NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
Jhr. mr. A. F. de Savorniü Lohman,
tetifag 6 ItMatt.
flclttó laargimg.
Jhr. Mr. A. F. de
Savornin Lohman,
Jhr. Mr. A. F. de
Savornin Lohman.
1894. lo. 41.
VERSCHIJNT
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
elken MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
Prijs per drie maanden franco p. p0,95.
Enkele nummers0,025.
UITGAVE VAN
G. M. KLEMKERK, te Goes
EN
van 1 5 regels 25 centiedere regel meer 5 cent.
Familieberichten van 1 5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
De verschillende antirevolutionaire kiesvereenigingen in het kiesdistrict
Goes hebben met groote meerderheid van stemmen candidaat gesteld
voor het lidmaatschap der tweede kamer den heer
die de candidatuur heeft aanvaard.
De Zeeuw steunt krachtig deze
nommer te ontwikkelen.
candidatuur, op gronden in dit
DE VERKIEZING TE GOES.
Van allo zijden werd dezer dagen de
wensch vernomen dat de zetel van wijlen
den heer Keuchenius moge vervuld worden
door iemand zijner waardig.
Velen in het district Goes, maar ook
velen elders beweerden dat de opengevallen
plaats toekwam aan den oud-vriend en
medestrijder van den overledene, aan jhr.
mr. A. F. de Savornin Lohman.
Ook de kiesvereenigingen namen een
dergelijk besluit; een met den liartelijken
wensch er hij dat de candidaat ten slotte
termen zal kunnen vinden om voor do
kieswet te stemmen.
Daartoe moet echter eerst het bekende
grondwettig bezwaar in behandeling komen.
Een punt, waarover wij van stonden aan
ons oordeel hebben teruggehouden.
Van rechts-quaesties hebben wij geen
verstand.
En reeds in 1892 schreven wij 't (zie
ons nommer van 24 November):
„In die dagen moge het onzen vrienden
gegeven worden zoodanig te manoeuvreeren
dat nog menig goed beginsel worde binnen
geloodst en nog menig kwaad geweerd of
in de uitwerking getemperd worde".
Onvoorwaardelijk, met alle antirevoluti-
oneiren in den lande voor een zoo ruim
mogelijke kiesrechtuitbreiding, is het ons
van onzen candidaat hekend dat hij het
onstaatkundig vinden zou zich tegen de
kieswet te verzetten.
Die ons er aan herinneren dat hij den
20 Maart van het vorige jaar ons waar
schuwde om onze kracht in deze uitbreiding
niet te zoeken, deden hem daarover niet
iets nieuws zeggen.
Niemand der onzen zoekt er zijn kracht
in, of verwacht van het stembiljet heil voor
zijn armen medebroeder.
De liberale pers doet haar best om te
bewijzen dat deze eerlijke en bekwame
antirevolutionaire staatsman onze candidaat
niet zijn kan.
De beslissing hieromtrent is echter aan
de antirevolutionaire kiezers van het dis
trict, die wel zullen bedenken dat de
strijd niet gemakkelijk zal zijn.
Het staat weer twee tegen een.
Roomsehen en liberalen stelden den heer
Stigter, een man die nit het beginsel der
revolutie leeft, terwijl de heer Lobman
vanouds de pleitbezorger is der christelij ke
historische beginselen.
Getuigde Groen eens omtrent Keuche-
ninsaan zijn naam hangt het hart van
bet christenvolkaan Lohmans naam hangt
bet hart van een groot deel van het
christenvolk.
Van het christenvolk, ook in onze om
geving.
Natuurlijk hadden wij liever gezien dat
de heer Lobman zich in onze voorstelling
en m de voorstelling van een groot deel
der kiezers, ten opzichte van het kiesrecht
had kunnen vinden.
Doch wij hebben onze christen-staats
heden te lief. Zij zijn te dun gezaaid om
or niet hoogst zuinig mede te zijn. Wij
"wensclien henj in eere te houden en te
toonen dat het geen holle klank was,
Wanneer wij herhaaldelijk den wensch
uitspraken, dat Lohman weer spoedig een
Plaats mocht hebben in de tweede kamer,
W'aai' hij thuis behoort.
Beteekende dit zeggen gelijk de lïbe-
J1 ons willen opdringen, dat hij wel
in de tweede kamer zitten moest, maar
au wij er hem niet brengen moesten dan
zou hij er natuurlijk nooit komen want
dezen regel zouden de liberalen ons ook
in andere districten laten toepassen en
zij zouden er hartelijk om lachen, als wij
op die wijs een onzer beste staatslieden
uit de Kamer hielden. Want zij zouden
hem er nooit brengen.
En daarom voor de kieswet, mits in
christelijk liistorisclien zin gewijzigd wat
aan onze vrienden in de Kamer best is
toevertrouwd, stemmen wij Dinsdag a. s.
als een eenig man op onzen antirevolu
tionairen candidaat, die nog onveranderd
staat op den bodem van ons Program en
van het „Program van Actie onzer partij":
het huismanskiesrecht in de richting van
het amendement Mackay verdedigt en in
aansluiting aan de antirevolutionaire Ka-
merclub, waarin hij jarenlang voorzitter
was, onder Gods genadigen zegen, veel goeds
moge tot stand brengen. Gaarne geven wij
hierbij nog het woord aan een medekiezer
in liet district, een man uit het volk, die
ons het volgende manifest ter plaatsing zond.
Kiezers in het Hoofdkies
district Goes.
Een zware slag heeft U, en met U ons
ganscke land getroffen.
Onze afgevaardigde naar 's Lands Ver
gaderzaal, onze onvergetelijke Keuchenius,
is ons door den dood ontvallen. Een maan
denlang, schier ondragelijk lijden sloopte
de laatste krachten van zijn veelbewogen,
voor ons, voor ons Vaderland en zijne Ko
loniën zoo dierbaar leven.
Hoe herinneren wij ons nog zijn moedig
en krachtig optreden in het belang van
vrijheid en recht, bovenal waar het gold
de eer en de majesteit zijns Heeren, Wiens
wil en wet hem hoven alles heilig was,
trots smaad en hoon die hij, zijn leven lang,
van vijanden en halve vrienden had te
verduren. Hoe gaarne hadden wij dezen
edelen staatsman nog een wijle behouden
Intnsschen Gods wil bleek anders te zijn;
en wij hehooren Hem te danken, Die ons
in dezen man zoo veel, een tal van jaren
lang, heeft geschonken. En, is hij nu van
zijn post afgelost, en geroepen tot Hooger
leven, aan ons blijft de taak om, ieder voor
zijn deel, mede tc werken aan de belangen
van het ons aUen zoo dierbare Vaderland.
Op 9 Januari, dit is dns a. s. Dinsdag
wordt gij opgeroepen om de opengevallen
plaats weer door een man uwer keuze te
doen bezetten.
Voorzeker geen gemakkelijke taak, om
een opvolger aan te wijzen van een man
als wijlen ons geacht Kamerlid moeielijker
nog voor den gekozene om diens plaats
waardiglijk in te nemen
In de meeste gevallen zou dit dan ook
hijkans onmogelijk zijn.
Gelukkig echter kunnen wij thans uw
aandacht op jemand vestigen, op een an
deren beproefden Christen-Staatsman die
jaren lang, door woord en daad getoond
heeft zich dooi' dezelfde beginselen te laten
leiden als de ons nu ontvallen afgevaar
digde het is diens vriend en onze vroe
gere vertegenwoordiger, de oud-Minister
thans Lid der le Kamer.
Een oude bekende dus, die u heden
wordt voorgesteld. Veel van hem te zeggen
zal zeker wel overbodig wezen.
Wie uwer die hem niet kent uit woord
of schrift, dien flinken, door vriend en vijand
om zijne bekwaamheid geprezen Staatsman
van den eersten rang
Herinnert U zijne kloeke pleidooiën voor
de vrije Christelijke school, de school
met den Bijhei; zijn optreden tegen den
vaccinedwang en zoo veel andere za
ken, ons staatsbeleid betreffende meer.
Kiezers wij vertrouwen dan nu ook vast
van xx dat ge, vooral nu u zulk een can
didaat wordt aangeboden, die steeds pal
stond voor onze beginselen, altijd trouw
op zijn post was, en met zoo rijke talenten
is begiftigd, dat ge met beslistheid zult
opkomen tegen de liberale en voor do chr.
historische beginselendat ge in grooten
getale ter stembus zult komen en eenparig
uw biljet invullen met den naam van onzen
oud-afgevaardigde, den uitnemenden Chris
ten-staatsman
Wat is „sturen in democratische
richting"?
Ter aanvulling van hetgeen De Midd.
Crt. uit ons nommer van 1 Juli 1893 ter
bestrijding der candidatuur j Lohman over
nam, geven wij uit datzelfde nommer het
geen aan de aanhaling iB voorafgaande, en
strekt tot aanbeveling dezer eandidatuur.
„Het is waar dat democratie volksregeering
beteekent. Maar volksregeering ligt op den
weg der revolutie. Om haar is 't ons niet
te doen maar wel om verbreeding van den
volks invloed, zoodanig dat ook de lager ge
plaatsten dien invloed in goeden zin kun
nen doen gelden.
Of, gelijk De Staadaard het dezer dagen
uitdrukte, dat het volk meer en meer in
al zijn rangen en standen ga deelnemen
aan de publieke zaak.
In onze kringen geschiedt dit reeds in
zaken die de plaatselijke kerken en chris
telijke scholen rakenhet wordt voorbe
reid door de wet op de Kamers van Ar
beid en zoo moet het voortgaan tot deze
democaatie, gelijk zij van christelijk-histo-
rische zijde wordt benut, zich op elk ter
rein heeft doen gelden.
Yoor deze christelijke democratie is door
onze antirevolutionaire staatslieden al sinds
jaren geijverd.
Heeft niet Groen van Prinsterer reeds in
dezelfde richting gestuurd door te breken
met zijne vermogende vrienden, zoodra hij
inzag dat zij, in de omarming van het
conservatisme bezwijkende, ons volk in
den ondergang zouden hebben meegesleept
Hebben niet Keuchenius en De Savor
nin Lohman steeds geijverd voor verbrce-
ding van den volksinvloed, en heeft onze
Lohman niet getracht zijne vermogende, aris
tocratische vrienden voor dat denkbeeld te
winnen, hun sympathie in te boezemen voor
den strijd van dat volk om deszelfs vrij
heden, en zijne wetskennis en staatsmans
kunst in de schaal geworpen om voor den
minderen man, ook voor het volk achter
de kiezers, recht te zoeken
En varen wij al niet sinds jaren in den
zelfden koers
Op schoolgebied strijdende voor het be
ginsel de school aan de ouders. In zake
de kerken het streven om de geheele
gemeente te kennen hij de behartiging der
stoffelijke en geestelijke belangen, zoodat
zelfs het machtigste lid niets meer te zeggen
heeft dan de geringste bedeelde.
Wat betreft het kiesrecht is onze lens:
loslating van het denkbeeld van bezitbre
king met den sleur om iemand tot het uit
brengen van zijn stem bevoegd te verklaren,
wanneer hij maar een zekere som in do
belasting betaalt.
Op het gebied van deu arbeid zijn wij
strijdende voor betere loonsregeling, voor
betere verhoudingen tusschen werkman en
patroon; voir een goed arbeidscontract. En
op maatschappelijk terrein vragen wij tal
van verbeteringen, zoodanig dat de inzin
kende werkmansstand met behulp van de
burgerstanden zich kunne opheffen uit zijn
moeilijke positie en in zijn stand hersteld,
daarin staande blijve.
Dit alles is sturen in democratische rich
ting. En nu is de uitbreiding van het
kiesrecht een stap in diezelfde richting.
Of nu het ideaal eener gezonde kiesrecht
uitbreiding in de wet van den minister Tak
moet gezocht worden, wagen wij niet te
heslissen. Toch is het ontegenzeggelijk waar
dat door zij het ook gewijzigde aan
neming dezer wet vele verbeteringen kun
nen voorbereid worden".
Sociaal-democraten.
De Sociaal-Democraten onderscheiden
zich onder meer vooral door drie ken
merken 1. hun haat tegen eiken gods
dienst, 2. hun droombeelden van een toe-
komstigen geluksstaat, en 3. hun streven
naar revolutionair geweld.
Door hun afkeer van eiken godsdienst
trachten zij het geweten des menschen te
brengen in dien toestand, waarin de apostel
Panlus zegt, dat het als met een brandijzer
is toegesohroeid.
Alle besef van verantwoordelijkheid aan
God wordt met voeten vertreden.
De mensch wordt dan tot alles in staat
en zelfs de sluipmoord van Osch werd dan
ook reeds door socialistische bladen in be
scherming genomen.
Het is allerminst democratisch in den
goeden zin, maar het wil de algemeene
zelfverlaging voor alle menschen tot dier
lijke razernij met een tot het uiterste
verharde consciëntie.
In de tweede plaats kenmerkt het so
cialisme zich door zijn toekomstigen ge
lukstaat, waarmee zij de menschen tot zich
trekt en hun gouden bergen belooft.
Hetzelfde wat ook vóór de Fransche
revolxxtie gedaan werd.
En wat is er van den toen voorgespie-
gelden gelukstaat geworden
Stroomen bloeds, moord en geweld, ty-
rannie en verdrukking en anders niet.
In de derde plaats kenmerken de soci
alisten zich door hun streven naar revolutie,
het schrikkelijkste dat er over een volk
ooit kan gebracht worden.
Alle veiligheid zal dan verdwijnen, de
schuldige met den onschuldige worden
vermoord, de sluwste en gemeenste houdt
het 't. langste nitaan moorden en branden
geen einde, totdat een geweldenaar met
machtigen arm het in beroering gebrachte
volk bedwingt.
Zxxlke demoeraten als de Sociaal-Demo
craten zijn, zullen niets dan onheil en
verderf aan de volksmenigte kunnen bren
gen, zoolang zij op dien weg voortschrijden.
En toch winnen de Sociaal-Democraten
steeds aan macht en getalssterkte.
Het aantal der socialistische bladen, die
geregeld verschijnen, bedraagt reeds meer
dan tien.
Waarom is er dan niet meer leven, niet
meer bezieling onder de Christenen, om
door Christelijke volksbladen een anderen
geest onder onze armere medemenschen te
brengen
Waarom steunen zoovele Christenen door
hun stilzitten de Sociaal-Democraten
Volksctv. App.)
Christophilus, keurig net xxitgevoerd
Jaarboekje voor 1894, van de Christelijke
Jongelingsvereenigingen, bevat onder meer
een lezenswaardige bijdrage van den heer
jhr. mr. A. F. de Savornin Lohman, over
Zelfverloochening.
De Dankdag in Amerika.
In het Amerikaansche blad, de Volksvriend
lezen wij, zegt De Boodschappervan den
Dankdag
Z ij n geschiedenis. De Dank
dag is eene eigenaardige Amerikaansche
instellingin andere landen, als bijv. in
Nederland, heeft men ook wel eens vast
en bededagen, maar die zijn plaatselijk,
en keeren niet van jaar tot jaar terug,
als onder ons.
De Dankdag heeft dan ook eene A m e-
kaansche geschiedenis: hij is
ontstaan, in zijn wezen, onmiddellijk met
de aanlanding van de „Pilgrims" in 1020;
biddend waren zij uit Engeland, en later
uit Nederland weggegaan en toon ze, na
veel dohherons en worstelens, eindelijk op
21 Dec., in het oord van Niexxw-Enge-
land aankwamen, was het hunne eerste
werkzaamheid, om, neervallende, God te
erkennen, en de wouden van dankliederen
te doen weergalmen.
's Jaars daarna, hij de inzameling van
den eersten oogst, zonderde de Gouv. Brad
ley een dag af, om erkentelijkheid en
dankbaarheid aan God uit te drukken, en
zoodoende was het voor een tijd eene meer
of min geregelde gewoonte, om jaarlijks
een Dankdag voor het gewas te bepalen
doch dat gebruik beperkte zich meestal
tot de Nieuw-Engeland Staten.
Gedurende den oorlog der Onafhanke
lijkheid, nu 118 geleden, werd er, echter,
een dag vastgesteld door het Congres. Na
de aanneming van de Constitutie, of Grond
wet, deed George Washington aanbeveling
van zulk een dag en na hem werd het
af en toe gedaan door zijne opvolgers,
maar er was geen geregelde en onafge-
brokene instelling van dien aard.
Gedurende den Burgerooi'log, werd er
van tijd tot tijd door president Lincoln
een dag van dankzegging, voor bijzondere
overwinningen door de Noordelijke tx-oe-
pen behaald, uitgevaardigd en van dien
tijd af aan heeft dc geregelde Dankdag
zijne plaats ingenomen in de rij der Na
tionale dagen hij wordt door de lengte
en breedte van dit groote land met Gods
dienstoefeningen, met familieherinneringen,
en inet het rondzenden „van deelen aan
degenen, voor wie niets bereid is," met
blijdschap gevierd.
Z ij n b e t e e k e li i s. En nu moge
het waar zijn, dat er bij velen weinig
aan de eigenlijke beteekenis van den
dag wordt gedacht, zoo is het toch eene
heerlijke gedachte, dat wij, van
regeeringswege, eenmaal des jaars uit-
genoodigd worden 0111 ons voor liet aange
zicht des Heeren te stellen, en Hem te er
kennen voor zijne menigvuldige zegeningen,
tegelijkertijd Hem om de voortduring van
Zijne gunst smcekende, en onze zonden,
waardoor we die gunst verbeuren, be
lijden.
„Het is eene grootschc gedachte, wan-
meer men zich een matig volk voorstelt,
knielende voor zijnen God." Wel is waar
dat maar een klein gedeelte van de volks
massa zich naar de bedehuizen wendt wel
is waar, helaasdat duizenden alleen aan
vermaak en genieting zich op dezen dag
wijden, zonder misschien eene enkele ge
dachte hemelwaarts te laten gaan. Maar
in elke plaats, door het gansche land, wordt
toch getuigenis gegeven dat God regeert
dat Hij zegent; dat van Hem alle goede
gaven en volmaakte giften afdalen. Het
strekt ten bewijs dat wij, met al onze ge
breken, als eene natie, den God onzer
vaderen, toch nog geen „vaarwel" hebben
gezegd. Als een groot en gezegend volk
erkennen we Hem, „Die ons van den hemel
goed doet, ons regen en vruchtbare.tijden
gevende en onze harten vervullende met
spijs en vroolijkheid."
In honderd duizenden van woningen, en
op duizenden van kansels zullen deze woox'-
den van den President gelezen worden, en
als uitgaande van de hoogste uitvoerende
macht in dit land, en dit beteekent
veel;
„Ofschoon het volk van de V. S. van
Amerika eiken dag met lof en dankzeg
ging behoort gedachtig te zijn der Godde
lijke goedheid en barmhartigheid, is hot
passend dat een dag in elk jaar bijzonder
