NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
fpgeruimd.
elde.
chip „Schelde",
rELEGRAAF'
io. êt mi
Dotufecifag 1 feOcuaci.
fklifsfp laargatitj.
Stad Zierikzee
eeland.
■Rotterdam
0,-
0,-
0,-
Or
VERSCHIJNT
F. P. D'HUy, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
DE STAATSCOMMISSIE.
RECHTSZAKEN.
Februari.
Van Rotterdam:
Maan. 29's morg.10,—
Woen.31
Yrijd. 2
Maan. 5
Woen. 7
Yrijd. 9
Maan. 12
Woen.14
Yrijd. 16
i,30
9,30
10,-
9,30
9,30
10,-
10,-
9,30
iuari.
van Antwerpen
28 'smorg.|6,—
Zond.
Woens.31
2,30
'OTDIENST
DELB.-ROTTERDAI,
stadsklokken).
Februari.
Tliss. v. Midd. v. Rott.
8,30 vm. 8,15
8,30 8,15
8,30 8,30
8,30 -
,15 TO.
,15
,15
,15
,15
45
,15
|15
,15
.15
.15
.15
.15
.15
15
15
.15
.15
.15
.15
8,30
8,30
8,30
8,30
8,30
8.30
8.30
8.30
8.30
8.30
8.30
8.30
8.30
8.30
8.30
8.30
8,30
8,30
8,30
8,30
8.30
8.30
8.30
8,30
8.30
8.30
8.30
8.30
8.30
8.30
8.30
8.30
8.30
)OTEIENST
)urg en Zierikzee.
ikzee Spoorweg Goei.
msche tijd).
len Jan. en Febr.
Van Zierikzee:
'smorg. 'smid
Dinsd. 30 7,50
Woen.31
Dond.
Vrijd.
Zater.
Zond.
Maan.
Dinsd.
Woen.
Dond.
Vrijd.
Zater. 10
Zond. 11
Maan. 12
Dins. 13
Woen.14
Dond. 15
Vrijd. 16
7,50
6-
7,50
7,50 12,-
7,50
7,50
7,50
7-
6,30
7,50
7,50
7,50
7,50
7,50
1,30
2,-
2,30
2,30
2,30
2,30
2,30
2,30
2,30
2,30
2,30
2,30
7,50 12.-
6;_ 2,30
7,50 2,30
iOTDIENST.
;elegen plaatsen,
Febr.
Van Rotterdam:
Dond. l'smorg.W
Irj>d- I 10>
10.30
10.30
10.30
3
4
5
6
Zater
Zond.
Maan,
Dins.
Woen. 7
Dond. 8
Vrijd. 9
Zuter. 10
Zond. 11
Maan. 12
Dins. 13
Woen.14
Dond. 15
11."
10.30
10.30
1
u. m. u. m-
11,55 3,25
12 25 3,55 0-
sd. en Vrijd. Woe^
.1,55
.2,15
0,10
1.0,30
3,25
3,45
1,50
2,10
840
9>
elken MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
Prijs per drie maanden franco p. pf 0,95.
Enkele nummers0,02 s.
UITGAVE VAN
G. M. KLEMKERK, te Goes
en
van 1 5 regels 25 centiedere regel meer 5 ceijt.
Familieberichten van 1 5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
IJK..
Middelburg, ook voor St. Laurens,
1, 2, 6, 7, 8, 9, 13, 14, 15, 16,
20, 21, 22, 23, 27, 28 Februari en 1, 2, 6, 7,
8, 9, 13, 14, 15, 16, 20, 21, 22 en 23 Maart.
De belanghebbenden worden er op ge
wezen, dat bet laatstgeplaatste goedkeu-
ringsmerk, voortaan gedurende twee jaren,
op gevaar van straf, ongeschonden moet
worden bewaard.
Belanghebbenden worden verder herinnerd,
dat de verificatie van gewichten beneden
bet gram (milligram gewichten) uithoofde
der daartoe noodigefijne balans, uitsluitend
aan bet ijkkantoor te Middelburg geschiedt.
Over eene Staats-Commissie hebben wij
ons reeds meermalen uitgelaten. Ook over
de instelling eener Commissie van enquête
(onderzoek) hielden wij ons oordeel niet
terug. De Commissie belast met het on
derzoek naar de werking der wet op den
arbeid van vrouwen en kinderen de wet
Van Houten in 1874 is eveneens af en
toe in ons blad besproken.
Wij bepalen ons derhalve thans tot de
mededeeling van de geschiedenis dezer com
missie van onderzoek, waarin verschillende
practische en theoretische mannen als Heldt,
v. Alphen, Kerdijk en anderen zitting heb
ben gehad.
In October 1886 werd door de tweede
Kamer uit haar midden een commissie be
noemd tot het doen van bovenbedoeld on
derzoek in verband met het onderzoek naai
den toestand van fabrieken en werkplaat
sen.
Iu 1887, bij de Kamer-ontbinding, werd
deze commissie ontbonden.
Zij was nog lang niet klaar met haar
önderzoek doch stelde voorloopig reeds
vast dat, althans in Limburg, deze veran
deringen noodig waren.
lo. Den leeftijd waarop men tot fabrieks
arbeid wordt toegelaten met éèn jaar te
verhoogen.
2o. Aan jongelieden beneden 18 jaar,
en aan vrouwen allen nachtarbeid te ver
bieden.
3o. Een wekelijksche rustdag, bij voor
keur de Zondag, is noodzakelijk.
Dit waren de hoofdzaken. Als bijzaken
werden nog genoemd bet bijhouden van
statistieken de industrie betreffende, en de
aanstelling van inspecteurs.
Voor bet doen van verdere raadgevingen
ontbraken de commissie zoo verklaarde
zij de noodige gegevens.
Vrucht van de voorloopige wenken der
commissie was de arbeidswet van den mi
nister Ruijseen wet waarover wij ons
in dien tijd een niet in allen deele gun
stige beoordeeling veroorloofd hebben
doch waarover wij ons thans niet verder
behoeven uit te spreken.
Die wet is te verbeteren en zal na de
later opgedane ervaringen der commissie,
binnen een niet al te lang tijdsverloop wel
moeten uitgebreid worden.
De regeering, toegevende dat de commis
sie nog lang niet aan het eind harer taak
was, benoemde daarop een staats-commis-
®!e, waarin ongeveer dezelfde beeren zit-
'g hadden als die welke van de Kamer
commissie deel hadden uitgemaakt, ver
meerderd met verscheidene andere practische
mannen, buiten de Kamer, wier naam een
goeden klank had in de wereld van den
arbeid.
Aan deze staatscommissie werd volmacht
gegeven te vergaderen waar en zooals zij
1 ei en alle fabrieken en werkplaatsen
mnen tc treden, ook tegen den wil der
nnn-u»
er^ J61'^0^611 zouden niet openbaar zijn,
of it68 i ?s &een g0vaar voor verraad
wraakneming.
inso» Vland 76rd ver'leeld in drie arbeids-
zipl 168 V-,6 eil(luete-comnnssie splitste
bonslnS -1 8 'n clrieëniedere afdeeling
tv eeu )nspectie tot baar arbeidsveld,
euiste afdeeling had tevens te on
derzoeken hoe do arbeid geregeld is bij
tram- en spoorwegen, en boe de arbeiders
leven in werkplaatsen waaraan geen zie
ken- of ondersteuning-, geen verzekerings-
of begrafenisfondsen verbonden zijn.
In 1892 bad de commissie hare taak vol
bracht en zette zich tot het opmaken van
bet verslag omtrent het door haar gehou
den onderzoek.
Dit lijvige staatsstuk nu mocht zij den
8 Januari jl. der Koningin Regentes ter
band stellen.
In een twintigtal punten, in den breede
door baar toegelicht, beeft zij in dit stuk
uiteengezet welke verbeteringen noodig zijn.
In een onzer vorige nommers namen wij
deze punten op.
Men herinnert zich leerplicht was er
een van. Het was zelfs no. 1 op het
program. Ook verplicht herhalingsonder-
wij b. Verschillende wettelijke regelingen
en voorschriften op den arbeid in fabrie
ken, op verzekeringen tegen ongelukken,
onteigening onbewoonbaar verklaring, enz.
Regeling van het arbeidscontract. Kamers
van Arbeid. Herziening der Armenwet.
Men begrijpt dat niet op alle punten
eenstemmigheid is verkregen.
In zake leerplicht wil de oommissie nog
enkele uitzonderingen toelaten en bet ver
heugt ons dat de heer Van Alphen, bet
antirevolutionaire lid der Staatscommissie
en lid der tweede kamer, op dit punt zijn
invloed niet te vergeefs heeft doen gelden.
De uitzondering betreft allen ouders
of voogden die gewetensbezwaar hebben
tegen bet openbaar onderwijs, terwijl er in
hunne gemeente geen christelijke school is.
De uitzondering betreft ook allen die
bezwaren hebben tegen bet doen inenten
van hunne kinderen.
De uitzondering betreft ook kinderen, die
te ver wonen of te zwak zijn om de
school geregeld te bezoeken een en ander
door een dokter nit te maken.
Dit is heel wat gevorderd.
Eenige jaren geleden boorde men altijd
maar den eisch van volstrekten leerplicht,
zonder uitzondering.
Het overleg der Commissie beeft bet
gezond verstand doen zegevieren boven de
boginselenrij derij
Desnoods de minderheden maar onderdrukt
wijl zij de vlieg zijn die de zalf des
apothekers doen stinken, deze taal van
Kappeijne werd in dezen kring der Ker-
dijken en Goeman Borgesiussen, der radi
calen zooals gij ze baast noemen kunt
niet vernomen.
De antirevolutionaire partij zou dan ook
en de beer Van Alpben, nuchter, schran
der en practisch volksman als hij is, zal
dit zijn medeleden wel duidelijk gemaakt
hebben de antirevolutionaire partij zou
dan ook den leerplicht in den oorspronke-
lijken vorm nooit aanvaard hebben.
Zeker heeft zijne bestrijding van de leer-
plicht-mawfe, en de wetenschap dat dui
zenden zijne bezwaren deelen, de commis
sie tot bet toestaan van uitzonderingen ge
drongen.
Toch is de beer Van Alphen - en te
recht - daardoor niet voor den leerplicht
gewonnen.
Hij geeft in een afzonderlijke nota re
kenschap daarvan.
De eerste kamer beeft jaren lang in stille
vergetelheid voortgekwijnd, en in verdienste
en beteekenis bij de tweede kamer achter
gestaan.
Kloveniershuis voor impopulair gewor
den staatslieden was de passende naam
voor bet achtbaar collegie dat de Kappey-
nes en Sixen, de Puttes en Cremersen
herbergde en thans weder aan den bijna 80
jarigen oud-minister Geertsema een veilig
onderdak voor bet leven bood.
Jarenlang was zij een doodachtig element,
waarin slechts de kortstondige verschijning
van Elout eenig nieuw leven bracht; doch dat
met zijn verscheiden weer even spoedig
in levenskracht afnam.
Slechts eniele mannen, als Wertheim
en Pijnappel, bieldon nog hare eerc op
doch overigens verstoorde niets de eento
nigheid, niet ongelijk aanjdiejwelke er in een
oude-mannenkuis heersolit, waar slechts het
geschuifel der geklompte oudjes bet geluid
van bet tikken der klok vermag te onder
breken.
Tot eindelijk bet ministerie Mackay de
Kamer nit bare rustige rust deed opschrikken,
en haar drong tot bet voeren van een
principiëel debat.
Een oogenblik meende zij wel, door
uitwerping van Keucbenius, dit debat te
kunnen afsnijden, doch Lobman kwam en
zette niet minder dan zijn voorganger de
puntjes op de i.
Tot eindelijk in 1891 het ministerie uit
de rechterzijde tot heengaan gedwongen
werd en de eerste kamer tot hare rustige
rust terugkeerde.
Die rust zou echter van korten duur zijn.
Want de staten van Gelderland, later door
die van Zeeland gevolgd, zonden eerst
Lohman, daarna Godin de Beaufort naar
de eerste kamer.
En deze mannen brachten in bet collegie
weder eenige bedrijvigheid. De eerste kamer
kreeg weder beteekenis.
Er wordt weder meer Jgelet op wat zij
doetbeter dan anders geluisterd naar bare
beraadslagingen.
Dit beeft men voor een niet gering deel
te danken aan bet optreden van beide oud
ministers twee werkkrachten met welke te
rekenen valt. Aan Godin de Beaufort heeft
Pierson, aan Lobman beeft Tak -wij erken
nen bet met genoegen somwijlen de ban
den vol.
Het bleek ook dezer dagen weer.
Bescheiden en met kalmte, doch daardoor
krachtig, protesteerden beiden tegen enkele
zaken die niet riebtig zijn onder bet huidige
liberale staatsbestuur.
Godin de Beaufort miste waarheid in bet
financiëel beheer, juistheid in de bloot
legging der feiten; Lobman miste kracht
in bet optreden tegenover ondermijning van
bet gezag door onderwijzers bij bet staats
lager onderwijs; kracht ook bij vele dezer
onderwijzers zeiven om den eerbied aan
bun stand verschuldigd,op te houden
Godin de Beaufort mocht met reebt op
komen tegen de luchthartige opvatting van
den minister die leeningen sluit ten be
hoeve van betgeen vroeger uit de gewone
uitgaven betaald werd d-ie zich zoo schro
melijk vergiste in de raming van de opbrengst
der vermogensbelasting die jaren van tekor
ten met grootere uitgaven voor rente en af
lossing voorbereidtdie debroodnoodige ver
betering der gemeentefinanciën, „de kroon van
het gebouw" gelijk bij bet zelf genoemd
beeft, op de lange baan schuift
De beer Lobman bewees den lande een
niet 'minder goeden dienst door bij de
klachten over de revolutionaire uitlatingen
der openbare onderwijzers te wijzen op de
groote liberalen die bet in het prediken
van de revolutie nog vrij wat bonter maakten
dan zijen de regeering het] middel aan
de band te doen om de natie aan hun
invloed te onttrekken.
Het middel namelijk der vrije school;
de school aan de ouders; aan de ouders
van welke richting'''ookzoodat de Staat
niemand dwingen kan zijn kind te doen
schoolgaan bij onderwijzers van het slag
Robertus, die bet jammer vond dat bij op
school niet zeggen moebt dat Prins Willem
I een schobberd is geweest.
Wij zijn zoo vrij dit eene voorbeeld te
noemen ter verduidelijking van wat de heer
Lohman bedoelde.
Op bet debat van gisteren en eergisteren
hopen wij terug te komen.
Naar men meldt moet Vaillant heden in
alle stilte gerechtelijk omgebracht zijn.
Dat reeds den ganscben vorigen nacht
een groote menigte menscben op bet plein
stond in de meening dat de terechtstelling
reeds toen zou plaats hebben, teekent den
geest van het Parijsche volk dat in de
terechtzitting van een misdadiger een even
groot genot vindt als in bet oplaten van
een luchtballon en andere „amusementen".
De lezer vindt in dit nommer van ons
blad een staat van de scholen met den
Bijbel.
Belangstellenden, ook op plaatsen waar
nog geen school met den bijbel is, zullen
wel geen aansporing noodig hebben om
dien Staat in te zien.
^Integendeel, zij zullen den Heere danken,
die bet vrije Christelijk onderwijs in ons
vrije Nederland zulk een goede ontvangst
bereidde.
Kweeke de chr. school nu maar vele
christenen, tegenstanders van, de revolutie,
betzij zij zich tooit met den staatsierok
van den oud-liberaalhetzij zij te pronken
loopt in de blauwe kiel van den anarchist.
De christelijke school levert bet evan-
geliezout dat ons volk bewaart voor bet
bederf door on- en bijgeloof.
In een te Zierikzee verschijnend liberaal
blad lazen wij een en ander dat ons deed
zien boe de eigenlijke bedoeling de* Van
Deth-verheerlijking te Middelburg is den
christenen een hak te zetten en de liberale,
de aristocratische, de kunstminnende, de
weezenlievende, de in het geheel niet
nieuwsgierige, de beschaafde, de toongevende
partij aldaar als brave Hendrik op een
voetstuk te plaatsen.
Men schrijft toch van daar aan bedoeld
blad
„Naar wij met genoegen vernemen beeft
onze Burgemeester, jbr. mr. L. Schorer,
toestemming gegeven bet bekende sensatie
drama „De geheimen van de Weesin
richting Meerboscb of de Ontmaskerde
Weesvader" alhier op te voeren. Het
bestuur van den „Schouwburg" de Aris
tocratie van Middelburg vormende, heeft
de(n) schouwburg voor de opvoering ver
huurd. Wij twijfelen er niet aan of het
zal blijken dat dien avond de schouwburg
veel te klein zal zjn. Iedereen toch is be
nieuwd de Weesinrichting te Neerbosch
nog meer te leeren kennen
Aan Van Deth's brochures en aan zijn
lezing beeft deze „aristocratie" dus niet
genoeg!! En dat Van Deth's grofheden
ook zelfs maar overdreven zouden zijn,
gelooft dit liberale blad ook niet, want
bet schrijft verder
„Het is onmogelijk dat de heer Van
Detb dit alles uit zijn duim zuigt. En de
commissie die hem laat optreden bestaat
uit drie nolabele ingezetenen, n. 1. de beeren
J. J. H. Doorenbos oud-predikantJ. J.
Van Laar, leeraar aan de Hoog ere Burger
school en J. L. v. d. Pauwert hoofdredac
teur der Middelburg sche Courant. Het
liberale Middelburg zal op de lezing
wel goed vertegenwoordigd zijn
en met graagte luisteren
De lezer kan uit deze aanhalingen die
wij gedeeltelijk onderstreepten, zich een
oordeel vormen over bet peil en den goeden
smaak die deze Zierikzeesche pluimstrijker
den burgemeester, de aristocratie en aan de
drie bovengenoemde notabele volksvoorlich
ters te Middelburg toeschrijft.
Wij zouden aan de „aristocratie" van
Middelburg, aan de heeren van den schouw
burg wel willen vragenals bet met uw
smaak inderdaad zoo bedenkelijk staat,
waarom werkt ge dan nog mede om
den smaak van bet publiek nog meer te
bederven
31 Jan. '94.
Prov. blad no 11 bevat eene beslis
sing van Gedeputeerde staten dezer pro
vincie, waarbij zij, overwegende, dat het
rundvee, door de Exportmaatschappij te
Vlissingen uit andere provinciën
aangevoerd, onverwijld ten uitvoer wordt
geslacht, en dat bet slachthuis dier maat
schappij in de nabijheid der buitenhaven
is gelegen, zoodat geen gevaar bestaat dat
besmettelijke ziekten door dat vee worden
overgebracht
hebben goedgevonden met 1 Februari
e. k. ontheffing te verleenen van de ver
plichting om het rundvee, dat door de
Exportmaatschappij te Vlissingen uit an
dere provinciën ter slachting wordt inge
voerd, door een provincialen veearts te
doen onderzoeken.
De minister van financiën maakt be
kend dat worden opgeheven de bussen be
stemd voor de ontvangst der aangiften in
de vermogensbelasting, thans geplaatst in
de secretarie van de gemeenten Hcinkens-
zand, Wisselcerke en Wolfertsdijk, en dat
zoodanige bus zal worden geplaatst te 's
Heer Arendskerke.
Middelburg. Maandag vergaderde
onder voorzitterschap van den beer Born
de „Vereeniging tot verbetering van bet
paardenras in Walcheren en Nieuw- en
St.. Joosland". De voorzitter wijdde een
waardeerend woord aan de nagedachtenis
van de beeren Riemens, Verheij en Lantsbeer.
Hij deelde mede dat van eon onbekende
f 65 was ontvangen om te voorkomen dat
bet veulengeld werd verhoogd, zoodat bet
besluit tot genoemde verbooging is inge
trokken.
Voorts was ingekomon een bericht va»
de commissie voor de verbetering der paar
denfokkerij in Zeeland dat aan den hengst
der vereeniging, Marnix een le prijs van
f 200 is toegekend. Hierbij gingen de voor
waarden waarop premiën van f 300, f 5^)0
en f700 worden toegekend aandebuiten-
landscke hengsten van 1 Eebr. '93 tot beden
ingevoerd.
De beer Born werd met groote meerder
heid herbenoemd als bestuurslid, hij nam
de benoeming aan en verklaarde zich bereid
met bet stallen van den hengst voort te
gaan. Tot bengstleider werd benoemd J.
Bliek met 23 stemmen tegen 19 op P.
Begtel, om 1 Maart in dienst te treden.
Een voorstel van bet bestuur tot het
toekennen van prijzen k f 25 aan jonge
paarden op dc a. s. tentoonstelling van de
afd. Walcheren der Zeeuwsche landbouw-
maatscbappij, werd aangenomen.
- De keuringen door de Prov. eommissie
ter bev. en ter aanm. van de verbetering
der paardenfokkerij in Zeeland zullen ge
houden worden te Goes 7 Febr., te St.
Maartensdijk en te Krabbendijke 8 Febr.,
te Cortgene en te Middelbnrg 9 Febr., te
Hulst 12 Febr,. te Oostburg 13 Febr. en
te Zierikzee 14 Febr.
Door zijne benoeming tot directeur der
maatschappij van weldadigheid zal de beer
Job van der Have deze keuringen niet meer
mede maken, en komt de betrekking van
secretaris der commissie vacant.
Kerknieuws.
Ned. Herv. Kerk.
Beroepen te Ingen ds. E. M. v. IJsendijk
te Kapellete Borsele de beer M.
Zwoedijk cand. (te Oud-Vosmeer) te
Wateringen ds. J. M. Conradi te De Lier.
Bedankt voor Kleverskerke door ds. P.
Snoep te Aagtekerke.
Arrondissements-Rechtbank te Middelburg.
Dinsdag heeft de rechtbank J. K. v. d.
V., oud 24 jaren, boekdrukker te Middelburg,
ter zake vanlo. „het ten aanzien van
eenen overledene plegen van een feit, dat,
ware deze nog in leven, als smaadschrift
zou zijn gekenmerkt," en 2o. „smaadschrift",
overeenkomstig de vordering van bet O. M.,
veroordeeld tot zes maanden gevangenis
straf en in de kosten.
Tegen dit vonnis is door den veroordeelde
hooger beroep aangeteekend.
Voorts zijn veroordeeld wegens
mishandelingJ. W. G., 36 j., hvr.
van G. D., winkelierster, Terneuzen, tot
f 3 b. s. 3 d. b.
huisvredebreuk: B. A. E., 29 j., werk
man, J. A. F., 25 j., buissebilder, A. J.
