NIEUWSBLAD VOOR ZEELAND. CHRISTELIJK- HISTORISCH 1893. Ho. 132. Dontfccifag 10 Btigusfas. laatgaug. botterdam VERSCHIJNT G. M. KLEMKERK, te Goes F. P. D'HUIJ, te Middelburg. PRIJS DER ADVERTENTIËN De grens tusschen overheid en volk. ELEGRAAF." 7# Buitenlandsch Overzicht. OTDIENST urg en Zierikzee. kzee Spoorweg Goes, nsche tijd.) istus. Van Zierikzee: 'smorg. 'smid Woens. 9 7,50 4— Dond. 10 6,30 4, Vrijd. 11 7,50 4,— Zat, 12 12,4,— Zond. 13 6,6,—- Maan. 14 7,50 4,— Dinsd. 15 7,50 4,— Woens.16 7,50 4,— Dond. 17 6,30 4,- Vrijd. Zat. Zat. Zond. Maan. 18 7,50 19 7,50 1911,30 206,— 21 7,50 Dinsd. 22 7,50 3,30 OTDIENST egen plaatsen, istus. Van Rotterdam: Woen. 9's midd. 1,30 Dom). 10 1,30 Vrijd. 11 12.— Zater. 12 Zond. 13 Maan. 14 Dinsd. 15 Woen.16 Dond. 17 Vrijd. 18 Zater. 19 Zond. 20 Maan. 21 Dinsd. 22 V elken MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND. Prijs per drie maanden franco p. p0,95. Enkele nummers0,025. UITGAVE VAN en van 1 5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent. Familieberichten van 1 5 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent. OTDIENST ELB.-ROTTERDAM. stadsklokken.) tstus. aderd Zondags, van 3. 9.van Rotterdam istus, van Antwerpen Dond. 10's midd. 5, Zater. 12 7,— Dinsd 15 9,— Dond. 17 8,— Maan. 21 1.— Dinsd. 22 2,— Dond. 24 4, Zater. 26 6,— Dinsd.29 8,— Dond. 31 8,— XSIBHST. MIDDELBURG, lm. 4.50, 6,—,8,- 2,30, 1.15, 2,- 2,45 >5, 6,55, 7,45, 8,30 Vlissingen(Zeilmarkt): 15, 11,45, 12,35,1,20 5,5, 6,-, 7,-, 7,50 11,-. IN-OP ZOOM-THOLEN. n naar Tholen, 5,30, )5f, 5.30, 7.40-j-, Bergen-op-Zoom 6.10, 50J-, 6.15, 8 30+. i-op-Zoom n. Halsteren en naar Tholen 15 min. ;ijd. 1 is SDIENST HE VEER—GOES, jndering van Dinsdag, 1.5+ en 5.uur; A 8.21+2,54+, (Slot Dinsdags vertrek Veer Goes (Slot Oostende geen dienst. jd. 4,1 4,8 4.21 4,30 4,38 1,44 4,49 4,59 6,6 5,19 5,29 5,38 5,47 8.22 9,1 10.15 t9,15 f9,52 gekomen enlooen 5,29 5,50 6 t 6,20 6,45 6,34 7,7 8,22 9,1 10,15 f9,15 f9,52 6,9 6,16 6,2n 6,3, M 6+2 6,o, 7,7' 7,+ 7+6 9,4j 10+9 1.^7 i°.i; 11.2a ,36 ,28 ,3 ,17 ,34 ,50 1,55 6.21 L2i .,50 3,15 7,20 3,57 8,10 4,14 8,27 4,30 8,45 0,00 0,0) 0,00 0,0 0,0 0,00 Wat er van komt, wanneer men de grens uitwiseht tusschen overheid en volk, tusschen staat en maatschappij, heeft Dr. Kayper schoon geschilderd in zijn ten vorigen jare gehouden rectorale rede De verflauwing der grenzen, waaruit we beloofden later nog wel eens een greep te zullen doen. We laten deze passage hier in haar geheel volgen. Er was sprake van de mannen die zich de Staatsmacht niet als een vaststaand begrip denken, maar als iets veranderlijks, waarbij nu eens de macht van deze, dan van gene partij bovendrijft. En nu gaat de redenaar aldus voort: Napoleon vervangen door de Bourbons, Bourbon voor Orleans bezweken, om zelf weder voor den derden Napoleon te wijken, aldus wordt de reeks van hen, die zien beurtelings van het gezag inden Staat, omdat ze tijdelijk de sterkeren zijn, meester maken. Alzooin den Staat heerscht wie feitelijk de macht in han den krjjgt, en in dien sterkere, die recht en wet stelt, viert weldra het recht van den ster kere, nu niet alleen de facto ^feitelijk), maar cok theoretisch zijn bedenkelijken triomf. Hier mee nu valt vanzelf de grens weg, die de Overheid als van God verordende macht en het Volk als de door God onder die macht ge plaatste maatschappij, vaneen scheidt. Beide immers gaan op in den éénen algenoegzamen Staat. Die Staat schuift zeil in de plaats van God. De Staat wordt de hoogste macht, en tegelijk de bron waaruit het recht vloeit. Er is niet meer een Overheidsmacht om der zonde wille, maar een Staat als het hoogste ideaal van menschelijke samenleving. Een Staat voor wiens apotheose een ieder de knie te buigen, bjj wiens gratie een ieder te leven, aan wiens woord zich een iegelyk te onder werpen heelt. En na aldus de grens tusschen Overheid en Volk, de grens tusschen de Over heid en Hem, wiens dienaresse zij is, en zoo ook de grens tusschen het recht als Goddelijke ordinantie en het recht als magistraat dooi de Overheid opgelegd) gebod vernietigd te hebben, blijft er niets dan de éene alvoorziende Staat over, waarin alle menschelijke energie haar ideale ontplooiing zoekt. En hierin nu schuilt een dubbel, zeer ernstig gevaar. Want al heeft men de grens tusschen de Macht die heerscht en het Volk dat te gehoorzamen heeft, ook nog zoo welsprekend weggeredeneerd, die tweeheid bestaat toch. Een tweeheid, waaruit met noodzakelijkheid een tweeërlei streven voort komt. Eenerzijds het streven van den Staat, om zijn heerschappij over het volk steeds verder uit te breidenen anderzijds van het volk om zich zelf van dien Staat meester te maken. Zoo komt aan den éénen kant het absolutisme (de volstrekte opper macht van den Staatj weer om den hoek gluren, en grijnst anderzijds de anarchie (regeeringloosheid) u tegen. Zoo vraagt men nu reeds of het constitutioneele Staatsrecht zijn tijd niet heeft gehad en of het parle mentaire stelsel zich zelf niet overleefde, om straks op de puinhoopen van onze burgervrijheid de heerschappij van Schleier- machers Virtuosen te vestigen, dat wil zeggen van wie geleerd is of geniaal. Een da capo van onze aloude Regenten-miserie, nu in het wetenschappelijk gewaad. Maar natuurlijk daar kant het volk zich tegen aan. De grenzen zijn immers vernietigd; waarom dan nog wal hoog is geëerd en wat laag staat onmondig gehouden? Is niet rijk en arm een tegenstelling, die, waar alle grenzen vailen, op stuitende wijze uw onvolprezen harmooie verstoort? Waarom zal ik nog langer gehoorzamen, als het gezag geen steunpunt meer in de consciëntie, het recht geen grond slag meer in de eeuwige beginselen vindt? ^en ?taat komt immers de macht op, welnu wij :.jjn het volk; wij, de millioenen, maken den Staat uitaan ons dan de macht, de macht ook om het recht te herscheppen, en dat recht zullen we u in zulk een vorm decreteeren, dat aan allen lust onzer zinnen worde voldaan. En wat nu zult ge, o machtigen der aarde, wat, o lofzingers op de Staatsapotheose, tegen dezen rauwen kreet van het Nihilisme overstellen De consciëntie? Maar gij hebt ze ontwricht. De zedeljjke begrippen Maar ge hebt ze vlottend gemaakt. Den schrik van het oordeel? Maar ge lacht er zeiven om. De majesteit der wet Maar ge hebt ze ontheiligd. Den invloed der Kerk Maar ge hebt dien vernietigd. Neen, niets, niets blijft u ten slotte over, danuwmacAf. Op actueele, feitelijke macht staat geheel uw gebouw opgetrokken. En nu, met uw macht kunt ge nog lang teger.worstelen, want uw legers zijn thans sterker dan ooit, en schrik kelijk is de vernieling die ze kunnen aan richten. Maar wee u, als ten slotte in die legers zelf het gif binnensluipt, de kanker doorvreet. Dan is het uit. Dan werpt het door uzelf gewapende volk, eer de zon over dien dag der wrake is ondergegaan, met éer. slag heel uw betooverende macht ter neder, en hoonend zal het u, na u verpletterd te hebben, nog toeroepen: Er zijn immers geen grenzen meerHet is al Evolutie geworden. Wat anders was het, wat wij ook tot stand brachten dan een moment, dit niet uit kon blijven,in uw pantheïstisch p roces Max Muller heeft eens de Nirvana van den Yoghui geteekend in het beeld van eene lamp die wierd uitgeblazen. Welnu, naar zulk een sociaal Nirvana zie ik, zoo niets de verzwakking der grenzen stuit, ook de volkeren van Europa zich heenbewegen. Als in uw lichaam de grens tusschen ader weefsel en het vleesch uwer spieren verstoord werd, volgt met een ananke (noodwendig heid) die door niets is at te wenden, de ontbinding van het lijk. De amendementen op de kieswet, thans bij de tweede kamer in behandeling, be ginnen te komen. De heerer. Vermeulen, Harte, Haffmans, Mutsaars en Tiavaglino, behoorende tot de roomse he fractie-Bahlmann, hebben voorge steld een stem meet toe te kennen aan die kiesgerechtigden welke lo. aangeslagen zijn naar hoogere huur waarde dan het dubbele van die welke aanspraak geeft op kwijtschelding of ver mindering van belasting of op f 2U in de grondbelasting 2o, met goed gevolg eindexamen aflegden aan een Nederlandsche-, rijks- of gemeente lijke universiteit, de polytechnische school, de K. M. A.het K. M. I. te Willemsoord eenige door den staat erkende inrichting van godsdienstleeraren, de landbouwschool: de inrichtingen tot opleiding van Oost-Indische ambtenaren te Leiden en te Delftof wel een diploma hebben van doctor honoris causa aan een rijks- of gemeente-universiteit, leeraaar bij het middelbaar onderwijs, hoofd onderwijzer, apotheker, veearts, candidaat- nutaris; surnumerair bij het kadaster, registratie, belastingen, telegrafie of leerling consul 3o. meer dan vier jaar onafgebroken lid zijn geweest van een der beide kamers der Staten Generaal, prov. staten, gemeenteraad, kamer van koophandel, burgerl. armbestuur, gemeentelijke ot provinciale commissie van toezicht op het onderwijs, op openbare ge stichten van een rijkscommissie voor weten schap en kunstbestuurslid eener koninklijk goedgekeurde vereeniging, zich wijdende aan armenzorg, onderwijs of voorkoming van armoede. Die aan één dezer vereischten voldoet, brengt twee stemmen uit; die aan twee er van voldoet, heeft drie stemmen en die aan alle drie voldoet, kan vier stemmen in de bus doen. De heer Vermeulen en vier anderen stel len ook nog voorde uitoefening van het kiesrecht verplichtend te stellen. Daargelaten wettige verhindering, door het stembureau uit te maken, wordt kiesverzuim door den ambtenaar van het openbaar ministerie bij de rechtbank, na mededeeling van het stem bureau, vervolgd met straffen, bij eerste verzuim tot een boete van f2bij tweede verzuim tot een boete van f 10bij derde verzuim binnen den tijd van een jaar tot hechtenis van hoogstens drie dagen. Blanco stemmen blijft echter toegestaan in den vorm van terugzending of bezorging van den oproepingsbrief. De heer Van Kerkwijk stelt voor om den leeftijd tot uitvoering van kiesbevoegdheid te stellen op 28 jaar ditis gegrond op de over weging, dat men op den leeftjjd van 23 jaar in den regel niet genoeg met den toe stand der maatschappij bekend is om te kunnen beoordeelen, wat in het belang der samenleving behoort gedaan ot gelaten te worden. Op jeugdigen leeftijd stapt men te licht over bezwaren heen, volgt men te licht vaardig volksleiders. Aan deze bezwaren wordt eenigszins te gemoet gekomen door den leef tij 4 hooger te stellen dan 23 jaar. De heer Levy heeft voorgesteld lo. den leeftijd voor het kiezerschap te bepalen op 25 jaar: 2o. het bezit van dit kenteeken aanwezig te achten bij hem, die voorkomt op de krachtens wettelijk voorschrift aangelegde en bijgehouden bevolkingsregisters en gedu rende de laatst verloopen drie burgerlijke jaren van een instelling hetzij van weldadig heid, hetzij tot voorkoming van armoede, ot wel van een gemeentèhcstuur onderstand niet heeft genoten 3o. behoudens tegenbewijs, gedurende diie achtereenvolgende jaren, het bezit van dit kenteeken niet aanwezig te achten bij hen, die schuldig zijn verklaard aan een dei- overtredingen, bedoeld bij de artt. 432 en 433 Wetboek van Strafrecht; 4o. Straffen te stellen tegen het zich wederrechtelijk doen plaatsen op de kiezers lijst of wel tegen het onbevoegd uitoefenen van stemrecht. De radicalen, die tegen elke bepaling van het kiesrecht zijn, moeten natuurlijk van het voorstel Kerkwijk niets hebben. Het Dagblad van Nederland steekt er als volgt den draak mee: Om iemand als Yan Kerkwijk te kunnen kiezen, zal men 5 jaar ouder moeten zijn, dan iemand die thans meerderjarig wordt volgens de wet. Men mag op drie en twintigjarigen leeftijd man en vader, voogd over minderjarigen, ad vocaat, procureur, dokter, docent, onderwij zer, predikant, officier, men mag desnoods knapper en verstandiger dan de heer Van Kerkwijk zelf wezen alleen v. Kerkwijk te kiezen tot kamerlid mag men niet. Wat heboen die 23—28jarige Zeeuwen, in het bijzonder de Zierikzeeënaars, toch voor stukjes uitgehaald, dat v. Kerkwijk zulk een slechten dunk van hen en hun broederen in den lande heeft gekregen, zoodat hij zegt: ik wil wel hier op het Binnenhof terugkomen maar dan niet medegekozen door die 23 tot 28 jarigen want geschiedde dit, dan zou ik moeten twijfelen aan mijn eigen geschiktheid om de natie te vertegenwoordigen. Dat is een pessimisme, waarvoor wij zoo'n opge ruimde ziel als den Zierikzeeschen politicus niet vatbaar hadden geacht. Wö hebben van de Zeeuwsche jonge man nen nooit zooveel kwaads gehoord, 't Is waar, ze hebben „Roosje" eens in zee gedragen, maar dit was in de dagen van Bellamy, en na dien tijd is nooit een hunner in zijn snaakschheid weer zoo ver gegaan. En waar schijnlijk telden die jongelui niet eens 23 jaar. Doch al ware dat zoo geweest, om nu alle jonge mannen tusschen de 23 en 28 jaar onwaardig te verklaren v. Kerkwijk tot hun vertegenwoordiger te kiezen die straf is dunkt ons te zwaar Wat heeft den heer v. Kerkwijk zoo zwart gallig gemaakt De man zelt is op zijn ouden dag nog zoo jolig, zoo levendig, zoo'n grappen maker en flapuit 1 Wie kent hem niet als de kamerondeugd, die maar al te moeilijk zijn handen kan thuishouden als hij den staart van een pruikje)voor zich „liet bengelen, den oolijkert die altoos, in de Kamer, de kat zoo graag in den donker knijpt 1 Hebben wij niet eens gehoord van een wedstrijd in guitigheid door eenige leden van dat college onzer Hoog- EdelGestr. gehouden, waarbij v. Kerkwijk als jurylid dienst deed Misschien was dat bericht niet juist - maar er bleek toch uit welk een reputatie van deskundigen, in jok- kernij hij zich had verworven, En daar zet hjj zelf nu een pruikje op met een staart waarlijk die van Van Alphen, was er niets bij. Nu zijn wij het met deze radicale be. strijding niet eens. Het kan toch niet ont kend worden dat velen jongelui op 23 jarigen leeftijd de bezadigdheid, zelfstandigheid en belangstelling ontbreken, om wat het bestuur of de vertegenwoordiging betreft, eene keuze te doen. In den regel komt ook hier het verstand met de jaren, en ligt er in de aanleiding tot de voorstellen Levy en v. Kerkwijk veel, waars. Gevaar bestaat alleen dat de een te veel, de ander te weinig beperktin beide gevallen geschiedt onrecht jegens hen die den gevor derden ernst en belangstelling in de publieke zaak wel bezitten. Bovendien is men eenmaal tot zoo groote uitbreiding gekomen als nu wordt verlangd, dan dient ook zoo weinig mogelijk beknibbeld te worden. Die enkele duizenden verspreide stemmen van jongernenschen beneden de 28 of 25 jaar zullen wel niet van zoo grooten invloed zijn op den gang van 's lands zaken, om hunne uitsluiting er mede te rechtvaardigen. De voorstellen der roomsche leden beoogen invoering van het cumulatieve stelsel, het stelsel van een-twee drie-(vier.) Ook wordt verplichte stemming voorgesteld. Wat het 1, 2, 3, 4 - stelsel aangaat; dit zal wel niet in den voorgestelden vorm worden goedgekeurd. Immers een stem meer voor de rijkeren, die in den regel twee stemmen meer zullen hebben, dewijl zij verschillende examens gepasseerd hebben, of rangen bekleeden, of zitting hebben in cornmissiën enz. is een onbillijkheid tegenover hen, die zonder examen wel zoo schrander zijn in de be- onrdeeling der zaken van het algemeen belang, als de vele gediplomeerden die de voorstellers willen voortrekken. Ook lieeft het geen zin den fat, den lediglooper, het onnutte lid der maatschappij dat per geluk wat grooter huis kan bewonen, te bevoorrechten boven den ijverigen minder met geld bedeelden arbeider, die minstens evenveel belang heeft als hij bij een goede volksvertegenwoordiging. Waar nog bjj komt dat de eisch tot be woning van een belastingplichtig huis, den kiezer bljjft overleveren aan den willekeur der schatters. Het zal ons verblijden als de huurwaade-aanslagwordtafgeschaft. Het is nu eenmaal moeielijk uit te maken of de be lastbare huurwaarde eener woning 5 cent meer of 5 ceDt minder moet zijn. Hier gelden geen algemeene regelen en het zou dus in vele gevallen afhangen van het goedvinden dir taxateurs of mijn buurman die een raam meer in zijn woning heelt dan ik, een stem meer dan ik zal uitbrengen. Wat den stemdwang aangaat, dien de heer Vermeulen gaarne ingevoerd zag, voor sommige onverbeterlijke spijbelaars onder de kiezers zou hij wel gewenscht zijn. Doch het gros der kiezers heeft dien dwang niet noodig zij laten zich nog door zedeljjke middelen bewegen, en waar hun belang het vordert zullen zij, ook zonder den prikkel der wet, zich een gang naar de stembus gaarne ge troosten. Neen, wil men eens iets voorstellen dat in het belang is van den goeden gang der ver kiezing, laat men dan voorstellen dat de regeering een vaste som op de begrooting brengt ter bestrijding van de verkiezingskosten. Het zal voor het meerendeel der leiders van de Kamer- en Statenverkiezingen wel totaal onmogelijk zijn, als wij in elk district bij iedere 3 kiezers er 5 bij zullen krijgen, voortaan zonder kapitaal behoorlijk alle kiezers voor te lichten en op te wekken. In dit opzicht is staatshulp gewenscht. een soort staats-weerstandskas ten dienste van alle partijen naar gelang van het werk door elk hunner verricht. Dergelijke staatshulp maakt stemdwang want dat is het eigenlijk voor immer overbodig. Er zijn heel wat pennen in beweging gebracht, er is heel wat inkt vermorst, er zijn vele hartstochten opgewekt naar aanleiding van het feit dat bij de restauratie van het hervormde kerkgebouw, vroeger de H. Wal- burgkerk, te Zutfen het Mariabeeld in een ledige nis aan den ingang is aangebracht. Thans heeft de synode der ned. herv. kerk er zich mede bemoeid en het voorstel van ds. Fijnvandraat aangenomen, waarbij zij haar «diep leedwezen» er over betuigt, er tegen «protesteert als kwetsend voor het Protestantsch bewustzijn» en het vertrouwen uitspreekt dat «de protestantsche g»est der gemeente op den duur sterk genoeg zal blijken te zijn om geen Mariabeeld boven den ingang eener protestantsche kerk te dulden». Welk een eerbied voor den protestantschen geest er uit dit zwakke protest spreekt de lezer verschoone ons er van, om dit aan te toonen. Maar de synode heeft nog meer gedaan. De synode nam ook, op voorstel van dr. Bronsveld, een beslissing op het advies van jhr. Rochussen en 16 andere ouderlingen te 's Gravenhage, tegen het optreden van ds. W. Bax als verkondiger der «sociaal democratische dwaalbegrippen». De synode, uit modernen, groningers en orthodoxen saamgesteld, en die ook de linkerzoom de socialen onder de modernen moet te vriend houden, nam in overeenstemming met hare samenstelling, eene beide partijen bevredigende beslissing. Het betreurde den vorm van jhr. Rochussens adres en keurde het optreden van ds. Bax af. Welk een houding 1 Als haddeü de 17 Haagsche ouderlingen door een min of meer krasse uitdrukking in hun adres te onderschrijven een even groote zonde gepleegd als de moderne predikant die zijn ambt gebruikt om de opheffing van het privaat bezit voor te bereiden, zoo staat het daar: Jhr. Rochussen, gij hebt een berisping verdiend. Ds. Bax, uw gedrag spijt ons maar een beetje. En alsof het niets was, de heiligheid van het beginsel van den persoonleken eigendom aan te randen, glijdt de synode over deze zaak heen. En dat doet zij, die kort geleden van de edelste leden der kerk be honderden uitwierp, om een vrijwat lichter vergrijp gesteld het ware er een dan dat van dezen herder en leeraar in de nederduitsch gereformeerde kerk van Zaandam. Maar goed, beide partijen zijn bevredigd. Het zal echter de vraag zijn of het Mariabeeld en ds. Bax nu uit de hervormde kerk zullen verwijderd wordentenzij zjj vrijwillig ophouden de mannen van protes tantschen geest te ergeren, Tot dit laatste zal wel geen kans bestaan. Zij, wien het aangaat, zullen den leden van de Synode eenvoudig toeroepenBroeders, aan archi tectuur hebt gij nooit gedaan, en van aesthetica hebt gij weinig kennissym boliek en kerkelijke bouwkunde zijn u vreemd, het sociale vraagstuk hebt gij niet bestudeerd, van muguitzijgerij bij uwe bekende kemeldoorzwelgingen houdt gij niet, dus is 't het beste dat wij deze zaak blauw blauw laten. Bovendien wat zou dit synodaal protest ook bij het luidste klinken, kunnen baten, zoolang de hedendaags protestant sche geest inderdaad toch, óf tot Rome voert, ot zich den geest der ontkenning eu het ruwste ongeloof, dat zoo menigen sociaal democraat kenmerkt, tot bondgenoot kiest. Het Fransch-Siameesche geschil Is spoediger dan gedacht was opgelost. De regeering van Siam ontruimt met spoed het aan Frankrijk afgestane gebied aan den linker oever van den Mekong; tprwijl de haven Chantuboun in gijzeling, dat wil zeggen ter bezetting als waarborg voor de oprechte gevoelens van den overwonnene, werd af gestaan. Frankrijk heeft echter met deze gemak kelijke overwinning een nieuwe misdaad op zijn geweten. Doch wat geven de groote mogendheden daar om, als de kleintjes kunnen worden

Krantenbank Zeeland

De Zeeuw. Christelijk-historisch nieuwsblad voor Zeeland | 1893 | | pagina 1