschermd te zijn behoeft
men nog niet zelf op te treden anders,
toch zag het er slecht uit met de 4V2 mil
joen Nederlanders, die hunne belangen
moeten toevertrouwen aan 150 gekozenen.
Eu de kerken hebben het vrouwenstem
recht ook niet.
De heer Sch. wil echter wel de bordeel
houders uitsluiten, en deze wil mr. Pytter
sen toelaten. Zij zijn wat de gefailleerden
in het wetboek van koophandel zyn; niet
om hun bedryf dat zij er bij uitoefenen,
maar om de onzedelijkheid die het bordeel-
houden aankleeft, dienen zij geweerd.
Vroeger hebben wy eens medegedeeld,
dat in Frankryk door een sociaal-democrao-
tischen gemeenteraad de „burgerlyke" doop
is ingevoerd.
De kinderen moesten niet meer gedoopt
worden in de kerk, die een echte sta-in-
den-weg is voor den radicalen en sociaal-
democratischen vooruitgang, maar op het
stadhuis.
Niet kerkelyk, maar burgerlyk moest de
doop wezen. Niet in den naam des Vaders,
des Zoons en des H. Geestes moest het sa
crament worden toegediend, maar in dien
van de godin der Rede..
By deze stuitende spotternij heeft men
het evenwel niet gelaten. Omdat de bur
gerlijke doop niet opging, heeft men er tie
burgerlijke communie aan toegevoegd.
hy eene kolonie vestigde „Virginia". Die
Engelsche kolonisten knoopten nadere be
trekkingen met de inboorlingen aan, die
gelijk de Roodhuiden van Florida, uit
steenen pypen rookten en wel de gedroogde
bladeren van het kruid Yppowoc. Raleighs
leermeester, de wiskunstenaar Thomas Hariot,
schreef uit Virginië het eerste lofdicht over
het rooken: „Het rooken bevrydt het hoofd
van de overtollige sappen, maakt de zweet-
poriën en andere deelen des lichaams open".
Raleigh's kolonie ging spoedig te niet, want
toen admiraal Francis Drake in 1586, van
een rooftocht uit de West-Indische wateren
terugkeerende, hen bezocht, smeekten hem
de kolonisten hen weer naar Engeland
mede te laten varen. Op 27 Juli 1586
landden zy te Plymouth, vol verbazing
aangegaapt door de verzamelde volksme
nigte, wyl zy allen een stevige pyp dampten.
Van toen af werd de „tabaksbacille" naar
Europa overgebracht. Hunne Indiaans
aarden pypen bevielen; het voor'
teruggekeerde landverhuizers
stekelijkspoedig zag men alom
lieden met pijpen in den
werd er in Londen jreed'
gerookt. De tabak betro'
doch de Engelsche po*'
al spoedig steenen pji
1619 bestond er te 1
bakkersgilde. Het e
