iriek NIEUWSBLAD VOOR ZEELAND. Groes. DotiifenCat) 18 lanuari. ücfifsfa laangiiiig. CHRISTELIJK- sr HISTORISCH rt lelde eghem, mm maakt be- e campagne ;unstige be- gesteld ouwers ont- 11d e n per loon, de weeg- rekening ekenskerke. IU Kapelle. s Schore. Borsele nst lo. 46. 1894. VERSCHIJNT o,,-r IJK. DE VRUCHTEN. F. P. D'HUIJ, te Middelburg. PRIJS DER ADVERTENTIËN K e r k n i e u w s. RE® li TSZ A fi E ft' .0. gen gelden snten. 58 limen, Sucade, ssenwijn, koopt rSEN, Goes. ich.) nig 6,23, 8,28, deghem 5,31, 8,26. aaibrug 7,45, :ens 6,50, 8,50, ,31, 6,0, 7,43' 35, 7,40, 8,24, ,51, 6,29, 8,15. 8,3, 8,43. 1 E N S T. ELBÜRG. 4,50, 6,-, $0, 1,15, 2,—, 6,55, 7,45, ssingen (Zeil- 11,45,12,35, 5, 6,-, 7,-, 30M-TH0LEN Tholen, 5,30, 7,40. p-Zoom 6,10, 8,30 n n. Halsteren biolen 15 min. IT EE—GOES, van Dinsdag en 5,uur 2,54f, (Slot vertrek Veer ot Oostende) nst. 1ST Zierikzee. )orweg Goes. i). Zierikzee smorg. 'smid. 7,50 1,30 7,50 6 7,50 7,50 7,50 7 7,50 7,50 6,30 7,50 7,50 2,- 2,— 2- 2- 2- 2,— 2,— 2, 2, 2, u. m. 3,25 0.— 3,55 0.— d. Woensd. o,- 0,- elken MAANDAG-, WOENSDAG- en Prijs per drie maanden franco p. p. Enkele nummers VRIJDAGAVOND. 0,95. 0,02s. - 8,40 9,10 o, Middelburg, ook voor St. Laurens, 18, 19, 23, 24, 25, 26, 30, 31 Januari 1, 2, 6, 7, 8, 9, 13, 14, 15, 16, 20, 21, 22, 23, 27, 28 Februari en 1, 2, 6, 7, 8, 9, 13, 14, 15, 16, 20, 21, 22 en 23 Maart. De belanghebbenden worden er op ge wezen, dat het laatstgeplaatste goedkeu- ringsmerk, voortaan gedurende twee jaren, op gevaarvan straf, ongeschonden moet worden bewaard. Belanghebbenden worden verder herinnerd, dat de verificatie van gewichten beneden het gram (milligram gewichten) uithoofde der daartoe noodige fijne balans, uitsluitend aan het ijkkantoor te Middelburg geschiedt. Jarenlang heeft het liberalisme de uit breiding van het kiesrecht tegengehouden; en nu sedert '88 wat meer politieke be weging onder de burgerij komt, omdat velen thans ook meestemmen, kan men zien welke vracht die stelselmatige uitsluiting gekweekt heeft. Men heeft het volk op politiek gebied eenvoudig onmondig gehoudenen nu het voor een deel eindelijk begint mee te praten over de stembus en wat daarbij behoort, valt het, in veel breeder afmetingen dan de liberalen weten of willen weten, de aposte len van het radicalisme en socialisme toe. Niet dat wij op zichzelf daarin iets vreemds vinden. Het radicalisme is de consequente door zetting van het liberalisme en ook dat zal op den duur hare zelfstandigheid niet kun nen handhaven, maar door de sociaal democratie worden opgeslokt. Het kan dus niet verwonderen, dat, nu de liberale theorieën tot radicalisme en socialisme zijn gerijpt, het volk, nu het dan eindelijk mag meepraten, terstond door zulke leiders ingelicht wordt, welke zelf het halfslachtige liberale standpunt voor goed den rug hebben toegekeerd en die reeds langen tijd met hun schuitje de ver vooruitstrevende wateren bezeilen. Niemand die anderen wenscht te leiden zal beginnen met hen uit te noodigen, zich op een overwonnen standpunt te plaatsen. Integendeel, het ligt in den aard, dat hij van wat in zijn oog het beste is het nieuwste voor zijn hoorders laat schitteren en daarvoor hun verstand en liuu hart tracht te winnen. Welnu, voor de mannen van het radi calisme en het socialisme is het liberalisme oud, versleten, machteloos en volkomen uitgeleefd en zij kunnen dus niets anders dan „het volk", zooals ze het met een ge lief koosde maar in den grond onware onder scheiding noemen, opzetten tegen al wat liberaal is en het ten ernstigste aanraden, naar de sehoone beloften van een uitgediende firma niet te hooren. En nu beweren wij, dat het liberalisme zich niet beklagen mag over dien gemalc- kelijkcn triomf der heele of halve socialisten. Voorzeker is het een droef gezicht, te bespeuren dat gansche scharen, met den Bijbel onbekend, zich begeven tot de ge vaarlijkste theorieën, die op omverwerping en verwoesting der gansche maatschappij moeten uitloopen. Maar vraagt men, of die honderden en duizenden, bijtijds beter geleid, thans niet aan de zijde zouden staan, waar men de maatschappij wenscht op te houwen en te reformeeren, dan moet zeker het antwoord luidenOch, waarom heeft men dat niet beproefd. Men deed het niet. Men sloot het volk slelselmatig jaren lang Van allen invloed op het staatsbestuur uit. Eu men voedde het op in beginselen, "au den godsdienstigen grondslag, zonder "velke geen maatschappelijke deugden kun- ^jWeeien, hoe langer hoe meer gespeend, p. aBMijk, al was het ook niet onder ne8e arming der wet, want die schreef Van'ït^6^ Voor' ^itelijk drong de geest ahiltatttli, Zola en zulke schrijvers in xn mono ajnogoi) .gcwmn nofj'/V not) irasv j het bewustzijn van velen, die invloed op het volk konden oefenen, in, en het tegen gif dat reeds in de jeugd tegen het socia lisme moet worden ingegeven, ontbrak in steeds toenemende mate. Opvoedkumdig gesproken, was dit een groote font van het liberalismevan achteren gezien een wegbereiding voor het socialisme. De politieke uitsluiting hij de stembus, die daarbij kwam en jarenlang tegen alle vertoogen en protesten in werd volgehouden, moest noodzakelijk tot verbittering leiden en reeds daarom een groot deel van het volk, als het eindelijk het kiesrecht kreeg, zich doen keeren tegen het liberalisme, dat de deur zoo moedwillig lang op het slot had gehouden. Jammer echter, driewerf jammer, dat deze afkeer zieh openbaart hij hen die in het spoor der revolutie, nog eenige stations verder zijn afgedwaald. Geesteskinderen die verder gingen dan hunne vaderen. Het is, wat wij reeds meermalon moes ten opmerken, hij de liberale partij hier en elders een snelle afloop als der waterenl Yan dien snellen afloop, van die onmacht der partij welke te midden van dien snellen afloop wil blijven staan, geeft Brussels Vrije Universiteit, een oud-liberale stichting, weder een sterk sprekend voor beeld. Voor eenige jaren benoemde het curato rium (bestuursraad) tot hoogleeraar een man, van wien men het wist dat hij een anarchist was, den heer Elisée Reclus. De man stond reeds lang voor zijne benoeming in betrekking tot de gevaarlijkste eom- plotmakerste Lyon was hij deswege rechterlijk vervolgd geworden. Niettegenstaande zij dit wisten, benoem den zij hem tot professor, en de studenten, jonge mannen als zij zijn met zeer vooruit strevende, zij het ook niet altijd even nuchtere denkbeelden, juichten de benoe ming toe. Het ging eenige jaren goed; en het curatorium bekommerde er zich niet om dat de anarchistische professor al dien tijd bezig was, de zielen van België's toekom stige doktoren en rechtsgeleerden, staats lieden en dichters, volksleiders en hoog geplaatste ambtenaren, stelselmatig en zeker te verwoesten. Thans echter werden plotseling de bord jes verhangeu. De anarchist Vaillant pleegt zijn brutalen aanslag op het leven der Senatoren te Parijs, en verraadt tegelijk dat hij van een der Reelus, van een neef des |Brusselschen professors het geld ontvangen heeft om de ontplofbare stoffen te koopen, waarmede hij de oud-liberale en radicale staatslieden wilde om het leven brengen. Een huiszoeking hij den professor en hij des professors broeder deden zwaar beschul digende documenten van het hoogste ge wicht justitie in de handen vallen. Niet zoodra is dit hekend geworden of het curatorium der Brasselsche Universiteit breekt elke betrekking met zijnen bescher meling af. Het denkt er zelfs over hem te ontslaan. Doch hiertegen komen de jongeren in dit collegie op ook de studenten hangen als één man den professor aan. Niet de denkbeelden van dezen overigens bekwamen man, werden compromitteerend voor de partij geacht, maar het feit dat hij bevriend is met den man, die wegens een aanslag op de door henzei ven ontzedelijkte maatschappij, naar het schavot verwezen werd. Nu werd besloten den leergang van den professor te verdagen. Maar men zal het spoedig zien gebeuren, onder den aandrang der socialistische elementen in de partij, zal het besluit, met aanbieding van excuses aan den ver ongelijkte, spoedig weder worden inge trokken. Het treurigste is dat staatslieden als Janson en Féron zich niet ontzien het vuurtje aan te stoken, en gehoorzaamd In! trim hrl IU17 (I! BTTJW i-ill tol i uil UITGAVE VAN G. M. KLEMKERK, te Goes en worden onder de leus vooruitdie j'ach- teraittrekt is een kapoen. Men ziet het ook hier weer. De snelle afloop valt niet meer te loo chenen het algemeen heerschend bederf nog minder; maar allerminst de groote on gerustheid van hen die met hun toover- staf al deze spoken hebben opgeroepen en de formule vergeten zijn om ze te bezweren. Ook in Nederland zien deze knappe menschen den drom hunner ondeugende kinderen dreigend op hen aankomen. Aankomen met geen ander doel dan om hen te verdrijven van hunne plaats en zich in hunne plaats te vestigen. Verbazing wekt het, dat vele liberalen dit nu nog niet schijnen in te zien. Wij liberale leden, zoo klaagde reeds voor enkele jaren de heer Rutgers van Rozenburg in de Tweede Kamer, worden tegenwoordig maar overstemd, doodgedrukt door de meerderheid Volkomen waar indien namelijk de heer Rutgers bereid is toe te stemmen dat zijne partij met eene hardigheid van hart die haars gelijke zoekt, tientallen van jaren dit overstemmen en dooddrukken aan de stembus beoefend heeft ten aanzien van al wat niet liberaal was. Aan de lezers. Waar is zoo gauwen koek die oyt een sauce maekt Die alle menschen dient en alle menschen smaekt (Cats). De bevolking en de kerkgenootschappen. Dezer dagen is op last van het Depar tement van Binnenlandsche Zaken uitgege ven een overzicht van de uitkomsten der 7e tienjarige volkstelling, welke op 31 December 1889 werd gehouden. In dit overzicht worden ook eenige ver gelijkende cijfers opgenomen omtrent de leden der onderscheidene kerken en hieruit blijkt, dat het ledental zoowel van de Ned. Herv.- als dat van de Roomsch Kath. Kerk gedurende de laatste jaren is achteruit gegaan. Dit blijkt duidelijk uit het hier volgend staatje, dat wij in het Sociaal Weekblad vonden. Op 10.000 personen van elk geslacht waren Ned. Herv. R.-Katholieken. Mannen Vrouw. Mannen Vrouw, in 1849 5420 5493 3838 3794 1859 5463 5517 3741 3699 1869 5443 5490 3674 3633 1879 5431 5468 3606 3567 1889 4844 4884 3558 3520 En wat hierbij vooral de aandacht trekt, is de aanmerkelijke toename van hen, die verklaren geen lid meer van eenig kerk genootschap te zijn. In 1849 werd, op elke 10.000 personen, die opgave slechts gedaan door 6 mannen en 4 vrouwen. Zie echter hoe het bij de latere volkstellingen daarmee was in 1859 1869 1879 1889 mannen 12 en vrouwen 9 16 34 165 13 27 129 Brengt men deze cijfers in verband met die der bevolking, dan vindt men dat in 1859 slechts door 1812 mannen en 1113 vronwen elke band met eenig kerkgenoot schap offlciëel werd ontkend en dat daarentegen in 1889 het getal dier mannen tot 36,630, dat dier vrouwen tot 29,412 is geklommen. Op 31 December 1889 verklaarden dus 66 duizend personen tot geen kerkgenoot schap moer te behooren, terwijl 30 jaren geleden dit getal nog geen 3 duiznnd heiiep. Gemiddeld kan men derhalve rekenen, wordt dus jaarlijks door 2 duizend personen openlijk fn ,v<?qr gpqd. elfre. ibamdi met de van 1 5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent. Familieberichten van 1 5 regels 50 cent, iedere regel maar 10 cent. kerk verbroken en wij verwachten, dat dit getal nog van jaar tot jaar zal toenemen. Opmerkelijk is het, dat een zeer groot deel van deze kerkloozen, dat is bijna 24 duizend, op rekening komt van de provincie Frieslandwaar de maatschappelijke ellende het grootst is en waar de sociaal-democratie niet het minst hare wortels in den grond heeft geslagen. Ook hier dus wederom bevestiging van ons beweren, dat ongeloof em revoluti steeds hand aan hand gaan. Maar hoe dit zij, de hier hoven mede gedeelde cijfers zullen ongetwijfeld eenieder tot ernstig nadenken stemmen, vooral, wanneer men daarbij bedenkt, dat het getal van 66 duizend feitelijk veel grooter is. Menigeen is nog lid van een of ander kerkgenootschap, omdat het voor het oog van de wereld nog zoo behoort, maar heeft in zijn hart reeds met eiken godsdienstvorm voorjjgoed gebroken. Graafschapper. 17 Jan. '94. Door den gemeenteraad van Vlissin- gen is een lijvig adres aan de Tweede Ka» mer der Staten-Generaal gericht met het beleefd maar dringend verzoek het daar heen te willen leiden, dat de rechten der gemeente gehandhaafd worden en de mari- nesluis en haven zoo spoedig mogelijk in hruikharen staat worden gebracht en voor het scheepvaartverkeer opengesteld. Atjeh. Over den toestand in Atjeh zijn de Bataafsche bladen niet bijzonder goed te spreken. Zij betreuren het blijk baar, dat niet onze troepen maar die van bevriende Atjehers het succes hebben ver worven. Dat er echter in de laatste maan den werkelijk succes is behaald wordt door niemand meer geloochend. Alle mededee- lingen uit Atjeh stemmen hierin overeen dat onze positie veel verbeterd is. Het terrein indertijd door ons verlaten is thans weder in ons bezit, althans in dat van de bevriende Atjehers. Op deze wijze is een soort stootkussen verkregen, waardoor de veiligheid van onze bezetting zeer is verbeterd. Duur brood. Twee jaren geleden kostte het inlandsche meel minstens f 13 per 100 Kg. Op den ln dezer en reeds lang te voren kon men het best Amerikaanscli meel hekomen voor f 7.50. Nu weten we wel, dat het moeilijk is van Amerikaansch meel alleen goed brood te bakken, maar inlandsch meel ter vermenging met het Amerikaansch koopt men bovendien thans gemakkelijk voor f 9. Niettegenstaande deze enorme daling der meelprijzen kost het brood nog even veel als twee jaar geleden. Daarbij komt nog, dat de prijzen der nevenartikelen, zooals krenten, sukade, ro zijnen enz., alsmede enorm gedaald zijn. Waar krenten vroeger 20 cent kosten, be taalt men thans 5.5 cent. Wij weten wel, dat de hakkers, die over genoeg kapitaal konden beschikken, een jaar of anderhalf jaar geleden, hij de toen reeds sterk dalende markt, groote inkoopen hebben gedaan, maar deze hoeveelheden waren zeker reeds sinds een half jaar ge leden verwerkt, zoodat het omonstootelijk is dat van 1 Juli de broodprijzen niet in eenige verhouding staan tot die der meel prijzen en van de aanverwante artikelen. De goedwillige burgerij is echter nog altijd zoo beleefd om in Januari 1894 dezelfde prijzen te betalen als in Januari 1892. Amsterd In 1522 was 't in Holland en Zeeland een zeer dure tijd. Een zak tarwe kostte tien schellingen; de arme menschen aten brood van erwten en gerst gebakken. Had men 3 jaar te voren een zak tarwe voor 11 Va; 1 zak rogge voor 8a9; 1 zak gerst voor 4 stuivers, 33 eieren voor 1 stuiver; 3 pond boter voor 1 stuiver en 1 stoop Rijnsclie wijn voor 2 blanken. Het maal loon voor een zak tarwe was 2 duitenhet dagloon Van een boerenarbeider die den geheelen dag moest spitten, was twee blan ken ;het daggeld van een timmermanshaas was 2 stuivers, een kleermaker had 's daags een stuiver. Zij moesten eiken dag hun eigen kost doen. Chr. Ger. Kerk. Bedankt voor Grandrapids door ds. Bh. J. Wessels te Zierikzee. Dinsdag werd voor de arr. rechtbank te Middelburg behandeld de zaak tegen J. K. v. d. V., oud 24 jaar, boekdrukker-uitge ver van De Toekomstsocialistisch weekblad. De man was aangeklaagd wegens smaad gepleegd jegens overleden en nog levende personen. Hij had name lijk twee artikelen in zijn blad opgenomen waarin wijlen mr. J. C. E. Graaf van Lijnden en het lid van gedepu teerde staten W. A. Graaf van Lijnden iii hun eer en goeden naam werden aangetast. Het betrof hoofdzakelijk de beschuldiging, op grond van mededeelingen hem door mevrouw Horsting verstrekt, als zou de nu overledene mr. v. L. zich gelden heb ben toegeëigend uit een erfenis die ge noemde mevrouw toekwamen. Er waren vier getuigen gedagvaard, waaronder drie socialisten, die natuur lijk onder protest den eed aflegden. Allen verklaarden bedoelde nummers der krant, waarin de lasterlijke beschuldiging voor kwam te hebben verspreid, gekocht of gelezen. Beklaagde vroeg oproeping van eenige door hem aan te wijzen getuigen, die bewijzen zouden dat de beschuldigingen niet valseh waren geweest. De ambtenaar bij het O. M. adviseerde tot inwilliging van het verzoek, hetwelk de rechtbank evenwel afwees. Daarna kreeg de ambtenaar het woord om te hetoogen dat hier opzettelijke aan randing van de eer en den goeden naam des heeren v. L. heeft plaats gehad en zes maanden gevangenisstraf te eisohen. Beklaagde droeg zelf zijn verdediging voor. Hij beweerde dat een zware straf tegen hem werd geëisoht, omdat hij de waarheid gezegd heelt, wat door hem ge» noemde getuigen zouden kunnen bevestigen. Hij herinnerde in den breede aan de erfenis-quaestie Van LijndenHorsting Frikken, die hem tot schrijven had gedwon gen niet met het doel om te beleedigen, maar om recht te zoeken. Hij constateerde dat de rechtbank hem vervolgt om zijne richting die hij voorstaat en niet om het misdrijf. Na herhaaldelijk tot de orde geroepen, en door het publiek toegejuicht te zijn, werd hem wegens te groote heftigheid het woord ontnomen en de zitting geschorst. Na heropening bestreed het O, M. de beweringen van beklaagde, en betoogde dat de gevraagde straf niets met beklaagde's richting te maken heeft en evenredig is aan het misdrijf. Op zijn vraag waarom de familie Horsting niet vervolgd is, ant woordt de ambtenaar dat tegen haar geen klacht was ingediend en de justitie in zulk een geval niet het recht heeft een belee- diger te vervolgen. Beklaagde verdedigde zijn zaak hierop nog nader en eindigde met den door het publiek toegejuichten uitroep„Leve de waarheid, weg met de groote schurken". Den 30 Jan. a. uitspraak. Door dezelfde rechtbank zijn veroordeeld wegens straatschenderijJ. 1'. J-, 11 j.. zonder beroep, Ternenzen, tot f 3 b. s. 3d. h. mishandeling I. d. N., 25 j., werkman Cadzand, tot 'l m., en C. W., 17 j., slach ter, Middelburg, tot 14 d. gev. straf, en E. S., 22 j.. jwerkman, Zuiddorpe, tot f3 b. s. 3 d. h. landlooperijL.. G., 54 j., werkman, Breda, thans alhier gedetineerd, tot 12 d, 'hechtenflh'j"ui

Krantenbank Zeeland

De Zeeuw. Christelijk-historisch nieuwsblad voor Zeeland | 1894 | | pagina 1