NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
1898. lo. 147.
iDotidktfaij 14 $epfem6et.
tautfe laafpatig.
VERSCHIJNT
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
De Winterscholen.
Buitenlandsch Overzicht.
elken MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
Prijs per drie maanden franco p. p0,95.
Enkele nummers0,025.
UITGAVE VAN
G. M. KLEMKERK, te Goes
en
van 1 5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent.
Familieberichten van 1 5 regels 50 centiedere regel
meer 10 cent.
Er is in de twee of drie l»atste jaren
heel wat beweging gekomen op het gebied
van het landbuuw-onderwijs. Men is gaan
inzien, dat stilstand en achteruitgang op
landbouwgebied niet alleen hun oorzaak
hebben in internationale toestanden, waar
van gedrukte g» aanprijzen, enz. het gevolg
zijn, maar ook gedeeletijk daarin, dat onze
landbouwers niet genoeg met hun tijd zijn
meegegaan, dat zij niet genoeg op de hoogte
zijn v.an datgene, wat de wetenschap,
meestal aan de hand der practijk, geleerd
en ontdekt heeft. De Regeering, voorgelieht
door bekwame mannen, met liefde voor de
landbouwende bevolking bezield, begon in
te zien, dat het haar taak en plicht was,
die bevolking de behulpzame hand te reiken
bjj het leeren van veel nuttigs en onbekeuds,
vooral, toen er uit landbouwkringen zekeren
dwang op haar werd uitgeoefend. Land
bouw leeraren werden aangesteld om in
voordrachten en adviezen en door middel
van proefvelden de weetgierigen en vooruit-
strevenden voor te lichten, maar uit den
aard der zaak is dit niet geschikt voor de
volwassenen, waarvan er velen niet genoeg
ontwikkeld zjjn, om nu eigenlijk alles te
begrepen, wat zjj hooren en zien verklaren.
En we nemen hun dat niet kwalijk, want
het is zoo gemakkelijk niet, zaken te be-
grijpeu, waarbjj o. a. scheikundige werkingen
een gewichtige rol spelen. De landbouw
lezingen worden in vele gedeelten van ons
vaderland niet zoo druk bezocht als het
geval zou zijn, indien de hoorders wat meer
geleerd, op wetenschappelijk gebied wat
beter onderlegd waren.
Wetenschappelijk landbouwonderwijs
wordt nu wel sedert jaren verstrekt aan de
Rjjkslandbouwschool te Wageningen, maar
dit is slechts voor weinigen bereikbaar,
omdat het te duur is. Op tal van plaatsen
worden door hoofden van scholen met en
ïonder acte laudbouwkundel.o., des winters
avondcursu-sen gegeven, die veel nut kunnen
stichten, maar waarop het onderwijs uit den
aard der zaak al heel laag bij den grond
moet blijven. De Regeering (en hierdoor
verstaan we hier onzen jjverigen inspecteur
van het Middelb. Onderw., belast met het
toezicht op de Landbouwscholen), heeft
terecht ingezien, dat er nog een vorm van
landbouwonderwijs is, welke tusschen het
zeer wetenschappelijk onderwijs te Wage
ningen en het zeer laag bij den grond
blijvende landbouwonderwijs van de winter-
cursussen ten platten lande staat.
Dit onderwijs zal verstrekt worden aan
winterscholen, waarvan er, bij wijze van
proef, éen gevestigd zal zjjn te Groningen
en éen te Goes.
Het onderwijs wordt gegeven door den
Rjjkslandbou wieeraar van de provincie, waar
de school gevestigd is, door een hoofdon
derwijzer met acte landbouwkunde, die
getoond heeft, hart voor de studie der
landbouwkunde te hebben en zich in en
bq de practijk bewogen heeft, door den
directeur van een proefstation en door een
veearts.
Hieronder laten we het leerplan en den
rooster van lesuren voor een dier scholen
volgen. Vooraf deelen we echter nog mede
dat bfl het onderwijs gebruik zal gemaakt
worden van platen, natuur- en scheikundige
instrumenten, geraamten, opgezette dieren,
anatomische en plantaardige praeparaten,
werktuigen en geree schappen voor melk-
onderzoek en zuivelbereiding, zaden en
gewassen in natura, enz.
Het onderwijs zal dus zoovee! mogelijk
aansohouweljjk zijn en de leerlingen zullen
in hun bedrijf met de onontbeerlijke
instrumenten leeren omgaan.
Het reglement en leerplan voor de "Winter
scholen luidt in hoofdzaak als volgt:
Het doel, met de landoouw-winterscholen
beoogd, is, aankomende landbouwers in de
gelegenheid te stellen, op min kostbare wijze
de noodige theoretische kennis van het
landbouwbedrijf op te doen.
Door den Minister van Binnenl. Zaken
Wordt op voordracht van Gedep. Staten 'nn
het gewest, waarin de Winterschool geves
tigd is, een commissie van 5 leden benoemd,
welke met het toezicht is belast. Deze
commissie bezoekt tenminste tweema il'sjaars,
in haar geheel of door een Commissie uit haar
midden, de school. Zij verschaft den be
trokken Inspecteur van het Middelbaar
Onderwijs alle inlichtingen, die hij verlangt
en doet aan den Minister de voor«tellen,
die zij in het belang van het onderwijs
noodig acht. Z(j dnet jaarlijks vóór den
15 April aan den Min. een beredeneerd
verslag toekomen omtrent den toestand
van de Winterschool en zendt daarvan af
schriften aan Gedeputeerde Staten en den
betrokken inspecteur.
Aan het hoofd van de Winterschool staat
de Rijks-Landbouwleeraar van het gewest
aan de Winterschool verbonden er, ten
deele wordt gebruik gemaakt van de ter
plaatse aanwezige onderwijskrachten.
De cursus duurt twee winter-halfjaren
van af 1 Oct. tot en met 31 Maart. Tot
den cursus van het tweede jaar worden
alleen de leerlingen toegelaten die met
vrucht gebruik hebben gemaakt van het
onderwijs in het eerste jaar.
Aan het eind van het tweede jaar wordt
een examen afgenomen ter verkrijging van
een diploma.
Het onderwijs draagt in hoofdzaak den
stempel van vak-onderwijs en zal daarbij
rekening worden gehouden niet de behoeften
der provincie, waarin de school is gevestigd.
Door excursies (wandeltochten), worden
de leerlingen in de gelegenheid gesteld,
hun blik te verruimen.
In overleg met ouders en voogden, wordt
door den directeur bepaald, waar de leer
lingen op de voor hen meest doeltreffende
wijze de zomermaanden zullen doorbrengen.
Zij worden daar zoo mogelijk door den
directeur bezocht en staan met hem in
briefwisseling. Van hun bevindingen gedurende
dien tijd houden zij aanteekening en bij
terugkomst op school dienen zjj een uit
voerig verslag in.
Vacantie heeft alleen plaats vanKers'mis
tot Nieuwjaar.
Om tot de lessen te worden toegelaten,
moeten de leerlingen tenminste 15 jaren
oud zijn en door een toelatings-examen
toonen, dat zij in staat zullen zijn, het
onderwijs met vrucht te volgen. Eenige ken»
nis van de praktijk van den landbouw wordt
vereischt.
Het schoolgeld bedraagt f20 per winter
en voor kost en inwoning moeten de ouders
of voogden zelf zorgen, waarbij zij voorgelicht
worden door den directeur.
De leerlingen, die gehoorzaamheid ver
schuldigd z(jn aan directeur en leeraren,
kunnen in geval van wangedrag tijdelijk
of voor goed door den directeur in overleg met
de commissie van toezicht verwijderd woiden.
Hiervan wordt mededeeling gedaan aan den
betrekken inspecteur.
Het huishoudelijk reglement zal aan de
goedkeuring van den Min. van Binn Zaken
worden onderworpen.
Het onderwijs omvat
Ontstaan en samenstelling van den bouw.
grond. Zijn verandering door den planten
groei, scheikundige en natuurkundige eigen
schappen. Bodem en klimaat van Nederland
Structuur van den bouwgrond. Voordeelige
en nadeelige invloeden. Werktuigen voor
grondbewerking. Bevloeien, polderbemaling,
enz. (Ie kl. 2 uur per week, 2e kl. idem.)
Zaaien, verplegen en oogsten van de cal-
tuurgewassen in het algemeen. Bijzondere
behandeling gedurende de teelt van de meest
voorkomende landbouwgewassen. Verschil
lende wijzen van bewaring. Bestrijding van
enkele plantenziekten en onkruiden. Ver
schillende eischen, door de planten aan de
bemesting gesteld. Werktuigen, lekl. 3 en
2e kl. 2 uur.)
Veevoeding, samenstelling van veevoeder,
voedingsierhouding, voederrantsoenen (iedere
kl. 1 uur.
Inrichting van het bedrijf. Landbouw-
stelsels. Vruchtwisseling. Bedrijf zonder vee.
(2e kl. 2 uur.)
Behandeling "an scheikundige stoffen,
haar verbindingen, vooral die, welke van
belang voor den landbouw zijn, Algemeene
natuurwetten (le kl. 3 uur, 2e kl. 2 uu>\)
Beoordeelingsleer en rassenkennis van
paard, rund, schaap, en varken. Fokkerij.
\le kl. 3 uur, 2e kl, 2 uur.)
Verpleging en doelmatige behandeling van
de huisdieren. Hoefbeslag, verloskunde, koop
vernietigende gebreken (iedere kl. 1 uur.)
Samenstelling, behandeling en gebruik der
verschillende meststoffen. Hulpmestsloffen.
Groene bemesting (2e kl. 3 uur
Samenstelling, afscheiding en eigenschap
pen der melk. Melkonderzoek en inrichting
van een melkregister. Boterbereiding en
kansmakerij (iedere kl. 2 uur.)
Verder wordt les gegeven in gewone plant
en dierkunde, in Nederlandsche taal en
rekenen.
Onze lezers zullen zien, dat er veel gegeven
wordt, maar toch niets, wat onontbeerlijk
voor een boer mag worden geacht.
't Heeft lang genoeg geduurd, vóór men
begon in te zien, dat een boer een bedrijf
uitoefent, waarbij meer kennis noodig is,
dan alleen van de vakken lezen, schrijven,
en rekenen. Als de boeren dit nu zelf ook
maar inzien en door het naar de Winter-
school zenden van hun zonen bewijzen, dat
zij op prijs stellen wat door de Regeering
voor hen wordt gedaan.
De Winterscholen kuQnen, als zij met
succes werken, veel, zeer veel bijdragen tot
opheffing van den lan ibouw uit zijn treurigen
toestand; de leerlingen zullen later trouwe
bezoekers van landbouwvoordrachten zijn en
zjj kunnen in hun omgeving het voorbeeld
geven op velerlei gebied. Zij kunnen bewijzen
dat veel van die «nieuwe dingen» nog
zoo kwaad niet zijn, al zeggen de groot
vaders en vaders van anderen dit nog zoo
dikwijls.
Dat velen zich voor deelneming aan het
onderwijs op de winterscholen aanmelden
(De Ve'dpost.)
Wij ontvingen het le proefnommer van
«De Nederlander, dagelijks ver.-chjjnend
nieuwsblad» te Rotterdam.
Het blad staat op den bodem van «ons
Program», en is geboren uit den klimmenden
socialen nood van onzen tijd, «waardoor
voornamelijk de lagere standen der maat
schappij in een kommervollen toestand
geraakt zjjn.» Het acht «dat de diepste
oorsprong der sociale en politieke ellende
en van den achteruitgang onzer natie is
het verlaten van den levenden God» en
«roept alle belijders van den Christus in
den lande op om met hem te strijden tegen
den geest des tijds, geheel overtuigd dat
een terugkeeren van ons Nederlandsche
volk tot den hoogen God alleen verbetering
kan brengen.»
Op staatkundig terrein belijdt het blad
de eeuwige beginselen van Gods Woord;
erkent dat alle machten aan den Schepper
vaa hemel en aarde onderworpen zijn en
dat alzoo geen aardsche kroon dan bij de
gratie Gods gedragen kan wordenacht
noodzakelijk dat het organisch verband omes
volks weder in eere gesteld wordestrjjdt
voor verbreeding van volksinvloed en vee klaart
zich tegen uitbreiding van staatszorg.»
Tegen het socialisme en diens geestelijke
stamouders kie>t dit nieuweaniirevoiutionaire
dagblad derhalve beslist partij. Het zil
zien w|j wel in de lijn, getrokken
door den leider onzer part|j, o. a. laatst bij de
opening van dejongste deputatenvergadering
en van het sociaal congres met eere
plaats nemen in de r|j harer oudere, schoon
kleinere zusteren.
Worde het de redactie gegeven lange
jaren te strijden voor de eere Gods en de
verbreiding der christelijke historische be
ginselen en besch|jne haar b|j dien moeilijken
arbeid het volle licht des Heiligen Geestes!
Leerplicht. In een hoofdartikel van de
Nieuwe \eendammer Courant leest men
de hieronder volgen ie vr^'krasse afkeuring
van leerplicht, die te opmei keiijker is, omdat
ze voorkomt in een liberaal blad en dan
nog wel een blad uit liet Noorden, waar
men meestal juist van de tegenovergestelde
zienswijze is.
«Maar welk bezwaar bestaat er tegen
leerplicht
Ons hoofdzakelijk bezwaar is gelegen
in den dwang, die daardoor aan de ouders
wordt aangedaan. Slechts bemiddelden en
ontwikkelden, voor vie een wet op den
leerplicht on noodig is, kunneu hunne kin
deren le huis onderwijzen of doen onder,
wijzen, maar voor de overigen is de leer
plicht een fraaie naam voor schooldwang.
Wie hier voorstanders van zijn, mogen
niet roemen op de vrijheid der vaderen,
neen, ze moeten het laken, dat de krach
tige mannen, die zooveel groots hebben
tot stand gebracht, geen leerplicht hebben
ingevoerd.
Wjj zijn afkeerig van allen dwang. De
militiedwvng is ons een gruwel, en den
schooldwang achten wij in strijd met de
individueele vrijheid, met het recht der
ouders, om zich onbelemmerd met de lei
ding ran hunne kinderen te belasten.
Wanneer wij zien, hoeio onderscheidene
gemeenten van ons vaderland coramissiën
werkzaam z|jn ter bevordering van getrouw
schoolbezoek en wel met de gunstige uit
komsten, zooals nog onlangs bleek uit het
verslag van de werkzaamheid van zoodanige
commissie te Goes, dan moeten wij erkennen
dat door gepaste middelen de invoe.-ing van
den schooldwang overbodig kan gemaakt
worden. Tot nu toe heeft de regeering
verzuimd, zoodanige middelen aan te wenden.
Als zij er slechts een paar millioen voor
beschikbaar stelde, kon het ontwerp tot
invoering van den leerplicht op het depar
tement b'.ijven rusten.
Is dat ontwerp gestreng, dan wordt het
verworpen, is het zacht en gematigd,
dan zal er het schoolverzuim weinig door
verbeteren.
Het eenige, wat men er door zal ver
krijgen, is een dwang te meer in het
hooggeroemde vrije Nederland. A. W. P.
Plaatsgebrek noopt ons slechts aan te
stippen
lo. dat den steenkolenhandel een zware
crisis dreigt nu ook op het vasteland de
werkstakingen in de steenkolenmijnen zullen
volgen. In die van België en Frankiijkzal
het werk gestaakt worden, zoo niet 25
percent loonsverhooging wordt toegestaan.
Met groote meerderheid werd daartoe reeds
besloten in het bekken van de Boiinage;
2o. dat de gespannen verhouding tusschen
het Russisch-Fransche bondgenootschap en
het drievoudtg verbond Duitschland-Oos-
tenrijk-Italië, dankzij het tactisch optreden
van den keizer van Oostenrijk, een weinig
verbeterd is.
Op een gastmaal te Boros Sebes in
Hongarije aan welk maal ook de Russische
zaakgelastigde aanzat, heeft toch de Keizer
zeer hartelijke woorden gesproken en de
gezondheid gedronken van «zijn lieven vriend
Keizer Alexander van Rusland». .Mogedeze
poging tot toenadering te Petersburg een
goed onthaal vinden; en een begin van
waarborg zijn voor den vrede van Europa;
3o. dat ernstige verwikkelingen dreigen
in Zuid Alrika waar de bewoners van
Matabeleland, een krijgshaftige Zoeloe-stam
onder deszelfs vorst Lobengula, tegen de
Engelschen in opstand zjjn gekomen. Reeds
gaf De Standaard in haar overzicht van
Maandag een belangrijke beschouwing ten
beste in betrekking tot het groote gevaar
dat in dit vijandelijk optreden tegen de
blanke buren gelegen is. De Engelsche
Zuid Alrika Compagnie die veel hinder
had van de strooptochten der Impi's,
heeft den strjjd min of meer uitgelokt, wel
wetende dat hij te avond of morgen toch
komen moest en noodzakelijk is met het
oog op haar invloed en veiligheid. Ook voor
de Transvaiers is de toestand hachelijk. Zij
loopen als liet ware met den strop om den
hals; alleen een strikte onzijdigheid kan hen
redden; en zij hebben zich daartoe dan ook
reeds vroeger bij de Swaziland-conventie
verbonden.
13 September '93.
Aan het verslag der visscherijen is het
volgende ontleend:
Op publiek terrein werd de oester-visscherij
niet uitgeoefend wel zijn er plaatsen waar
men per tij een 80 of 90 stuks zou kunnen
visschen, doch deze plaatsen liggen binnen
500 M. uit den wal, alwaar het visschen
verboden is en sinds overtredingen van dit
verbod zwaar worden geslratt, wagen de
visschers er zich niet meer aan.
In de Wester Schelde wordt in 't geheel
niet meer op oesters gevischt; alleen de put
nabij Terneuzen, die het vorige jaar werd
gesloopt, werd nu weder gedeeltelijk hersteld
en er zullen, naar men zegt we r oesters
in gebracht werden.
Als proefneming werden ongeveer 3000
pannen op kavel 12 van perceel IV, Zuid-
Holland, gelegd, waarop gemiddeld 15 broedjes
per pan werden bemachtigd, hetgeen \oor
1892 lang niet ongunstig is te noemen. Men
beweerde dat het broed van Fransche oestera
was en aangezien inde oomiidellijke nabij
heid der pannen eenige millioeneu Franscne
oesters uitgezaaid lagen, verkrijgt die bewe
ring groote waarschijnlijkheid
Dit jaar zijn belangiijke hoeveelheden
buitenlandsche oesters op de Zuid-Hollandsche
banken gezaaid en deze schijnen, mits vroeg
tijdig vóór de vorst opgeruimd en de prijzen
der Zeeuwsche oesters hoog, voldoende voordeel
voor de pachters op te leveren.
Op verschillende kantoren werden inge
klaard 851 vaten, 3732 manden vreemde
oesters, terwijl nog een Nederlandsche tjalk
met Fransche oesters van Nieuwpoort, die
niet was ingeklaard, aankwam. De totale
invoer van vreemde oesters bedroeg 300.000
K.G. en bestond uit 7lk millioen stuks Fran
sche en 300.000 stuks Portugeesche, die
allen werden uitgezaaid op de Kavels van
perceel IV der Zuid Hollandsche banken.
De Fransche oesters waren goed van visch
en die, in het diep gezaaid, zijn uitstekend
gegroeiddaarentegen waren de op minder
diepe plaatsen gezaaide slecht gegroeid. De
Portugeesche oesters waren in hun soort
wel beter als dezen laatsten, doch hadden
niet zoo'n schot gemaakt als de op hooger
terrein gezaaide Fransche. Ook was de sterfte
onder de Portugeesche belangrijks grooter
dan onder de Franschebedroeg net verlies
onder eerstgenoemde ongeveer 50 pCtonder
de Fransche was dit slechts 25 A 30 pCt.
De prijzen, voor de Fransche oesters ont
vangen, wareD van f35 tot f45 per 1000.
Enkele duizenden Fransche oesters, die niet
vóór den winter afgeleverd werden bleken in
het voorjaar doodgevroren te zijn. De aan
slag op de pannen, uitgebracht op de ver
pachte perceelen der Ooster-Schelde, was
over het algemeen, hoewel niet best, toch
veel beter dan het vorige jaar, terwijl de
aanslag op de schelpen die het vorige jaar
slecht was, dit jaar uitstekend mag genoemd
worden. Waren de pannen vroeger te Water
geweest, dan zouden zij waarschijnlijk groo-
ten aanshg gehad hebben.
De St. Cf. bevat de statuten van de
naamlooze vennootschap tot exploitatie van
den Kienittenpolder te Aardenburg.
De zetel der vennootschap is gevestigd
te Aai den burg.
Het doel der vennootschap is het exploi-
teeren van gronden in den Kievittenpolder,
gemeente Cadzand, zoowel door het onder
eigen beheer in cultuur brengen, als door
het verhuren of uitgeven in erfpacht of in
opstal van bouwterrein.
Het kapitaal bedraagt f51.000, verJeeld
in 51 aandeelen van f 1000, splitsbaar in
halve aandeelen van f500.
In het kapitaal nemes deel de heeren
J. C. M. Blankert te Middelburg, mr. E.
Fokker, lid van de Eerste kamer der
Staten-generaal te Middelburg en mr. P.
C. J. Hennequin, lid van de Tweede kamer
der Staten generaal te Aardenburg, ieder
voor een derde.
