NIEÜWSBLAD
VOOR ZEELAND.
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
10. 65. 1894.
Safectfag 3 iülaacf.
Hcfifsfe laargang.
VERSCHIJNT
G. M. KLEMKERK, te Goes
WAARSCHUWING.
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
K e r k n i e ti iv s.
Schoolnieuws.
Gemengde Berichten
elken MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
Prijs per drie maanden franco p. p0,95.
Enkele nummers0,026.
UITGAVE VAN
en
De pokziekte, in den laatsten tijd hier
en daar uitgebroken, geeft ons aanleiding
tot het doen van eenige opmerkingen.
Toen eenige jaren geleden de pokken
uitbraken te Oud-Beyerland, predikte men
van de daken dat die fijne Oud-Beyerlan-
ders dit aan zichzelven te wijten hadden.
Maar zie wat is er nu gebeurd?
Te Middelburg, waar de koepokinenting
niet door de fijnen wordt tegengestaan,
brak eveneens de ziekte uit en bleken,
evenals te Goes, de aangetasten minstens
eenmaal ingeënt te zijn geweest.
In het Westland ligt het dorpje 's Gra-
venzande. Daar is de overgroote meerder
heid zeer vooruitstrevenden denkbeelden
toegedaan, daar dweepte reeds van jaren
her het liberale bestuur zoodanig met de
wetenschap, dat, zelfs reeds vóór 1872 bij
gemeente verordening den kinderen die niet
ingeënt waren, de toegang tot de school
ontzegd werd.
De burgemeester, de heer v. d. Kasteele,
melde dit aan de dagbladen. Reeds voor
de vaccinedwang in Nederland ingevoerd
was, bestond hij reeds te 'sGravenzande
en de geheele bevolking onderwierp er zich
aan zonder moi/on en - zegt hij er
werd streng de hand aan gehouden.
Hoe zulk een vaccinedwangverordening
voor 1872 ingevoerd, ingevoerd in strijd
met de wet, door gedeputeerde staten van
Zuid-Holland heeft kunnen goedgekeurd
worden, wij verklaren het niet te begrijpen.
Doch goed. Een gemeente waar men
meer koningsgezind dan de koning zelf
zoo de handt houdt aan de vaccinatie, zou
dan toch wel dienen pokvrij te zijn
Gods vrijmacht spot met de wetenschap.
Te 'sGravenzande waren tot op dit oogenblik
79 poklijders waaronder 75 die een- of
andermaal gevaccineerd waren slechts de
overige vier kindertjes waren nog
niet ingeënt.
Bovengenoemde burgemeester deelt in
zijn bericht ook nog mede dat van de aan
getasten 12 behooren tot de „christelijke
gereformeerde kerk".
Deze autoriteit doch dit zij tusschen
haakjes gezegd is officiëel nog niet op
de hoogte met de bekende naamsverandering.
Overigens heeft hij groot gelijk als hij
aanmaant tot voorzichtigheid om niet noo-
deloos de poklijders te bezoeken; wijl de
besmetting zoo groot is.
Maar waar blijven onze dokters nu met
de deugdelijkheid van hun voorbehoedmid
del en onze wetgeleerden met de verheer
lijking van den vaccinedwang?
Gelukkig heeft zich te Hansweerd de
ziekte niet verspreid. Daar heeft men de
lijders geïsoleerd, dat wil zeggen (in de
barak) afgezonderd.
Maar waar men nu overal zoo hard roept
over de kracht der voorbehoedmiddelen,
doet men daar niet de vrees ontstaan dat
de koepokstof niet heeft gedeugd of het
lancet niet schoon is geweestof de dokter
slecht gevaccineerd heeft?
Het geval te 's Gravenzande, om van
andere plaatsen niet te spreken, is inder
daad leerzaam.
Het waarschuwt de wetenschap, de ge
neeskundige wetenschap om een toontje
lager te zingen; onze regeering om met
den vaccinedwang niet voort te gaan en de
ingezetenen om zich niet te laten afvoeren
Van het geloof.
Van het geloofwijl het God is die ook
door deze ziekte ons vermaant, het toch niet
van de stof alleen te verwachten, en geen
uitlandsch God te dienen. En de ervaring
leert dat niet de wetenschap, maar Zijne
Almacht ons en onze kinderen tegen deze
gednchte ziekte beschermt, dat vaccineeren
een valsche gerustheid geeft; en dat doel-
matige afzondering en ontsmetting voldoende
Middelen zijn tot beperking der pokziekte.
"ok te Rotterdam werd het vóór twee
Jaren gezien. Negen kinderen, zoo pas van
yf ingeënt, kregen de pokken.
hr is dus geen enkele reden om den vac-
wang te handhaven.
Wil de overheid de menschen vrij laten
om zich en hunne kinderen al dan niet te
doen inenten, en wil zij tegelijk zorgen dat
veel koepokstof overal aanwezig zij, dan
handelt zij recht.
Maar om verder te gaan, verbieden haar
de feiten.
Niet langer moet zij eischen dat de Ne-
derlandsche burgervrijhoid aan haar moderne
Minerva worde ten offer gebracht.
De tweede kamer is bij de behandeling
der kieswet iets gevorderd. De minister
nam eene welwillende houding aan jegens
de wijzigingen voorgesteld door de heeren
Maekay en van Alphen. Ook het amende
ment v. d. Feltz tot uitsluiting van hen
wier woning uit één vertrek bestaat, die
in een logement voortdurend hun verblijf
houden en die een woning hebben zonder
haardstede, uitsluiting dus van schuiten,
kermiskarren en slaapsteden, is de minister
gunstig gezind.
De heer De Kanter en hij verdedigden
de schrijfproef.
De heer Lohman, van (liberale) zijde
aangevallen om zijn standpunt, bij de grond
wetsherziening, tijdens zijn ministerschap
en op het oogenblik, ten opzichte van
kiesrechtuitbreiding, zette dit standpunt
nogmaals uiteen.
De volgende week hopen wij zijne rede
op te nemen.
Yolgens den verslaggever in de Nieuwe
Rotterd. Crt. was zijn rede eene proeve
van geest en parlementaire welsprekendheid.
De Telegraaf noemt het een uitstekende
rede, waarin de heer Lohman verklaart
dat „zijn eed hem verbiedt voor deze wet
de stemmen, waarom hij dan ook als minister
nooit een kiesrechtuitbreiding aan de natie
heeft willen voorspiegelen".
Het blad voegt er aan toe„vooral wie
buiten de Kamer staat, heeft zich te onthou
den van kritiek tegenover een afgevaardigde,
die een beroep doet op zijn eed en de grond
wet. Het publiek kan de totstandkoming
van een zekere regeling begeeren, pressie
in die richting uitoefenen, maar voor de
quaestie der grondwettigheid moet het per
soonlijk inzicht der Kamerleden ten volle
worden geëerbiedigd".
Hier is niets tegen in te brengen.
Het Centrumdaarbij de tolk ook van
liberale bladen, zegtHeden zet de Kamer
het debat voorthaar leiding bernst feite
lijk bij den heer Mackay en zijn Anti-
Revolutionairen, ondanks de zwakte van
sommigen onder hen, die nog wat met de
conservatieve vrees te tobben hebben.
Geen magerder figuur wordt gemaakt
dan door de oud-liberale partij, de partij
van Yan Kerkwijk, v. d. Kaay en Van
Houten.
Laatstgenoemde sprak er trouwens reeds
van om zich politiek gesproken als
Caesar in den mantel te huüen en te sterven.
De minister heeft beloofd dat hij aan de
bezwaren tegen de schrijfproef bij de re
geling van dezen eisch tegemoet zal komen.
Deze toezegging zou ons met de schrijf
proef kunnen verzoenen. Toch hopen wij
dat de Kamer den secuursten weg zal be
wandelen en de schrijfproef eenvoudig af
stemmen. Men moet het zekere nemen voor
het onzekere.
Immers deze minister zal toestaan dat
men de benoodigde formule in plaats van
ter secretarie, op zijn gemakje thuis in
vult, en dan is ons bezwaar opgeheven,
want lezen en schrijven doen de kiezers
althans in christelijke kringen tamelijk goed.
Maar na dezen minister kan er een ander
opstaan die deze schrijfproef wel degelijk
ten stadhuize wil afgelegd zien. En dan
komen de uitsluitingen voor den dag.
En daarom beter dat het ding nu uit
de wet ga, dan dat het er dood onschuldig
in gebracht worde, om bij later gelegen
van 1 5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent.
Familieberichten van 1 5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
heid, van grillen of dienstdoenc.erij eener
latere regeeing afhankelijk, veel kwaad
te doen.
Dr. S. D. van Veen, predikant te Gro
ningen, schrijft in het antirevolutionair blad
de N. Prov. Gron. Crt. het volgende
„Verleden wesk deelde dc heer van Deth,
in tegenwoordigheid van dr. Bahler, mij
het volgende mede„Dr. Laufjllard heeft
gezegd dat de onzedelijkheid tè Neerbosch
honderdmaal erger is, dan van' Detli heeft
verteld.'''' Ik zeide daarop, dat .ik naar de
waarheid van deze mededeeling onderzoek
zou doen.
Dezer dagen sprak ik dr. Laurillard en
vroeg of de boven aangehaalde woorden
waarheid bevatten. Ik ontving ten antwoord
Dat heeft van Deth gelogen. Ik heb dat
nooit gezegd. En het is ook niet zoo." Daar
bij werd mij verlof gegeven om van deze
verklaring gebruik te maken waar ik zulks
noodig zon oordeelen.
Ik deel dit feit hier mede als een nieuw
bewijs hoe van Deth liegt. Van dr. Lauril
lard getuigde hij zelf: „Dat is een eerlijk
man." Welnu, deze eerlijke man noemt
hier van Deth een leugenaar."
Nog wordt in enkele Groningsche bladen
door dr. Bahler, met toestc nming van
mevrouw VermaasNonhebei .te Souburg
een met haar gevoerde correspondentie
openbaar gemaakt, waarin zij van hare
sympathie voor v. Deth blijk geefteen
sympathie die reeds van hare jeugd dag-
teekent, toen hij met haar school ging,
haar en haar broeders een trouwe speel
kameraad was, bij haar vader, ds. N. te
Loosdrecht godsdienstig onderwijs ontving
eu latijn leerde; vol guitenstreken zat, een
matador was in het slootje springen, hoo
rnen klimmen, op vlotten varen, enz.
geen onrecht kon velen en vaak zijn lek
kere boterham met kaas bewaarde voor
arme kinderen.
Volgens mededeeling kort geleden aan
mevrouw Vermaas gedaan, heeft v. D. als
stuurman „zich niet ontzien om den kapi
tein openlijk tegen te komen in zake het
minder goede eten, dat zijn volk kreeg",
waaruit zij besluit „dat het een karakter
trek van hem (is), immer de partij der
verongelijkten te kiezen".
Als het ons aanging, zouden wij haast
geneigd zijn te vragen of v. D., die op
menig punt Van 't L. „verongelijkt" heeft,
nu ook de partij van dezen verongelijkte
zal kiezen.
Doch de lezer die èn de mededeeling van
dr. v. Veen èn die van mevrouw Vermaas
gevolgd heeft, vraagt met verklaarbaren
tegenzin of dat geklets over Van Deth nu
nog niet uit is.
Hoofdzaak is tochhoe zullen de ver
beteringen op Neerbosch tot stand komen,
gelijk zij door de Commissie zijn aange
geven
En die quaestie mag niet onder persona
lia, van wien ook, worden begraven.
En Van 't Lindenhout zelf uit zijn
jongste schrijven in Het Oosten blijkt het
was de eerste om het te erkennen.
2 Maart '94.
Te Aagtekerko is tot lid van den
raad gekozen de heer Jac- Moens, met 35
van de 56 uitgebrachte stemmen. Het aan
tal kiezers bedraagt 68.
In de St. Ct. zijn opgenomen de sta
tuten van de Vereeniging voor Gereformeerd
Onderwijs te Middelburg.
Haar doel is het stichten en in stand
houden van scholen voor lager en meer
uitgebreid lager onderwijs.
De vereeniging is gegrond op Gods
Woord, opgevat in den zin van de belijdenis
der gereformeerde kerken in Nederland
uitgedrukt in hare formulieren van eenig-
heid.
De kerkeraden der gereformeerde kerken
in Middelburg hebben het recht tot toezicht,
hierin bestaande, dat het onderwijs is in
overeenstemming met den grondslag der
vereeniging,
Bij kon. besluit is aan den heer B.
Meijlink met ingang van 1 Mei, a. op zijn
verzoek eervol ontslag verleend als direc
teur van het postkantoor te Middelburg.
Naar men verneemt zullen in den
aanstaanden zomer het 2e, 3e en 6e regi
ment infanterie (2e divisie) de kamp bij
Zeist betrekken tot het houden van oefe
ningen op groote schaal. Naar do M. Ct.
verneemt zijn ook de troepen van de gar
nizoenen Middelburg en VJissingen hier
onder begrepen.
Goes. In de trouwzaal op het raadhuis
alhier is tot en met Dinsdag a. s., telkens
van 11-—4 uur gelegenheid om de kunst
beschouwing te genieten, bestaande uit een
verzameling aquarellen van levende mees
ters, zijnde de portefeuille van de koninklijke
maatsehappij „Arti et Amicitiae" te Am
sterdam en door het bestuur van genoemde
maatschappij welwillend ter beschikking
gesteld van de vereeniging tot het regelen
en bsvorderen van Volksvermaken alhier,
welke ook deze tweede tentoonstelling
organiseert.
De verzameling bevat 50 teekeningen,
waaronder van beroemde kunstenaars, als
Van Soest, Stroebei, Wijsmuller, Lupedoth
en anderen.
Met 1 Mei a. s. worden alle goederen
treinen bij de staatsspoor op Zondag op
geheven.
Door den heer Van Weideren baron
Rengers, commissaris der Maatschappij van
Weldadigheid, is Dinsdag in tegenwoordig
heid van alle beambten, dc nieuw benoemde
directeur de heer Job van der Have als
zoodanig geïnstalleerd. Na een hartelijk af
scheidswoord aan den aftredenden titularis,
den heer H. A. Hanken, werd aan zijn
opvolger een gelukkige directie toege-
wenscht.
Ned. Herv. Kerk.
Beroepen te Delfshaven ds. B. Wielinga
te Kruininge.
Aangenomen naar Noordeloos door den
heer J. Zweedijk cand. te Oud-vosmeer.
Bedankt voor Kats door dhr. A. W.
Voors, cand. te Leiden.
Dat het op sommige plaatsen bij stem
mingen voor een lid van het kiescollegie,
anders een eenvoudige bezigheid, warm toe
gaan kan, bewees de jongste stemming voor
eeu lid van het kiescollegie te Lochem.
Daar werd de orthodoxe candidaat gekozen
met 287 stemmen, terwijl de moderne can
didaat 282 stemmen bekwam. De gekozene
had 1 stem boven de volstrekte meerderheid^
Geref. Kerken.
Kampen 1 Maart. In de heden ge
houden vergadering van deputati synodi
en curatoren der Theologische School van
de Gereformeerde Kerken in Nederland is,
in de plaats van wijlen prof. H. de Cock,
benoemd tot hoogleeraar de WelEerw.
zeergeleerde heer Ds. P. Biesterveld, be
dienaar des Woords te Rotterdam.
Ds. Biesterveld werd candidaat in Juli
1883 en bediende achtereenvolgens de ge
meenten Sexbierum van 18831885, Go-
rincliem van 18851890 en Rotterdam
sedert 29 Juni 1890.
Benoemd tot onderwijzer te Utrecht de
heer P. J. Dellaart te IJzendijke, en tot
hoofd der school te Herkingen de heer J.
H. Kohier te Groede.
Oostburg. Do heer J. van Baal, on
derwijzer aan de school met den Bijbel alhier,
is met ingang van 1 Juni in gelijke be
trekking aan eene der christelijke scholen
te Maassluis benoemd, welke benoeming
door hem is aangenomen.
Behandelde telegrammen en telefoonbe
richten over Februari 1894.
Het Rijkstegraafkantoor te Gops ver
zond gedurende de maand Februari
1894 531 telegrammen, ontving 524, over
genomen en verder geseind werden 808,
totaal 1863 telegrammen.
Kantoren
Baarland
Borssele
Driewegen
Ont- Ver-
vangeu. zonden. Totaal.
18 6 24
47 43 90
6 8 14
Ellewoutsdijlc 22 29 51
's Gravenpolder. 43 36 79
's Heer Arendskerke .28 15 43
's Heerenhoek 13 21 34
Ileinkenszand 14 16 30
Hoedelcenskerke 25 16 41
Kloetinge 9 3 12
Krabbendijke 85 34 119
Nieuwdorp 16 14 30
Ovezand17 13 30
Wolfertsdijk 33 22 55
Woensdagmiddag is ter hoogts van
Zijpe een opvarende van het ss. Telegraaf I,
kapitein A. den Boer varende in de beurt
van Rotterdam op Antwerpen over boord
gevallen. Deze werd nog bijtijds door de
bemanning van het ijzeren rijnschip Catka-
rina bevaren door de Wed. Hartog van
Poortvliet gered.
Hansweert. Donderdagmorgen om
streeks half elf werd alhier door het ss.
Hansweert binnengebracht met gebroken
zwaard het Ned. tjalkschip „de Jonge" Da
niël", schipper A. Breur.
Aan den zuidelijken oever van den
Spieringpolder Noord Beveland) moeten dezer
dagen vijf stukken gezonken worden. Het
eerste daarvan is Woensdag in goede orde
neergelaten. M. C.
De rijkspolitie is er in geslaagd al
de leden der beruchte dievenbende, die
onder Steenbergen en Nieuw-Vosmeer
veelvuldige diefstallen pleegde, in handen
te krijgen. De voorraad gevonden en in
beslag genomen goederen is zeer groot. Bij
iemand te Halsteren vond men zelfs een
groot gat onder den vloer, dat tot berg
plaats diende.
Toen Dinsdag een landbouwer te
Zevenhuizen hooi voor zijn kooien
uit de berg wilde halen, ontdekte hij bo
ven in de berg een manspersoon, die
uitgeput van krachten, eerst taal noch
teelcen kon geven. Door hem wat warm
eten en eenige verkwikkende middelen te
geven kwam dc persoon weer een weinig
tot bewustzijn en deelde toen mede, dat
hij al twaalf dagen in de berg had door
gebracht, zonder iets te hebben gebruikt.
Eiken nacht ging hij zijn dorst lesschen
aan de bijt, die in het ijs was gehakt. Hij
had zich voorgenomen van honger in de
berg te sterven, gaf voor van heel netto
familie te zijn, en te veel eergevoel te
hebben om te bedelen. Nadat men hem
van eenig geld had voorzien, ging hij op
weg om werk te zoeken.
Dinteloord 28 Febr. Hedenavond
trad op in het kerkgebouw der Gerefor
meerden de heer J. Donner van Goes.
Nadat de WelEerw. Heer Ds. A. Voogel
hem met een ernstig, doch tevens hartelijk
woord had ingeleid, hield de heerD. zijne
populaire rede, waarin hij helderen zaak
rijk betoogde het doel van het militaire
Tehuis. Na afloop verzocht hij allen, die
zich wenschen te vereenigen, om in het
belang van het Militair Tehuis te Bergen
op Zoom werkzaam te blijven, dat zij zich
bij hem zouden vervoegen. Voorloopig
traden reeds 30 personen als lid toe.
Een zeldzame romantische ontmoeting
met ontzettenden afloop had woensdagavond
te Rotterdam een vreemdeling in de
Aert van Nesstraat. Hij vroeg namelijk aan
eene oude vrouw of zij daar zekere vrouw
N. wist te wonen. De vrouw, de aange
sprokene, keek hem als een waanzinnige
geruimen tijd aan en viel toen plotseling,
door een toeval getroffen, neder. Zij had,
dit bleek later, in den man haar zoon
herkend, dien zij in 13 jaren niet had
gezien.
