NIEUWSBLAO VOOR ZEELAND. CHRISTELIJK- HISTORISCH Kerkstraat, Goes. Eerste Blad. 1898. lo. 26. lotuMaij 80 looem6ec. Icüfsfe laacpng. ïe-Rotterdam s: Van Rotterdam ie Havendienst, „TELEGRAAF." nschip „Schelde". tramdienst i-Maldeghem, bootdienst 4 1DEN-VLAKE. VERSCHIJNT G. M. KLEMKERK, te Goes F. P. D'HUIJ, te Middelburg. PRIJS DER ADVERTENTIËN Een Toelichting. Gemengde Berichten ltAMDIEsjj N—MIDDELBURG. (Zeilm.c 4,50, 6,—. 8 O, 12,30, 1.15, 2,~V45 5,55, 6,55, 7,45, 8,30 naarVlissingen(Zeilmarkh- 10,15, 11,45, 12,35, lS 1,20,5,5,6,-, 7,-; 7 50 en 11,—. BOOTDIENST. n gelegen plaatsen, (ovember. Dinsd. 28'smorg.lO Woen.29 lo' Dond. 30 lo|— voorra. 5.50 6.10 6.40 1 8.50 via keersluis 9.20 40 11 11.20 en 11.50. nam. 1 spoor. 1.201.40 10 spoor 3.40 4 4.20 5 joor 6.10 6.30 7.20 7.50 luis: voorm. 6 6.30 6.50 10 9.50 10.10 10.3010.50 2. luis: nam. 1.101.301.50 10 3.30 3.50 4.10 430 .20 6.40 7.30 8 en 8.40 ovember. van Antwerpen Dinsd. 98 's morg.6,— Dond. 30 2,— GEN-OP ZOOM-THOLEN, oom naar Tholen, 5,30, 3.05f, 5.30, 7.40f. r Bergen-op-Zoom 6.10, 3.50-j-, 6.15, 8 30f. gen-op-Zoom n. Halsteren teren naar Tholen 15 min. altijd. BOOTDIEN 81' ÜDELB.-ROTTERDAM. gens stadsklokken.) ovember. zonderd Zondags, v. Vliss. 5,45, v. Rotterdam 8,15 u. BOOTDIENST elburg en Zierikzee. ierikzee Spoorweg Goes. damsche tijd.) ovember. Van Zierikzee lid. 'smorg. 'smid IDinsd. 28 7,— 2,- Woen. 29 7,50 2,— ,30|Dond 30 6.30 2,- 1,— IVrjjd. 1 7.5o 1,30 t,-| Zat. 2 7,50 1,30 ovember. Van Rotterdam: ,30 ,30 V Woen.29'smorg. 9,— in Greenwich.) ar Draaibrug 6,23, 8,28, 5, 7,13. naar Maldeghem 5.31, i, 2,35, 5,20, 8,26. naar Draaibrug 7,45 6,35. naar Breskens6,50, 5,28, 7,40. Sluis: 5,31, 6.09, 7,43, 2,32, 5,25, 7.40, 8,24, laibr.5.51, 6.29, 8.15. 5.01, 7.20, 8.3, 8.43. e: 8,5,10,13, 2,58, 6.55. Sluis: 6,—, 12.28,5,8. 5USDIENST CSCHE VEER—GOES, itzonderiug van Dinsdag, 5-j-, 1.5-j- en 5.uur, tion) 8.21f, 2,54f(Slot is Dinsdags vertrek Veer k Goes (Slot Oostende gs geen dienst. i-tijd. s 20 min. na kloktijd.) t) DA GELIJKS. m. 4;50, 8.50, nam. 12-5" nmiddellijk na aankomst leerenden trein van vm' ,17 en 5.14 u. endiensf. m. 7,11,155 en 8.5 u. middellijk na aankom" 12,50, nm 3 25 en 6.15 elken MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND. Prijs per drie maanden franco p. p0,95. Enkele nummers0,02J. UITGAVE VAN en van 1 5 regels 25 centiedere regel meer 5 cent. Familieberichten van 1 5 regels 50 centiedere regel meer 10 cent. Dit nummer bestaat uit twee bladen. De beslissing van Gedeputeerde Staten van Zeeland, tot inhouding der rijkssubsidie voor de chr. kerkelijke scholen der (chr.) geref. gemeenten te Middelburg, Ter Neuzen en NieuweJorp is, gelijk bekend, door H. M. de Regentes, zeker wel niet zonder gUDStig advies van het ministerie, vernietigd. Hetzelfde lot trof de beslissing van gede puteerde staten van Groningen en Overjjsel, die waarschijnlijk haiden gehandeld op voorlichting van hun voorzitter, jhr. vari Panhuys. De Pro'estanlsche Noordbrabanter mei kte naar aanleiding daarvan op dat er te Gronin gen zijn gloeiende synodalen. In een gloeiend schrijven van den griffier van Groningen s staten mr. E. v. Loon, in de Oude Groningsche Courant, werd deze «belachelijke en oogep iste aantijging» streng gegispt en de pers die haar overnam als een «onchristelijke, ongereformeerde ver- breidster van een tastbaren leugen» aan de kaak gesteldwant zoo verklaarde mr. v. Loon «ik ken onder Groningens gedeputeerden geen enkelen gloeienden synodaal, geen enkelen verstokten voorstander van de Hervormde kerk.» Nu was dit laatste door de Prot. ]S. Rrabanter bedoeld noch gezegd. Onder gloeiende synodalen verstond de schrjjver geheel iets anders dan verstokte voorstanders van een kerk. Het loont de moeite dat wij uit zijn rechtskundig betoog ter nadere toelichting het onderstaande overnemen. Te meer nu ook in onze provincie de meening ingang vond als zouden gedeputeerde staten van Zeeland de zaak juist hebben ingezien toen zij aan de scholen, uitgaande van de gereformeerde kerken te Nieuwdorp c. s., de rijksbijdrage weigerden. «Daar Mr. van Loon zich ergert aan de «aantijging», dat er zich onder de gedepu teerden «gloeiende synodalen» bevinden (in één «persoverzicht» was de «g» weggevallen maar dit was natuurlijk een drukfout) zoo zullen wij allereerst moeten uiteen zetten w*t wij onder dien naam willen verstaan hebben. Synodalen zijn aanhangers van zeker sy steem, en gloeiende sy iodalen dezulken, die zich in een ander systeem niet kunnende indenken, de bestrijders ervan niet kalm kunnen te woord staan, doch, evenals alle bekrompen «rechtzinnigen», verketteren of minachten wie hen bestrijdt. Welk is het door ons bedoeld systeem Het is hetzelfde, 't welk Oldenbain iveldt telt onder zijn beroemdste en stoutste voor vechters; het systeem volgens hetwelk in Nederland moet beslaan eene nationale staatskerk, die zich vrij wel bewegen mag en tevens recht heeft op den finantieelen steun der rijkskas, doch onder ééne voor waarde: nl. dat zjj «toegankelijk zij voor allen» dat du i niemand wegens persoon lijke overtuiging ervan worde uitgesloten- Dit systeem is in 1618/19 gevallen, maar in 1816 weer op beenen gezet. Edoch ge wijzigd. Immers nadat in 1795 de Gereformeerde Kerk als publieke Kerk gevallen, en het beginsel ingevoerd was, dat kerk en belij denis zaken zijn van geheel privaten aard, is daartegen al spoedig gereageerd. Toen is evenwel niet de Gereformeerde Kerk van voorheen in eere hersteld, maar eene kerkelijke inrichting op aanraden van ?iet Gereformeerden door Koning Willem 1 ia het leven geroepen. Door dezen werd e<M Bestuur het Synode aangesteld buiten de Kerk om, en aan de Kerk eene regeling opgelegd Alleen aan hen, die dit bestuur en die regeling erkenden werden de goederen der Kerk toegekend, tracte Munten uitgekeerd, nieuwe toelagen beloofd. Bat bestuur had echter niet tot taak zich Met leerstellige vraagstukken bezig 13 houden immers bedoelde de Koning allen, van welk geloof ook, te steunen in hun kerkelijke behoeften, mits zij zich dan ook aan dat centraal bestuur onderwierpen. Het is uit dat bestuur, dat zich ont wikkeld heeft de tegenwoordige inrichting, genaamd de Nederlandsch Hervormde Kerk. Ook deze toch steunt feitelijk en rechtens op de bestuursdaad van Willem I, gelijk nog onlangs betoogd is door Mr. D. P. D. Fabius in zijne voortreffe'jjke historisch- juridische studie: het reglement van 1852 een wetenschappelijke arbeid dien o. i. de synodalen moeilijk met stilzwijgen zullen kunnen voorbijgaan. De invoering van dat nieuwe systeem is evenwel niet verkregen, zonder dat en hierin week Koning Willem I van Olden- barneveldt af ook met andere, toen reeds bestaande Kerkformaties rekening werd gehouden. Aan al die kerkformaties, behalve natuur lijk aan de R. Katholieke die reeds een mensch tot hoofd had, werd eveneens eene bestuursregeling opgelegd, en werden belangrijke uitkeeringen uit 's rijks kas toegezegd. De Roomsch Catholieke Kerk was de eenige die deze uitkeeringen ontving, zonder een andere organisatie te behoeven aanvaarden, iets wat zij ook nimmer zoude gedaan hebben, gelijk wel hare houding bewezen heeft toen de Koning beproefde bij kerkelijke benoemingen in onze Oost hare vrijheid eenigermate te beperken. Op deze wijze, zoo meende Koning Willem l, werd aan allen zonder onderscheid gegeven wat hun toekwam, en werd de schatkist op billijke wijze ten bate van alle godsdien stige behoeften gebezigd. Dat systeem heette nu het kerkgfnoot schapstelsel. Schijnbaar waren de Kerken vrije «genootschappen», en allen kregen immers zooongeveer hetzelfde uitde staatskas. Het is intusschen geheel in strjjd met de teiten, dat eenige destijds best lande Kerk werkelijk zou zijn een genootschap of vereenigiug van individuen. Reeds de inrichting van de roomsch-katholieke kerk strijdt daar ten eenenmale mee. Want het eigenaardige van een genootschap is, dat zijn bestuur te handelen en zich te voegen heeft naar den wil der ledenhetgeen natuurlijk in de R. K. Kerk geenszins het geval kan zijn. Maar evenmin past de naam van genoot schap of vereeniging op de Nederlandsch Herv. Kerk. Immers berust het gezaq van haar bestuur op eene bestuursdaad. Er zijn niet geweest een aantal personen, die zich aaneengesloten hebben onder zeker reglement en toen gevraagd hebben aan de Regeering alsgenoots hap te mogen optreden. Neen, er bestonden van oudsher zekere corporaties onder leiding van mannen die, evenals in de R. K. Kerk, beweerden ambts dragers te zijn en dus onafhankelijk, van den wil der leden eene roeping te hebben. Die bestaande corporaties bleven wat zij waren maar, op straffe van al hun rechten en bezittingen te verliezen, werden zjj ge noodzaakt eene regeling uitgaande van de Overheid te erkennen. Dit nu is iets, wat vlak in strijd is met het idee van genootschap, opgevat in den thans gebruikelijken zin. Stel u voor dat b. v. aan Cnristelijk Nationaal van regeeringswege een reglement werd opgelegd I Die door de overheid geregeerde corporaties waren dus niet, en zijn ook nu nog niet wat wij thans noemen genootschappen. Zij hebben er slechts den schijn van.aangeno. men teneinde op die wijze te kunnen trek ken uit de schatkist. Haar oorsprong is met het begrip van vrije vereeniging van individuen in strijd. Toen evenwel na 18.6 al spoedig velen den strik bemerkten waarin zij gevallen waren en hun oude vrijheid niet voor landstractemen- ten enz. wilden prijs geven, ontstond de vraag, hoe met die tegenstrevers te han delen Hen|«af te maken» werd eerst, doch vruchteloos beproefd. Maar men kon hun het recht om als corporatie op te treden een recht dat rinds Constantjjn de Christelijke Kerk bezat betwisten, zoo lang zij weigerden zich als nieuwe vrije vereeniging door de Overheid te doen erken nen. Natuurlijk hadden zulke vereenigingen dan evenmin als elke andere particuliere vereeniging recht op staatssubsidie. Aan die «nieuwe» kerken, geljjk men ze noemde, werd een stelsel opgedrongen dat nimmer door eenige kerk is aanvaard; allerminst door de Nederlandsch Hervormde Kerk. Er werd dus voor dezelfde zaak ktrkformatie tweeërlei recht ingevoerd. De eerste kerken bleven wat zij waren, doch namen eene van de overheid a/komstige regeling aan, daarvoor werden zjj finantiëel ruim beloond. Zij aanvaardden den naam en den vorm eener genootschapsregeling. De kerken daarentegen, die geen Overheidsregeling wilden, ontvingen niets en werden boven dien gedwongen zich ineen haar niet passend keurslijf te steken. Ziedaar het «systeem». En wat is nu gebleken? Dat telkens als men tegen dat systeem, omdat het onrechtvaardig is, in verzet komt een groot deel van Nederland in woede ont steekt. Geenszins alleen de «voorstanders der Hervormde Kerk» die Mr. van Loon meent, dat door ons bedoeld werden. Die zjjn er niet zooveel vraag het maar aan de ontelbare scharen, die zich niets aan die Kerk laten gelegen liggen en er geen cent voor over hebben. En wie heeft vóór 1886 ooit iets bemerkt van de liefde voor liet sy nodaal bestuur als zoodanig De meeste leden der Kerk wisten nauwelijks, dat het bestond, of zoo zij het al wisten dan hadden zij er weinig anders van vernomen dan heiligen strijd. Of iemand Lutheraan werd, of moiern, of ongeloovig desnoods «afge scheiden» of «roomsch», het liet de meu- schen koudieder moet dat maar voor zich zeiven weten, zeide men. Doch «het systeem« moogt ge niet aan vallen Bedenk eens hoevelen eten van dat systeem. Niet alleen zjj die tractementen genieten, maar allen die de kerken ge bruiken en de daartoe bebooreude bezittin gen, welke niet gering zjjn b.v. weeshuizen, armenhuizen en armenfondsen, beurzen, academische toelagen enz. enz. Hoe vele duizenden zjjn daarbij geïnteresseerd. Houd ook in het oog het gevaarljjke van bet tegenovergestelde systeemvan eene geheel vrije kerk, die, van geen mensch, ook van geen overheid athankelijz, overal haar invloed kan bezigen, en zoo lichteljjk «de volksmassaas» beheerscht. Vergeet niet, dat al onze juristen zjjn opgevoed in de leer, dat het systeem juridisch het eenig mogelijke is. Zij kjjken onze geschreven wetten in, en vinden daarin niets meer van vrjje corporaties, geleid door menschen die een ambt van Godswege bekleeden, en dus niet zijn de vertegen woordigers van den wil der meerderheid, geljjk met gewone vereeuigingeu het geval is. Van de geschiedenis, vooral van kerk geschiedenis, weten de meesten hunnei weinig of niets, of putten hun kennis uit «handboeken» onder den invloed van «het systeem» ve. vaardigd, en die zjj dan voor bronnen van kerkrecht schjjnen aan te zien. Is het wonder, dat al deze menschen «gloeiend» worden wegens de hardnekkigheid dier luttele Gereformeerden, die maaraltjjd weer dat oude kerkrecht ophalen; dal recht, waarvan de Roomsch Cathohek m alle stilte de geestelijke voordeelen geniet, terwijl hjj tegelijkertijd de finantiëele voordeelen plukt aan «het systeem» verbonden Och neenl dat is de natuurlijkste zaak ter wereld. En daarom moet Mr. van Loon niet meenen, dat het woord gloeiende syno dalen «eene aantjjging» is. Het is niets dan de aanduiding van een algemeen verschijnsel, dat in de provincie Groningen zeker aller minst zeldzaam is. Reden voor zjjn zoo feilen uitval bestond niet.» It E C 11 TSZA li EIV. Arroidissements-Rechtbank te Middelburg. Dingdag zijn o. a. veroordeeld wegens: beleediginq van een ambtenaarM. H. M., 28 jphotogriaf, Wissekerke, tot f8 b. s. 6 d. h. en bedelarij: J. M. C. d. K., 37 jwinkel bediende, Middelburg, thans in hechtenis, tot 2 maal 12 d. hechtenis en opzending naar eene rijkswerkinrichting voor den tijd van 6 maanden. Allen in c(e kosten. Het O. M. bjj den Hoogen raad te 's Gravenhage concludeerde tot verwerping van het beroep in cassatie van den officier van justitie bjj de reehtbank te Middelburg tegen het ontslag van rechtsvervolging van den heer Quist koopman te Goes, beklaagd van het onbevoegd uitoefenen der geneeskun de als bedrijf. Uitspraak 27 Dec. Van deze zaak gaven wij inderijjd een ietwat scheve voorstelling als zou er uit gemaakt zjjn dat op de wjjze als door dhr. Q- bjj M. te Serooskerke was geschied, voortaan mag opgetreden worden namelijk met het aanteekenen in de Merckens' Huisdokter,welk middel nog te beproeven was voor een door geneesheeren opgegeven zieke. Deze voorstelling is onjuist. Uitgemaakt is slechts, overeenkomstig het pleidooi van den verdediger, mr. C. Lucasse, dat hier geen sprake was geweest van de uitoefening der geneeskunst als bedrijf. Daarom illeen ging het en daarmede vereenigde zich zooals de lezers weten De Middelburgsche rechtbank en thans ook het O. M. bij den Hoogen Raad. lerseke, Het vrjj groote kerkgebouw der Ned. Herv. gemesnie zal worden ver warmd door er vier groote vulkachels te plaatsen. Goes Omtrent den persoon van J B. v. E. die als verdacht medeplichtige van A. R in z-akfl den diefstal bjj de gezusters V., naar Middelburg werd overgebracht, vernemen wij dat hjj door den herbergier te 's Heer Arendskerke is herkend als te zijn de man die in den bewusten vrjjdag avond 6 October met genoemde R. in zijn herberg heeft vertoefddoch toen had hij een baard. Verscheidene dagen heeft hjj dan ook met kaalgeschoren aange zicht hier rondgeloopen, meestal ver gezeld van zijn meisje. Zaterdagavond trok het de aandacht van een conducteur in den trein dat hjj een weinig opzichtelijk een dolk bjj zich droeg. Hg kwam toen, meende men, van Antwerpen In de herberg bij Luijk maakte hjj groote verteringen en trakteerde de bezoekers. Volgens zjjn zeggen was hjj meubelmaker. Dien nacht logeerde hjj aan het politiebureau, wat bij de politie die ook nog een boksbeugel bjj hem vond, vermoedens tegen hem deed rijzen. Vlissingen. De uitslag van de ver. kiezing voor een lid in de Kamer van Koop. handel is dat herstemd moet worden tus- schen de heeren C. J Rekkers met 40 en H. M. Kloppers met 37 van de 92 geldige stemmen. Zierikzee. Gisteren behandelde de gemeenteraad een nieuw voorstel van B. en W. inzake de jaarwedde van den leeraar der Frsmsche taal, den heer Belmonte, in verband met de hem opgedragen lessen in de Engelsche taal. Het voorstel luidde om genoemden heer tot 31 Aug. '94 deze lessen op te dragen op een salaris van f 400; bjj verkrijging der Acte A hem te benoemen op een jaarwedde van f 2000 en een per soonlijke toelage van f300, welke bjj ver krijging van acte B tot 1 500 wordt verhoogd. De heer Boeije stelde echter voor bij verkrjjging van acte A een persoonlijke toelage van f 250 te geven, zonder verdere vernooging. O er dit amendement staakten de stemmen. De heer jhr de Kujjper, oud-commis saris der koningin in Limburg, is gisteren overleden. Te Zevenaar is aangehouden een 16- jaiige knaap die met medeneming van 500 mark ten nadeele van zjjn vader, de ouder lijke woning te Berljjn had verlaten, om nut dat geld naar Brazilië te gaan. Hij is naar Berljjn teruggezonden. De veearts D. Vinkenborg, te Zutfen, bezit een tortelduif, in leven, die hjj als jongeling in 1813 uit het nest haalde. Het beestje is dus 80 jaren oud 1 En de man 1 Te Gorinchem is na afloop der kermis een man die met zijn dochter en een tienjarig zoontje in een koffiehuis voorstellingen gaf, zonder zijn logies betaald te hebben vertrokken, zijn zoontje achter latende. Te Hoogeieen hadden twee vrouwen twist gehad, waarna de zoon der eene de andere vrouw bloedig verwondde, door haar met een pistool door de ruiteu heen in het aangezicht te schieten. Men schrjjft ons uit Sneek Vóór eenige maanden is door de St. Josephs-vereeniging en Patrimonium bij den Raad dezer gemeente een adres ingediend, waarin werd verzocht in de b -stekken van aanbesteding voortaan op te nemen le. een minimum loon. 2e. een maximalen werkdag. 3e. een verbod, dat de aannemer het door hem aangenomen werk wederom bjj gedeelten onder het werkvolk uitbesteedt. 4e._ verzekering der werklieden tegen ongelukken. Op de eerstvolgende Raads vergadering werd, na eenige bespreking, eene commissie benoemd, (bestaande uit drie leden van den Raad) om te onderzoeken of het wenschelijk en uitvoerbaar zou zjjn hetgeen door adressanten werd verlangd en tevens, om aan te geven, hoe de bepalingen, inclusief de strafbepalingen, zouden moeten luiden in de bestekken van aanbesteding. Het uitvoerig en degelijk rapport dier commissie was een der punten van behan deling op de Raadsvergadering van gisteren. Maximum loon(16 ets. per uur; niettegenstaande de gewone verdienst van timmerlieden en metselaars alhier 14 ets. per uur bedraagt; en 12 ets, voor sjouwer lieden die tot nu toe volgens 11 ets. per uur werden uitbetaald) word aangenomen met 14 tegen een stem. Maximum werkdag-. (11 uur) werd aangenomen met 13 tegen 2 stemmen. Verbod van onder-uitbesteding aan het werkvolkaangenomen met 8 tegen 7 st. Verzekering tegen ongelukken: aange nomen met algemeene stemmen. Verder werd nog aangenomen het voorstel der commissie, om voor de ingeschreven werken alleen werklieden te mogen gebruiken die minstens éen jaar in de gemeente Sneek woonachtig zjjn (tenzjj de uitgebreid heid van werk zulks naar het oordeel der directie, niet toelaat). Centrum. Te Tilburg is op last van Gedepu teerde Staten wegens onregelmatigheid bjj de jongst gehouden loting voor de militie, een nieuwe loting van af no. 72 gehouden. Drie personen, die te voren vrijlootten, trok ken nu een dienstplichtig nommer. Doch opmerkelijk is dat J. Glijnsen, voor wien toen zekere D. lootte en no. 19 trok, thans zelf no. 19 heeft getrokken. Dat zelfs beesten zich moeiljjk kunnen losmaken van een band, die door langdu- rigen omgang ontstaat, is te Vlist schitte rend bewezen door een in lieftalligheid an ders niet uitblinkenden bok. Op een vroegen morgen werden van zjjn zijde uit het weiland weggehaald een paar koeien, die over Schoonhoven naar Rotterdam moesten, en de gesikte viervoeter vond zich nu zóo eenzaam en verlaten, dat hjj uitbrak en spoorloos verdween. Óf het beest op den reuk afging of zjjn schrandere blikken op de voetafdrukken van zjjn gevankelijk weg gevoerde vriendinnen sloeg, isonbekend, maar dit is zeker, dat hjj den weg vond naar Schoonhoven. Op de gladde keien echter raakte hjj aan 't dwalen als zwerver werd hjj door de politie opgepakt en drie dagen duurde het voor hij zjjn baas ontmoette en onder vroolijke bokkesprongen weer naar Vlist wandeUe, verheugd misschien dat hij er met drie dagen zitten en zijn baas er met een k'eine geldboete afgekomen was,

Krantenbank Zeeland

De Zeeuw. Christelijk-historisch nieuwsblad voor Zeeland | 1893 | | pagina 1