NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
VERSCHIJNT
G. M. KLEMKERK, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
Bet Paradijs verloren.
Schoolnieuws.
m. ilfl. 20.
Donifetifag 16 iooem6ec.
Ecfifsfc laatijang.
elken MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
Prijs per drie maanden franco p. pf 0,95.
Enkele nummers0,02
UITGAVE VAN
en
van 1 5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent.
Familieberichten van 1 5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
Ongetwijfeld kennen sommige onzer
lezers Milton's schoone schepping «Paradise
los tv.
De vrome Engelsche dichter schetst in
bezielde taal en schoone woorden het
heimwee der ziel, het smachtend zerlangen
dat zich uitstrekt van geslicht tot geslacht,
naar het Paradijs. Naar dat Paradijs dat
al* inbegrip onzer wenschen, rust rn vrede,
voldoening brengt.
En toch, is het niet of het Paradijs zich
al meer en meer verwijdert, als een fata
morgana, als een vluchtig nevelbeeld, dat
zich steeds verwijdert als ge meent daar
nabij te zijn.
Het Paradijs is verloren en blijft verlo
ren, dat is de troostelooze uitdrukking van
aller leven, en het Paradijs gaat steeds
verder verloren, omdat de menschen zich
steeds verder verwijderen van de Paradijs
instellingen.
Wat zuchten en klachten over sociale
nooden, over stoffelijke ellende, bereiken
ons oor, en hoe zelden wordt er aan ge
dacht dat God in het Paradys, der mensch
heid twee instellingen, die zoo naamloos
veel kunnen bijdragen tot opheffing van
sociale nooden, heelt geschonken.
Het huisgezin en de rustdag. Beide zijn
instellingen Gods, uit den Paradijs toestand
afkomstig, en indien de maatschappij althans
iets van het verloren Paradijs herwinnen
wil, zal zij verplicht zijn deze instellingen
in breeder kring in 't van God bestemde
spoor te brengen. Dat spoor is in den loop
der eeuwen, ia hel gedrang der volken, en
door den geest der ongehoorzaamheid meer
en meer verhten geworden. Denkt u, of
liever stelt het u voor, want ze zyn over
vloedig te vinden overal, een huisgezin
waar het huiselijk leven in eere is. Waar
het huis niet de plaats inneemt van een
restauratie of slaapplaats, maar waar het
huis de plaats is waar het huisgezin woont.
De pleats waar leed en vreugde wordt
gedragen of genoten, waar vrienden zeker
zijn van een goede ontvangst, aar ieders
plaats is aangewezen En daarnaast het
huisgezin hetwelk de vader zoo spoedig mogelijk
verlaat, en dat de moeder een last is. En
ge zult dan levens weten waar de ergste
klachten over den toestand der maatschappij
zullen geslaakt worden, en waar de sociale
kwestie voedsel vindt.
Denkt u na zesdaagschen arbeid den dag
van stilte en rust en heiliging op dien
éénen dag daartoe van God gegeven en
afgezonderd, en daartegenover het leven
zonder Rustdag op fabriek of stoomboot of
spoortrein. Dat jaar met dag-en nachtwerk
en drie dragen vrij. Op Paschen, Pinksteren
en Kerstdag.
Dan zal bij eenig nadenken het Sabbats
gebod uit het Paradijs u in een heel
ander licht verschijnen. Dan wordt het
gebod tot rusten niet een plicht maar een
zegen.
Meer nog dan Milton's verloren Para lijs
is ongetwijfeld aan velen onzer Mevr.
Beecher Stowes Negerhut bekend. Welk
ontwikkeld mensch, begaafd met hart en
smaak, kent niet Elisa, de vluchtende
slavin, ol Oom Tom, of Evangelii e de St.
Clare. Tegenover onze huisgezinnen is
het slavengezin in Zuid-Amerika een schrille
tegenstelling En om nu de waarde te
bepalen van eenig geestelijk of maatschappe
lijk goed is vergelijken de beste weg.
Daar is geen huisgezin dien naam waardig,
geen rechten en geen plichten, geen gezag
en geen bar.d. Hier in het huisgezin
vertegenwoordigt vader het gezag en moeder
de dienende liefde. Broeders en zusters
en dienstbaren vormen met vader en moeder
een zedelijk organisme.
In Chili en Peru, in Azië is geen vrouw,
's geen vader, is geen dienende. In Turkije
en j6 vee'wÜve,ij bet hui-gezin af;
leve^'1 s'ec'lle reputatie die liet sociale
bekewT ^'6 'aiK'en ''eelt is u zeker genoeg
Criekenlar.d en Spanje staat
i iele- en ongr-twijh-ld veel hooger
dan in de landen van Zuid-Ameiika, Azië
of Turkije. Maar zooveel weten we wel
dat we globaal genomen ons huiselijk en
lamil eleven niet gaarne zouden uitruilen
voor dat der zuidelijke landen van Europa.
Of wilt ge de vergelijking nog verder
doortrekken, plaatst dan het Fransche
volksleven in huis en aan den haard tegenover
het Duitsche. Ligt niet in het praedicaat
door de publieke opinie aan deze twee
natiën gegeven de gemoedelijke Duitscher
en de wufte Franschman, reed'genoegzaam
uitgedrukt welke de indruk is van het
leven van beide. De teekenstift plaatst den
bewoner van den Rijnoever altijd in zijn
aheimathv met bier en pijp, en den
bewoner der Seineboorden altijd in zijn
café of flaneerend langs de boulevards.
En wilt ge nog nauwer den kring onzer
vergelijking getrokken, plaatst dan den plat
teland-bewoner naast den stedeling in ons
eigen midden. De eerste leeft met en voor
de zijnen Zijn sobere woning is zijn te huis
in den vollen zin des woords, terwijl
de laatste, niet zelden verleid door
allerlei omstandigheden, smaak krijgt in
het bezoeken van eens anders huis, het
moge dan een sociëteit of een kroeg zijn,
en zijn eigen huis onverzorgd laat
Op dezelfde w ijze kunt ge in de genoemde
landen de viering van den Rustdag met
elkander vergelijken, en ge zult tot hetzelfde
resultaat komen.
Onberekenbaar is de schade die aan het
huiselijk en familieleven wordt toegebracht,
door de tallooze gelegenheden tot reizen en
uitspanning die iederen Rustdadoor zoo
velen worden misbruikt.
Onrustwekkend is de beweging van dienst
baren en werklieden, die, ais een troep
trekvogels van de eene kooi naar de andere
vliegen, uitsluitend vragende waar het meeste
te verdienen is, op dat oogenblik, om aizoo
te meer buitensbuis te kunnen uitgeven.
Verschrikkelijk is de critiek op alles w t
ons door God als overheid is gegeven, toe
gepast. Vader, moeder, onderwijzer, predi
kant, burgemeester, rechter, koning. Het
doet er riet toe, aller gebreken worden
luide verkondigd. Partijschap stelt de een
voudigste dingen in het hate:ijksle daglicht
en alzoo is weder iets bijgedragen om het
gezag te nekken.
Betreurenswaardig is de zucht om alle
zorgen en lasten, die met het familie- en
huiselijk leven gepaard gaan, te deporteeren
naar gestichten. Daar is een bergplaats
waar leed en lijden kin geborgen worden
en waar men voor betaalt. Van daar de
zucht om weezeninrichtingen voor duizend
kinderen te sti&hten, om ziekenhuizen te
bouwen waaraan maar één d.ng ontbreekt,
maar dat eene is dan ook het voornaamste
en dat is de band der liefde en der toewijding
die alleen het hui-gezin vermag te scheppen.
Vandaar het plan om opvoedingshuizen
te stichten met kinderdoctoren als directeuren.
O, gruwel veor zooveel ontaarde natuurlijke
liefde! Zal het dan waarlijk een fin de
siècfe-tooneel worden, dat een moeder haar
zuigeling vergeet en plaatst in een opvoedings
huis
Opvoedingshuizen voor kinderen, kost
scholen voor jongelieden, koloniën voor
bedelaars, asyls voor drankzuchtigen, verbete
ringsgestichten voor zondaars en zondaressen,
ziekenhuizen voor lijdenden, centrale gestieh"
ten voor heele en halve weezen. Ziedaar'
zoo komen we lang' een omweg tot de
phalanstères van Fourier en ondermijnen
liet huisgezin, die kostelijke instelling Gods,
die in het Paradijs ingesteld, met lief en
leed onmisbaar is.
Liever zwijg ik over de prostitutie, de
grootste en machtigste vijandin van het
huisgezin. Gelukkig is dat kwaad in onze
kringen nog niet alzoo doorgedrongen, dat
het merkbaren invloed ui'oefënen kan.
Het is mijn doel alleen met het spreken
over dit verloren Paradijs in maatschappe-
lijken zin, binnen den kring der lezers
van de Zeeuw de overtuiging te wekken
of te versterken dat als we Paradijstoestanden
willen zien terwgkeeren, we in de eerste
pDats Paradijsinstellingen hebben te eer
biedigen.
Men klaagt niet zelden -teen en been,
dat de menschen de oude traditiën niet meer
volgen. Vroegere soliditeit is de wereld uit,
eerbied voor het gezag is verloren en zoo
al meer, te veel om te noemen. En dat
komt dan door de Revolutie, of de liberalen
en socialisten zij n er de schuld van.
Best mogelijk 1
Maar zou het niet profijtelijker zijn als
we de hand in eigen boezem staken, en
van u t die groole wereld daar buiten het
oog eens lichtten binnen de erge grenzen
van ons eigen gezin. Dat is voor de tijde
lijke en eeuwige toekomst meer waard dan
alle politieke of sociale vertoogeri.
Daar, in het huisgezin, ligt de as waarom
de maatschappij zich beweegt, dat is voor
het sociale leven ctes Pudels kern.
In ieder huisgezin wa ir eerst en meest
het Koninkrijk Gods gezocht wordt, heeft
men zoo bitter weinig last van de sociale
kwestie.
M.
d. Iv.
Als een proeve van weergaiooze wereld-
wysheid wurlt door den heer Hugenholtz
uit Grundrapid* in de HolLmdsche Maden
een parabel overgebriefd, die in het «par
lement der godsdiensten», tijdens de ten
toonstelling te Chicago gehouden, door een
Hindoepriester was verteld.
De wijze priester dit zij eerst opge
merkt heette Vichar.d Ghandi. Hij
scheen door dit Congres onder den indruk
gekomen te zijn, of misschien stond reeds
te voren bij he a vast dat al deze profeten
en priesters, dat al deze koningen der
weienschap slechts blinde stumperds waren,
die allen naar de waarheid aan het zoeken
warenen voorzeover zij haar gegrepen
hadden, haar althans niet bij het rechte
eind hadden vast gehad.
Onder dien indruk wenschte hij al dezen
«godsdienstleeraars» beterschap met de
volgende parabel.
Er werd eens een olifant ingevoerd in
een land waar men nog nooit van het dier
gehoord had. Zeven blinde mannen gingen
het dier opzoeken om te «voelen» wat voor
dier het was.
Zy voelden, en al naar de liehaamsdeelen
wa iraan zij het dier aangrepen, verschilden,
naar die mate verschilde ook hun antwoord-
op de vraag, welke voorstelling zij van den
olifmt hadden.
De een vond dat hij op een waaier, de
ander dat hij op een boomstam, een derde
dat hij op een doornen stok geleek, en de
indruk der anderen was ook weer anders.
Toen verweet hun de eigenaar van den
olifant hunne eenzijdigheid.
«Broeders» en «zusters» zoo voegde
de Hmdoepiiester aan deze \olgens ds.
Hugenholtz zoo diep innige parabel toe
laten wij hieruit leeren om immer voort te
gaan, gelijk wij zijn begonnen, met ons
toe te leggen op veelzijdig onderzoek
Verschillende bladen hebben deze diep
zinnige parabel en haar schoone moraal
wereldkundig gemaakt. En zoo kwam zij
ook ons ter ooien.
En wat dachten wij daarbij
Zou deze heiden het zoo ver mis hebben
gehad in zijne beschouwing omtrent moderne
chiistenen en hun predikers, dat zij in
spijt van de Wetenschap bij wier zon het
kaarslicht vin Gods Woord in 't niet ver
zonk nog niets tneer zijn dan blinden
en hunne even blin le leidslieden; die van
de waarheid afgeweken, haar nimmer zullen
vinden, nu zij ze zelfs Dij .het hoogst be
reikbare moderne licht, dat van net wereld
gods lienstencongres niet konden vinden?
De zorg der Regeering voor hare onder
danen is van tamelijk verdacht allooi.
Omdat de winter in aantocht is, zijn nu
al weereenige'marechaussées naar het Noorden
gezonden.
Wij hadden gaarne gezien, dat de Regeering
b,v. den heer Bertels van Barneveld n- ar
Friesland gezonden had, toen deze beweerde»
dat hij een middel wist om den hooinood
te lenigen.
Deze uitzending had misschien rijke
viucht gedragen, en brood en werk ge
schonken.
Toen liet de Regeering echter weinig
van zich hooren.
Natuurlijk keuren wij het zenden van
marechaussees niet af.
Maar wij vinden het treurig dat de
Regeering minder voort-.arer,heid toonl, als
het aankomt op lieelen, dan wanneer het
aankomt op slaan. (Getuige.)
Hoe is men er toe gekomen om een
Vrije, een christelijke, een gereformeerde
Universiteit op te rifhten Natuurlijk ook
omdat er behoefte was aan gereformeerde
predikanten. Maar dit is geenszins het eenige.
Heeft men er zich dan in de eerste plaats
voor gespannen om christelijke advocaten,
doctoren en ambtenaren te verkrijgen
Maar een medische faculteit ontbreekt nog;
en wat de advocaten en ambtenaren be
treft, men weet dat slechts enkelen van de
Universiteit zullen kunnen komen.
O k niet om eeri zeker christelijk geleerd
proletariaat te vestigeneenige uit hun
stand gerukte ontevreden mannen in de
maatschappij te zenden.
Neen, aan de Vrije Universiteit moet de
wetenschap om zichzelve beoefend worden.
Het hooger onderwijs moet worden
bevorderd, de wetenschap behooit beoefend
te worden om zich ze'f. God heeft aan
ieder gaven gegeven; met die gaven heeft
i-der in den kring waar hij door den
Heere geplaatst is, te woekeren. En zoo
hebben de mannen, die in den kring der
wetenschappen zijn geplaatst, al hun talenten
in den dienst daarvan te wij len. Opsporen,
het verband der dingen zoeken,steeds dieper
graven in de schatten welke God ons in
zijn Woord en in de historie heeft willen
schenken. Dat is de taak van het hooger
onderwijs, of liever dieper onderwijs, daar
het begrip, hetwelk aan h oger wordt ge
geven, hier niet past. Al de zaken, die ons
dienen tot gemak en tot voordeel, zouden
we niet bezitten, indien geen menschen tóor
ons hadden gewerkt niet om dadelijke vruch
ten te verkrijgen maar uit liefde voor de we
tenschap om zich zelve. Van de beteekenis der
werkzaamheid inden dienst der wetenschap
moet men een dieper inzicht verkrijgen.
Groen is ons ook daarin ten voorbeeld.
Door zijn arbeid in de archieven, heeft hij
een heel anderen kijk op de geschiedenis
gegeven. Zijn «Handboek der geschiedenis»
heeft ontzaglijke waarde voor de rechte
historie-kennis gehad en blijft dat bezitten.
Tal van onjuiste voorstellingen zijn daardoor
verdwenen. Wanneer thans een Groen leefde,
men zou zeggen: wat heeft men nu aan
zoo'n man, die zich opsluit bij die ouie
archieven. Maar uit zijn invloed blijkt, dat
arbeid achter de schermen vruchten afwerpt,
waarvan onze onierwij-ers zeer zeker wel
zullen kunnen geluigep, wanneer over Groen's
leven gesproken wordt.
Dit nu is ook de taak van de Vrije Uni
versiteit. Daar moet gearbeid worden voor
de wetenschap om zich zelve. Daarom kunnen
aan die stichting geen personen gebruikt
worden uil verlangen natr een hoogere
betrekking maar uit gehoorzaamheid aan de
roeping, die God in hen gelegd heeft. Dan
eerst kan veel gedaan worden.
15 Nov. '93.
Benoemd tot commissaris der koningin
in Overijsel de heer P. Lijcklama a Nijeholt,
burgemeester van Rotterdam.
De heer v. Waesberghe Jonssens heeft
zijn benoeming tot lid van gedeputeerde
Staten van Zeeland aangenomen, zoodat
eerlang een nieuwe burgemeester van Hulst
zal moeten benoemd worden.
Door het optreden van den heer lanssens
in het gedeputeerd college telt dit thans 4
liberalen, 1 katholiek en den heer v. Lijnden.
Zoo is dan, dank zij de samenwerking
der beide niet «liberale» partijen, in korten
tijd de tweede bres geschoten. Eerst in de
eerste Kamer, daarna in het gedeputeerd
collegie.
Dit geeft goeden moed voor de toekomst.
Ook in Zeeland is het liberalisme aan
het afnemen.
Het feit dat het in Zeelands Staten, zelfs
in een voltallige vergadering, geen macht
uitoefenen kan, zonder rekening te houden
met een der andere partijen, is er mede
bewijs van.
De antirevolutionaire leden der staten
hebben dank voor hun voltallig optreden
waardoor het mogelijk was dat de heer
Janssens terstond gekozen werd met alle
stemmen der niet-liberalen.
Door den directeur-generaal der Poste
rijen en Telegrafie is bepaald, dat de post
kantoren voor spoedeischende postzaken van
de telegraaf kunnen gebruik maken.
..I JIW.1I LIT I lil IC,.
Kerknieuws.
Ned. Herv. Kerk.
Beroepe.i te Kadzaud dhr. F. Breen, cand.
te Nieuwei-Amstel.
Bedankt voor Amsterdam door dr. J. H.
Gunning JHzn. te Leiden.
Waarde Herkozen als notabelen de
heeren M. Geleedst en A. v. Weele ieder
met 23 van de 25 stemmen.
Geslaagd voor de vrije en orde oefeningen te
Dordrecht E. F. Dieleman onderwyzer te
Nieuwdorp.
Zending.
De Nederl. Zendingsvereeniging heeft een
gevoelig verlies geleden door den plotselingen
dood, op 58-jarigen leeftijd, van den zende
ling Dijkstra, te Cheribon.
IgECHTSZAKEN.
Areo idissements-Rechtbank te Middeï!Mf„
Gisteren, Dinsdag, is o a. verooi'i^jj
wegens
strooperijJ. v. d. W., 60 j., visser,
Scherpenisse, tot f 1 b. s. 1 d. h.
In zake A. M., oud 58 j., zonder bferoep
te Cats, appellant van een vonnis van, het
kantongerecht te Goes, waarbij hij ter
zake van overtreding der drankwet is irer-
veroordeeld tot 2 maal 7 dagen hechte
nis, is, met ontvankelijk verklaring van het
hooger beroep het vonnis des eersten
rechters bevestigd.
Allen in de kosten, de laatste ook in die
van het hooger beroep.
Vrijgesproken C. V., 28 j., hvr. van
A. Varbeidster, Kapellebrug, gemeente
Clinge, beklaagd van mishandeling en J K
25 j., visscher, Krabbendjjke beklaagd van
strooperij.
Het O. M. bij de arr. rechtbank te
Middelburg eischte gisteren 8 maanden ge
vangenisstraf tegen den 19 jarigen kantoor
klerk v. H. die zijn kameraad V. d. S.
moedwillig met een mes twee steken in
het been heeft toegebracht, bij een twist
naar aanleiding van door v. d. S. gepleegde
onbetamelijkheden jegens de kasteleines, bij
wie zij zich bedronken hadden.
Uitspraak 21 November.
Kantongerecht te Goes.
Maandag 13 November 1893 zyn ver
oordeeld wegens: jachtdelictJ. G.,te Ou-
delande tot 2 ml. f5 b. s. 2 ml. 4 d. h.,
verbeurdverklaring vau het niet in beslag
genomen geweer met bevel tot uitlevering
of te betalen f 3 b. s. 3 d. h., A. d. j. te
Oudelande tot 15 b. s. 4 d. h., verbeuid-
ver klaring van het niet in beslag genomen
geweer met bevel tot uitlevering of te
betalen 11.50 s. 2 d. h., L. T., te Heinkens-
zand tot 4 ml. f10 b. s. 4 ml. 4 d. h.
verbeurdverklaring van het niet in beslag
genomen geweer en haas met bevel tot
