NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
lelde.
urg.
1.-
VERSCHIJNT
G. M. KLEMKERK, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
BOOTDIENST.
i Stad Zierikzee
Zeeland.
gelegen plaatsen.
Juni.
damsche tijd).
Van Rotterdam
id.
3.-
11.-
Dins
Woen. 6
Dond. 7
Vrijd. 8 11
Zater. 9
Zond.10
Maanll
Dins. 12
Woenl3
Dond. 14
Vrijd.15
Zater.16
Zond.17
Maan.18
Dinsd 19
\Voen20 11..
Dond.21 11..
Vrijd.22 11.-
Zater.|23 11.
Zond. 24 11.-
Maan.25
Dinsd 26
Woen27 11..
Dond.28 11.-
Vrijd.29 11.-
Zater.30 11.-
'smor. '8mid,
5 9.—
1.30
2.30
1.—
2.-
2.-
2.-
2.30
2.30
1.30
2.-
2.-
2.-
loofdienst
le, Hulst-Vlake.
s 20 min. na kloktijd)
ELIJKS.
naar Vlake vm. 4,50.
i 3.35 uur.
Walsoorden vm. 7 50
15 uur.
Jiidiensf.
"alsoorden vm. 7, 11,
onmiddellijk na aan-
vm. 8,50, nm. 12,50,
TKLEG RAAF".
Juni.
van Antwerpen
's morgens.
Zaterd. 2 5.—
-|Din8d. 5 7.30
101 Dond. 7 9.—
10 Zaterd. 9 9.—
Dinsd 12 2.—
Dond. 14 4.—
Zater. 16 5.—
Dinsd. 19 7.30
0 Dond. 21 9.—
0 Zond. 24 9.—
Woen. 27 1.—
Dond. 28 2.—
Eater. 30 4.30
lOTDIENST
>urg en Zierikzee.
•ikzee Spoorweg Goes.
.msche tijd).
maand Juni.
Van Zierikzee
'smorg. 'smid.
Dinsd. 5 7.50 4.
4.-
Woen. 6
Dond. 7
Vrijd. 8
Zaterd.9
Zond. 10
Maan.11
Dins. 12
Woenl3
Dond.14
Vrijd.15
Zater.16
Zond. 17
Maan.18
Dius. 19
Woen20
Dond.21
Vrijd.22
Zater.23
Zond. 24
Maan.25
Dins. 26
Woen27
Dond. 28
Vrijd.29
Zater.30
7.50
6.—
7.50
7.50
6.—
7.50
7.50
7.50
6.30
7.50
11.30
6.—
6.
4.—
4.—
4.—
6.—
4.—
4.—
3.—
3.30
4.—
4.—
5.30
4.—
6.30 12.-
7.—
6.30
7.50
7.50
6.—
7.50
7.50
7.50
6.30
7.50
7.50
4.-
4.—
4.—
4.—
6.—
4.—
4.—
4.—
4.—
3.—
3.30
11,45, nm. 3,25 6.2o
12,15, 3,55 6.50
•ke vm. 8,40.
9,10-
Dinsdag
en
Vrijdag.
lo. 105. 1894.
3)onfafag 7 lutu.
HcHlsfe laargang.
elken MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
Prijs per drie maanden franco p. pf 0,95.
Enkele nummers0,02 5.
7,10 11,55 3,25 6,20
7,30 12,15 3,45 6,40
7,40 10,10 1.50 4,50
8,10,30 2,10 5,10
Zij die zich met 1 Juli a. s-
op ons blad wenschen te abonneeren.
ontvangen de tot dien datum verschijnende
nummers, gratis.
De oudste oud-leden onzer Christelijke
Jongelingsvereenigingen herinneren zich
den naam van den stichter der Engelsche
Jongelingsvereeniging, den nu 70 jarigen
„Vader" Williams, die eenige jaren geleden
als afgevaardigde ter Wereld Conferentie
te Amsterdam door zijn optreden zulk een
aangenamen indruk op het jongere geslacht
heeft achtergelaten.
Deze George Williams is op het oogen-
blik de held van den dag, het middelpunt
vaa de feesten ter herdenking van het 50
jarig bestaan der eerste Londensche Chris
telijke Jongelingsvereeniging en de ziel dei-
Wereldconferentie te Londen die daarmede
samenvalt.
Zelfs de groote liberale Nederlandsche
pers wijdt een woord aan dezen „man of
business", wiens groote verdiensten zelfs
door den landgenoot gedurende lange
jaren niet werden erkend doch wiens on
vermoeide arbeid voor de Jongelingschap
thans zelfs de aandacht trok van Koningin
Victoria, die hem hij deze gelegenheid haar
gelnkwensch zond en hem in den adelstand
heeft verheven.
Dit bericht zal door 's mans vele vrienden
in Nederland met blijdschap worden ver
nomen.
Kwam er een eerepalm toe voor onver-
moeiden arbeid aan het heil van jongelin
gen en aan den bloei der Christelijke Jon
gelingsvereenigingen, dan is het Sir George
Williams.
En al hechten wij nu niet aan dergelijke
voorbijgaande eerbewijzen, het feit teekent
dateene Vorstin die over honderdmiljoenen
onderdanen te gebieden heeft, den arbeid
der Christelijke Jongelingsvereeniging weet
te 'waardeeren.
Heden waren duizenden afgevaardigden
van Chr. Jongelingsvereenigingen uit de
geheele wereld in het Exeter Hall bijeen.
In 1400 kerken van het Vereenigd Ko
ninkrijk werden het halve eeuwfeest en de
Londensche Wereldconferentie gedacht. In
de ned. herv. kerk trad op als voorganger
de heer dr. P. J. Muller uit Amsterdam.
Men vertolkte daar ook onze beden dat
de Wereldconferentie van Christelijke Jon
gelingsvereenigingen een zegen brenge voor
de jongelingschap, die hoop der toekomst
in alle landen.
George Williams was als een arme hul-
pelooze knaap in Londen gekomen. Hij werd
geplaatst als kantoorbediende bij de firma
Hitchcock Co. in de St. Paulskerkstraat.
In deze nederige betrekking leerde de
Hcere hem verstaan dat hij iets doen moest
voor de zoovele jongelingen, die avond aan
avond in Londens straten daarheen gingen,
blootgesteld aan de verleiding eener we
reldstad.
In 1844 riep hij een twaalftal jongelin
gen bijeen in de eetzaal der firma, bij welke
bij in dienst was. Daar legde hij hun uit
*at hij wilde. Zonder aarzelen werd eene
fhr. J ongelingsvereeniging „tot het behar
tigen van de geestelijke belangen van jon
gelieden uit den handelsstand" opgericht.
En nu?
Het kleine plantje van 1844 is uit den
P boosv van 1894 niet te herkennen.
Het voorbeeld van Williams werd in
den loop der jaren in overige steden van
Engeland, ja ook buiten Engeland, ook in
Nederland, ook in Amerika en Australië
gevolgd.
Er bestaan reeds 5000 dergelijke chr.
01)gelingsvereenigingen met minstens 500
mzend leden over de geheele wereld ver
spreid.
Exeter Hall te Londen is de vergader-
ïaats der Londensche vereeniging. Een
groot gebouw met lees- en studeerkamers
lezingen en lesgeving in alle moge-
J e vakken); een gymnastiekzaal, een
bibliotheek, bureaux voor kamers, wonin
gen, beroepen of betrekkingen een buffet
en restauratie, een badkamer, enz.
Dergelijke verenigingsgebouwen zijn er
ook in meerdere Engelsche steden. Een
algemeen secretaris onderhoudt de brief
wisseling met deze en de leden helpen
elkander zooveel mogelijk voort. Ja zelfs
met een aanbeveling van het bestuur der
Vereeniging gaat menig jongeling de we
reld in en wordt aldus voortgeholpen.
Zoo heeft de Heere den Arbeid van Sir
George Williams gezegend. En ook zijn
persoon deelde in dien voorspoed.
Zijn patroon maakte hem later deelge
noot in de zaak. En thans staat Williams
aan het hoofd eener bloeiende fabriek die
500 menschen in het werk heeft.
Genade en eere voor de oprechten. Die
over weinigen getrouw zijn geweest, over
velen zal de Heere hen zetten.
Dit geldt ook voor den arbeid in de
Christelij ke Jongelingsvereeniging.
■5C*
Door het Bestuur der Vereen, van Ne-
derl. Patroons „Boaz," is het volgende
adres gezonden aan den Minister van
Binnenl. Zaken
Geeft met verschuldigden eerbied te
kennen, het Bestuur der Vereeniging van
Nederlandsche Patroons „Boaz," bestaande
uit de Heeron A. Dingemanse te Middel
burg, H. H. v. Dijk te Utrecht, H. J.
Hoogeboom te Kollum, W. Hovy te Am
sterdam, A. E. van Kempen te Leiden, A.
van Namen Hzn. te Zwijndrecht, R. K.
Okma te Indijk bij Woudsend, J. G. van
Schaardenburg te Dordrecht, A. W. Schip
pers te Vlaardingen, D. Schut te Amster
dam, H. Waller te Amsterdam, J. A. Worm-
ser te Amsterdam.
Dat deze Vereeniging onder meer ook
beoogt lotsverbetering van den werkenden
stand, en daarbij vooral het oog heeft op
de droevige omstandigheid, dat zoovele
arbeidersgezinnen gevestigd zijn in wo
ningen, waarvan gezegd moet worden, dat
ze zelfs aan de eerste en meest onmisbare
vereischten van een eenvoudige maar vol
doende behuizing niet beantwoorden wo
ningen die niet anders dan door onbewoon
baarverklaring van Gemeentewege aan hare
tegenwoordige bestemming kunnen worden
onttrokken.
Het Bestuur heeft meenen op te merken,
dat, schoon sommige Gemeentebesturen met
loffelijken ijver voortvaren dergelijke per-
ceelen voor bewoning ongeschikt te verkla
ren en alzoo tot verbetering van dien toe
stand mede te werken, andere, zoo al niet
bepaald nalatig clan toch om verschillende
redenen schroomvallig schijnen in het na
komen van wat in dezen geacht mag wor
den op hunnen weg te liggen.
Het bestaan en voortdurend bewoond
worden van dergelijke krotten wijst op de
dringende behoefte aan geschikte woningen,
en wenschelijk ware het dat Gemeentebe
sturen konden goedvinden zonder aarzeling
gebruik te maken van de bevoegdheid tot
onbewoonbaarverklaring die hun in de Ge
meentewet is verleend.
Het is deze overweging welke het Be
stuur voornoemd de vrijheid doet nemen
zich tot Uwe Exellentie te wenden, met
het eerbiedig en vertrouwend verzoek, wel
te willen aandringen op het gebruik ma
ken, in het belang van den arbeidenden
stand, van de hoven omschrevene bevoegd
heid.
Aan onderscheidene Gemeentebesturen
zond „Boaz" nog het volgend schrijven
Het Bestuur der Vereeniging van Ne
derlandsche Patroons „Boaz" (als bovenge
noemd) heeft de eer zich met verschul
digde hoogachting tot Uw College te wen
den met het beleefd maar dringend ver
zoek dat toch van Uwentwege nauwlettend
de hand moge worden gehouden aan de
uitoefening der bevoegdheid welke de Ge
meentewet aan de Gemeentebesturen toe
kent om perceelen, niet voldoende aan de
allereerste en meest onmisbare vereischten
van eene voldoende behuizing, onbewoon
baar te verklaren.
UITGAVE VAN
en
van 1 5 regels 25 centiedere regel meer 5 cent.
Familieberichten van 1 5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
Het Bestuur is diep overtuigd, dat een
der voornaamste belemmeringen in lotsver
betering van den arbeidenden stand gele
gen is in het bestaan van deze zoogenaamde
woningen (krotten) welke slechts door de
bevoegde autoriteit aan hunne tegenwoor
dige bestemming kunnen worden onttrok
ken; en durft zich overtuigd houden, dat
ook Uw College liet zijne wenscht te doen,
opdat onze arbeiders mot hunne gezinnen
niet langer het slachtoffer worden van den
verkeerden toestand.
Een overrompeling.
Naar aanleiding van de benoeming van
Mr. de Savornin Lobman tot
hoofdredacteur van de Nederlanderver
soheen hij den uitgever T. de Vries Dz.,
te Rotterdam, een brochure onder den titel
„Een Overrompeling" en opgesteld dooi
den heer Dk. Vink, gewezen commissaris
van genoemd dagblad.
Volgens deze brochure zouden eenige
onregelmatigheden aan die benoeming voor
afgegaan zijn, of gelijk de Standaard het
noemtde heer Dk. Vink doet uitvoerige
mededeeling omtrent de wijze waarop het
blad „in andere banden is gespeeld".
„Vele dezer mededelingen gaan", ver
volgt de Standaard„zoo tot bijzonderheden,
dat er geen redelijke twijfel omtrent de
juistheid er van rijzen kan".
De Nederlander is het antwoord niet
schuldig gebleven. In het nummer van
Zaterdag deelt het blad mede, dat er in
die brochure vele onjuistheden voorkomen,
dat voorts de overrompelde aandeelhouders
ieder oogenblik op de zaak kunnen terug
komen, zoodat er dus eigenlijk vau over
rompeling geen sprake kan zijn en ten slotte
dat de Nederlander zich geplaatst heeften
nog plaatst op den bodem van het a. r.
Program.
In het nummer van Dinsdag komt de
Nederlander nog eens terug op de brochure
van den heer Vink. De redactie verklaart
zich daarin „bereid om, tegenover een uit
onpartijdige mannen samengestelde commis
sie, aan te toonen, dat in de brochure van
Dk. Vink immers geen pseudoniem?
- welke brochure slechts 25 bladz. druks
bevat, minstens zevenentwintig feitelijke
„onjuistheden" voorkomen".
Reeds zoodra ons met de jongste pink
sterdagen de historie met den uitgever van
de Zierikzeesche Nieuwsbode werd medege
deeld, rees bij ons de vraag of hier de
justitie ook de vingers kon gebrand hebben.
Blijkens de rechtskundige beschouwingen
in de dagbladpers, naar aanleiding van het
request van genoemden heer, valt er op de
wijze van optreden der justitie aldaar veel
af te dingen.
De Nieuwe Rotterdamsche Ct. is 't er lang
niet mee eens.
En ook de Nederlander de antirevolu
tionaire haalt bedenkelijk de schouders op.
De Nederlander schrijft
Indien deze feiten juist zijn, dan werpen
zij een zonderling licht op de Rechtbank te
Zierikzee.
Volgens dff wet zou een raadslid die
ambtgeheimen schendt kunnen vervolgd wor
den, en als de redacteur van een blad onder
vraagd wordt of hij zijn kennis put uit
directe of indirecte mededeelingen van zulk
een, wegens schennis van geheimen straf baai-
persoon, zou de redacteur zich misschien niet
kunnen beroepen op de bepaling die iemand
wegens zijn stand of beroep, vrij
stelt van de verplichting om getuigenis af
te leggen.
Maar indien een rechter-commissans van
een dagblad-redacteur de mededeeling mag
eischen van de namen van eiken berichtge
ver of auteur, op grond dat dit aanleiding
zou kunnen geven tot het opsporen van
eenig misdrijf, waar blijft dan de vrijheid van
drukpers
Reeds de gijzeling, nadat de redacteur ver
klaard had dat zijn zegsman geen raads-
1 i d was, schijnt ons ongeoorloofd.
Maar op welken grond iemand gegijzeld
mag worden, wanneer de rechter-commissaris
meent dat de getuige nog veel meer zal
weten dan hq verklaard heeft, - dat zijn wij
benieuwd te vernemen. Voorloopig komt
ons de gepleegde vrijheidsborooving toe te
zijn in flagranten strijd met de
wet. Men kan op die wijze een hoop ge
tuigen eiken dag achter slot en grendel zet
ten. Wordt iemand gedurende de instructie
vermoed de waarheid te vorzw.jgen, 't
geen iets geheel anders is dan „weigeren
getuigenis der waarheid af te leggen" - dan
is daar op dat oogenblik niets aan te doen,
maar moet men hem op de opon bare zitting
onder eedo hooren. Liegt hij dan en
kan men dat bewijzen, dan woidt hij daar
voor gestraft.
Wij hopen in't belang der justi
tie zelve dat zulk een enorm feit
als in dit stuk wordt medegedeeld blijken
zal bezijden de waarheid te zijn. De rech
terlijke macht is er niet, om da oppositie
tegen een burgemeestorden kop in te drukken.
Een feit als het bovenstaande zou, indien
het waar is, geheel passen in de slechte en
willekeurige rechtspleging dor vorige eeuw.
Ter navolging.
De welbekende godzalige Ds. Lodensteyn,
Predikant te Utrecht, was bij al de uitne
mende geestelijke gaven, waarmede de
Heere hem had begiftigd, ook bezitter of
liever rentmeester van een vrij aanzienlijk
vermogen. Hij leefde naar zijn stand en
vermogen op eene betamelijke wijze, doch
hij was ook de vriend en weldoener der
armen en gaf mildelijk aan al hetgeen in
verband stond met de uitbreiding van Gods
Koninkrijk.
Op zekeren dag kreeg hij bezoek van
een paar collectanten uit Frankrijk, die
hem eene gave vroegen voor hunne hulp
behoevende kerken. Tot zijn spijt moest
hij hen ledig wegzenden, daar zijne kas
slecht was voorzien. Hij zag wel dat die
mannen zeer waren teleurgesteld, daar zij
zeker op eene goede gift hadden gerekend
en zeide daarom Ja Mannen Broeders,
ik kan u in oprechtheid verzekeren dat
ik thans niet geven kan, want het kapitaal
dat God mij heeft gegeven mag ik niet
verminderen, want dan zou ik ten laatste
moeten ophouden te geven, en van de
rente houd ik jaarlijks geen cent over. En
daar ik in de laatste weken vele aanvra
gen lieh gehad om ondersteuning, is mijne
kas op het oogenblik uitgeput. Met dit
antwoord kon hij voor menschen volkomen
volstaan, doch hij gevoelde geen vrede voor
zijn hart en peinsde op een middel om
toch iets te kunnen geven. Hij ging naar
beneden, opende zijne zilverkast, waarin
menig familiestuk aanwezig was, ledigde
die en liet alles naar den zilversmid bren
gen ter verkoop en ontving voor de op
brengst eene goede som. Deze bezitting
zeide hij brengt mij geen rente op endaar-
om kan ik ze best missen.
Hij liet de collectanten nasporen en toen
zij andermaal bij hem kwamen, verklaarde
hij hun hoe hij nu wel kon geven.
Gelukkig zijn er ook heden ten dage
nog geestverwanten van den vromen Loden
steyn, die even als hij hun kapitaal met
verstand beheeren, doch aan geen ver
meerdering denken door opnieuw de rente
te beleggen, gelijk dit hij vele kapitalisten
het geval is. Onlangs verontschuldigde
zich een dergelijk bezitter daarover door
te zeggen Ik moet toch zorgen, dat ik
aan elk mijner kinderen zooveel nalaat als
ik oorspronkelij k bezat
Met een kleiner kapitaal, waarop echter
de zegen Gods rust, zonden die kinderen
gelukkiger zijn dan met een grooter,
waarbij die gemist wordt. Want het is niet
in den overvloed gelegen dat iemand leeft
uit zijne goederen.
Prof. N. Brab.
De Middelburgsclie Courant vestigt de
aandacht op de verdeeldheid die zich bij
de jongste verkiezingen in ben boezem der
liberale partij heeft geopenbaard en geeft
aan de afgevaardigden van de Liberale
Unie den raad deze quaetsie goed in de
oogen te zien.
Het blad is van oordeel dat de fouten
die daar begaan zijn alleen liggen bij de
liberalen type Gleichman, en niet bij de libe
ralen, type Tak.
„Laat men," zoo schrijft het blad, „laat
men dit vooral op de a. vergadering van
de Liberale Unie duidelijk aanstippen en
hieromtrent elkaar niet misleiden. Maar
dat men dit doe binnenskamers.
„Ter wille van de partij zelve is het
gewenscht dat men elkaar onomwonden en
eerlijk de waarheid zegge maar voor het
vervolg kan het zijn nut hebben dat men
niet voor goed elkaar den pas afsnijde om
in de toekomst zij die wellicht ook
verre weer saam te gaan.
„Dat zou het geval kunnen zijn, wanneer
men floor al het gesprokene aan de groote
klok te hangen, de tegenpartij de wape
nen in de handen gaf om daardoor later
een verzoening in eigen boezem tegen te
werken.
Elke verzoening stoot zoo licht af op
gekrenkte eigenliefde en zij wordt des te
moeilijker, wanneer derden de wapenen be
zitten om die een der partijen voor de
voeten te werpen.
„Beleid en takt zijn de beste middelen
om in deze in eigen boezem te ageeren."
Tot zoover de Middelburgsche Courant.
Ons dunkt dat haar advies ook voor
andere partijen dan de liberale de overwe
ging waardig is.
De gouverneur van de West, jhr. mr.
v. Ascb v. Wijk, is in het vaderland met
verlof teruggekeerd.
Zijn adres is Utrecht.
Reeds had hij een langdurige samenspre-
king, met den minister van koloniën.
Strekke het verblijf van den gouverneur
liier te lande tot opbeuring van het schoone,
eens zoo rijke Suriname en tot bevestiging
van den, helaas niet al te vasten band
tusschen het moederland en zijne koloniën.
De meerderheid van het hoofdbestuur van
den Bond van Nederl. Onderwijzers heeft
haar zegel gehecht aan de afzetting van
den onderwijzer Dijkstra. Zij grondt zich
daarbij op de omstandigheid dat deze onder
wijzer een anarchist„zijn mond heeft
voorhij gepraat'
Zij hebben niet heelemaal ongelijk die
dit argument een dooddoener noemen.
Er ligt toch in Opgesloten dat de open
bare onderwijzer, volgens haar, wel anar
chistische gevoelens mag toegedaan zijn
maar dat hij die niet mag openbaren.
De vraag rijst of hier niet met twee
maten gemeten wordt.
Immers de „openbare onderwijzers" hebben
in de goede dagen van het liberalisme als
verkiezingsagenten vaak goede diensten ge
daan en zich buiten de school menigen
groven kwinkslag ten opzichte der fijnen
veroorloofdhun mond op allerlei wijze
voorbijgepraat.
En dit lieten de autoriteiten begaan.
Ook de Gerhards en Nawijne liet men
nog toe, zoolang het geen kwaad kon al
thans, stil het socialisme te propageeren.
Zelfs Robertus mocht zich openlijk be
klagen dat hij den edelen Stamvader van
het Oranjehuis geen schobbert mocht noemen.
En zie nu Dijkstra minstens evenveel,
of hoogstens even weinig als zij zijn mond
voorbij heeft gepraat, nu staat men toe dat
hij aan den dijk gezet wordt.
De minderheid van genoemd hoofdbestuur
staat dan ook naar ons inzien vrij wat
sterker, „dat ieder onderwijzer als staats
burger meeningen mag verkondigen die hij
goed vindt" als hij in d.e school maar
neutraal is.
Wij voor ons zien reeds in de oefening
der neutraliteit een huldiging van het anar
chisme en verwonderen ons niet dat men
langs deze lijn ten slotte hij de Dijkstra's
terecht komt.
Daarom zijn wij voor vrij christelijk
onderwijs.
Maar van het standpunt der neutrale
school komt het ons moeilijk te verdedigen
voor dat men hier uit eigenbelang
