NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
1893. lo. t
Sondkifag ©cfo6cc.
Eclifsfe fttfttptiij.
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
VERSCHIJNT
G. M. KLEMKERK, te Goes
F. P. DTItJIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
Van de Patroons vereeniging.
li.
ELKEN MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
Prijs per drie maanden franco p. pf 0,95.
Enkele nummers 0,02°.
UITGAVE VAN
EN
van 1 5 regels 25 centiedere regel meer 5 cent.
Familieberichten van 1 5 regels 50 centiedere regel
meer 10 cent.
Geachte Vriend
De heer Okma zoo einJigde ik mijn
eerste verslag wil niet langer den land
bouwer gestraft zien voor de verbetering
van zijn grond.
Deze spreker houdt van radicale maatre
gelen. Een premie van bjjv. f 100 voor
land dat thans 4 8 per HA. geldt. Een
grootere premie naarmate de landerijen die
verbeterd worden kleiner zijn. Want
zoo toonde hij aan de eigengeërfde
boeren en boertjes doen aan hun kleine
bezittingen meer dan de grooten aan hunne
groote.
De ontginning z(j overgelaten aan kleine
polders, daar is de boer koning over zijn
eigen land. Niet aan groote waterschappen.
Er moet ook een rijks hypotheekbank
zijn, waar goedkoop geld te bekomeD is.
Wij kunnen van particuliere baDken ook
wel leenen, zegt gij? Ja, daar weten wij
alles van. Die strekken maar om jonge
advocaten zonder practijk aan een winstge
vend baantje te helpen. Die heeren gaan
dan buitenslands en deelen dan als loon
voor hunne hulpvaardigheid soms tot 17
procent; waar het hun trouwens om te
doen was. Er schuilen vele woekeraars
onder onze geldmannen.
De rijks hypotheekbank geve gelden
zoowel op gebouwde als op ongebouwde
eigendommen. De rente zij 3 pCt voor
kapitalen boven de f 1500 met 'h, overwaarde.
Geen hooger bedrag worde verleend dan
tot f 30000, juist om ons klein volkje te
helpen. Dezen late men 4 pCt. betalen,
waaronder 1 pCt voor aflossing. Zoo helpt
men landbouwers van onbesproken gedrag
er boven op en krijgt men eene vreedzame
revolutie. De rentestandaard zal belangrijk
dalen. Hel landbouwverslag spreekt van
5 pCt op «buitenlandsche papieren». De
heeren worden dan gedrongen met 3 pCt
voor hun geld tevreden te zijn, en de
macht van het Kapitaal is gebroken.
Spreker zou ook, volgens de lijn der
Schrift, het «welvaren» willen doen beslis=en
bjj de belasting. Het klein grondbezit
geheel vrjjdie een boerenplaats bewoont
een lage grondbelastingen de groote
grondeigenaren een zoo hooge belasting
dat zij op het laatst geen plezier meer hebben
hun grondbezit te vermeerderen.
Is dit socialistisch Ik trek er mij niets
van aan, overtuigd als ik ben dat op die
wijs juist het socialisme bestreden wordt.
De boer is zich al meer op de zuivelbe
reiding gaan toeleggen. Te Kampen is een
modelhoeve voordeboterbereiding geweest.
En het vlot er nergens mee, ondanks de
zuivelleeraars die zelf het vak niet beter
verstaan dan de boerin.
Dezer dagen werd een zuivelleeraar op
een boerderij geroepen daar de boerin op
dat tijdstip geen boter kon maken. Haar
man zei: laat de zuivelleeraar het dan
maar eens komen doenwij hebben er hem
immers voor.
Maar de zuivelleeraar kwam, probeerde,
bedierf 't een en ander, gaf het ten slotte
op en ging heen met den raaddoe het
zelf maar, en als je slaagt, laat mij dan
eens weten hoe je het wel hebt aangelegd.
De boerin weer aan het probeeren. Het
gelukte haar, en toen nu haar man haar
opdroeg den zuivelleeraar te gaan inlichten,
gaf zij ten antwoord«laat de «smarrige»
man loopen, hij heeft mij wel 10 pond boter
gekost
Neen, de achteruitgang der boterindustr ie
is te wijten aan het feit dat men 2e soort
boter levert in Friesche vaten. Allerlei
zoogdierenvet komt onder den naam van
boerenboter aan de markt. Ons land wordt
het land der kunstboter. Uit Holland wordt
al niet half zooveel boter meer ingevoerd
vl U>'1. ^enernarken- En margarine 601000
«■do 'sjaars terwijl Noorwegen slechts enkele
onderden kilo's van die boter 'sjaars uitvoert.
ter goede oplossing der vraagzal de
één®ar'jj °^e boerin bloeien, is er slechts
middel: de margarine moet kleuj
bekennen: hetzij groen of blauw, onder
bepaald verbod ze anders dan onder deze
kleur ter markt te brengen.
Hierop nam de heer Dingemanse het
woord, ter behandeling der punten 7o (Nood
zakelijkheid van) afschaffing van voor den
landbouw drukkende accijnsen en 8o Be
schermende rechten op granen
De landbouw zoo ongeveer begon spre
ker wordt zeer gedruktde regeering
doet weinig voor den landbouw, daarentegen
veel voor handel enz. De havenwerken' van
Vlissingen hebben 23 miljoen gekost. Op
zichzelf een goede zaak, doch de regeering
had het eene moeten doen en het andere
niet nalaten.
Sinds er vrije invoer van huiden is, is
het den slagers onmogelijk de 10 pet. accijns
op het geslacht te betalenwijl huiden en
vet nu niet duur meer zijn. Ontlast ons
beste voedingsmiddel van dezen accijns opdat
de werkman vleesch kunne eten. Het brood
kan dan desnoods wel een cent duurder
wordeD, als dit, gelijk men beweert, het
gevolg moet zijn van invoerrechten op granen.
Maar ook de tollen dienen afgeschaft.
De boer heeft door die tollen te veel onkosten
op zijn graan eer hij het in de stad heeft.
Van Domburg naar Middelburg een afstand,
van drie uren rijden, betaalt hij voor zijn
wagenvracht f 1,20 tolgeld. Hierbij komt
de druk der polderlasten, der vermogensbe
lasting, der personeele belasting vooral in
betrekking tot wagens op veeren.
Boter en eieren zijn namelijk niet anders
te vervoeren dan met wagens op veeren.
Waarom dan die wagens nog, als rijtuigen
van weelde, met f 20 voor een paard belast
De door spr. bedoelde afschaffingen worden
opgewogen door een te heffen invoerrecht
van fl per 100 kilo, een maatregel die te
beproeven ware bij de ervaring met den
vrijen invoer opgedaan, terwijl de lander,
die bij ons vrij invoeren, den invoer onzer
producten bij hen wel degelijk bezwaren.
Ouk het uitgraven van slooten moest
bevorderd worden. Den eigenaren diende
er op gewezen hoe duurzame goede mest
nieuwe slootaarde is. De boer moet zich
telkens overtuigen dat de arbeider het doet.
Het verschaft veel werk en is voordeelig
voor het land. Heeft hij geen geld, dan
geve het rijk hem een tegemoetkoming
bijv. 25 cent per roe, dan de helft bijdrage.
De heer v. Naamen had tot taak de overige
punten te bespreken o. a. (Noodzakelijkheid
van) deskundige adviezen over meststoffen
en zaaigranen enz., een en ander naar de
behoeften van de streek, waar die gebruikt
of verbouwd wordenlOo. Proefvelden voor
gewassen en meststoffen (krachtvoeder)
llo. Nieuwe of onbekende voor den landbouw
nuttige gewassen12o. Kunstmest en
stalmest13o. Verbreiding van kennis over
nuttige gewassen en wijze van kweeking,
winnen Tan zaden enz.
Deze spreker weet in zachte termen den
achteruitgang van den boer aan zijn verzuim
om de bakens te verzetten toen de tijd der
goede prijzen voorbij was. Hij acht het
noodig dat de te geven deskundige adviezen
berusten op de praktijk, gehuwd aan de
(scheikundige) wetenschap. In dit opzicht
stelt hij de proefvelden op hoogen prijs,
hoewel de tegenwoordige inrichting er van
hem niet voldoetwjjl men te veel waarde
toekent aan kunstmest, die men als surrogaat
voor stalmest, als vervangingsmiddel, in
plaats van als noodmiddel aanbeveelt.
Ook moet er een gewenschte verhouding
tusscher, vee en stalmest zijnmen dringe
den boer ook geen zaken op waar hij geen
verstand van heeft. Personen en vereeni-
gingen tot aankoop van kunstmest worden
bij de levering van verschillende mengsels
en phosphaten op allerlei wijs grovelijk
bedot en benadeeld.
Dit geldt ook op het gebied van zaden.
Spreker weet er voorbeelden van dat zaden uit
Nederland naar Engeland verzonden, van daar
weer in ons land geïmporteerd werden en
tegen het dubbel van den prjjs dien zij
anders golden, van da hand gingen.
Practische opleiding zjj voor den boer het
eerstemaar men geve ook betere adviezen.
Dit jaar is weer gebleken hoe aan beide vee'
ontbreekt. De regeering gaf dezen zomer
een advies, dat wel op zichzelf niet zoo
kwaad was, doch te weinig rekende met
verschillende streken waarin het dienen moest
en daardoor niet kon worden opgevolgd.
Ook de adviezen der verschillende landbouw-
maatschappijen hebben daardoor weinig of
geen waarde! Er wordt ook veel te veel
advies gegeven. De landbouwbladen niet
alleen maar ook andere bladen, die beunhazen
op dit gebied, staan er vol van. Zij nemen
klakkeloos van elkaar over, de proefnemingen
komen faliekant uit en verreweg het
grootste gedeelte wordt niet gelezen, door den
boer althans niet en door een leek nog minder.
Laten de landbouwers zich in de verschil
lende streken, met gelijke belangen tot
k eine kringen vereenigen en dan de zaken
practisch bespreken.
De heer Okma brak hierop een lans voor
Kamers van Landbouw. De maatschappijen
van landbouw doen meer kwaad dan goed.
Ontaard van hun oorspronkelijk karakter,
zijn zij vereenigingen voor volksvermakelijk
heden geworden. Het laatste behoeft geen
betoogen van het eerste zal hij bewijs
leveren door te herinneren aan de door
deze maatschappij bevolen en door den koning
bevorderde kruising vun ons vee met Dur-
hamsch ras tot verbeuring der melk. Z. M.
stelde gratis Durhamvee beschikbaar. Welnu,
er is niets van terecht gekomen. Is de melk er
door verbeterd Het zou schapenmelk
geworden zijn.
En toen de kunstboter verscheen, hadden
de maatschappijen van landbouw de regee
ring moeten waarschuwen dat er kapers
op de kust waren. Doch zij deden niets.
Neen, dan liever kamers van landbouw
gesticht, kleine kringen waarin piactische
landbouwers zitting hebben en advies geven
aan de regeering en aan den landbouw
en die de heeren laten redeneeren.
De heer v. Naamen behandelde hierop
het 15e puntOprichting van eene afdee-
ling B. als commissie van advies voor
landbouwbelangen. Hij verdedigde de oprich
ting. Hij wees er op dat wij thans hebben
een landbouwcomité en 15 landbouwmaat-
sehapprjen door de regeering met subsidie
gesteund, doch niet uit den landbouw
voortgekomen. De heer Havelaar had, toen
er van oprichting van het comité sprake
was, de legeering er op gewezen dat het
comité door de landbouwers zeiven behoor
de gekozen te wordendoch men had
dit onnoodig gevonden, ook wijl men tegen
de verkiezingsdrukte opzag. Gevolg is geweest
dat de eigenlijke landbouw in dat comité,
in de tweede kamer b(j zuivere partijstemming
tot stand gekomen, geheel niet vertegen
woordigd is.
Laten de landbouwers daarvoor zeiven een
comité scheppen, een comité dat zich niet
vijandig tegenover het andere plaatst, inte
gendeel met en naast andere vereenigingen
samenwerkt, adviezen geeft en zijn belangen
bij de regeering voordraagt. Boas geve
daartoe den stoot; worde tusschenpersoon,
en verzekere zich daardoor een goeden naam
in den lande.
Breedvoeriger dan ik het in dit korte
bestek heb toegelicht, is dit voorstel door
den heer v. Namen en anderen verdedigd,
door den heer Dingemanse die zulk een
comité uit de afdeelingen wil laten voort
komen, bestreden en eindelijk met groote
meerderheid door de sectie overgenomen
om aan de algemeene vergadering te worden
in overweging gegeven.
En de aigemeene vergadering 's anderen
daags gehouden, vereenigde zich er mede:
zoodat tot oprichting eener dergelijke afdee-
ling B. als commissie voor landbouwbelangen
besloten is.
Eenige landbouwers werden voorloopig als
commissieleden aangewezen.
Onder enkele namen hoorde ik ook die
van de heeren J Oele Hz. te Kapelle en P.
Melis te Serooskerke verluiden.
Laat ik u het vervolg later mogen mede-
deelen. Ik blijf inmiddels
Uw Vriend,
B. V.
Aan onze Rijksuniversiteiten ontbreekt
nog zoo wat van alles.
Leiden mankeert een astro photografische
inrichtingen de hulpmiddelen in het phar-
maceutisch laboratorium zjjn gebrekkig.
Utrecht heeft slechte hulpmiddelen voor
het onderwijs in de verloskunde.
Groningen is gebrekkig ingericht met haar
laboratorium, botanie, licht en lucht, meubi
lair, bibliotheek en nog zooveel andere zaken
die verbetering zouden vereischen als er
geld was.
Zou deze sjofele aanblik ook gevolg kunnen
zijn van het feit dat ons kleine landje het
nog maar altijd met drie en als men
Amsterdam meerekent met vier univer
siteiten doet?
Er is geen land ter wereld dat bij zoo
geringen omvang en draagkracht er zooveel
hoogescholen op na houdt.
Wat is het Kiesrecht
Tegenover de bewering, dat de souverei-
niteit bij het Volk berust en dat krachtens
die souvereiniteit het volk het kiesrecht
moet hebben, herinnert de Nieuwe Pr.
Gron. Crt. aan hetgeen Groen van Prinste-
rer in 1849 oa de invoering der rechtstreek-
sche verkiezingen Grondwetsherziening en
Eensgezindheid, bladzijde 200) schreet
„Ik onderzoek niet wat wellicht deze of
gene bedoeld heeftik vi aag niet wat, zoo
de Vertegenwoordiging en de Natie flauw
hartig toegeven of lijdelijk toezien, misschien
plaats hebben zal. Ik bepaal mjj bij de
opgaaf en richtige waardeering van hetgeen
tot dusver geschied is. Dan beweer ikDe
Staat is tot dusver niet een Republiek met
het schaduwbeeld van een Koning aan het
hoofd. De Souvereiniteit is en blijft opge
dragen aan het Stamhuis dat Nederland
regeert. Wat de verandering betreft welke
de Minister bepaaldelijk vermeldt, de wijzi
ging van het kiesrechtwanneer men met
onbevangenheid haar strekking en beteekenis
nagaat, bestaat zij hierin dat de Vertegen
woordigers van het Volk bij rechtstreeksche
verkiezing' worden benoemd, maar behoudens
de Souvereiniteit des Konings, en ter uit
oefening enkel van die rechten waarvan
de aanwijzing en beperking volgens den
aard eener Constitutioneele Monarchie, in de
Nederlandsche Grondwet opgeteekend zijn."
En dan vervolgd liet blad
Met andere woordenHet volk is niet
souverein, maar de Koning of de Koningin
is souverein.
Het kiesrecht maakt den onderdaan niet
tot souverein in plaats van den Vorstmaar
ook met het kiesrecht bljjif. de burger on
derdaan van den Vorst.
Wat doet het kiesrecht dan
Antwoord: Het geelt den onderdaan de
gelegenheid, om in de hoedanigheid van
onderdaan zijn rechten en verkregen vrij
heden te bepteiten, desr.oods te verdedigen,
bij de dienaren der Kroon, dat is de Minis
ters, en dus bij den Vorst zelf.
En die rechten zijn geen souvereiniteits-
vechten, want die heeft het Volk nietdie
komen alleen den Vorst toemaar rechten
van den onderdaan, op godsdienstig, staat
kundig en maatschappelijk gebied, in den
loop der geschiedenis door het wettig gezag
hem toegekend, in de Grondwet beschreven
en door den Vorst als Souverein, dat is
als tot het voeren van het hoog Gezag ge
roepene, bezworen.
Het kiesrecht roept dus niet de Volks-
souvereiniteit in het leven maar aan de
andere zijde is het ook met de natuur van
het kiesrecht in strijd dat de eene groep
der natie er wel, de andere er niet mee
zou worden bevoorrecht.
Geen privelegie daarom van belastingbe
talende boven met-belastingbetalende onder
danen.
Veel liever huismanskiesrecht als kentee-
ken, dat ge in volstrekt alle rangen en
standen der natie vindt, en dat dan ook
in de natuur der dingen gegrond is.
De bedrijfsbelasting is door de eerste ka
mer aangenomen.
De bejeekenis dezer «hervorming» wordt
het best begrepen als men er op let, dat
zij over een bedrag van ongeveer 15 miljoen
gulden loopt.
Die 15 miljoen werden te voren als volgt
vei kregen
5 miljoen uit het patentA'h miljoen
uit accijnsen op zeep en zout4Vs miljoen
uit de overdracht van goederen (mutatie
rechten) 1 miljoen uit de grondbelasting
op ongebouwde eigendommen,
Die 15 miljoen zullen nu als volgt inko
men: Vz miljoen verhooging jeneveraccijns
13x/2 miljoen inkomstenbelasting; waarven
9 miljoen door het kapitaal4Vs miljoen
door het bedrijf.
Het kapitaal boven de 2 ton wordt met
60 percent verzwaard (progessie): het
bedrijt begint eerst bij te dragen bij een
inkomen van boven f 650. Winsten boven
f8000 gelijkgesteld met rente van 2ton
kapitaal worden booger getroffen dan de
lagere.
Thans wacht nog de vermindering van
het personeel. Op dit punt schijnt de
minister echter wel wat veel beloold te
hebben. Hij heeft althans in de tweede
kamer gezegd dat hij nog altijd tevergeefs
zoekende is naar een acquivalent bij afschaffing
of verlaging dat wil zeggenals hij 41/?
miljoen minder aan personeel ontvangen
wil, waar moet die 41/? miljoen dan van
daan komen
Want bezuinigen schijnt niet mogelijk te
zijn 1
Er zullen onder onze lezers slechts weinige
lijders aan zwaarlijvigheid voorkomen.
"Voor die weinigen dan verwijzen wij naar
de jongste aflevering van Het Uomoeopathisch
Maandblad waarom werd het nog geen
weekbladwaarin als degelijk middel
tegen te groote vetvorming wordt aanbe
volen het sap van de bessen van Pytolacca
decandra. Dr. Hale in Chicago had opge
merkt dat vogels die van deze bessen aten,
mager werden en toch gezond bleven. Bij
homoeopatische behandeling er mee zag hij
genezingen bij vetzuchiige personen terwijl
dr. Griffith een allopaath bij allopa-
thische behandeling eveneens goede resultaten
zag doch niet kou verhinderen dat de eetlust
verminderde. Zeker een gevolg der te
groote dosis. Ook geneest het chronische
rheumatiek, vooral die der armen en schouders.
Het Hom. Maandblad vestigt er echter
de aandacht op dat het dusver in den
handel gebrachte phytolacca-tinctuar uit de
wortels dier plant is bereid en om die
reden de vetverminderende eigenschappen
der bessen mist.
4 October '93.
RAiddelburg, Een levende kiesveree-
niging is de liberale kiesvereeniging Ge
meentebelang. Zij vergaderde r» tandagavond.
Het volgende nieuws deelen de bladen
hieromtrent mede.
Ie. De belangrijke mededeeling van den
voorzitter dat de jongste raadsverkiezing
geleerd heelt dat «te Middelburg de liberale
partij den toon aangeeft en dat zonder de
hulp en de toestemming der liberalen geen
lid eener andere partij in den raad zitting
nemeD kan
2e. Vaststelling der verdiensten van den
heer v. Wagtendonk die de vereenigiiig
van den dood gered heeft
3e, Een wijziging in het reglementeen
beslissing kon niet genomen worden,
went er waren geen leden genoeg; men
kon er echter wel over praten en deed
dit met gesloten deuren.
4e. Aanroering van het punt verhooging
der gemeen'e-opcenten op het personeel
van 50 tot 95%; en van het punt naasting
droogdok. Men vond echter beter deze punten
niet te hooi en te gras ter tafel te brengen;
en voorts te zwijgen en naar buis te gaan!
5e. Maar - de eigenlijke vergadering
heeft Dinsdag plaats, ter bespreking van
een der onder 4e genoemde gemeentebelan
gen. Voor bespreking van het andere punt
is 'tdan te laat,
