NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
Jhr. Mr. A. F. De
Savoroin Lohuian.
lo. 87. 1894.
Dkstfag 24 Ipctf.
HcUfsfc laargautj.
Mr. J. Gr. van Deinse.
VERSCHIJNT
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
IJK.
Schoolnienws.
Gemengde Berichten.
O
elken MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
Prijs per drie maanden franco p. p0,95.
Enkele nummers0,025.
UITGAVE VAN
G. M. KLEMKERK, te Goes
EN
van 1 5 regels 25 centiedere regel meer 5 cent.
Familieberichten van 1 5 regels 50 centiedere regel
meer 10 cent.
Bij de herstemmingen op Dinsdag
24 April, a. hebben de onderstaande
bij het Centraal Comité aangesloten
AntirevolutionaireKiesvereenigingen
candidaat gesteld
In het kiesdistrict Goes
In het kiesdistrict Honteuisse
De stembus is van 9 tot 4 uur open
Serooskerke 24 April voormiddags, Oost-
kapelle ook voor Grrijpskerke 24 April
namiddags, Domburg ook voor Aagtekerke
25 April, Westkapelle ook voor Zoute-
lande 26 April, Koudekerke ook voor
Biggekerke en Meliskerke, 27 April.
De belanghebbenden worden er op ge
wezen, dat het laatstgeplaatste goedkeu-
ringsmerk, voortaan gedurende twee jaren,
op gevaar van straf, ongeschonden moet
worden bewaard.
Belanghebbenden worden verder herin
nerd, dat de verificatie van gewichten
beneden bet gram (milligram gewichten)
uithoofde der daartoe noodige fijne balans,
uitsluitend aan het ijkkantoor te Middel
burg geschiedt.
In een verkiezingshlaadje van de Kies-
vereeniging Het volk, een blaadje bij le
zing waarvan het spreekwoord de stijl
is de man u onwillekeurig te binnen schiet,
het is bij een liberale firma gedrukt
Worden de kiezers gewaarschuwd tegen
de Zeeuw„die steeds partij kiest voor
Lobman".
Misschien strekt het de Zeeuw tot schande
dat vele lezers gegronde reden hebben om
de juistheid dezer besehuldiging te be
twijfelen.
De redactie van dit blad heeft zich in
tegendeel geen party gesteld behoudens
ééne enkele verdachte uitdrukking, die
door ds. Eerdmans van Ierseke naar ver
dienste is gestraft.
Zelfs in het niet tegenhouden van den
stroom der ingezonden stukken, meende zij
zoo objectief mogelijk te moeten zijnook
al werden verschillende artikelen ter aan
beveling van Lobman en ter bestrijding
van „erkende leiders" in het district -
o. a. nit Goes, Heinkenszand en Kortgene
ter zijde gelegd.
Wij hebben aan tegen- zoowel als aan
voorstanders, en aan de laatsten niet het
meest, plaats ingeruimd en achtten de weer
legging, o. a. van wat ons in het stukje
van X. onjuist voorkwam, in te goede han
den om ons daarin partij te stellen.
Wat overigens in het Verkiezingshlaadje
van „Het volk beweerd wordt als
zou de Standaard den beer Lobman wel
bestreden hebben, wij houden staande dat
zij dit niet deed. Nog in haar no. van
Zaterdag sprak zij van eenlingen, bij wie
bet grondswetshezwaar inderdaad gemeend
is.
l,n wat nog sterker is zij beveelt in
alle districten den candidaat der V. aan
aoch 4e naam Goes komt op hare
lijst niet voor.
Het Centraal Comité heeft hij deze ge-
effenheid den moed gemist om den heer
isugter aan te hevelen.
Dien moed hadden wel de heeren ds.
W-?teÜn' c- s'
9. bobben voor deze handelwijze lof;
n;?v Zbj- °P 'le Hjn der finale kiesrecbt-
mtbreidmg met Tak.
om 1 releveeren bet feit dan ook niet,
I[ni e/,c'\ heeren daarvan een verwijt te
n' °ch alleen om hun te verzekeren
dat èn de Standaard in het Centraal Co
mité te Goes de candidatuur Lohman niet
hebben bestredenen geweigerd hebben den
heer Stigter aan te bevelen. Meer zullen
wij er vooralsnog niet van zeggen.
Het moet nog verkiezing worden.
Misschien vinden de heeren ds. Kapteyn
c. s. in een volgend verkiezingsblaadje
nog welgelegenheid eenig bewijs te leveren
voor de beschuldiging „dat Lohman zich
in den conservatieven hoek heeft laten
trekken".
De Kroeg.
(Nederlandseh uit de dertien
de e e u w). Die taverne (kroeg) is des
duivels scole, daer syn disoipulen vlitelyk
in studeren, ende het is properlic syn
capelle of kerke, daer men hem dach ende
nacht in dient, en daer hi syn miraculen
doet, als sulken heer toebehoort, als die
duvel iswant in der kerken so pleghet
onze lieve here syn miraculen te doen,
als wi in veel steden geweten hebben,
daer blinde ende siende worden, crepel
gaende, rasende ende sinnch (verstandig)
ende ghesont, stomme ende sprekende, dode
ende opverstonden van den doot ende vele
des ghelycs.
Mer die duvel doet in syne kerken, dat
die taverne is, al contrarie hier of, want
luden, die ghesont in der taverne gaen,
comen dicker siek ende qualic om haer
herte daer weder wt (uit) dat men niet te
meer en verstaet van dien ghenen die te
voren wel spraken wat si segghen, dan of
si ehreeusch sprakensiende en comen
daer dieke weder wt, dat hem haer oogen
staen als enen verdronckene calve
Aldus is die taverne des duvels scole
ende des duvels kerc of een slot des duvels.
De Jongelingsbode.
23 April '94.
De heer W. Hovy te Amsterdam
schrijft aan „De Standaard"
„Ik neem de vrijheid als mijn bescheiden
maar stellige overtuiging uit te spreken
dat uw herhaalde bewering, dat princi-
piëele tegenstanders van een zóó uitgebreid
kiesrecht als de minister Tak heeft voorge
steld in zijn ontwerp, en waarvan ook gij
in de verste verte de gevolgen voor de
toekomst, van ons vaderland niet kunt be
rekenen, alleen om die reden met den naam
van „conservatieven" moeten bestempeld
worden, op mij den indruk maakt een zeer
groote onbillijkheid te zijn
dat, voor zooverre ik kan zien, na ernstige
lezing van Groen van Prinsterer's geschrif
ten, inzonderheid van zijn Kameradviezen,
toen het ook eene nieuwe kieswet gold (in
1850), deze groote staatsman en vriend van
ons volk allerminst in deze aan uwe zijde
zonde staan principieel tegenstander als hij
was van rechtstreeksclie verkiezingen. Om
trent de weddingschap, die hij eenmaal met
den Minister wilde aangaan, steeds een gul
den lager te willen bieden dan deze, hij
de bepaling van de grens voor den aan
slag in de belastingen, verklaarde hij immers
zelf den 4en Juni 1850. „Ik heb de wed
dingschap verloren ik heb mij niet kunnen
voorstellen, dat de Minister in het verlagen
zoover zou gaan." Dezelfde vrees voor
suprematie van den middelstand, die Groen
in 1850 bezielde, zou hem m. i. thans moe
ten bezielen omtrent die, van eene andere
numeriek overweldigende meerderheid. Hij
zon principieel tegenstander van ons zeer
revolutionair kiesstelsel gebleven zijn, ook
thans
dat het mij daarom voorkomt, dat het op
uwen weg had gelegen, ons klaar Groen's
denkbeelden omtrent dit punt uiteen te zet
ten aan de hand zijner geschriften, om het
recht te hebben Groen als uw bondgenoot in
dezen strijd op te roepen weshalve ik u
zeer beleefd en dringend verzoek ons den
broederdienst te willen bewijzen dit alsnog
te doen, waartoe,naar ik hoop, de gelegene tijd.
eerlang zal aanbreken; - doch alhoewel ik met
U ten sterkste af keur, dat, in de hitte van
den strijd, door sommige tegenstanders van
een zeer nitgebreid kiesrecht, den voor-
stan'1 ers het verwijt is gedaan niet met de
Grondwet te rekenen waartoe zij geen het
minste recht haddenaan den anderen
kant de bange vrees bij mij bestaat, dat
in den laatsten tijd aan onze antir. Kamer
leden door U ten onrechte een andere
maatstaf is aangelegd dan volgens liet
antirevolutionair Program door u aange
legd had mogen worden en daardoor eene
groote ontstemming bij velen is ontstaan
welke, als de Heere het niet verhoedt, tot
een seheuring zou kunnen leiden. In dit
gevoelen werd ik wederom gesterkt door
uw stukje van heden „Een laatste bede"
en uw ernstig beroep daarin op de Chris
telijke consciëntie, om toch over dusge
naamde „finale" kiesrechtuitbreiding pre
cies te denken zooals gij er over denkt.
Dat beeft noch met het antirevolutionair
program, noch met de Christelijke cons
ciëntie naar mijn innige overtuiging iets
te maken.
Ik heb uit al het geschrevene en gespro
kene van de laatste dagen den indruk ge
kregen, dat veel, wat gesproken en ge
schreven is in onze Christelijke bladen,
beter ware geweest achterwege te zijn
geblevendat allerminst om deze wets-
voordracht de hartstochten in het spel bad
dert mogen komen, waardoor de pols dei-
broederliefde zoo licht flauwer kloppen
gaatdat wij als geloovige Christenen in
deze ook inner hadden moeten vasthouden
aan onze belijdenis, dat de Heere regeert
en te Zijner tijd al Zijn welbehagen zal
doen, maar ons niet noodig heeft om een
stroom te stuiten, dien wij toch niet kun
nen stuiten. Pal te staan voor ons beginsel
en in dien strijd te trachten mee te krij
gen allen, die nog buigen voor Gods
Woord, ook al staan ze nu nog tamelijk
ver van ons, is mijn ideaal. En was dat
ook niet Groen's ideaal, toen hij sprak op
dienzelfden 4n Juni 1850
„Ik hoop mij nooit schuldig te maken
aan de eensgezindheid, waardoor men uit
moedeloosheid, wanneer men de overwinning
der tegenpartij voorziet, zich gaat scharen
onder haar vlag".
God geve dat wij nog menigmaal schou
der aan schouder zullen staan, waar het
gelden zai de eere Zijns Naams en de komst
van Zijn Eijk
Polderbestuur van Walcheren. Zaterdag
werd te Middelburg eene algemeene ver
gadering gehouden van het bestuur over
bovengenoemden polder.
'Uit het jaarverslag bleek, dat, hoewel
in den afgeloopen winter slechts enkele
buitengewone hooge vloeden voorkwamen,
toen de verdedigingswerken veel te ver
duren hadden door het stormachtige weder,
dat soms verscheidene dagen achtereen
woedde.
De kosten van herstel hebben f 12,198,90Vs
bedragen, waaronder de noordwatering al
leen f 10,339,54V2 eischte.
Aan verbetering der steenglooiing werd
f22,210,73 ten koste gelegd.
De begrooting voor 1894 is in ontvang
en uitgaaf vastgesteld op f 260,195,05.
Het dijkgescbot bedraagt f 13,53 per hectare
vrijland.
De opbrengst daarvan is geraamd op
f 215 989 38.
Onder de uitgaven is f 136,198,20 uit
getrokken voor gewone en f 2000 voor
buitengewone werken.
Yoor rentebetaling en aflossing is een
bedrag van f71,888,96 op deze begrooting
gebracht.
De post voor onvoorziene uitgaven is
bepaald op f 16,975,33.
MIDDELBURG. In de raadsvergadering
op Woensdag 25 April te 3 uur, zal worden
behandeld: 1. Ingekomen stukken. 2. Voor
stel van burg. en weth. betreffende de
duinwaterleiding. 3. Adres van A. Renierse
om een stukje gemeentegrond aan den
Nieuwlandschen weg te mogen huren met
voorstel van burg. en weth. en rapport
commissie van financiën. 4, Adres van L.
M. van Homberg, verzoek om afschrijving
van inkomstenbelasting over 1893, met
voorstel van burg. en weth. 5. Missive
commissie toezicht lager onderwijs, aanbe
veling van een dubbeltal ter benoeming
van een lid in die commissie.
De Nederlander publiceerde Zaterdag
de brieven van zes hoogleeraren, waaruit
blijkt dat deze heeren bet kieswetsontwerp
Tak niet iu strijd achten met artikel 80
der Grondwet.
Deze zes hoogleeraren zijnOppenheim,
Drucker, Krabbe, de Louter, Molengraaf!'
en Van Hamel.
De Nieuwe Rotterd. Crt. heeft zich
daarop gehaast te melden de brieven van
10 andere hoogleeraren, hoogleeraren in
het staatsrecht, welke allen van meening
zijn dat het kieswetsontwerp wel in strijd
is met artikel 80 der Grondwet.
Deze tien hoogleeraren zijnV. d. Ylugt,
v. Bonefal Faure, Asser, v. d. Lith, Greven
(van de Leidsche), d'Aulnis en Pols (van
de Utrechtsche), L. De Hartog en Moltzer
(van de stedelijke Amsterdamscke univer
siteit) en Fabius (van de vrije).
Ook zijn van dezelfde meening 7 leden
van den Hoogen Raad der Nederlanden;
v. Blom, Eijssell, Feijth, de Pinto, de
Ranitz, v. Stipriaan Luiscius en Telting.
Met ingang 1 Mei benoemd tot brie-
ven- en telegrambesteller te Oud Gastel
(N. B.) de heer J. D. Van der Graaff te
Scherpenisse.
- De Jongelingsbode van 13 April be
vat bet programma van de 41ste algemeene
vergadering van bet Ned. Jongelingsver
bond op 2 Mei a. s. te Zwolle te houden.
Den 2 Mei vergaderen de Ringagenton
enz. in het Vereenigingsgebouw te 5 uur,
in het vereenigingsgebouw voor Chr. be
langen, waar 's avonds bidstond zal zijn te
8 uur.
Donderdag 3 Mei vergadering in de
Buiten Sociëteit. Verkiezing van bestuurs
leden vacature Jonkhoff, Marmelstein,
Rooseboom, Sillem en Kloppers, de laatste
stelt zich niet herkiesbaar. Onder de pun
ten ter bespreking vindt men er een van
de Afd. Noord-Holland: „Welke stappen
kan het Hoofdbestuur doen, teneinde te
verkrijgen dat het verbod van te vloekon
in de kazernes, strenger dan thans ge
schiedt, gehandhaafd worde?" Men zie voorts
het Programma.
Het is onze hartelijke wensck dat deze
41ste algemeene vergadering de Jongeling
schap ten goede lcome, den broederband
tusschen toekomende christelijke staatsbur
gers versterke en aan de komst van bet
Godsrijk bevorderlijk zij.
De Standaard schrijft aan den avond
vóór de herstemming
Ge hebt thans geen vrije stemming, maar
herstemming en ge weet, hij een herstem
ming hebt ge slechts de keuze tusschen
twee candidatentusschen een man, die op
het punt dei' Kamerontbinding het met u
eensof het met u oneens is. En dan na
tuurlijk eischt eerlijkheid en goede trouw
gebiedend, dat wie zelf Voorstander is,
op zijn stembiljet ook den naam van den
Voorstander invulle.
In districten, waar een Voorstander
tegenover een 'Tegenstander staat, is bet
thans plicht en roeping, op den Voorstander
te stemmen.
Yoor ben, die ditmaal van ons in ge
voelen verschillen, sta hier het eeresaluut
voor hun overtuiging, mits diezelfde eer
bied voor onze overtuiging ons ook hun
nerzijds gegund worde.
Verbittering behoeft dit in het minst niet
te wekken.
We zijn geen kinderen, die om de neuten
kibbelen, maar over en weder mannen van
ernst en van overtuiging, die, naar het ous
van God gegeven inzicht, voor de zake
des Vaderlands opkomen.
En daarom aarzelt niet, maar hebt den
edelen moed, om op Dinsdag uw plicht te
betrachten.
De uitkomst geven we aan Hem over,
in Wiens hand ook het lot van ons Volk
en Vaderland ligt.
De heer P. C. v. d. Veer, commies
3e kl, hij de posterijen, wordt met 1 Mei
van het postkantoor te Dordrecht, ver-
verplaatst naar het nieuw opgerichte zee
postkantoor Vlissingen Queenboro.
- Te Alfen a. d. Rijn weigerde dezer
dagen eene buurvrouw en hare zoons, nadat
de huur was verstreken, eene boerenwoning
te ontruimen. Den eigenaar, opziende tegen
de kosten eener gerechtelijke ontruiming,
werd de raad gegeven, zijn eigen rechter
te zijn, en wel in dier voege, dat hij ge
bruik zoude maken van de brandspuit.
Spoedig werd deze raad uitgevoerd, de
spuitgasten fbgen aan bet werk, en de wo
ning en bare bewoners werden flink bespo
ten. Deze, op zulk een koele bejegening
van den eigenaar niet geprepareerd, ver
lieten nu spoedig met hun goed, bet weder
rechtelijk door ken bezeten perceel.
Aldus wordt aan de Amst. geschreven
uit Alfen a. d. Rijn.
„Wij mogen niet verhelen dat de boven
beschreven praktijk ons vrij bedenkelijk
voorkomt", laat cle redactie hierop volgen.
Wanneer onze burgerlijke rechtsvordering
te kostbaar en te omslachtig is wat wij
volmondig toestemmen, dan dient daarin
verandering te worden gebracht, maar geeft
dit nog aan niemand de vrijheid om zijn
eigen rechter te zijn.
Te bedenkelijker komt ons de zaak voor
omdat tot dit eigenmachtig optreden in
casu de medewerking schijnt te zijn ver
leend van het gemeentebestuur, want zon
der zijn toestemming zou toch niet over
de brandspuit kunnen zijn beschikt.
Het schijnt dus niet overbodig, dat van
hoogerliand aan de betrokken gemeentelijke
autoriteit eens worde herinnerd, dat elk
Nederlander volgens de grondwet rechten
heeft, waarvan hij niet mag worden afge
trokken, en dat de brandspuit in onze bur
gerlijke procedure een onbekend element
is en moet blijven.
Kerknieuws.
Ned. Herv. Kerk.
Aangenomen naar Meppel door ds. J,
Ossewaarde te Sluis.
Geref. Kerken.
Ds. L. Adriaanse te Zeist is door
deputaten van de Synode der Gerefor
meerde kerken benoemd tot zendeling-leeraar,
om in den loop dezes jaars naar Java te
vertrekken.
Middelburg. Vrijdag zijn geëxami
neerd voor de acte lager onderwijs 1 vrou
welijke en 5 mannelijke candidaten. Toe
gelaten mej. M. W. Hildernisse en de
heeren A. P. H. v. d. Beek, A. L. Har-
togh, allen van Middelburg en J. Kosten
van Ierseke. Voor de nuttige handwerken
slaagden de dames Schuurkamp van Vlis
singen en Tjebbes van Wemeldinge.
Zooals in een vorig nummer werd
gemeld is Vrijdagmiddag een gevangene
uit de cellulaire gevangenis te Goes ont
vlucht. Hij was de negentienjarige J. J.,
zonder beroep te Vlissingen, die bij vonnis
der rechtbank te Middelburg dd. 19 Januari
11. veroordeeld werd, wegenslo. het in
het openbaar opruien tot eenig straf baai-
feit en 2o wederspannigheid, tot 2 maanden
gevangenisstraf.
Daar bij veel aan hoofdpijn leed, liet
men hem meermalen van de buitenlucht
genieten. Ook nu op de wandelplaats
zijnde klom hij langs een ladder, door
ambaehtslui er neergezet, op een vijf meter
hoogen muur, en sprong van daar op den
Oost-Singel. Na aan voorbijkomende per
sonen de richting naar 's Heer Arendskerke
te hebben gevraagd, is hij afgedwaald en
terecht gekomen in den Wilkelmmapolder,
waar hij reeds zeer spoedig na zijne ont
vluchting door de politie is gevat.
