NIEUWSBLAD VOOR ZEELAND. 1893. Ho. 130. 3afet(£ac| 5 Hups fits. Seoemfe laatpng. CHRISTELIJK- sr HISTORISCH N-VLAKE. otterdam I dienst ienst. VERSCHIJNT F. P. D'HUIJ, te Middelburg. PRIJS DER ADVERTENTIËN Schetsen over Middelburg. Herstemmingen enz. Schoolnieuws. OTDIENST jrg en Zierikzee. Lzee Spoorweg Goes. ische tijd.) stus. Van Zierikzee 'smorg. 'smid. Dond. Vrijd. Vrijd. Zat. Zond. Maan. Dinsd. 3 6,30 4 7,50 411,30 5 7,50 6 6,- 7 7,50 8 7,50 4- 6,- IWoens. 9 7,50 4. iDond. 10 6,30 4, Viijd. 11 7,50 4,— |Zat. 12 12,— 4,— bond. 13 6,6, jMaan. 14 7,50 4, Dinsd. 15 7,50 4, |Woens.l6 7,50 4, ITDIENST gen plaatsen. ttus. Van Rotterdam: Pond. 3'smidd.l2, /rijd. 4 fater. 5 2,— laan. 7 1,30 linsd. 8 1,30 Voen. 9 1,30 oni. 10 1,30 'rijd. 11 12. ater. 12 12, ond. 13 12, [aan. 14 1,30 insd. 15 1,30 Voen.16 12, ITDIENST .B.-ROTTERDAM. stadsklokken.) us. erd Zondags, van van Rotterdam Imin. na kloktijd.) I GELIJKS. pO, 8.50, nam. 12.50 dellijk na aankomst pden trein van vm. 5.14 u. 111.55 en 8.5 u. ellijk na aankomst P, nm. 3 25 en 6.15 ■OP ZOOM-THOLEN. naar Tholen, 5,30, 5.30, 7.40f. brgen-op-Zoom 6.10, 6.15, 8 30f. -Zoom n. Halsteren naar Tholen 15 min. IENST E VEER—GOES, lering van Dinsdag, .5-j- en 5.uur; 8.21f,2,54f, (Slot insdags vertrek Veer bes (Slot Oostende ien dienït. «dienst. (DDELBURG. 4,50, 6,,8,— SO, 1.15, 2,— 2,45 6,55, 7,45, 8,30 ssingen(Zeilmarkt>: 11,45, 12,35,1,20 5,5, 6,-, 7,-, 7,50 ,60 |5,29i 6,60 ,21 ,30 ,38 M ,49 1,59 ,6 19 29 38 ,47 22 1 13 15 52 komen oo j en 6,81 6,- 6,20 6,45 9,1 10,15 f9,15 f9,52 6,9 6,16 6,29 6.37 6,45 6,52 6,57 7,7 7,15 7,28 7.38 7,47 7,56 9,44 10.19 1.27 10. :o 11.28 1,55 1,28 3,15 3,57 4,14 4,30 6,21 5,50 7,20 8,10 8,27 8,45 0,00 0,00 0,00 0,0 0,0 0,00 elken MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND. Prijs per drie maanden franco p. p0,95. Enkele nummers0,02 5. UITGAVE VAN G. M. KLEMKERK, te Goes EN van 1 5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent. Familieberichten van 1 5 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cenf. Christelijk Onderwijs. Een weegschaal is toch len aardig ding. Gij legt in de eene schaal iets en nu hangt het geheel scheef. Maar leg ïu in de andere schaal genoeg gewicht, al ishet ook geheel iets anders, dan is het evenwicht hersteld en alles weer in orde. Sommige ouders schijnen e denken, dat het ten aanzien van hel Christeljjk onderwijs evenzoo gaat. Een Christelijke School heiben zij wel nietmaar toch een Kerlgebouw. Zij hebben wel geen Chrlstelqk Onderwijs; maar gaan toch naar het gezelsmap. 01 ook, zij zenden hun kinderen maar niet naar de Christelijke School, maar tienen ze dan een keer meer mede naar de Kert. Zoo komt immers alles in 't gelijk 01 zij op ander gebied óók zoo oordeelen zouden Zij zenden om den dokter, wanneer zij ziek zijn. Deze komt niet', maar zendt den burgemeester, dan is er toch iemand. Zij ontbieden vleeich bij den slager en nu komt inderdaad de bakker brood brengen. Zij vragen een muziekonderwijzer en nu komt er k een teekenmeester. Z.uden zij nu ook tevreden wezen Kunnen zij dan in ernst meenen, dat een keer meer ter Kerk gaan de Christelijke School vervangen kan bij hun kinderen? Z. K. 4 Augustus '93. Het Maandblad tegen de Vervalschin- gen beleeft thans zjjn tienden jaargang. De le aflevering met bijblad gewjjd aan hygiére en industrie, bevatInternationale maatre gelen tegen de vervalsching van levensmid delen Onderzoekingen van levensmiddelen en handelsartikelen gedaan aan hetËureau voor chemisch en microscopisch onderzoek Spuistraat 146 Amsterdam Directeuren Dr. P. F- van Hamel Roos en A. Harmens Wzn. (Melksoorten Controle onderzoekin gen. Malaga-wjjn. - Limonade Mine. raalwater. Meel. Vogelvoeder. Gist. Zeep. Geëmailleerde pannen.) Maatre gelen tegen botervervalsching. Vervalschte cognac. vervalschte boter, Over zooge naamde (brood-olie» en de in den handel voorkomende vervalschingen van reuzel en olie. Kunstwijn. Loodhoudende thee. Kunst-liinonade. Hygiëne en Industrie. (Ventilatie. Voorzorgsmaatregelen bij groote hitte. Hygiëne en berglucht. Ve rgiltige voorwerpen ven gutta-percha. On- zu ver duinwater. Het bewaren van eieren. Petroleum in vasten loestanu. Feuilleton. FEUILLETON. MIDDELBURG SCHE PREDIKANTEN XIII. Den 12den Juni 1611 was de hoofdkerk ïd Middelburg stampvol en eene feestelijke stemming vervulde de schare, die gekomen was om eene intrede te hoaren. De intreerede was van niemand minder dan van den man, wiens naam in gansch Nederland op aller lippen zweefde, van Franciscus Gomarus. Geboren te Brugge, 30 Jan. 1563, uit Franciscus Gomarus en Johanna Moermans, Hervormde echtelieden, moest hij in 1578 met zjjne ouders vluchten naar de Paltz, waar hij werd toevertrouwd aan de leiding van een der Straatsburgsche predikanten, met de bestemming om tot herder en leeraar der gemeente te worden opgeleid. Voorts arbeidden aan zjjne vorming de Heidelberg- sche professoren, zoowel ten hunnent als in huane ballingschap te Neustadt, en de hoog- leeraren van de hoogescholen te Oxford en Cambridge. In 1587 werd zijne begeerte vervuld er. werd hij predikant te Frankfort aan den Main, doch ondanks zijn ijver moest hij het in 1593 aanzien, dal de gemeente aldaar teniet ging. Dientengevolge ambteloos geworden, werd hij reeds in het volgende jaar naar Leidens academie geroepen. Zoo zeer was zijn roem doorgedrongen tot in het buitenland toe. Tot in 1602 ging alles naar wensch. (De bacillen der bankbiljetten Levensduur van den Amerikaan. Het waarnemen van kleureu door muziek. De tuberculosse in Japan. Natuurlijke zeep. De in deinaag verdwaaldekikvorsch.) Vraaghord (Aluminium kookpannen Cacao. Onschadelijke haarkleurmiddelen. Poreuze koolkannen.) Men schrijft ons uit Vlissingen De herstemmingen zijn weer afgeloopen. Te Vlissingen brachten de antirevolutio nairen het tot 270 stemmen, De candidaat der liberalen werd nu nog gekozen met 318 stemmen. Die overwinning is echter duur gekocht. Met fluisterende tong werd de leugen verspreid dat de heer Kloppers niet in het belang van Vlissingen kon handelen, daar hij als spion diende voor Antwerpen. 's Middags voor de verkiezing werd die leugen in een pamflet rondgestrooid en met de laatste postbestelling 's avonds bevestigd in een circulaire, der zich nog altijd noemende liberale kiesvereeniging. Toch gelukte het de antirevolutionaire kiesvereeniging nog, die leugen op de kaak te stellen in eene circulaire, waaraan wij een en ander ontleenen: Kiezers Onder de talrijke middelen, die thans door de vrijzinnige kiesvereeniging «Algemeen Belang» worden aangewend, om den heer H. M. Kloppers, candidaat voor het lid maatschap van onzen gemeenteraad, bij de herstemming op Dinsdag a s. zoo mogelijk de nederlaag le doen lijden, is er een, dat bij velen en ook bij ons rechtmatige ergen is heeft verwekt. Zij heeft namelijk het verzinsel rondge strooid dat de beer Kloppers, in zijne kwaliteit van vertegenwoordiger van eene Antwerpsche firma al het mogeljjke doet, om dm Antwerpschen handel, (natuurlijk ten koste van den Vlissingschen I) te bevoorJeelen. Allerminst hadden wjj verwacht, dat de heer Jos. van Raalte zijne handleekening onder eene dergelijke beschuldiging zou durven plaatsen. De heer Jos. van Raalte, weet, beter dan iemand anders, dat het onzen candidaat ten laste gelegde niets dan leugen is. De heer Jos. van Raalte weet, dat de Maatschappij «de Schelde», aan wiur hootd hij thans slaat, door haar buitensporig hoog opgevoerd tarief, alle werkzaamheden in den strengen winter van 1890 op 1891 bepaald onmogelijk heeft gemaakt. Voor het lossen eener lading stukgoederen uit het Er.geLche stoomschip «Shieldrake» van Maar toen kreeg men de poppen aan het dansen. Immer», Gomarus' verdienstelijke ambtgenoot Junius was gestorven en Armi- nius werd als diens opvolger benoemd. Op dezen Arminius, destijds predikant te Am sterdam, rustte de blaam, dat hij onrecht zinnig was in de leer. Evenwel, die blaam werd van hem afgeworpen tengevolge van een «mondgesprek» op last van de Am- sterdamsche overheid tusschen hem en Gomarus gevoerd, ten huize van Janus Dousa, een der curatoren van de Leidsche hoogeschool, te 'sGravenhage wonende. Het duurde echter niet lang, of de vlam van het twistvuur tuschen beide hoogleer aren sloeg hevig uit. Het verschil liep over velerlei. Wat de staat in de kerk le zeggen had, maar vooral wat er aan was van het feit en het leerstuk der predestinatie of uitverkiezing, was het voornaamste punt waarover men strijd voerde. Wilt gij een staaltje van dit strijd voeren Een kleine drie maanden vóór zijn dood, 25 Juli 1609, hield Arminius een openlijk twistgesprek over de roeping der menschen tot de zaligheid. Daarbjj beweerde bjj niet te durven vaststellen, op welke wijs de Heilige Geest tot de wedergeboorte en be keering bracht, maar wel te kunnen zeggen, op wat wijs het niet plaats vond, namelijk niet door eene onweerstaanbare kracht. Daar mee nam hij dus positie tegen de ware Ge reformeerden, die en zulks terecht spreken van eene wnweders'andelijke uit het schip in de loodsen werd, volgens verzekering van den heer Kloppers, door de Maatschappij «de Schelde» aanvankelijk nist minder dan het bagatel van 1.50 (zegge: een gulden vijftig cent) per 1000 kilogr. gevorderd, welke prijsopgaaf later tot op f 0.90 (negentig cent) werd terug gebracht. Welk resultaat had het eischen dezer hooge prijzen tengevolge Geen ander, dan dat de firma John. P. Best Co. moest besluiten, het stoomschip «Shieldrake» naar Terneuzen te zenden om daar te lossen. Geduiendeden winter van 1879 op 1880 toen de havenwerken nog niet aan de Maatschappij «de Schelde» in exploitatie waren gegeven en dus de lossing met vrije werklieden kon geschieden, liet de firma John P. Best Co., drie Liverpoolbooten te Vlissingen lossen, namelijk S.S. «Fla mingo», S.S. «Rallus» en S.S. «Kestrel», terwijl in 1891 de Maatschappij «de Schelde» de eerste Liverpoolboot de beste naar Ter neuzen heendreef. De heer Jos. van Raalte weet óók, dat het buitensporig tarief zijner Maatschappij, eerst verlaagd en in de «Lloyd Aaversois» gepubliceerd werd, toen de winter ten einde liep en lossen on noodig bleek. Dat het door ons aangehaalde voorbeeld sl chts één uit veler, is, zal, volgens verklaring van den heer Kloppers, d>">or alle scheepsmakelaars te Vlissingen volmondig worden erkend Toen het Engelsche driemastschip «Con stance» te Vlissingen binnenliep tot het laden van rails, vroeg de Kon. Maatschappij «de Schelde» voor het verrichten van die werk zaamheden per brief de enorm hooge prijs van f 1.25 per 1000 kilogramde heer Kloppers verklaart ons, dat dit werk dooi de firma Best Co., alstoen is opgedragen aan den scheepsstuwer A. Loekemeijer, die dit voor den prijs van O.0O per 1000 kilogram tot algeheel genoegen van die firma heelt verricht. De lading bestond uit 1605 tonnen raife, waarvoor «de Schelde» vorderde f 2006 25 en de heer Loekemeijer niet meer dan 963.— makende een verschil van f 1043.25. Waar de Maatschappij «de Schelde» geheel wederrechtelijk zich het monopolie toeeigent van het lossen en laden van schepen in de Vlissingsche havens en daarvan op zóo buitensporige manier ten nadeele van Vlissingen gebruik maakt, wordt het meer dan hoog tijd eens de vraag te stellen, of het in het belang van Vlissingen kan worden geacht, die mannen in den Raad te brengen, die daarvoor door het hoofd van die Maat schappij worden aanbevolen en óók als persoon, geschikt en waardig geacht. genade. Gedurende het dispuut, had Gomarus zijne gemoedsaandoeningen reeds r,iet kunnen verbergenmeer dan eens was hij van kleur verschoten en met moeite onthield hij zich van sprekeB. Maar nauwelijks was de gehoorzaal verlaten, of hjj brak uit, zich tot Arminius keerend, in deze woorden Voor treffelijk is heden de teugel aan het papisme gevierden bij voegde er de verkwikkelijke mededeeling aan toe, dat hij aan de Leidsche hoogeschool nog nooitzulke«redenen» gehoord had. Arminius antwoordde«Ik heb mijn ge weten bewaard en dit helt geenszins tot papis me over.» Hierop hernam Gomarus, dat hij het gehoorde van dien middag in het openbaar zou bestrijden. Arminius«Indien er iets mocht gezegd worden wat met mijn geweten strijdt, beloof ik plechtig het te zullen tegenspreken.» Gomarus: «Ik zal mij niet onttrekken» Arminius: «Ik ook niet.» Gomarus: «Dit zullen wjj te zijner tijd vernemen, en zeker ben ik overtuigd, dat het gevoelen omtrent het onweerstaan bare der genade met de Schriften, de oud heid, onze geloofsbelijdenis en den cate chismus overeenstemt.» Bjj zulken stand van zaken kon het niet wel haimoriie wezen, maar was, gelijk van zelf spreekt, Leiden in last, in den letter lijken zin des woords. En niet alleen Leiden maar heel het land was in last. Zelfs de Hooge Raad heeft er zich een- en andermaal mee bemoeid, doch zonder gunstig resultaat. Js, de strijd was van dien aard, dat zelfs Kiezers! Slechts om der waarheids wille achten wfl het ten plicht te velde te trekken tegen een laaghartige verkiezingsmanoeuvre, ook vermeld in een pamflet, (extract uit het liberale strooibiljet) en door het consta- teoren van ons bekende feiten, die juist het tegendeel bewijzen van hetgeen men den kiezers poogt op den mouw te spelden.» Daar deze nog voor de stemming aaneen goed deel der kiezers kon worden uitgereikt, wat de liberalen hadtien willen voorkomen, klom het stemmencijfer op den heer Kloppers van 205 tot 270, voorwaar geen onbelang rijk succes. Dus moed gehouden. Die gelooven haasten niet. De burgerjj weet nu aan wie de schuld dat het geld aan onze havenwerken besteed, zoo oDgeveer weggeworpen i'; en bovendien heeft zij den liberalen voorlichter leeren kennen. St. Maartensdijk. Door den ge meenteraad is alhier voorloopig vastgesteld de rekening der inkomsten en uitgaven van de gemeente o\er 1892. In ontvang op f192125 en in uitgaaf op f 17344,27s. De hoofdelijke omslag bracht op f 2894,96. De rekening van het weezenarrnbestuur bedroeg in ontvang f7254,85 eu in uitgaaf f 7050,87*. Ofschoon volgens een vroeger genomen raadsbesluit o. a. ook de veldwachter bij invaliditeit of ouderdom van gemeentewege pensioen is verzekerd, werd op voorstel vao den voorzitter aangenomen het pensioen van dien ambtenaar bij een bestaand fonds te verzekeren. Vlissingen. Z. K. H Prins Christiaan van Sleeswijk-Holstein vertrok Donderdag avond met de nachtboot «Prinses Marie» der stoomboot-maatschappij «Zeeland» van En geland via Queenboro naar hier en reisde door naar Keulen. Aagtekerke. Aantal kiezers 68. Uit- gebracnt 59 geldige stemmen. Herkozen K. Melis met 25 stemmen. De beide andere in herstemming gekomenen waren P. Kodde en Jacs Moens die ieder respectievelijk 22 en 12 stemmen verkregen. Brouwershaven. Aantal kiezers 121. Gekozen A. Constandse met 52 tegen 24 op T. Arnold. Ritthem. Aantal kiezers 90. Herkozen Abr. Breel met 33 tegen 25 op P. Davidse. Noordwelle. Aantal kiezers 48. Gel dige stemmen 28. Gekozen C. Elenbaas met 22. Herstemming tusschen VV. A. Beije met 9 en T. Jonker met 8 stemmen. °>™«rvmrii- ir mi uaataaaMar"-—ijwim wvkht de dood van Arminius, 17 Oct. 1609, er geen einde aan maakte. De brandstof was in het gansche land zóo overvloedig opge stapeld, dat een eenig sprankske voldoende was om een geweldigen brand te veroor zaken. En die brand was bereids ontstaan, Ea nóg is het einde er niet van de ver woesting, door dien brand aangericht. De vraag was nu maar, wie in Leiden Arminius zou opvolgen. «Geen Arminiaan!» eischte Gomarus. «Wel een Arminiaan 1» zeiden Leidens curatoren. En door geen kerkelijk gezag gebonden, hadden de laat stee vrij spel om hun wil te doen gelden. Eu Vorstius werd benoemd I Dat was voor Gomarus te veel. Niets dan tegenwerking en verdriet ziende in de toekomst, besloot hjj in 1611 Leiden te verlaten. Van Middelburgs kerk waren afgevaardigden tot hem gezonden, met name Walaeus, om hem, ware zulks mogelijk, te bewegen tot bljjven, en indien hij dit niet wilde, mede te deelen, dat men hem in Middelburg wilde beroepen als predikant en hem «boven dien een zeker tractement van de Magistraet van Middelburch te pre senteeren, om eenige publycke lessen aldaer in Tlieologia te doen.» Volgaarne bewil ligde Gomarus in dit aanbod en zoo deed hij den 12den Juni van dat jaar, gelijk ik zei, hier ter stede intree. Drie jaren zou de Zeeuwsche hoofdstad hem behouden mogen. Van allen strjjd zich ontlnudend, was het hem goe hier te Westkapelle. Niet H. de K»m, maar J. P. Waeyhaert is de gekozen#. |§(In ons vorig no. werd in strjjd met het ons van daar toegezonden bericht gezet dat Waeyhaert zich teruggetrokken had en Da Kam gekozen was. Het omgekeerd# was het geval.) Amsterdam. Gekozen de antiliberale candidaten met 3800 tot 4200 sta m men D# liberale candidaten hadden 3300. Den Haag. Gekozen Emants (lib. #a antir.) met 2217; herkozen v. Wassenaar (ant.) met 2132. De aftredende wethouder Lisman bekwam 2077 an Conrad (lib.) 2005. Voorts gekozen jhr. Hartsen (cons.) mat 2171 tegen 2087stemmen op De Bas(!ib.) Te Leiden, Delft, Rotterdam, Dordt aa andere plaatsen wonnen de vereenigde roora- schen en antirevolutionairen een of mear zetels. Te Amsterdam is de verhouding 19 liberalen, 8 radicalen, 6 roomschen en 6 antirevolutionairen (de heeren Hoty, Fabius, Heemskerk, Wormser, Kuipers en Schut.) Ook te 's Hertogenbosch en in vele plaatsen van Friesland moesten liberalen éoor katho lieken of socialisten vervangen. Op slot va rekening schijnt Middelburg de eenige vast# burg te zijn voor de liberalen bij gemeen teraadsverkiezingen. Kerknieuws. Ned. Herv. Kerk. Beroepen te Middelburg d«. L. H. F. A. Faure te Rheden. Geref. Kerken. Beroepen te St. Laurens-Gapinge ds. L. Spoel te Kampente Po 11a (Yowa, Noord-Amerika) ds. J, W, A. Notten ta Veldwijk. Ds. K. Kreulen te Kalamazoo heeft een baroep naar de Holl. Chi. Ger. kerk te Zeeland Mich. N. A. aangenomen. Geslaagd le 's Gravenhage voor de hooldactè de heer G. F. Guinée van Rot terdam. En voor het Engelsch, lage? on derwas, de heeren C. Jansen van Aarden burg an G. Westen, en mej. M. M. Ou- werkerk beiden te Vlissingen. Ons land telt 546 christelijke scholen, on welke aan 82000 leerlingen chr. onder wijs gegeven, en waarvan jaarlgks 1340 duizend gulden vrijwillig bijeengebracht wordt. Het rijkssubsidie bedraagt f435,500. Goes. Maandag zal er een oolldetë langs de huizen gehouden van wege het Locaal Comité der Unie Een school met den Bijbel alhier. mogen uitrusten. En sinds genoot Middel burg in rijken overvloed van zjjne vela en kosteljjke talenten. Maar de vreugde was van korten duur. Den len Maart 1614 preekte hij reeds zijn afscheid en vertrok naar het buitenland, naar Saumur als hoogleeraar in de godgeleerdheid. De vijanden jubelden over zijn vertrek, bewerende, dat hij bang was voor het vuur, door hemzelf en ontstoken. Maar dat zouden zjj anders te weten komen. Het volgend jaar zou het wel toonen, hoe weinig er aan was van dat «praatje voor de vaak». Toen ontving hij de benoeming als professor aan 'de Groningsche academie, en deze benoeming nam hij aan. Toch duurde het nog tot 1618, eer hij daar kwam, maar toen kwam hij er ook, om er lang te blijven. Natuurlijk ontmoeten wij ook hem op de nationale synode van Dordrecht, en wel als gedeputeerde «van de E. A. Heeren Staten van Groeningen en de Ommelanden». Daar behoorde hij, gelijk licht te begrjjpee is, tot de hevigste tegenstanders van de Remonstranten. Voorts maakte hjj zich nog verdienstelg'k ten opzichte *an "a Bijbelvertaling. Overigens leefde hg stil en tevreden in Groningen, bekleedde daar zgn ambt met hoogen lof, maakte zich inzon derheid door zijne uitgebreide kennis van de Oostersche talen naam als exegeet, en stierf er in goeden ouderdom den 11 den Januari 1641. Zijn invloed duurt nog voort. A. O.

Krantenbank Zeeland

De Zeeuw. Christelijk-historisch nieuwsblad voor Zeeland | 1893 | | pagina 1