NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
VERSCHIJNT
G. M. KLEMKERK, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADyERTENTIËN
1 o. 109. 1894.
Saterdag 16 fuiu.
Jkfifsfe laargang.
elken MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
Prijs per drie maanden franco p. p0,95.
Enkele nummers0,025.
UITGAVE VAN
en
van 1 5 regels 25 centiedere regel meer 5 cent.
Familieberichten van 1 5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
Zij die zich met 1 Juli a. s
op ons blad wenschen te abonneeren
ontvangen de tot dien datum verschijnende
nummers, gratis.
Burgemeesters.
O-
Aan de belijders der antirevolutionaire
beginselen behoeft geen eerbied voor het
gezag of voor de macht die boven hen ge
steld is, 11 worden afgedwongen.
Zij allen kennen het woord wij heb
ben er kort geleden nog aan herinnerd
„alle ziele zij de machten over haar ge
steld onderworpen, want er is geen macht
dan van God, en. de machten die er zijn,
zijn van God verordend".
Toch sluit deze onvoorwaardelijke plicht
der gehoorzaamheid hen niet uit van het
recht tot behoorlijke levering van critiek
op de daden hunner overheid.
De gemeenteraad is de overheid, de baas
der gemeente.
Nu heeft de Koning, de hoogste macht
in den Staat, in 1848 aan zijn volk eene
Grondwet gegeven, waarin hij dat volk
heeft toegestaan zelf zijne overheid, zijn
gemeenteraad te kiezen.
De gemeenteraad vertegenwoordigt dus
de gemeente. Niet een deel er van maar
de geheele gemeente.
Waar het het belang der gemeente geldt,
mag van ieder burger worden verwacht
dat hij zijne keuze zal vestigen op een
eandidaat met wiens verkiezing het belang
der gansche gemeente gediend wordt.
Bekwaamheid, onaf hankelijkheid en chris
telijk historische zin zijn in zulk een ean
didaat een eerste vereischte.
Eerst in de tweede plaats is noodig een
onderzoek naar de betrekking die de ean
didaat bekleedt.
Het kan misschien goed zijn dat in een
gemeenteraad niet gekozen wordt de dokter,
wanneer daardoor de ziekenverpleging zou
moeten lijden.
Het zou ook kunnen blijken minder ver
kieselijk te zijn een notsfris in den raad te
brengen, met het oog op de omstandigheid
dat hij daardoor meer dan zij gewenscht
achten op de hoogte komt van de kas der
burgers.
Het zou ook kunnen noodig zijn dat men
zijn best doet een burgemeester der gemeen
te uit den gemeenteraad te houden opdat
hj, wiens reeds zooveel macht is, niet
met nog meer macht bekleed worde, en
geen dubbelen invloed uitoefene, desnoods
tegenover een groot deel der burgerij.
Om dit laatste duidelijk te maken, be-
hooren wij op het hoogst gewichtige ambt
van een burgemeester even de aandacht
te vestigen.
De burgemeester wordt benoemd dooi
de Koningin Regentes op voordracht van
den minister van binnenlandsche zaken, in
den regel na raadpleging door dezen met
den Commissaris der Koningin in de pro
vincie tot welke de gemeente die een bur
gemeester noodig heeft, behoort.
lm den regel maakt de burgemeester
zulk eene voordracht na ontvangst dei-
sollicitaties, na kennismaking met de per
sonen der sollioitanten, na bespreking met
eene commissie uit den raad of na lezing
Van een request der gemeentenaren om bij v
A. of B. voor de vacante betrekking te
tvillen voordragen.
De burgemeester, aldus benoemd, draagt
twee functies met zich, de eene waarvan
san de betrekking der oude schouten her
innert, terwijl de andere functie zoowat
gelijk staat met die van oudsten burge
meester, welke man in vorige eeuwen met
4e overige burgemeesters en schepenen te
zamen de vroedschap der plaats uitmaakte.
In zijn eerstgenoemde betrekking, die
^an schout, is de burgemeester hoofd der
folitie. In zijn tweede betrekking is hij
voorzitter van den gemeenteraad.
Dm deze twee betrekkingen te vervullen
"Dioeft de burgemeester geen lid van den
^meenteraad te zijn. Ook al is hij geen
lid van den gemeenteraad, hij vervult
beide betrekkingen als burgemeester.
Burgemeester de Witt Hamer te Goes,
burgemeester Schorer te Middelburg bur
gemeester Vei'meijs te Zierikzeeburge
meester Van Boven te Ter Neuzen bur
gemeester Tutein Nolthenius te Vlissingen,
zij zijn geen lid van den raad hunner
stad en toch zijn zij op evengenoemde
gronden èn hoofd der politie, èn voor
zitter van den gemeenteraad.
Zij zija dit, wijl zij zijn rijks-of regee-
ringsambtenaar.
De burgemeester heeft dus in de gemeente
de hoogste macht.
Maar de burgemeester is ook de dienaar
van den Gemeenteraad, en dus indirect de
dienaar der burgerij. Dat is het tegenge
stelde van hoogste macht.
Hij is verplicht, behoudens beroep op
de Koningin, verplicht om de besluiten
van den Gemeenteraad uit te voeren.
Bovendien is hij verantwoordelijk aan de
Koningin die hem heeft aangesteld èn tevens
afhankelijk van den Gemeenteraad die het
reclit heeft zijne voorstellen aan te nemen
of af te stemmen.
De leden van den Gemeenteraad zullen
wel doen met deze tweëerlei functie van
den burgemeester wèl in het oog te
houden.
Nimmer toch mag uit het oog verloren
worden dat de gemeenteraad is de overheid
en dat de burgemeester, schoon als rijks
ambtenaar met het hoogste gezag bekleed,
evenzeer als rijks ambtenaar de dienaar is
van den gemeenteraad.
Dit spreekt de Gemeentewet duidelijk
uit. Men kan z'er gerust op nalezen.
De raad machtigt eerstde burgemeester
voert daarna uit.
Nu spreekt het van zelf dat wij de
vraag of een burgemeester, hoofd der ge
meente, tevens lid van den gemeenteraad
kan zijn, aan de beoordeeling van den be
trokken burgemeester zeiven moeten over
laten. Ziet hij er geen bezwaar in, dan is
de zaak beslist. Bovendien de w.et ver
biedt het niet.
Het zou alleen de vraag kunnen zijn
of het algemeen belang zich er niet tegen
verzet.
Kan het verkieslijk zijn dat een bur
gemeester, die krachtens zijn waardigheid,
als burgervader, boven de partijen staat,
zijn naam, zijn talentin den verkiezings
strijd werpt en zich bij de hoogste macht
waarmede hij bekleed werd nog een tweede
macht laat opdringen
Is het wenschelijk dat in één persoon een
zoo groote invloed in de gemeente wordt
vereenigd
Vele burgemeesters meenden tot nog toe
van niet en wezen daarom steeds eene hun
aangeboden candidatuur voor den gemeen
teraad af.
Zij meenden in eene wel wat al te zonder
linge positie te komen staan tegenover den
raad en tegenover zichzelf.
De gemeenteraad, de overheid die den
burgemeester controleert.
De burgemeester, de man die de regeering
bij den raad vertegenwoordigt.
Deze twee zijn twee; en hunne ver
schillende functiën dienen flink onderscheiden
te blijven.
De burgemeester, eenmaal als raadslid
gekozen, wordt op die manier uitvoerder
van besluiten door hemzelf aan zichzelf
ter uitvoering opgedragen of ook hij kan
in sommige gevallen uitvoering te geven
weigeren aan een besluit van het hooge
collegie waarin hij zelf zitting heeft.
In iedere lagere vergadering kan zoo iets
toegestaan en niet altijd te voorkomen zijn,
in eene corporatie met zooveel macht be
kleed, als de raad der stad behoorde deze
mogelijkheid te zijn uitgesloten.
Als een gemeenteraad met inbegrip van
den burgemeester 13 leden telten een
raadsbesluit wordt met 7 tegen 6 stemmen
genomen terwijl de burgemeester een van
de 7 voorstemmers wasdan heeft hij als
voorzitter door zijn stem een zeker gewicht
in de schaal gelegd, en een besluit door
gedreven, dat, ware hij geen lid van den
raad geweest, door staking van stemmen
niet zoude kunnen genomen zijn.
En omgekeerd, wanneer daar in den
raad twee groepen, elk van 6 leden, zijn
en de zevende is de burgemeesteren
een voorstel wordt met zijne hulp met 7
tegen 6 stemmen afgestemd, dan heeft hij
als voorzitter er toe medegewerkt dat een
maatregel door de helft van de vertegen
woordigers der burgerij wenschelijk geoor
deeld, niet wordt ingevoerd.
De burgemeester die allen beschermen
moest kiest derhalve bij zulke beslissingen
tegen minstens de helft der burgerij, wier
belang hij bevorderen moet, partij.
Als daar twee even sterke groepen in
den gemeenteraad zijn, zes voorstanders en
zes tegenstanders eener zaak, dan schijnt
het ons niet meer dan billijk toe, dat de
burgemeester buiten de gelegenheid zij als
zevende de balans ten gunste der eene
groep, ten koste der andere te doen overslaan.
Op die wijze maakt de burgemeester het
den gemeenteraad onmogelijk de hem opge
dragen taak behoorlijk te vervullen, want
dan is hij het alleen die regeert.
De man in het huisje.
De evenaar in het midden.
Langzamerhand de man van het centraal
gezag. Alle macht over de burgerij gecon
centreerd in den burgemeester en in den
gemeenteraad een stel marionetten of een
groep denkende mannen door de domme
kracht van het stemmencijfer in toom ge
houden.
Of ook als eens mr. Wintgens, de man
op de wipplank, die door zich beurtelings
bij rechts of bij links te voegen nu eens
hier, dan weder daar zijn eigen wil kan
doen tot wet verklaren.
Een tactiek, die te meer stuit en teleur
stelt, naarmate de gronden waarop zulk
een burgemeester in den raad gekozen
wordt, met te grooter oprechtheid aan
eene partijpolitiek van het bedenkelijkst
allooi ontleend zijn.
Een burgemeester die zich verkiezen
laat om een deel der gemeentenaren te
dwarsboomen in hun streven om de eer
lijkheid en de trouw aan het algemeen
belang in den gemeenteraad aan het woord
te doen blijveneen burgemeester die zich
verkiezen laat met de uitgesproken bedoe
ling om aan ééne partij mogelijk temaken
altijd haar wil door te drijven heeft het
aan zichzelven te wijten, wanneer hij bij
eene gemeentenaads-verkiezing in het
zand bijt.
Wordt hij zonder eenige bijbedoeling,
alleen uit dankbaarheid voor wat hij in
het belang der gemeente doet van zekere
zijde gecandideerd, dan kan het in sommige
gevallen geraden zijn dat men zich bepaalt
tot lijdelijk verzet tegen zijne candidatuur.
Doch in het algemeen achten wij eene
burgemeesters-candidatuur nooit geraden en
niet boven bedenking verheven.
15 Juni '94.
Met 2 Juli zijn verplaatst de commies
der posterijen 3de klasse L. A. P. Hoff
man van Groningen naar het spoorweg
postkantoor No. 1 (Amsterdam) en de com
mies der posterijen 3de klasse H. van der
Baan van het spoorweg-postkantoor No. 1
(Amsterdam) naar Groningen.
Eist. Uitslag verkiezing tweede kamer
J. de Meester (lib. V.) 1057.
W. v. Basten Batenburg (kath. T.) 1388.
Mr. H. A. v. d. Velde (antir. V.)263.
v. Lijnden (antir. T.) 91.
Herstemming tusschen De Meester en v.
Basten Batenburg.
Tot voorzitter van de liberale kies-
vereeniging Eendracht maakt macht te Mid
delburg is gekozen in plaats van den heer
H. Snijders, aan de beurt van aftreding,
mr. E. Fokker.
De motie Utrecht is door deze Vereeni-
ging aangenomen terwijl tot afgevaardigden
voor de liberale Unie zijn gekozen de hee-
ren ,H. Snijders, J. M. Doorenbosch en dr.
J. C. Bolle.
Toen in de vorige week een paar
lede>n der Gedeputeerde Staten van Fries
land het eiland Ameland bezochten, om
in loco kennis te nemen van den bodem,
met het oog op inpoldering en bedijking,
trok de (buitengewoon groote uitgestrekt
heid van de gemeenschappelijk beweide
gronden de aandacht van een dor heeren.
Deze vroeg aan een eilander, die hem ge
leidde, of men op Ameland zoo socialis
tisch gezind was, doch het antwoord luidde
„Neen, socialisten hebben we hier niet;
maar als ze wilden zien, tot welke slechte
uitkomsten hunne theorieën leiden, dan
moesten ze hier komen. Menigeen gaat
's avonds rusten met de bede op de lippen
„Och, mochten die gronden maar verdeeld
wordendan zouden ze honderd maal meer
winst kunnen opleveren".
Bij kon. besluit is aan G. ter Meulen
secretaris van Serooskerke, verlof gegeven
te Middelburg te wonen.
Aan de lo telingen der lichting 1894,
die binnen tien maanden werkelijken dienst
blijken geven van bruikbare korporaals te
zijn en zich door een zeer goed gedrag
onderscheiden, kan een verlof worden ver
leend met behoud van soldij voor den tijd
van twee maanden, terwijl zij, die tot
sergeant worden bevorderd en voormeld
verlof niet hebben genoten, daardoor aan
spraak krijgen op verlof met behoud van
soldij voor den tijd van een maand.
Goes. Vergadering van den gemeente
raad op Donderdag 14 Juni, des avonds 8
uur. Tegenwoordig 10 leden en de waarne
mende secretaris.
Afwezig de heeren M. de Jonge Jz. en
J. Faberij de Jonge, beiden met kennisge
ving. Eén vacature.
De voorzitter wijdt een woord van waar
deering aan onzen zoo plotseling overleden
secretaris, den heer Hartman, van wiens
groote bekwaamheden op administratief ge
bied ook de gemeente ruim 25 jaren profi
teerde. Een bi ief van rouwbeklag is aan de
Weduwe verzonden, nadat door hem een
kennisgeving van het overlijden was ont
vangen. De heer v. Dellen is tijdelijk in
zijn plaats als waarnemend secretaris aan
gesteld.
Na lezing en goedkeuring der notulen der
vorige vergadering doet de voorzitter mede-
deeling van eenige ingekomen] stukken, jaar
verslagen van verschillende gemeenten, re
clames van eenige ingezetenen tegen hun
aanslag in den Hoofdelijken Omslag, enz.
De voorzitter brengt in behandeling punt
4 der Agendaonderhandsche verhuring
van een strookje grond aan D. Boel voor
den tijd van 14 jaren, hetwelk zonder be
raadslaging of hoofdelijke stemming wordt
aangenomen, en ter goedkeuring aan Gede
puteerde Staten zal worden gezonden.
De rekening der dienstdoende schutterij
en een voorstel van B. en W. tot af- en
overschrijving op de Gemeentebegrooting
over 1893 worden op advies der financiëele
commissie goedgekeurd.
Alsnu brengt de voorzitter in behandeling
punt 8 en niet punt 7 verzoek van den heer
H. J. van Ebbenhorst Tengbergen tot toe
lating op de H. B. School voor zijn dochtertje
met ingang van den cursus 1894/95.
De heer den Boer vraagt of die toelating
zal plaats hebben op de voorbereidings- of
op de eerste klasse. Was het op de voor
bereidingsklasse dan zou het wel eens tot
nadeel voor de Meisjesschool kunnen zijn.
De "Voorzitter antwoordt dat bedoeld kind
leerlinge der meisjesschool is en dat dit
zal afhangen van het door haar af te leggen
examen.
De heer Ochtman vraagt of de heer
Ebbenhorst Tengbergen voor zijn dochtertje
de H. B. School met. 5 jarigen cursus noo
dig heeft tot hare verdere opleiding, want
op een der vorige vergaderingen is beslo
ten om geen leerlingen toe te laten tenzij
de ouders verklaarden die school noodig te
achten voor verdere opleiding hunner
dochters.
De Voorzitter zegt dat in het verzoek
schrift dit staat en dat door B. en W. geen
nader onderzoek is ingesteld.
De heer Ochtman vindt de uitdrukking
in liet verzoek nog al vaag, doch zelf
heeft hij dien heer gesproken en vernomen
dat bedoeld onderwijs wel noodig is voor
dit meisje. Met algemeene stemmen op een
na, die van den heer (Juist, wordt tot de
toelating besloten.
De heeren J. Adam en de Jonge Mu-
lock Houwer worden tot leden van het
stembureau benoemd bij de a. s. verkiezing
voor een lid van den Gemeenteraad.
De voorzitter zegt ter elfder ure nog
ontvangen te hebben van het Bestuur van
het Gasthuis een voorstel tot af- en over
schrijving hunner begrooting. De linantiëele
comm. adviseert tot goedkeuring van die af-
en overschrijving.
De heer den Boer zegt met genoegen te
hebben gelezen dat het Gastliuisbestuur
er toe overgegaan is een brancard aan te
schaffen. Hij acht dit vervoermiddel voor
zieken veel beter dan de tot hiertoe ge
bruikte ziekenstoel en zal gaarne zijne
goedkeuring geven aan het verzoek om
af- en overschrijving.
Met algemeene stemmen wordt het voor
stel aangenomen.
Bij de gewone rondvraag krijgt de heer
Den Boer het woord en zegtMynheer
de VoonzitterYele inwoners onzer ge
meente hadden met ingenomenheid uit de
Goesche Crt. vernomen wat op Zondag 10
dezer zou plaats hebben. Tegen half 2
werd dan ook door een muziekgezelschap
op de groote markt gespeeld en het frok spe-
lende van daar tot in de Yoorstad. Dat de
burgerij hier echter zeer weinig mede inge
nomen was, bleek wel daar er bijna geene
vlaggen waren uitgestoken, hoewel de bur
gerij daartoe was uitgenoodigd. Er zijn
gelukkig nog vele ingezetenen onzer ge
meente die niet alleen prijs stellen op Zon
dagsrust, maar ook op Zondagsheiliging en
daar het spelen in de sociëteit onder kerktijd
zeer hinderlijk voor de beide kerken in die
nabijheid is, geloof ik dat het wenschelijk
was dat U, als Burgemeester maatregelen
kon nemen dat dit niet meer plaats vond.
De burgemeester antwoordt dat er een
muziekgezelschap van onze naburen in de
stad kwam, en deze beleefdheid van onze
zijde met een tegenbeleefdheid diende be
antwoord te worden. Onder kerktijd is
op straat niet gespeeld. Trouwens dergelijke
feestelijkheden op Zondag komen zelden
voor en zelfs in plaatsen van godsdienstige
samenkomst wordt ook dikwijls muziek
gemaakt in de nabijheid zijner woning en
vele ingezetenen hebben tegen dergelijke
uitvoeringen geen bezwaar.
De vergadering wordt daarna gesloten.
Expeditie naar Lombok!
Blijkens een gisteren bij het Departement
van Koloniën ontvangen telegram van den
Gouverneur-Generaal van Nederlandsch-
Indië heeft de zending van den resident
van Bali en Lombok, naar Lombok geen
bevredigende uitkomst opgeleverd.
Nadat de resident 3 Juni te Apanan was
aangekomen, had 9den d. a. v een samen
komst plaats met 's vorsten zonen Ratoe
Agoeng Agoeng K'teet Karang Asem en
Anak Agoeng Madé, waarin de resi
dent, na voorlezing van de grieven en
eischen der' Nederlandsch-Indische Regee
ring, drie dagen bedenktijd gaf, met be
dreiging dat het niet inwilligen der eischen
een gewapend optreden onzerzijds ten ge
volge zou hebben.
Een verzoek om onbepaald uitstel, dat
11 dezer schriftelijk werd herhaald, werd
door den resident, die de overtuiging kreeg
dat men de zaak op de lange baan zocht
te schuiven, geweigerd, onder waarschuwing
dat niet-tij dig antwoord zou beschouwd
worden als een weigering om aan de ge
stelde eischen te voldoen.
Woensdag echter is de resident onver
richter zake teruggekeerd en daarop is door
den Gouverneur-Géneraal last gegeven tot
het zenden der expeditie,
