sgne Fabriek
t
NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
SKitsdaij 8 luft.
Iclifsfc Ittartjaiig.
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
burg.
steeg 1,)
fijnste ODEURS.
DUTEISTS.
|g Van Zierikzee
nschip „Schelde".
VERSCHIJNT
G. M. KLEMKERK, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
UIT l)K PKKS.
Lange Delft.
[AKS, Korte Noordstraat,
i e r s.
^BUSDIENST
JKSCHE VEERGOES,
uitzondering van Dinsdag,
enst. Vertrek Yeer 's morg,
12,30, 's avonds 5,— uur.
,tion) 'smorg. 8,21, 'snamid.
nde), 's avonds 6,30. Des
Veer 'smorg. 9,'sav.
oes (Slot Ostende), 's nam.
12.30 van het Veer ver-
noodig) door naar den trein,
(es vertrekt.
MBOOTDIENST
ddelburg en Zierikzee.
Zierikzee Spoorweg Goes,
erdamsche tijd).
Juli.
imid. 'smorg. 'smid.
6.—
5
5.
5.
5.—
5.
5.—
6.—-
3.—
R
I O.
■5.—
5.
5.
5.
6.—
5.—
5—
5.
5.—
5.—
6.—
5.—
5.—
5.—
5.—
5.—
5.—
6.—
5.
5.—
Zond.
Maan. 2
Dinsd. 3
Woen. 4
Dond. 5
[Vrijd. 6
Zaterd.7
'Zondag8
Maand.9
Dins. 10
Woenll
Dond.12
Vrijd.13
|Zater.l4
Zond.15
Maan.16
5.Dins. 17
Woenl8
Woenl8
Dond.19
Vrijd.20
Zater.21
Zond. 22
Maan.23
Dins. 24
Woen25
Dond.26
Vrijd.27
Zater.28
Zond. 29
Maan.30
Maan.30
Dins. 31
6.— 6.-
7.50 4.—
6.30 12.—
7.— 4.—
6.—
7.50
7.50
6.—
7.50
7.50
7.50
6.30
7.50
7.50
6.
7.50
7.—
6.30
7.50
7.50
6.—
7.50
7.50
7.50
6.30
7.50
7.50
6.—
7.50
11.30
7.50
4.—
4.—
4.—
6.—
4.—
4.—
4.—
4.—
2.—
4.—
6.—
4.—
4.—
12.—
4.—
4.—
4.—
4.—
6.—
4.—
4.—
4.—
4.—
4.—
4.—
6.—
4.-
IIBOOTDIENST
1IDDELB.-R0TTERDAM
erdamsche tijd.)
Juli.
Van Van
Middelburg. Rotterdam,
voorm. voorm.
8.45 10.30
9.10.30
9.45 10.30
8.45 10.30
8.45 10.30
8.45 10.30
8.45 10.30
8.45 10.30
8.45 10.30
9.10.30
8.45 10.30
8.45 10.30
8.45 10.30
9.45 10.30
8.45 10.30
9.10.30
8.45 10.30
8.45 10.30
8.45 10.30
8.45 10.30
8.45 10.30
9.10.30
8.45 10.30
8.45 10.30
8.45 10-30
8.45 10.30
7.30
7.30
8.30
7.30
7.30
7.30
7.30
7.30
7.30
7.30
7.30
7.30
7.30,
3.30
7.30
7.30
7.30
7.30
7.30
7.30
7.30
i
7.30
7.30
7.30
7.30
7.30
Juli
ïe: Van Rotterdam
3.—
3.30
i.
i.
'.30
1.30
.30
1.30
.30
i.30
130
L—
3.30
Maandag
Dinsdag
Donderdag
Vrijdag
Maandag
Dinsdag
2 11.30
3 12.30
5 11.—
6 1.30
9 11.30
-6 10 12.30
Donderdag 12 12.
Vrijdag 13 1.30
Zondag 15 6.
Maandag 16 11.30
Dinsdag 17 12.30
Donderdag 19 11.-
Vrijdag 20 1.30
Maandag 23 11.30
Dinsdag 24 12.30
Donderdag 26 11.
Vrijdag 27 1.30
Zaterdag 28 1.
Dinsdag 31 12
flo. 116. 1894.
asKaeHssn&sec:
elken MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
Prijs per drie maanden franco p p0,95.
Enkele nummers0,02E.
Een enkele maal hoort men van krank
zinnigen die overigens geheel normaal den
ken, spreken en handelen, doch die op
slechts éen punt hunne krankzinnigheid
openbaren, namelijk dat zij wanen God
te zijn.
Zoo heeft men eenige jaren geleden in
het gesticht Meer en Berg een dergelijk
persoon gehad.
Een bezoeker van het gesticht, vergissen
wij ons niet, dan was dit de heer E. Ger
ties, ontmoette in den tuin een heer dien
hij voor een der ambtenaars van het ge
sticht hield. Hij knoopte een gesprek met
hem aan, dat er op uitliep dat de „amb
tenaar" hem de geheele inrichting en al
de krankzinnigen liet zien, en dat alles
te midden van de levendigste gesprekken
op wetenschappelijk gebied. Op het laatst
ontdekte de reiziger dat zijn knappe gelei
der krankzinnig was. Maar liij ontdekte
dit ook slechts aan éene uitdrukking. De
geleider wees hem op een oud mannetje
en zeide„en dit is nu de gevaarlijkste
gek die wij in het gesticht hebben. Hij ver
beeldt zich God te zijn, en dat kan immers
niet, want er is maar éen God niet waar,
en die ben ik".
Eenige jaren geleden vestigde mevrouw
Van Calear in haar Op de grenzen de aan
dacht op het droeve feit dat een der meest
gevierde protestantsche predikers in Frank
rijk uit de familie der Monods aan mono
manie lijdende was. Hij verklaarde name
lijk de Messias te zijn.
Thans doet zich weder een dergelijke
vreeselijke curiositeit voor in het brein
van zekeren doctor Teed (spreek uit Tied)
te Chicago.
In de voorstad Washington Heights
vindt men onder vele andere, een twaalf
tal houten woningen, van welke de eerste
een fraaien tuin achter zich heeft en door ge
noemden dokter bewoond wordt, terwijl de
andere elf 't is een onrustbarend getal
gelijk men ziet door diens volgelingen
bezet zijn, wier vreemde leer is, dat God
ten tweeden male mensch, dat het Woord
ten tweeden male vleesch geworden is dat
genoemde dokter deze Godmensch isen
dat zij door het geloof in hem een nieuw
mensclienras zullen „ontvouwen" - en niet
voortplanten een geslachtloos menschen-
soort dat ieder belijder uit zichzelf zal
voortbrengen. Hunne elf woningen zijn hun
Tehuis, waar mannen en vrouwen in strenge
afzondering van elkander leven.
Be dokter omreist stad en land om pro
selieten te maken en geld in te zamelen.
En daarin slaagt hij uitnemend.
In een meeting in California deed hij
in éen uur 60,000 dollars op tot steun
zijner zaak. Hij is namelijk van plan in
plaats van de kleine kolonie in Washing
ton Heights eene stad te bouwen, die al zijne
volgelingen gemakkelijk kan bevatten en
die hij den naam zal geven van Nieuw-
Jernsalem.
De grond is reeds in zijn bezitdoor
een rijken Duitseken volgeling werden hem
•110 acres vermaakt, en door andere leden
der stichting is deze hoeveelheid uitgebreid
tot 1000 acres. Het is een boschachtig ter
rein, gelegen aan de Estew-kreek in het
zuiden van Florida. De daarop te bouwen
stad wordt 6 mijlen in het vierkant, dus
van eene oppervlakte van 36 vierkante
™ijlcn, en kan dan gemakkelijk 8 millioen
nKoreshans" (zoo noemen deze menscken
zich) bevatten.
De plattegrond of het plan er voor is
veels op papier vastgesteld. In het midden
zal een prachtige tempel verrijzen, die
®et het schoonste zal kunnen wedijveren,
'at de menschheid ooit zag. Een ruime
gracht omringt den tempel, en daaromheen
18 het arcadium, dat de gebouwen moet be
vatten voor onderwijs in alle mogelijke we
elschappen. Twee hoofdstraten zullen de
Y verdeelen, elkander natuurlijk op Ame-
V'Kaansche wijze rechthoekig kruisende.
1 oor de uitvoering van dit plan is een
R°w van 200 miljoen dollar noodig en de
Wuz? dwepers gelooven stellig die som te
zullen vastkrijgen.
Reeds zijn zij een nieuwe jaartelling be
gonnen. Den dokter gaven zij den krijgs-
haftigen naam van Cyrusen een door
hem opgericht dagblad doopten zij als
„Koreshan Unity".
Zij schrijven thans 54, dat is 54 jaar
na de geboorte van Cyrus Teed.
Tot nog toe bedraagt het aantal volge
lingen enkele duizenden.
Wel zal dit goddeloos bedrijf teniet ge
daan worden gelijk het begonnen is; doch
als een ontzettend teelcen des tijds ver
diende het, docht ons, even de aandacht.
In ons vorig nommer gaven wij op dat
de Tweede Kamer 4 conservatieve leden
telt. Dit schijnt onjuist te zijn. Liberale
bladen namelijk deelen de keeren Bastert
en v. Karnebeek nog bij de liberalen in,
terwijl de heer Beelaerts zich volgens de
Standaard bij de Lolimangroep, dat wil
zeggen bij de antirevolutionairen heeft
aangesloten.
De antirevolutionaire partij is in twee
clubs verdeeld, waarvan laatstgenoemd blad
aldus schrijft
Tot de eerste Club bekooren de keeren
Van Alphen, Donner, Heemskerk, 't Hooft,
Ivuyper, Lucasse en Seret; tot dc tweede
de heeren Beelaerts, Van Bylandt, Van
Dedem, Lobman, HU. Mackay, Th. Maclcay
en Van Stirum.
Of de heeren Van Alphen c. s. en de
heeren Beelaerts c. s. bij voorkomende ge
legenheid nog tot eenige samenwerking
zullen komen, is thans nog niet te zeggen.
Er is zeer zeker meer dan ééne aan
gelegenheid denkbaar, waarbij dit alles
zins mogelijk zou zijn. Naar we hopen
ook in den strijd voor het vrije Hooger
onderwijs.
Men heeft berekend dat de nieuwe pre.
sident der fransclie republiek Casimir Pèrier
slechts de helft der stemmen ontving van
de leden der Kamernamelij k 230 van de
584. Van den Senaat stemden op hem
200 van de 300 leden.
Onder de 250 kamerleden die hem stem
den, zijn 180 republikeinen, zoodat de
nieuwe president den steun heeft gemist
van de helft der republikeinsche kamerleden.
De bedrijfsbelasting is het hatelijkste ge
schenk dat de vroegere minister van financiën,
mr. N. G. Pierson, ons heeft nagelaten.
Niet alleen om de moeite die men heeft
om de biljetten ingevuld te krijgen. Niet
alleen om het stel ambtenaren en klerkjes
dat den neus steekt in de hoegrootheid van
uw vermogen en inkomsten; niet alleen
om den onevenredig zwaren druk dien zij
legt op verschillende nijvere reeds te veel
belaste burgers; maar ook om de onbillijk
heden die haar aankleven in verband met
de vermogensbelasting waarvan zij de aan
vulling is.
Een Brabantsch blaadje gaf van dit laatste
het navolgende staaltje, ten bewijze dat
zij, die een tamelijk groot vermogen bezit
ten, minder aan belasting betalen dan
degenen, die een kleiner inkomen hebben
uitsluitend uit beroep of bedrijf.
Een voorbeeld
A. bezit geen vermogen, maar verdient
jaarlijks f 750, waarvoor hij f 2.75 in de
bedrijfsbelasting betaalt.
B. heeft een vermogen van f 13.500 en
verdient bovendien nog f 240 per jaar. Hij
betaalt nu f l in de vermogensbelasting,
maar geen cent in de bedrijfsbelasting, daar
voor degenen, die een vermogen van f 13.000
of meer hebben, het minimum van belast
baarheid in de bedrijfsbelasting op f250
is gesteld.
Toch heeft B. een grooter inkomen dan
A. Immers, vier percent van f 13.500 geeft
f540; dit gevoegd bij zijn inkomen van
f 240 een totaal van f 780.
Wij hebben hier dus de onbillijkheid dat
A., die door werken f750 verdient, f 2.75
betaalt, terwijl B., die met veel minder
UITGAVE VAN
en
van 1 5 regels 25 centiedere regel meer 5 cent.
Familieberichten van 1 5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
werken f 780 verdient en bovendien nog
een kapitaal van f13.500 zijn eigendom
noemt, er met f 1 afkomt.
In de 14e jaarvergadering der Vrije
Universiteit, Woensdag jl. te Utrecht ge
houden, zijn o.a. door dr. J. Woltjer de
volgende stellingen ingeleid.
I. In 't belang van de wetenschap en het
onderwijsals eiscli van recht en billijk
heid tor bevordering van vrede en een
dracht tussclien de burgers, is. het noodza
kelijk dat de rechten, aan liet Staats Hoo
ger onderwijs toegekend, aan het Vrije
Hooger Onderwijs niet worden onthouden.
II. Onder titel III der Wet op het
Hooger Ondérwijs behoort eene bepaling
te worden opgenomen van dezen inhoud
lo. Aan bijzondere Gymnasia en Univer
siteiten, die voldoen aan de eisehen dooi
de Wet nader te bepalen, wordt door de
Regeering subsidie gegeven op gelijken voet
al» aan het Hooger Onderwijs.
2o. Wat de examens betreft worden aan
deze Gymnasia en Universiteit dezelfde
rechten toegekend als aan de openbare.
III. Aan Gjrmnasia en Hoogere Burger
scholen met vijfjarigen cursus belmoren
alleen universitair gevormde leeraren werk
zaam te zijn.
Elke zin van den inleider wees er op
dat niet een aalmoes kan bevredigen, maar
dat er recht moot geschieden waarop spre
ker dan ook levende toejuiching ontmoette.
Van de gelegenheid tot debat, die daarna
volgde, werd slechts door voorstanders ge
bruik gemaakt. Alleree sfc door Prof. Ai F.
de Savornin Lobman hij richtte een paar
vragen tot den inleider.
Hij is het in alle opzichten met hem
eens en komt hem gevolgelijk niet bestrijden,
maar vraagt ten opzichte van het openbaar
hooger onderwijs of inleider niet te veel
uitgaat van het denkbeeld dat het geheel
is de zaak van de ouders. Ja, voor de
lagere school, ook voor vakscholen, des
noods zelfs voor gymnasia is dat het ge
val, maar het hooger onderwijs is nog iets
anders. Het verzamelen en onderzoeken
van gegevens, zeide de inleider, is hoofd
zaak, doch dat onderzoek geschiedt ten
bate van de wetenschap, en die menschen
en instrumenten moeten worden betaald.
Dat is het wat het hooger onderwijs zoo
duur maakt. Men verlangt nu subsidie
voor de vrije universiteit, zooals de hooge
scholen van den staat genieten. Maar die
genieten eigenlijk geen subsidie de kosten
van het meerbedoelde onderzoek worden
betaald, en gaat liet nu aan, daarvoor gelijke
bijdrage te willen verwerven, let wel
voo- iets wat metj de opvoeling niets ge
meen heeft. Als de staat moet betalen de
kosten van ie Iers persoonlijk onderzoek, dan
zouden er milioenen mee gemoeid zijn. Daar
om zegge men liever dat door de regeering
aan bijzondere gymnasia en aan liooge-
seholen subsidie zal worden verleend, niet
echter op gelijken voet met de openbare,
wat niet zou gaan. Men zou eene regeling
kunnen maken naar de proportie van het
aantal leerlingen, zonder meer. Voorts be
denke men dat, wanneer men van den
staat ontvangt subsidie, deze dan natuurlijk
ook eisclien heeft te stellen aan de univer
siteit. Bij het lager onderwijs geeft dat
geen bezwaar. Anders zal het echter zijn
met de hoogeschool. De staat zal uiter
aard eisehen stellen, waaraan men niet zal
kunnen voldoen. Is dat ook niet een be
zwaar
Bij de beantwoording dezer vragen blijft
de inleider zichzelf volkomen gelijk, door
aan te dringen in de allereerste plaats op
erkenning van het recht van gelijkstelling
door den Staat, van het bizonder zoo goed
als van het openbaar onderwijs.
De heer Breen uit Amsterdam ondersteunt
den inleider en noemt de tegenwoordige
regeling eene schande. Verbetering moet
geëischt, niet afgebedeld worden, als vrije
belastingbetalende burgers van den staat
maken we aanspraak op gelijke rechten.
De hoogere belangen van het volk, die nl.
van de eeuwigheid, hebben even goed recht
aan de universiteit behartigd te worden
als die b.v. van de Astrologie; en daarom
beschouwen we onze vrije universiteit op
grond onzer rijke historie, als de eenig
rechthebbende bij het volk van Nederland.
Nog door andere voorstanders werd aan
het debat deelgenomen. Tegenstanders tot
wie dadelijk het woord was gericht, lieten
zich echter niet hooren. ggjj
Vollcsbl. van Z.-H.
Te Wageningen is een groot ongeluk ge
beurd.
Daar heeft, mag men de geruchten ge
looven, een christen-kantonrechter, baron
v. D., misbruik gemaakt van zijn ambt
om iemand te dwingen hem als particulier
persoon ter wille te zijn.
üin de zaak duidelijk te maken, moeten
wij de nare historie der verkiezingen voor
de tweede kamer nog even ophalen.
In het kiesdistrict Eist was genoemde
kantonrechter afgetreden en bij de stemming
in de minderheid gebleven.
Dit kwam grootendeels dewijl zijn oude
vrienden die voor een ruimere uitbreiding
van het kiesrecht waren dan hij, bij eerste
stemming op een liberaal schijnen ge
stemd te hebben.
Er zullen ook nog wel persoonlijke ge
voeligheden bij in het spel geweest zijn.
Althans de heer v. D. schreef een paar
brieven aan den voorzitter der antirev.
kiesvereeniging, ds. H. Pierson; onder die
brieven was er een voor ds. P. in persoon,
terwijl de ander voor de kiesvereeniging
bestemd was.
Nu nam tijdens verkiezingsdruktc ds.
Pierson ontslag als voorzitter der kiesver
eeniging en gaf bij die gelegenheid de brie
ven aan den secretaris over. Edoch bij
vergissing deed hij er den bewusten brief
persoonlijk aan hem gericht ook bij.
Toen hij eenige dagen daarna deze ver
gissing ontdekte, vroeg lip per brief den
nieuwen secretaris der kiesvereeniging dien
brief terugwaaraan deze laatste vol
komen juist zouden wij zeggen, niet ter
stond voldeed. Hij wilde eerst het bestuur
raadplegen.
Dit verdroot den kantonrechter die oor
spronkelijk den brief geschreven haden
hij besloot geweld te gebruiken.
Op een Zondagavond liet hij door den
veldwachter genoemden secretaris bij zich
ontbieden en vroeg hein namens ds. P. den
brief terug. Toen deze weigerde, zeide de
heer v. D.dan maar op een andere manier.
Hoe is uw naam? enz.
Toen zwichtte de aangesprokene voor den
eisch des kantonrechters en gaf hem twee
brieven, waarvan de kantonrechter of
de heer van Dedem, want deze twee zijn
ét'n er een teruggaf en den ander in zijn
zak stak.
Wij noemden dit een groot ongeluk.
Want een ongeluk is het, als een lid dei-
rechterlijke magistraat, omdat hij zijn zin
niet kan krijgen, van zijne ambtelijke be
trekking en meerderheid misbruik maakt om
zijn zin door te drijven.
De daad van mr. v. D. is tenzij men
ons beter inlichtte, kunnen wij het niet
anders inzien -een inbreuk maken op de
vrijheid van den staatsburger, een onthei
liging van den dag des Heeren een ramp
in de rechtsgeleerde wereld, die immers
leeft voor en streeft naar de handhaving
en voortplanting van recht.
Ook een bron van inkomsten. Een
Italiaansche „ondernemer" betaalt aan de
stad New-York jaarlijks 80,000 dollars voor
het privilegie van de straatvuilnis na te
snuffelen.
Aanvankelijk waren drie of vier mannen
voor anderhalven dollar daags aangenomen
om de straatmodder te „ziften."
Eindelijk kwam de opzichter der straat
reiniging op den inval, dat een flink man
er genoeg uit kon halen om de „zifters"
zelf te betalen,'en zulk een man werd dan
ook gevonden.
Toen werd een bod van 75 dollars 's weeks
gedaan en aangenomen, en van lieverlede
steeg de prijs door achtereenvolgende aan
biedingen tot 200 dollars per week.
Bij trapsgewijze verhooging is er voor
dat werk, twee jaar geleden, de som van
700 dollars, verleden jaar 111)0 dollars en
dit jaar 1150 dollars betaald, en nu woidt
het door de stad gedaan, die er jaarlijks
80,000 dollars van trekt.
Een belangrijke schenking. Bij testamen
taire beschikking is door mevrouw Thouias-
Seheltus en den heer C. Scheltus, beiden
te Amersfoort overleden, o. a. geschonken
Aan de Gereformeerde kerk B, het door
hen bewoonde huis, pakhuis en andere wo
ningen aan de Gereformeerde kerk A
f 22,000, die op het Grootboek moet ge
plaatst worden en gebruikt voor den dienst
des Woords voor een Gereformeerd wees
huis een som van ongeveer f 200,000, en
voor een inrichting tot opname van oude
dames van Gereformeerde belijdenis een
heerenhnis en het noodige kapitaal tot on
derhoud.
Men zegt wel eensgoed voorgaan doet
goed volgen. Doch hier is hetgoed voor
gaan doe goed volgen
Onderstaand zeer lezenswaardig artikel
lazen wij in De Nederlander
Geen voorstelling van ons streven is on
juister, dan die dat wij scheuring in onze
partij zouden beoogen of goedkeuren. Juist
dat voortdurend uiteengaan is in onze
oogen een der kenmerkon van onze revolu
tionaire neigingen en toestanden, waaraan
zelfs de antirevolutionair zich vaak moeielijk
onttrekt.
De revolutie berust op eene negatie.
Hierin zijn allen die op den bodem staan
van 1789 het eens, dat de staat en de we
tenschap los zijn van God, God is niet de
Souverein. Alleen de menschelijke rede
regeert. (s)
Maar die revolutionairen, slechts veree-
nigd door den „geest die steeds ver(n)eent,"
moeten voortdurend uiteenvallen. Ieder
gaat zijns weegs; individualisme zit er
ten troon. Noodgedrongen vormt men zich
wel tot groepen, maar ook deze groepen
let vooral op wat in Frankrijk geschiedt
verdeelen zich weer in allerlei onder-
groepeeringen met partijbenamingen die
steeds wisselen, omdat, binnen korten tijd
elke partij van kleur verschiet. Al die
schakeeringen staan dan vijandig tegenover
elkaar, sluiten elkaar uit en kampen om de
heerschappij. De kunst van den leider is,
verschillende fractiën (4) tijdelijk voor één
doel te doen opmarcheeren maar zoodra
dat bereikt is, en vaak zelfs voor dien tijd
reeds, spat het tweedrachtig gezelschap
uiteen. In dien politieleen strijd wordt het
volk, zijns ondanks, meegesleept, en om dat
te kunnen doen, om het volk er hij te
interesseeren, moeten de leiders dien strijd
tot een standen- en belangenstrijd maken.
Totdat eindelijk, ter herstelling van den
vrede, de absolute alleenheerscher alle par
tijen aan zich onderwerpt!
De antirevolutionaire partij daarentegen
berust op eene affirmatie, (f) God is Souve
rein Hij schonk ons Zijn Zoon Hij gaf
ons de Heilige Schriftuur tot richtsnoer.
Leidt verschil van inzicht tot verschil
lende kerkformaties, ook dan nog behoeft
o. i. onderlinge strijd, zoolang de grond
slagen, waarop het christelijk geloof be-
Ontkenning.
Prol. v. d. Linden heeft eens gezegd:
Naar de liberale beginselen heerscht de
rede oppermachtig. In alle omstandig
heden beslist zij alleen in hoever het gezag
wordt uitgeoefend. (Bed. Zeeuw).
(s) Ikheid, dat ieder doet wat h ij goedvindt.
(Y) Groepen, deelen eener j>artjj.
(s) Bevestiging.