NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
CHRISTELIJK- sr
HISTORISCH
Dinsdag 19 luni.
Miste laargang.
lo. 110. 1894.
VERSCHIJNT
G. M. KLEMKERK, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
HET KIESRECHT.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
elken MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
Prijs per drie maanden franco p. p0,95.
Enkele nummers0,025.
UITGAVE VAN
EN
Zij die zich met 1 Juli a. s
op ons blad wenschen te abonneeren
ontvangen de tot dien datum verschijnende
nummers, gratis.
Met de optreding van liet nieuwe kabinet
geboren uit den strijd tegen de richting
Tak is de strijd over de uitbreiding
van bet Kiesrecht niet geëindigd.
Mag men zelfs de verschillende sprekers
die tijdens de jongste verkiezingen optraden
gelooven dan is de eenstemmigheid wat
betreft de noodzakelij kbeid eener zeer breede
uitbreiding van het Kiesrecht thans grooter
dan immer; en gaan wij dus onder het
ministerie Van Houten goede dagen tegemoet.
Ja, ook voor de jongste Kamerontbinding
was men het op dat punt althans volstrekt
eeni, de oude kieswet is geoordeeldde
census, dat wil zeggen de vraag hoeveel
de aspirant kiezer in de belasting betaalt,
is niet meer van dezen tijd. Nog een groot
aantal ontwikkelde, onafhankelijke, degelijke
belangstellende vaderlanders behoort binnen
den kiezerskring te worden getrokken.
Bijna de geheele Kamer, bijna de ganscbe
pers van allerlei richting en met ge
noegen constateeren wij dit de gelieele
antirevolutionaire pers was het eensKies-
re.htuitbreiding, een zeer groote kiesrecht-
uitbreiding moet er komen.
Wel beschouwde de een deze allereerst
noodige kiesrechtuitbreiding als een eisch
der rechtvaardigheid, terwijl de ander ze
meer als een eisch der omstandigheden, als
een vraag van den tijd wensclite te be
handelen.
Doch allen waren het eens nu de vraag
om breeder kiesrecht, om finale uitbreiding
aan de orde was, mocht men zich daar
tegen niet verzettenmoest men haar van
harte steunen.
Op dit oogenhlik staan de zaken nog
evenzoo.
Het nieuwe ministerie moet den tijd
hebben om zich in de technische quaesticn
van de verschillende departementen in te
werken. Dat de nieuwe ministers, éen
uitgezonderd nieuwelingen zijn is eene
verzachtende omstandigheid, ook jvoor het
ministerie MackayKeuchenius meermalen
door ons gepleit.
Toch is onze verwachting van dit con
servatieve een tituleering, de juistheid
waarvan wij voorloopig in twijfel trekken
van dit „conservatieve" kabinet, dat het
ons zoo spoedig het kan met een ontwerp
tot zoo breed mogelijke uitbreiding van
het kiesrecht zal verblijden.
Als wij van kies recht spreken, dan is
or niets in ons dat op dit recht den na
druk liggen zal, als bedoelden wij daarme
de op revolutionair terrein over te stappen.
Immers de revolutionairen noemen het
hiesrecht een soort geboorterecht, alsof de
mensch met een orgaan tot spreken, en
tot hooren, ruiken, voelen, enz. ter wereld
gekomen, ook met een orgaan om te kiezen
ware geboren geweest.
Evenmin behoeven wij ons op te houden
de leer dat het kiesrecht een natuur
recht zou zijn. In socialistische kringen
Wordt deze leer herhaaldelijk verkondigd.
Hier tegenover houden wij liet met de
antirevolutionaire leer, en deze leer komt
nns dan ook vrij wat natuurlijker voor dan
do leer van het natuurxw\Adat de mensch
nature wel het recht om te wandelen,
zich vrij te bewegen, naar eigen inzicht te
bandelen heeft, doch niet het recht om te
kiezen.
Maar er is een andere grond, waarop
bit kiesrecht rust. Die grond is de historie.
Het Nederlandsche volk heeft een moedig
^"«geslacht gehad, dat als Germanen als
atavieren en Friezen als volk vvn Hol
land en Zeeland, van Gelre en Vlaande-
als de republiek der Vereenigde
-planden, in de geschiedenis bekend,
"h verschillende voorrechten en vrijhe-
111 privilegiën, heeft verworven. Vrij
heden ter handhaving waarvan herhaalde
lijk zelfs de meest dreigende conflicten
met den Vorst niet werden geteld. Voor
rechten ter welker verdediging en bewa
ring zelfs een 80 jarige worstelstrijd niet
te groot werd geacht.
Onder de voorrechten aan het volk ver
leend, door den Vorst verleend, door den
Vorst uit zichzelf of bij wijze van ruil of
overeenkomst verleend, behoort ook het
recht om ter raadpleging omtrent zijne be
langen door den vorst geroepen te worden.
De mannen ter raadpleging met den Vorst
afgevaardigd, met andere woorden de volks
vertegenwoordigers, doen door in o erleg
te treden met de Regeering, met de diena
ren der Kroon, dan ook niets anders dan
het kiesrecht tot werkelijkheid brengen.
Zij vertegenwoordigen het geheele Ne
derlandsche volkniet maar enkele stan
den of gewesten, maar de natie. Omtrent
dit punt is geen verschil. En de uitbrei
ding bedoelt ook niet om dit woord meer
waar te maken. Het zou waar blijven ook
al werd het kiesrecht ingekrompen.
Maar wat wel in het oog mag gehouden,
is de eisch dat het volk in al zijne rangen
en standen toi uitoefening van het kiesrecht
kome. Het volk nu niet gedacht als een
hoop zielen op een stuk grond, maar als
een levend organisme. Niet beschouwd
als losse, apart staande, van elkaar geschei
den, zonder eenig organisch verband met
elkaar levende individuen maar als een
organisch geheel, waarbij van al deleden van
een lichaam de een den ander noodig heeft,
aanvult of in 't gevlei komten als de
raderen in het machinewerk alle in elkan
der ingrijpen, elkander steunen en bewegen
in éen woordde natie gedacht als een
groot huisgezin met vele leden.
Bij de vraag naar eene nieuwe kiesrecht
regeling, die nog niet van de rol afge
voerd werd, dient met deze omstandigheid
van het organisch volksleven rekening ge
houden te worden.
Het best beantwoordt aan dezen eisch
het huismanskiesrecht. Het huismanskies-
reelit, gelijk dit door dr. Kuyper in Ons
Program, door jhr. Lohman hij de Grond
wetsherziening van '87door mr. Mackay
bij de Algemeene Beschouwingen ter gele
genheid van de behandeling der Kieswet-
ontwerpen, en in dubbelen zin laatst niet
minst, door dhr. v. Alphen, hij de behandeling
van artikel 4, is beschouwd en aange
prezen.
Over deze vier in een volgend nommer.
Onder het opschrift „Beter laat dan nooit"
schrijft de (antirev.) Nederlander
De gematigde, de parlementaire sociaal
democraten „eischen voorshands afschaffing
van, het Koningschap."
Dat „voorshands" is vermakelijk
Het Handelsblad wil dat natuurlijk niet.
„Men breide het kiesrecht uit, kibbeieen
haarsplitto niet over wat kiezers meer of
minder, maar te gelyk versterke men de
krajht van de Kroon. Onze souverein hebbe
niet minder rechten dan de president der
Vereenigde Staten 1 En laat in elk gevai
ieder die de souvereiniteit van Oranje hoog
wil houden in het Vaderland zorgvuldig
alles myden wat het prestige der Kroon
vermindert en aantast."
Hoe lang is van Antirevolutionaire zijde
daarop aangedrongen, toen de liberalen de
heerschappij voerden. En met welk gevolg
Docli beter laat dan nooitAls iemand
ten slotte bemerkt dat hij doodloopt, en
dan omdraait, behoeven zij, die hem tijdig
waarschuwden, niet voortdurend zijn vroe
gere verblindheid en halsstarigheid voor
de voeten te werpen.
Maar laten dan nu de liberalen liet niet
enkel bij woorden en wenschen laten. Zij
hebben nog, nu nog, de meerderheid. Laat
hun dan nu nog verrichten, wat zij te
lang hebben verzuimd
Durven zij dat
De eerste Algem. Vergadering van de Ver-
eeniging voor Geref. Ziekenverzorging zal
gehouden worden Vrijdag 29 Juni a. s.
's voorin, ten IOV2 ure, te Utueciit, in het
gebouw voor Kunsten en wetenschappen.
Deze vergadering is toegankelijk voor
alle leden en begun- stigers en belangstellen
den. Stemrecht hebben de afgevaardigden
van Afdeelingen en Corporaties.
Na opening met gebed en toespraak van
den Voorzitter, zal aan de orde van bespre
king komen
1. Het verslag van den Secretaris.
2. Het verslag van den Penningmeester.
3. Een ontwerp-regeling van het verband
der Afdeelingen en der Stichtingen met de
Kerkeraden.
4. Een voorstel om voor rekening van
de kas der Vereeniging enkele verpleeg
sters aan te nemen.
5. Een voorstel om, op nader te bepa
len wijze, voor de opleiding en uitzending
van verpleegsters, samenwerking te beproe
ven met de te Amsterdam bestaande plaatse
lijke „Vereen, voor Geref. Ziekenverple
ging-"
0. De verkiezing van een definitief
B estnur.
Aanvallen op kapitalisten en ari
stocraten.
Nog altijd blijft wat Mr. Groen van Prin-
sterer sprak en schreef voor de antirevolu
tionaire partij van groote heteekenis en
waarde.
Ja, het sehijnt, datjuistnude tijd schijnt
aangebroken, om tegenover de schelklin
kende leuzen en holle en groote woorden
die thans van verschillende zijden worden
vernomen, het antirevolutionaire volk bij
voortduring te wijzen op wat de grondlegger
van onze partij altijd nuchter en bezadigd
in het midden bracht.
Thans wijzen wij op hetgeen Mr. Groen
van Prinsterer schreef in zyn Nederlander
van 11 Maart 1852
Het te velde trekken tegen renteniers
en kapitalisten is aan de orde van
den dag.
Voorzeker, opeenstapeling der fortuinen,
tengevolge waarvan de middenstand te niet
gaat, is verderfelijk voor de maatschappij.
Maar zou het te niet gaan van de klas e
der ryken en aanzienlijken voorden midden
stand wensehelyk zyn?
Dergelyke aanvallen tegen ryken en aan
zienlijken, zyn, dit is ontwijfelbaar, ten allen
tyde uitstekend populair.
Maar niet in hetgeen populair is, moet
het onbedriegelyke merk der waarheid worden
gezocht.
Hetgeen populair den volke aange
naam was, heeft dikwijls aan het volk groot
nadeel 1 berokkend.
Recht moet er zyn voor allen. Het recht
kent geen onderscheid van ryk en armten
behoeve van allen moet er zyn gelijkheid
voor de wet-
„De woorden van Thiers komen te pas.
Den een meer dan den ander tejlaten betalen,
alleenlijk omdat men oordeelt dat hy te ryk
is, dat hij te veel heelt om te loven, zulks
is geen beginsel, het is eene ergerlijke
willekeur -
„Ik verlang goedheii, volmaakte goedheid
voor den arme en slechfs rechtvaardigheid
voor den rijke, maar rechtvaardigheid
dan ook. Het is zekerlijk een deugd den ar
me te beminnenhet is er gee 11 e, den
ryke te haten."
Ook heden verdient dat woord nog onze
aandacht, nu sommige sprekers en schrijvers
populariteit zoeken te verwerven door scher
pe aanvaUen te doen op renteniers en ka
pitalisten.
Liefde voor den arme is soms bloot een
vorm van haat tegen den rijke terwijl in
haat tegen den rijke een bewijs van liefde
voor den arme wordt gezocht.
Het is er al net mee als met sommige
christelijke democraten onder ons, die den
christelijken aristocraat lasteren uit haat
tegen de mannen met adellijke namen.
Menige aristocraat wint het in beschei
denheid en inschikkelijkheid jegens den
arme van zoo menig democraat die eene
grootere liefde voor den mindere veinst;
doch zijn nek verraadt hem.
van 1 5 regels 25 centiedere regel meer 5 cent.
Familieberichten van 1 regels 50 centiedere regel
meer 10 cent.
In de tiende algemeene vergadering
der vereeniging tot christelijke verzorging
van Krankzinnigen en Zenuwlijders in
Nederland gevesigd te Utrecht; te houden,
zoo de Heere wil, te Utrecht Donderdag 28
Juni 1894 in het Gebouw voor Kunsten en
Wetenschappen, voormiddags ten 10 ure,
zijn na opening door den Voorzitter, ver
slagen, benoemingen, (o. a. van 4 bestuur
sleden, in plaats van de heeren dr. Herma-
nides, dr. Den Houter, Chevalier en v. d.
Hoop), de navolgende voorstellen aan de
orde
De Alg. Verg. besluite tot uitbouwing
van „Bloemendaal". Bestuur.
De Algemeene Vergadering noodigt het
Hoofdbestuur uit, te overwegen inlioever-
re het wenschelijk zoude zijn ook op
Bloemendaal gelegenheid te geven patiën
ten 2de klasse op te nemen, met het oog
op de eventueele oprichting van nieuwe
gestichten in de nabijheid. Loosduinen.
De plaats, waar de Algemeene Vergade
ring gehouden wordt zal drie maanden van
te voren aan het Bestuur eener Afdeeling
hekend gemaakt worden. Ermelo.
Is het niet wenschelijk, als proef voor
één jaar een reizend Agent aan te stellen,
om in plaatsen waar óf in het geheel
g«ien leden zijn, óf zeer weinigen, de
belangstelling voor „Christelijke verzorging
van krankzinnigen'''' op te wekken
Harlingen.
18 Juni '94.
MIDDELBURG. De Gemeenteraad ver
gadert, a. s. Woensdag 20 Juni namiddags
te 3 uur, ter behandeling van onderstaande
zaken
1. Ingekomen stukken. 2- Voorstel B. en
W. tot vaststelling verordeningen tot heffing
en invordering van bruggeld en voorstel be
treffende hervorming van den bruggedienst.
3. Af-on overschrijving geraoente-begrooting
1894. 4. Voorstellen B. enW. tot het geven
van vergunning aan de commissie voor de
bedrijfsbelasting tot gebru kmaking van lo
kalen in het raadhuis. 5. Idem M do Kan
en H. Jobse, tot plaatsing van eene haag
voor hunne woningen aan don Vlissingschen
singel. 6. Tot wijziging verordening brand
weer. 7. Adressen L. de Fouw 0111 vrijstel
ling, en 8. R. M. Smits om herkeuring voor
den dienst bij de brandweer met voorstel
len van B. en V. 9. Wijziging begrooting
godshuizen over 1893.10. Adres O. J. W. Nuys.
tijdelijk assistent-ieeraar ki het handteekenen
by de burgeravondschool, houdende verzoek
om eene definitieve aanstelling. 11. Idem tot
verkoop van gemeentegrond buiten de Dam
poort aan M. Risseeuw te Oostburg. 12.
Voorstel van de commissie voor het ont
werpen van verordeningen tegen wier over
treding straf is bedreigd tot wijziging van
art. 104 der verordening van algemeene
plaatselijke politie. 13. Bezwaarschrift in
komstenbelasting 1893 (2esuppl. kohie.).
Zaterdag hield de Liberale Unie eene
algemeene vergadering te Amsterdam onder
voorzitterschap van den heer mr. H. L.
Drucker.
Natuurlijk werd lang en breed gesproken
over de verkiezingen der vorige maand en
over de vraag in verhand daarmede of het
bestuur daarbij zijn plicht had gedaan volgens
het gevoelen der meerderheid terwijl en
kele leden onder elkander de vraag uitvoch
ten of samengaan tusschen de conservatieve
en de democratische elementen nog langer
mogelijk was.
Utrecht en Middelburg zagen een geza
menlijk ingediende motie met 43 tegen 26
stemmen aangenomen waarin het bestuur
lof werd toegezwaaid om zijn houding bij
de jongste verkiezingen en de wensch werd
geuit dat het bestuur met de leiding in
democratischen geest voortga.
Het spreekt van zelf dat deze motie warme
bestrijding en warme verdediging vond.
Onder de tegenstemmers waren er wien
de motie te verging, of die voor de gevolgen
vreesden. Immers de motie was eene exe
cutie voor hen die, schoon liberaal, hij de
jongste verkiezing „tegen Tak" hadden partij
gekozen.
Een motie uit Breda die uitstel van deze
executie tot de volgende vergadering be
doelde werd vooraf met 39 tegen 31 stemmen
verworpen terwijl de motie d'Aulnis, om
geen oordeel uit te spreken over het bestuur
en dus ook niet over de „conservatieven",
en dus op die wijs de beide elementen in
de partij bijeen te houden, met 45 tegen
24 stemmen verworpen werd.
In het bestuur werd gekozen de heer mr.
R. Macalester Loup, redacteur van Het Va
derland.
De Directie der Nederlandsche Olie-
fabriek te Delft had in het vorige jaar eene
prijsvraag uitgeschreven voor het gebruik
van Delftsche slaolie in de keuken.
bekroonde antwoorden op deze prijsvraag
heeft zij thans in eene brochure samengevat
welke zij op ruime schaal door het geheele
land verspreidt. Onze onmisbare huismoeders
en keukenmeiden zullen ongetwijfeld met
genoegen deze brochure lezen.
De Nederlander bevat het portret
van het nieuwe (liberale) kamerlid voor
Hulst, met het navolgende bijschrift
Te midden van de minder opwekkende
berichten, die in denjongsten verkiezings
strijd tot ons kwamen, was dat der ver
kiezing van den heer Van Deinse, voor
stander van het door den minister Tak
ingetrokken ontwerp van kieswet, tot lid
van de Tweede Kamer der Staten-GeneraB 1,
voor het district Hontenisse een blijde
tijding.
Voor de kiezers in het district was hun
candidaat geen vreemdeling, want Mr. Van
Deinse is den 26en Maart 1841 te Hulst
geboren en na den 30en October 1863 aan
de Leidsche Academie gepromoveerd te
zijn, werd hij den 23en November 1867
benoemd als notaris in zijn geboorteplaats,
in vervanging van zijnen vader, Mr. F.
van Deinse, die sedert 1825 die betrek
king had hekleed. In 1872 werd Mr. van
Deinse in plaats van zijnen vader, die
voor het lidmaatschap bedankt had, als
lid van de Provinciale Staten van Zeeland
gekozen en in 1874 tot lid van den ge
meenteraad van Hulst, welke mandaten
sedert door het vertrouwen der kiezers
telkens werden hernieuwd, terwijl inmid
dels het Zeeuwsch Genootschap der We
tenschappen hem onder hare leden opnam.
Zoowel door zijne bekwaamheden als
door zijn populariteit was de heer Van
Deinse reeds in 1891 de aangewezen can
didaat voor het lidmaatschap der Tweede
Kamer.
Toen echter mocht het den liberalen
in het district Hontenisse zelfs niet geluk
ken hem in herstemming te brengen.
Bij de jongste verkiezingen evenwel
streden zij met meer succes.
Bij het eerste samentreffen kwam de
heer Van Deinse in herstemming met den
heer Walter, den katholieken tegenstander
der regeeringsontwerpen, en toen daarop
de anti-revolutionairen, wier oandidaat, de
heer Huvers, was uitgevallen, hem hun
stem gaven, was zijne verkiezing met
flinke meerderheid verzekerd.
Van harte hopen wij, dat in de naaste
toekomst moge blijken, dat de vooruitstre
vend liberalen ook voor hunne plannen
op het Binnenhof in Mr. Van Deinse
een krachtigen steun hebben gewonnen.
Goes. Men schrijft ons
De antirevolutionaire Kiesvereeniging
„Voor Nederland en Oranje" heeft in eene
circulaire duidelijk in het licht gesteld
waarom zij de verkiezing in den gemeente
raad wenscht van den heer Jan Mulder.
Ons dunkt alle antirevolutionairen niet
alleen, maar ook liberalen en roomschen
die tegen machtsverdubbeling in één persoon
zijn, moeten die candidatuur steunen.
De zetel zoovele jaren ingenomen door
een man, wiens geheele bescheiden op-
optreden tegen ongegronde machtsver-
grootiHg getuigde, moet door eeu geestver
want ja, maar vooral oor een man bezet
worden, in wien het protest daartegen
eveneens verpersoonlijkt is.
Dat niemand hij deze verkiezing zijn
eigen weg ga. De saamhoorigheid van de