NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
NIEUWEJAAR.
tcfcelde.
U
Mfsfe fattrpntj.
ORDEN-VLAKE.
s-ialdeghem,
189S. lo.
DomMttjj 21
orbootdienst
igendienst.
die Havendienst,
ütraiüdienst
"Z!~ ZT- 9)10
ïo.io 1,50 o',— -r
Zat- 30 Vt
mschip „Schelde
VERSCHIJNT
G. M. KLEMKERK, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
Zij die zich met 1 Januari
a. s. op ons blaadje abonneeren, ontvangen
het tot dien datum GRATIS.
Wederom stellen wij, en wel
in het no. dat MAANDAG 1
JANUARI a. s. verschijnt,
voor belangstellenden de ge
legenheid open 0111 tegen den
prijs van *25 CENTS (mits niet
grooter dan 6 regels druks)
hun nieuwjaarsgroet aan Fa
milie, Vrienden of Begunsti
gers als advertentie te doen
opnemen.
Schetsen over Middelburg.
ÏIBUSDIENST
IJKSCHE VEER-GOES.
vari Dinsdag
j.45f, 1.5f en 5.- J>
station) 8.21-j-, 2,54f, (S|0|
Des Dinsdags vertrek Ve»
trek Goes (Slot Oostend»
dags geen dienst.
jich-tijd.
dus 20 min. na kloktijd
A GELIJKS.
e vm. 4;50, 8.50, nam. 12.50
onmiddellijk na aankomst
ondeerenden trein van vm
2,17 en 5.14 u.
i. vm. 7,11,1.55 en 8.5 u.
onmiddellijk na aankomst
30 12,50, nm. 3 25 en 6.15
f.voorm. 5.50 G. 10 6.40
20 8.50 via keersluis 0.21)
0 40 11 11.20 en 11.50.
nnam. 1 spoor. 1.201.40
1.20 spoor 3.40 4 4.20 5
spoor 6.10 6.30 7.20 7.50
is'uis: voorm. 6 6.30 650
.30 9 50 10.10 10.3010.50
12.
isluis: nam. 1.101.301.50
3.10 3 30 3.50 4,10 430
6.20 6 40 7.30 8 en 8.40
'RAMDlENSr.
EN—MIDDELBURG.
ntZeilm. 4,50, 6,8,—
40, 12,30, 1.15, 2,~ .2,45
5,55, 6,55, 7,45, 8,30
naar Vlissingen(Zeilmaikt|:
10,15, 11,45, 12,35,1,20
4,20, 5,5, 6,-, 7,-, 7,50
en 11,
van Greenwich.)
iaar Draaibrug 6,23, 8,28,
15, 7,13.
naar Maldeghem 5.31,
34, 2,35, 5,20, 8,26.
naar Draaibrug7,45
15, 6,35.
naar Breskens6,50,
7, 5,28, 7,40.
Sluis: 5,31, 6.09, 7,43,
>5, 2,32, 5,25, 7.40, 8,24,
raaibr.5.51, 6.29, 8.15.
0, 5.01, 7.20, 8.3, 8.43.
;ge8,5,10,13,2,58,6.55,
Sluis: 6,—, 42.28,5,8.
IRGEN-OP ZOOM-THOLEN
-Zoom naar Tholen, 5,30,
3.05f, 5.30, 7.40f.
lar Bergen-op-Zoom 6.10,
1, 3.50-j-, 6.15, 8 30f.
irgen-op-Zoom n. Halsteren
lsteren naar Tholen 15 min.
t altijd.
m. u. m. u.m
nm 11.55 3,25 0.-
12,25 3,55 0.-
Dinsd. en Vrjjd. Woeo»
en Zat
11,55 3,25 0,
12,15 3,45 ^0,-^
10,30 2,10 0.
HBOOTDIENST
delburg en Zierikzee.
Zierikzee Spoorweg t>°
rdamsche tijd.)
December.
Van Zierikzee.
mid. 'smorg.
1,Dinsd. 19 7,50
l,Woen. 20 7,50
1,30 Dond. 216,30
1,- Vrijd. 22 7,50
t Zat 23 7,50
Zond. 24 7,50 g()
Maan. 25 7,5 g
Dinsd. 26 7,50
1,30
1,30
1,39
uinsu.
Woens. 27 7.50
Dond. 286 30
Vrijd. 29 7.50
Zond. 3l7,50_
1,30
1,3D
iecember. j
den 15den geen d"-
Van Rotterdam-
Dinsd.l9'smorg. g'g0
n,,nrl 21 0.3O
g30
1 tot
J
7,30
l-
h
7.30
',30
',30
elken MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
Prijs per drie maanden franco p. p0,95.
Enkele nummers0,025.
UITGAVE VAN
EN
van 1 5 regels 25 centiedere regel meer 5 cent.
Familieberichten van 1 5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
Als naar gewoonte zal in datzelfde no.
van ons blad een Nienwjaarswensch voor
komen BIJ DEN AANVANG VAN HET
JAAR 1894 enz. onder welken een ieder
tegen betaling van 10 CENTS zijn naam,
beroep en woonplaats kan doen zetten.
DE UITGEVERS.
ADVERTENTIEN en NAMEN voor den
N ienwjaarswenscb worden ingewacht niter
lijk lot Vrijdagavond 29 December bij den
Drnkker-Uitgever, Lange Vorststraat C220.
Goes, G. M. KLEMKERK,
Het Nieuwjaarsno. wordt D. V. Maandag
ochtend 1 Januari 1894 bij al onze abonné's
bezorgd.
De pers over wijlen mr. Keuclienius.
Een boekdeel zou te vullen zijn met de
artikelen die naar aanleiding van het
sterven van dezen staatsman gisteren en
eergisteren in den lande verschenen en nog
verschijnen zullen.
Zelfs een bloemlezing uit het beste wat
door vriend en tegenstander van hem ge
tuigd is, zou te groote plaats beslaan voor
een blad als het onze.
Doch daarom willen noch mogen wij
onzen lezers onthouden wat althans de
meest bekende dagbladen omtrent dezer»
volksvertegenwoordiger schreven. Een volks
vertegenwoordiger die tot twee (eigenlijk
vier Zeeuwsche districten in zoo nauwe
betrekking stond en wiens naam door de
meeste onzer lezers een- ot meermalen op
hun stembiljet is ingevuld.
Dond. 21
Zat. 23 g
Dinsd 26 g.gO
Dond 28 9 30
Zater. 30
Immers de kiezers in de tegenwoor
dige districten Oostburg en Hontenissê
stemden vroeger ook met die van de tegen
woordige kiesdistricten Goes en Middelburg.
FEUILLETON.
TYPEN UIT HET VOLKSLEVEN.
II.
Id Oud-Middelhurg zag men hier en daar
een rood, wit en blauwjge*:hilderden vlag
gestok op den luifel staan.
Daar woonde een meester, wij zouden
zeggen een chirurgijn, toen was het een
meester, een menschenraeester of heelmeester.
Die vlaggestok op zijn luifel beteekende dat
1 mao ter koopvaardij gevaren had en
dus meer ondervinding en menschenkennts
dan anderen opgedaan had. Het bleek spoed ig
at deze aanbeveling hem meerdere klandizie
ezorgde, en nu zag men weldra bij alle
chirurgijns vlaggestoken.
exerc>tie van het chirurgijns-imbt
staat""611 J6 'n een oude oorkonde be-
van jen 'T" P°'ncten, en wel de functie
ba«nscheerenUrgie' hayr"sniIden ende
aan 's >met een scherP werkluig
lichaam behoorde tot het
De Standaard dan schrijft
Dat er goud in dat hart school
erkent nu ook (Je wereld welmaar
wat goud is ooit zoo beproefd
Dat hij in zoo heilige lijdzaamheid
op zijn sterfbed kon lijden, was geen
raadsel voor wie wist, wat levenslang
door dien altoos nog bljjmoedigen man
was doorworsteld.
Want dat was juist het tragische
in dezen weemoed, dat hij steeds den
indruk maakte, alsof hij vreemd aan
zijn eigen smart was, het een van
zelfheid achtende, dat hem alle ding
tegenliep, en hem zoo bijna nooit
de zon van voorspoed mocht beschijnen.
Vandairdat terugtredende, meer dan
een zich op den voorgrond stellendie
bijna te groote be cheideriheid, die
zweeg en luisterdedat soms hulpbe
hoevende als van een kind, waar het
aankwam op raadslag en handelen
en als hij spreken moeft, vaak dat
afgebrokene en slepende van zijn
woord.
Daarom liepen wie niet dieper zagen
Keuchenius voorbij, en maakte wie
laag van zin was, niet zelden misbruik
van zijn Christelijke eenvoudigheid;
Toch duurde oit slechts tot op één
punt: men moest van de eere zijns
Gods en van den naam van zijn Heiland
afblijven.
Want werden dieaangerand, kwamer.
die in het geding, dan blonk er in dezen
schuchteren man op eens een held
dan was het of de leeuw in hem op
waakte.
En of hij dan tegenover het volk
of in de raadzaal of achter de tafel van
de Raadslieden der Kroon stond, dan
ontzag Keuchenius niemand, dan was
het of hij staal van zijn lippen goot;
en getuigde hij met een moed en een
trouwe, zooals geen Staatsman in zijn
kring dit ooit gedaan heeft, voor dien
God, op Wien al zijn hope stond.
Dan geen aarzeling meer en geen
schuchter omzien, maar metaal gewor
den in geheel zijn optreden; met vuur
glinsterend in het diepe oog, en zijn
woord allengs opklimmend tot die hoogte
der welsprekendheid, waar alle gebon
denheid der menschelijke taal vanzelf
wegvalt.
En dan luisterde, niet de Kamer, maar
al het volk in den lande dat de Heere
kent
De Nederlander zegt van hem
In zijn huiselijk zoowel als in s.ijn
ambtelijk leven, in Kerk, School, Volks-
vertegenwoordig en Regeering, overal
was Keuchenius in de eerste plaats
evangeliebelijder. Hij betrachtte vooral
het woord der Schrift, «Houdt aan tijdig
en «ntijdig.» En hoewel Keuchenius
het als zijne voornaamste roeping be-
chirurgijns-ambt, en 't gilde had eeuwig te
klagen over inbreuken op zijne rechten. Den
kwakzalver kon het, spijt, alle keuren, niet
weren, ook kon het den pruikmaker niet
beletten haar te snijden, want daar deze het
naar de mode deden, en de chirurgijns maar
eslegt en regthadden zij den meesten
toeloop.
Als we den winkel van den Meester nader
gaan bezien, treft ons, behalve de vlaggestok
nog een uithangbord. Meestal is daarop dit
of dergelijk bijschrift te lezen
Dit is in den Barmhartigen Samaritaan.
Die oly en wijn in de wonden heeft gedaan.
In den winkel is, behalve de scheerstoel,
te vinden scheerbekkens, zalfdoozen, potjes,
flesschen, vijzel, scheerriem, handdoek, schaar,
kammin, spiegeltje tangetje enz. Eindelijk
ziet ge op een plank een doodshoofd staan
en aan den balk een gedroogden schorpioen
hangen. Het eerste moet bewjjzen dat de
Meester eea anatomist is, het tweede dat
hij een natuuronderzoeker is.
En in 't midden van dien rommel troonde
schouwde evangeliebelgder te zijn, hij
was niet minder een man van buitenge
wone bekwaamheden.
Wanneer hij in de Tweede Kamer
aan eenig debat deelnam, dan bleek het
uit de scherpe bestrijdingen of wel uit
de degelijke adviezen die hij gaf,
vriend en tegenstander moeten het er
kennen dat hg doorkneed was in de
zaken die aan de orde waren.
In de Tweede Kamer heeft hij van
zijn eerste optreden af eene geheel eenige
positie ingenomen. Hij was een strgii-
b>ar held, afgericht om de oorlogen des
Heeren te voeren.
De tegenpartij heeft aan Keuclienius
dikwijls bitterheid verweten bij het
bestrijden zijner,tegenstanders. En waar
lijk, zijne reievoeringen waren vlijmend
scherf), ja soms vernietigend, wanneer
hij tegon ongerechtigheden en onbillijk
heden te velde trok.
In den dageiqkschen omgang w is hij
overigens de vriendelijkheid en goed
hartigheid zelve. Niemand klopte bij
Keuchenius te vergeefs aan. Immer
was hij bereid, wanneer het in zijne
macht lag, om hulp en steun te ver-
leenen. -
Door Ijjden is ook Keuchenius tot
de heerlijkheid ingegaan.
In hem, wellicht meer dan in iemand
anders, is het woord der Schrift be-
waarheid, dat men door vele verdruk
kingen moet ingaan in het Koninkrijk
Gods.
De verdrukkingen zijn vele geweest
in deze wereld, voor Keuchenius. Hij
heeft ook ruimschoots zijn deel gehad
aan den smaad des vijands, aan de
bespotting en den hoon der wereld.
Talrijk zjjn de getuigenissen geweest,
die Keuchenius omtrent de kracht der
Waarheid heeft afgelegd in zijn vrucht
baar leven, maar het laatste is onge
twijfeld het welsprekendste van alle
geweest. Dat was toen hg op zijn
sterfbed nog sprak van de onvergankelijke
hoop die in hem leefde en daardoor
bewees, dat verdrukking noch benauwd
heid, noch dood, hem scheiden kon
van de liefde van Christus.
De Nieuwe Pvov. Gron. Courant
Bij al wat hij reeds gedaan had,
had land en volk nog veel van zijn
arbeid mogen verwachten. Maar Gods
doen was anders. Met een lang gerekt
smartelijk lijden, met christen-helden
moed gedragen, zou hij zijn lange,
vruchtbare loopbaan besluiten Hoezeer
hij om zijn werk en om zijn zachten
beminnelijken persoon in den lande
gewaardeerd werd, getuigt de breede
reeks van vrienden en geestverwanten
ook al kenden dezen hem niet allen
van aangezicht, die alom treuren over
'zijn verscheiden.
de Meester met zijn kap. Hij was de Meester
zonder meer. Daar waren vele meesters in
stad en land, vele en velerlei, van allen rang
en stand, met voor- en bij- en achtervoegsels.
Daar waren burgemeesters en gildemeesters,
school- en schermmeesters, kerk-en keuken
meesters, rent- en rekenmeesters, rot- en
ritmeesters, meesters van de gekroonde pen
en meesters van den scherpen zwaarde,
meester-kleermakers en meester-spekslagers
en zoovele anderen, maar de chirurgijn was
de Meester bij uitnemendheid, zonder dat
er iets bij, voor of achter hoefde.
Uit zijn titel is het bekende, nog in ons
spraakgebruik niet onbekende meesteren
geboren en het innemen van mmeestergoed
is voor onze platte'andsbewoners geen
begeerlijke maar toch een welbekende zaak.
Een belangrijke trede op de maatschap
pelijke ladder hoogerstond destads-cbirurgijn'
Hij hielp waar geen ander raad wist, hij
schreef boeken over de kunst. Hij blonk
als de volle maan onder de sterren.
Zijne collega's de doctoren behoorden van
ouds af tot een stand van mensehen die
En deze deugden, die overal maar
vooral bij den staatsman te pas komen,
werden versierd door een voorbeeldigen
Christelijken wandel en een moedig,
onverschrokken belijden van zijnen Heer
zelfs op de hoogste plaatsen, zoo dikwijls
hjj gevoelde dat zijn plicht hem daartoe
riep.
Ook mag niet gezwegen worden van
de lijdzaamheid, waarmee hij alles ver
droeg, wat anderen, die niet eenstemmig
met hem dachten, door pen of teekenstift
min vriendelijk of als opzettelijke
spotternij over hem ten beste gaven.
Niet licht zal men in woorden of
geschriften bij hem iets vir.dsn, dat
van een weerwraak op die onridderlijke
bejegening getuigt.
Het Handelsblad:
Wat men ook zeggen moge, van
welk standpunt men hem ook beschouwe
- een merkwaardig tijdgenoot is hij
zeker geweest. Uns de laatste maanden
zijns levens herinnerende, roepen wjj
uitwelk een held in het lijdenOns
de dagen van 1866 voor den geest
roepende, zeggen wijeen held in het
strijden ook. En ir. de tuscchen liggende
jaren, soms bewonderden wij hem,
soms hadden wij veel meer van hem
vtr»vaeht dan hij gaf. Altijd stond hij
aan de spits, als het de bevordering van
zijne godsdienst-idealen betrof. In veler
oog was hij een dwepermaar wij
begrijpen volkomen, dat de aanvoerders
der antirevolutionaire partij hem tot
zijn dood trouw bleven.
Dezelfde
Keuchenius had inderdaad zijn geboor
teland lief. Die liefde openbaarde zich
0. 0. den 27sten September 1866, toen
hij zich aldus uitsprak«Onze peisonen
beteekenen weinig. Onze taak is binnen
weinige dagen algesponnen. Onze namen
zijn dan wel ras vergelen. Maar
wanneer eenmaal de Indische bevolking,
ook ten gevolge van mijne handelingen,
de heerschappij van Nederland zai
zegenen en het nu nog kleine Neder
land eens weder herrijzen zal door
zedelijke kracht, dan hebben wij niette
vergeefs geleefd en heb ik mijn doel
bereikt».
In die richting heeft hij, naar de
mate van zijne krachten, gewerkt. Hij
is het geweest, die met enkele mede
standers, in de eerste plaats met Elout,
de antirevolutionaire partij de oogen
heeft geopend voor hare verplichtingen
jegens Indië. Het antirevolutionair
program van 1878 op koloniaal gebied:
«geen baatzucht, maar het besef onzer
zedelijke verplichtingenjegens delndische
bevolking moet ons richtsnoer zijn»
zou wellicht niet aldus geluid hebben
wanneer Keuchenius niet een tiental
jaren te vorenj het «onheilig» j verbond
men noodig beeft, maar van wie men
gewoonlijk weinig goeds vertelt. De kunst
der medicijne is, zegt een oud schrijver,
een kunst om geld te winnen, en daar
houden zich de docters mee bezig. Zg doen
meer kwaad dan men weet, want de aarde
bedekt hunne fouten en moorden.
Het ging van oude dagen af zooals het
nog'heden ten dage gaat. De eene dokter
had een onfeilbaar middel tegen alle kwa
len gevonden in poeders en de andere in
pillen. De een genas met olie en de ander
met thee. En het verkeerde schuilde juist
hoofdzakelijk daarin, dat al deze goede
dingen, goed, indien ze ter rechter tgd
en ter goeder plaats aangewend worden, door
den een of anderen dokter werden aange
prezen als middelen tegen alle kwalen.
Zoo is er, orn maar een staaltje te noemen,
een tijd geweest dat de thee beschouwd
werd als het universeele geneesmiddel.
NicolaasTulp te Amsterdam verkondigde
dat er een plant was te vinden, bij welker
gebruik de mensch ouder wordt. Een zijner
leerlingen, dr. B01 te koe, werkte dit uit. Hij
met de conservatieven met forsche hand
had verscheurd.
Dat is op staatkundig gebied, naar
onze opvatting, de daad geweest die,
minder dan eenige andere moet worden
vergeten door hen, die Keuchenius als een
«man van beteekenis» willen eeren.
jDe Arnhemsche Courant
Met hem daalt een der meest karak-
."5T" teristieke staatslieden ten grave een
man van zeldzame kennis en ongeëven-
aarden ijver voor hetgeen naar zijne
overtuiging de waarheid was. Met
hartstocht verdedigde hij de antirevo
lutionaire beginselen in ons parlement,
met groot talent tevens, maar ook met
een scherpte, die hem tot een geducht
tegenstander maakte.
De Telegraaf
Was zijn voorkomen niet aantrek
kelijk, veel minder indrukwekkend te
noemen, spoedig bleek dat er een
krachtige geest woonde in dat onaan
zienlijk lichaam. Luid klonken zijn
woorden door 's lands vergaderzaal,
scherp troffen de pijlen, die hij links
en rechts afschoot. En nimmer heeft
een pas gekozen afgevaardigde zulk een
storm te voorschijn geroepen als Mr.
Keuchenius door zijn bekende motie.
Het llaagsche Dagblad
Was Mr. Keuchenius een bekwaam
rechtsgeleerdeeen bewindsman van
groote werkzaamheid en een Volksver
tegenwoordiger van talent en moed
hij was bevenai een geloovig Christen'
Als zoodanig hehben wij voor hem,
omdat jwij op de eerlijkheid en oprecht
heid van zijn overtuiging vertrouwden
en geloofden, dat hg beleefde wat hg
beleed, altijd sympathie gekoesterd; wg'
wisten in hem den Christen in den
Calvinist te herkennen.
Waar zulk een staatsman 6n staats
burger door God tot Hooger Leven
wordt opgeroepen, daar wordt door
allen, die verdiensten jegens Land en
Kroon weten op prijs te stellen en zich
bij alle verschil van opvatting één
gevoelden met hem in de hoogste
levensvragen, zijn heengaan diep be
treurd, en daar mag in vollen nadruk
door hen van hem worden getuigd,
dat zijn naam en streven niet licht in
vergetelheid zullen gerakeD.
Het "Vaderland
Meester was hij in de critiek, doch
hij had in de politiek in zeer sterke
mate ses hainesdie hem vaak tot onbil
lijke oordeelvellingen verleidden, zijn
dweepzucht aan de consequentiën zijner-
in dei grond vrijzinnige denkbeelden
in den weg stond. Maar steeds waren
wij van oveituiging, dat zijn tegen
schreef een tractaat van de thee, een boek
tweehonderd pagina's groot waarin hg be
toogde dat in de thee het middel gevonden
was tegen alle kwalen.
Hg leerl, dat wie thee drinkt, nooit ziek
worden of sterven zal, zeiden zijne tegen
standers.
Neen, zei Bontekoe, dat zeg ik niet, wel
wenschte ik, dat de thee zooveel kracht had,
maar al heeft zij dat niet, zij bevrijdt toch
den mensch voor vele ziekten en doet hem
lang leven. Indien alle mensehen éen natuur
hadden, dan zou ik geen zwarigheid maken
hun aanteraden 50 of 100 of 200 kopjes thee
achtereen te drinken. Ik heb menigmaal zoo
veel gedronken op een voor- of achtermiddag
en niet alleen ik, maar velen met mij, zonder
dat er één van gestorven is.
En dan zeiden de bespotters van Bonte
koe's thee-theorieën in hun pittige zestiende
eeuwsche taaiJe moet hem maar zien,
door al zijn theedrinken zijn zijne balse
mieke sappen zoo verdroogd, dat zijne ge
wrichten rammelen als Kastanjetten, wan"
neer hij voor den wind naar iemand toekomt-
