NIEUWSBLAD VOOR ZEELAND. CHRISTELIJK- sr HISTORISCH Ho. 124. 1894. Safecifag 21 Mi. HcfLfsfc laacgang. VERSCHIJNT G. M. KLEMKERK, te Goes F. P. D'HUIJ, te Middelburg. PRIJS DER ADVERTENTIËN Coxey en het Coxeyisme. elken MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND. Prijs per drie maanden franco p. pf 0,95. Enkele nummers0,025. UITGAVE VAN en van 1 5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent. Familieberichten van 1 5 regels 50 centiedere regel meer 10 cent. In de Vereenigde Staten heeft zich in den laataten tijd een partij ontwikkeld, die de partij der toekomst schijnt te zijn. Het zijn de Populisten, de Volksvrienden. Deze party is geboren uit den nood der tijden en uit de zucht om door schijn- schoone theorieën de volksklasse op te zetten tegen de overheid en ze in ver rukking te brengen voor een in vele op zichten onbereikbaar ideaal. Deze jonge partij telt vele aanhangers pas opgetreden telde zij een miljoen leden; en bij de jongste verkiezingen gelukte het haar in vier staten de meerderheid voor de Senaatsverkiezing te verwerven. Zij telt thans in den Senaat vijf woordvoerders. De eiseh dezer partij is dat de Staat moet helpen helpen door aan de spoor wegmaatschappijen het land te ontnemen, de spoorwegen te naasten, papierengeld aan te maken en voor alle staten verkrijg baar te stellen. Bepaalde afgeronde plannen heeft deze partij niet. Doch de partij die in de laatste weken uit haar is voortgekomen, en verder gaat dan zij, heeft deze plannen geformuleerd. Coxey heeft het aangedurfd. Eensdeels medelijden met de honderd duizenden werkloozen, anderdeels zucht om reclame te maken voor zijne party, dreven dezen Hinken Amerikaan om een leger te erganiseeren, een werkloozen leger dat uaar Washington toog met het kloeke doel om zy ne wenschen aan het Congres dat daar zijne zittingen houdt, kenbaar te maken. Aanvankeiyk was de indruk, ook in de Nederlandsche bladen dat deze man óf een gek óf een gelukzoeker was. Doch wie dit zeiden, miskenden hem. Voor een goed deel beoogde hy wel de- gelpk en beoogt hg nog verbetering van den tot stervens toe kranken toestand der Amerikaansche maatschappij. Zgne eischen betreffen hoofdzakelyk het afschaffen der rente op staatsleeningen en het uitgeven van een half milliard dollars aan papierengeld, dat voor den tgd van 25 jaar, aan de verschillende staten moet wor den uitgeleend, en besteed moet worden aan het aanleggen van straatwegen ter be striding der werkloosheid. Niet zonder reden is het dat Coxey voor dit plan duizenden armzalige ledigloopers die werken willen en niet mogen wist te bezielen en hen bewegen kon om Ameri ka van het westen naar het oosten door te trekken en tot op de trappen van het Kapitool hunne eischen te doen uitspreken. Men weet dat van zgn leger weinig is terecht gekomen. Doch Coxey heeft zijn doel bereiktDe oogen van duizenden in Washington, van miljoenen in de wes- tersche staten zijn opengegaan voor den diepen afgrond van ellende die hen tegen- gaapt en dreigt hen te verslinden. Openge gaan voor de ontzaglgke klove die den nijveren arbeidsstand van het enorme kapi taal scheidt; en voor de middelen om die breede en diepe klove alsnog te overbrug gen. Coxey heeft zgn doel bereikt. Tot in de ooren der wetgevende macht heeft het geklonken, dat „het nadeel; eener moordda dige concurrentie de onderdrukking van bet handwerk, de overtollige toelating van Chineezen en armende vloek van het grondbezit door vreemden de uitzuiging der arbeidskracht door grondbelasting, ondernemerswinst en renteden rijkdom der masea (hebben) overgebracht in handen van enkelen en de massa in hopelooze ellen de gestort". (l) En al is het dat de wetgeving de Amerikaansche evenals de Europeesche onmogelijk daarin oogenblikkelijke verbe tering kan geven, en de eischen van het Coxeyisme eene zeer gereserveerde overwe lf Woorden van Prey, een Coxeyist, invoerder van een der afdeelingen. (Zie Amsterdammer no. 3722). ging noodzakelijk maken, Coxey heeft met zijn reclame-tochten de openbare mee ning gewonnen voor die schaar van een miljoen nijvere burgers, wier ellende de vraag van het Coxeyisme het Ameri kaansche socialisme, te minder afstootend wijl het den politieleen bijsmaak mist en aan vijandschap tegen den godsdienst gespeend is kracht bijzet: „Hoe komt het dat zg die voedingsmiddelen produceeren (2) honger hebbendat zg die kleeren maken naaktdat zg die paleizen bouwen dakloos zgndat zg die arbeiden moeten voor de natie, kiezen moeten tusschen bedelen en stelen in een land dat zulk een vrucht baren bodem heeft, dat 't de geheele wereld er van zou kunnen voeden; en door ar- beidbesparende machines een werkkracht van 40 miljoen menschen bezit en slechts 65 miljoen heeft te voeden, te kleeden en te behuizen?" 't Is waar, het Coxeyisme overdrijft waar het de verbetering alleen van den Staat, niet van het Geloof verwacht. Overdrijft waar het de Schrift en hare rgke beloften ter zijde stelt om alleen de keuze van stelen of bedelen te doen overblgven. Overdrgft ook waar het in de eerste plaats de ophoo ping van het kapitaal als oorzaak der el lende noemt. Maar het heeft gelijk dat er zondige ver zuimen, zondige ongelgkheden en wanver houdingen zgn waartegen moetgeprotesteerd, waartegen maatregelen moeten uitgedacht worden. Het heeft gelgk dat het de consciëntie der natie heeft wakker geschud voor de ontzaglgk ernstige waarheid dat in Ame rika twee miljoen ngvere handen vragen om werk, en na het reusachtige land in alle richtingen doorkruist te hebben, onge troost en ongevuld, zich vouwen tot de bede om uitkomst van den Heere, of zich sluiten tot eene vuist, om zich daarmede aan de overheid, die geen oogenblikkelgke hulp brengen kan, te vergrijpen. Arme Coxey, mogen wij hieraan dan ook wel toevoegenarme Coxey, die tot het laatste meer dan tot het eerste hebt aangezetdie het wapen des evangelies in de scheede roesten liet, en dat der wanhoop hebt gewet. En arme „Common-wealers", die bij de ellende der werkloosheid den troost des evangelies hebt ontbeerd Maar ook arme overheid, die op de kreten dezer ongelukkigen geen ander ant woord wist dan den wapenstok, als ware het eene bende vagebonden die haar be dreigt. Natuurlgk zullen er ook van dat slag wel bg zgn geweest. Kaf vindt men in het koren. Maar in nog grooteren getale waren daar de fatsoenlgke werklieden vertegen woordigd, die op de markten ledig staan en zich van schaamte over hunne werk loosheid verbgten, terwgl hunne gezinnen snakken naar brood. In een volgend nommer hopen wg een schrgven van een onzer vroegere gewest- genooten, die sinds eénige jaren te Chicago woont, op te nemen. Een door hem vertaalde brief van een der deelnemers aan de Coxey-beweging, vergunt ons een blik te slaan op de naam- looze ellende die in Amerika de lieden tot het Coxeyisme en in Nederland zoo geen beterschap mocht dagentot het anarchisme drgft. Niet, helaas, alsof dit de weg ware, maar dewgl de eenige weg al meer onbekend is geworden. De weg waarlangs men komt tot het „Zoekt eerst het koninkrgk Gods en zgne gerechtigheid en alle dingen zul len u worden toegeworpen." (2) voortbrengen. Yan Deth is toch een moedig man. Hg durft zoo maar in de krant te zet ten dat hg naar Amerika gaaten dat hg over drie maanden zal terugkomen om van 't Lindenhout de valsche brieven van zgn oud-weezen voor de voeten te werpen. En hij durft ook de daad bij het woord voegen, de moedige man, want toen hij het schreef, ging hg tegelgk onder zeil, met een der booten van de Red Star Line. En wat heeft hg Yan 't Lindenhout en de Justitie toch de ooren gewassehen. Hoe tartte hg deze laatste hem toch te vervolgen. Waarlgk 'smans moed is groot. Daarbg komt dat drie rechtbanken Breda, den Haag en Middelburg rechtsin gang tegen hem verleend hebben Tenzij de man er zonder gevangenis straf af komt, zal zijn reis naar wg vree zen, wel iets langer dan drie maanden duren. Gelijk de calvinisten eertgds, zoo vinden thans de sociaal democraten- en andere vg- anden der „klassenjustitie", in Antwerpen hun toevluchtsoord. Frankrijk en Nederland leveren jaarlgks hun contingent. Cohen, v. Emmenes, v. Deth is het drietal dat achtereenvolgens naar de Schel- destad toog toen zg zich bedreigd zagen door een welverdiende gevangenisstraf. Alleen v. Emmenes had den moed terug te keerentoen hg vernam dat hij vrggesproken was. De anderen vloden de wgde wereld in In sommige bladen lezen wg het volgende bericht President Reitz van den Oranje-Vrjjstraat en zijne echtgenoote brachten heden een langdurig en belangstellend bezoek aan de Weeshuisschool en het weeshuis der Ned. Herv. gemeente te 's Hage, zij werden ge- compli nenteerd door ds. Gerlh. Van Wijk. De geheele inrichting werd nauwkeurig bezichtigd en de heer en mevrouw Reitz toonden zich merkbaar voldaan. Wg willen gaarne gelooven dat mevrouw Reitz voldaan was. Deze school werd echter niet voor het eerst door haar bezocht. Zg was daar eenige jaren geleden onderwgzeres, en het komt ons niet onmogelgk voor dat zg er in de hoogste klas nog van hare oud-leerlingen heeft aan getroffen. Van onderwgzeres tot presidentsvrouw is een te mooie promotie in onzen tgd om ze onvermeld te laten. Prins Waldemar van Denemarken be zoekt thans de voornaamste steden van ons land. De eerste plaats van aankomst was Rot terdam. Het plan van aankomst was aan de autoriteiten medegedeeld, en de dagbladen zorgden voor verbreiding van het nieuws. Natuurlijk wist men niet precies den dag waarop het Deensche schip de Helgoland Rotterdam zou binnenloopen het is eene reis van enkele dagen. Hierop kon dus gerekend worden. Op papier was alles in orde. De Nederlandsche marine-vaartuigen Gui nea en Stier zouden de Helgoland verwel komen. De Deensche consul-generaal en de burgemeester van Rotterdam zouden den prins hunne opwachting maken. Maar eilacy, in werkelgkheid bestond van dit alles niets De reis had één dag korter geduurd. Het Deensche vaartuig stevende Rotterdams ha ven binnen ener waren geen Nederland sche vaartuigen om het te begroeten. Zij lagen goed en wel te IJmuiden. De burgemeester was er ook niet. En de Deensche consul vertoefde te Zandvoort. De commandant van de Helgoland ging nu zelf den burgemeester bij hem aan huis begroeten, edoch ZEA. was niet thuis. Toen naar den consul en die moest spoedig per telefoon ontboden worden. Een Nederlandsch vaartuig, de Dufa, lag in de haven en werd door het Deensche verwelkomd. Zoo moeten onze marine, onze autoriteiten door de Denen zgn overvaHen. Gelukkig was er een Fransch schip de Mouette - in de Maas om, in plaats van de Hollandsche achterblijvers, den Deenschen gast met kanongebulder te be groeten Men zegt dat onze vaartuigen wegens storm Ymuiden waren binnen geloopen. Doch ook de Helgoland had immers den zelfden tocht langs onze kust gemaakt. Dat wij ter wille van een gast, welken ook, ons niet aan eene herhaling der Adder- rampwagen, is te prgzen. Maar de autoriteiten dan Er is in de sociaal democratische pai'tg verschil van meening omtrent de vraag of de sociaal democraten ook in de tweede kamer zullen optreden dan wel of zg alleen zullen werken onder het volk. Of het zal zijn opereeren in den regee- ringskring dan wel agiteeren onder hen die wel het kind van de rekening zgn, doch zeiven aan den toestand weinig of niets ver anderen kunnen. Eerstgenoemden zgn de parlementaire so cialisten. Hun leiders zgn Troelstra en v. d. Goes. Laatstgenoemden zgn oeconomische socialisten. Hun woordvoerders zgn Domela Nieuwenhuis en Cornelissen. De bekwaamste buitenlandsche socialisten zgn op Troelstra's hand. Gisterenavond had te Amsterdam een bespreking plaats dezer quaestie die de party verdeelt. Bg die gelegenheid voerde na v. d. Goes de leider der Belgische sociaal democraten Anseele het woord om te zeggen waarom hg voor optreding in de tweede kamer was. Eerst wees hg op de zwakke zgde der economische actie. De verfgning der ma chine vergrootte de werkloosheid en ver meerderde de werkstakingen. |Nog zou het de vraag zijn of in de toekomst werksta king zelfs mogelgk zou zgn, waar de werk loozen de onderkruipers der werkstakers worden. De weerstandskassen, zeide hg, worden uitgeput door de werkstakingen. Zelfs zoo dezen gelukken is nog niets ge wonnen, wgl dej uitgeputte weerstands- kas de handhaving van het verkregene niet zal toelaten, wgl dit dit daarom we der verstoord zal worden door eene enkele crisis, door eene enkele nieuwe verfgning der machine. Met den aanwas van het proletariaat en het leger der werkloozen, zullen ten slotte de werkstakingen ontaar den in plundering en, roof. Zullen zg, die daaraan mededoen, in staat worden bevon den het werk te stichten, waartoe zg ge roepen zgn De parlementaire actie be val hg op drie gronden aan primo, wgl zg als het beste propagandamiddel moet worden beschouwd, immers juist.in verkie zingsdagen zgn alle geesten geopend voor het ontvangen van nieuwe hervormingsge dachten secundo, wgl, zoo men zelf dit veld niet bearbeidt, de vgand dit zou ko men doen en den oogst zou weghalen ter tio, omdat juist de kleine verbeteringen, door de parlementaire actie aan te brengen het snelst tot het einddoej leidden immers (en hier tastte hg de revolutionaire tactiek in haren hartader aan) elke welstand ver heft den mensch, verhoogt zgnzedelgken verstandelgk peil, leert hem nieuwe be geerten, doet, nieuwe behoeften in hem ont staan en maakt hem daardoor tot een me destrijder. Volgens den verslaggever in de N. R. C. van heden. 20 Juli 1894. lerseke. Gemeenteraadsvergadering van Donderdag 19 Juli des avonds 6 Va uur. Tegenwoordig 8 leden, afwezig de heeren V. d. Burght en Schipper, voorzitter de Burgemeester. Van Ged. St. is ingekomen kennisgeving, dat zg tegen de toelating van den heer D. Spruit als raadslid geen bedenking hebben. De heer Spruit wordt op de gewone wijze geïnstalleerd. De voorzitter wenscht hem geluk met zgne benoeming. Daarna worden de notulen gelezen en ongewgzigd gearresteerd. Aan de orde is de benoeming van een wethouder. Bg de 2e stemming verkrggt de heer Spruit 5 en de heer Sinke 3 stemmen. De heer Spruit wenscht de aanneming dezer benoeming in beraad te nemen. De heer Spruit wordt ook benoemd tot ambtenaar van den burgerlgken stand (na de 2e stemming bg loting met den heer Sinke). De heer Spruit neemt die benoe ming aan. Nu stellen B. en W". voor het aanbren gen van een houten schutting gedeeltelgk 2 M., gedeeltelgk 1,15 M. hoog, tusschen het erf van school 1 en dat van den heer P. van Oeveren. De kosten zijn geraamd op f85. De heer Sinke vraagt, of de kosten ge heel voor rekening der gemeente komen. Volgens het burg. wetboek geschiedt het plaatsen van schuttingen voor gezamenlijke rekening der belanghebbenden. De Voorzitter antwoordt bevestigend en de heer Sandee, wethouder, voegt er bg, dat het volgens B. en W. onbillgk zou zgn, den heer Van Oeveren mee te laten betalen, daar door den verbouw der school de bestaande scheiding, namelgk een vol doende haag, grootendeels is vernietigd. De heer Spruit zou de voorkeur geven aan een steenen muur. Hoewel deze in aanleg duurder is, kost deze veel minder van onderhoud. Het verschil in kosten is ook niet zoo groot. De heer Sinke zegt, dat dit afhangt van de zwaarte van den muur en de kwaliteit der steenen. Hg wenscht, dat de gemeente opzichter een plan zal maken, dan kan de raad later beslissen. De heer Sandee is zeer tegen uitstel. De heer Van Oeveren klaagt nu al, dat het zoo lang duurt. De heer Cupéry verzekert, dat een goede muur, die bg een hoogte van 2 M. wel lVs steen dik mag zgn, 3maal zooveel zal kosten dan een houten schutting. Het voorstel van B. en W. wordt met 6 tegen 2 stemmen aangenomen en daarna de vergadering gesloten. j^Coes. Vergadering van den gemeen teraad. Voorzitter dhr. burgemeester. Af wezig de heer Ramondt. De voorz. draagt zijn functie over op den jongsten wethou der, dhr. Lenshoek, in wiens handen hg de vereischte eeden als raadslid aflegt. De heer Lenshoek zegt ongeveer Geachte heer Hamer, ik bied n, ook namens den raad, mgn hartelgke en oprechte geluk- wenschen met uwe benoeming tot lid van den gemeenteraad. Gg hebt als raadslid, wethouder en burgemeester reeds zoo lang op zoo waardige en meesterlgke wgze de belangen dezer stad behartigd, dat het niet noodig is u deze opnieuw aan te bevelen. Moge de gemeente Goes u nog lang als burgemeester en als raadslid behouden, ik houd mij verzekerd, zg zal er zoete vruch ten van plukken. Toejuichingen De burgemeester antwoordtik dank u, mgnheer Lenshoek en den raad voor het door u gesprokene. Ik verzeker u dat ik in de tweëerlei geval dat ik deel zal uit maken van deze vergadering, steeds er naar streven zal om de aangename, vriend- schappelgke wgze van behandeling die wij hier gewoon zgn, te doen blgven bestaan. Ik reken daarbg op u aller van ouds be kende welwillende medewerking. De burgemeester neemt den voorzitters- stoel weder in, en deelt mede dat de Com missie voor (Economische Spgsuitdeeling haar rapport heeft uitgebracht, welk rap port in het jaarverslag zal worden opgeno men voorts dat de vereen. Jacobav. Beijeren aan de gemeente ten geschenke heeft aang - boden haar vaandel, indertgd geschi'-1 door nu wijlen onzen stadgenoot den G. Braam, kunstschilder alhier. Het geschenk is onder dankbetiB

Krantenbank Zeeland

De Zeeuw. Christelijk-historisch nieuwsblad voor Zeeland | 1894 | | pagina 1