NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
CHRISTELIJK- r
HISTORISCH
la. 76
41/2 -
VERSCHIJNT
POLITIEKE INVENTARIS.
G. M. KLEMKERK, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
4
4
Ibl. 6
845/,
92V4 91%
21% 22
23 231/a
lCOl/g 99%
58
4% 68% -
41/2 66%
4 62% 62%
6 ;l5/a 81
4% 191/2 -
351/2 35%
lelijke Leeningen.
3i/s 99% 991/.
8% WIS/, 991/4
81/, IOOI/4 100
'le Ondernemingen.
104 104
1617/,
41/s -
4 IOII/4
2
41/2 -
4 IOH/4 looi/,
4 101% -
3l/s 971/2 -
41/, 103 108
5
98
73
4 10]
41/2 102%
701/,
4 9;,%
205
30
41/, 1023/4
24
3 63
5 99
4% 97% 973/,
piingen.
9»
8 94%
24
31/s 95
3% 1001/, 100
162 168
66
3 523/, 52
8 553;, 553/,
H53/4 117%
(893. lo. 124.
3afenfftij 22 Mi.
Scoentfe funipiig.
5
4
5
5
5
5
3
5
|lig. 4
5
5 1243/,
4% 98»/,
4 92l/o
68%
5 991/4
4% 073/,
5 102%
IO31/4
885/,
1045/,
104%
168%
105 3J,
74%
723/,
911/4
- 18Vs
6 1033/,
5 981/2
5 IO53/4
5 105
5 89
7 108%
- 24%
91
4 1011/,
- 58%
- 14%
35
6 103%
- IO21/4
7 102
6 108%
- 213/,
6 1041/,
[schappijen.
1 184%
8i/, 99
4 88
86%
4% -
Ëiingen.
3 106%
3 107
3 1041/4
G&l/n
2% 100%
21/2 160%
100 12^/4
4 122%
5 120
100 1581/,
100 1571/2
144
100 1561/4
100 143
100 521/,
400 201/,
987/,
98%
104%
100%
74%
723/,
921/,
18
IO3I/4
98
105
92
58%
13%
107
1021/}
681/,
IOOI/4
1221/4
1201/,
156
154
142
52
203/4
,50
6,29
5,50
,1
Q
6-
.21
t
,80
6,20
,88
,44
,49
,59
a
,0
.19
,29
6,45
,38
,47
6,84
7,7
,22
8,22
,1
9,1
.15
10,15
,15
19.15
,52
(9,52
komen
loo en
elken MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
Prijs per drie maander franco p. p0,95.
Enkele nummers0,025.
1,55
i,28
3,15
3,57
4,14
.,30
6,21
5,50
7,20
8,10
8,27
8,45
0,00
0,00
0,00
0,0
0,0
0,00
Met de gemeenteraadsverkiezingen die
deze week afliepen, natuurlek op enkele
herstemmingen na, hier en daar, is hoogst
waarschijnlijk een periode in ons staatkundig
leven onherroepelijk afgesloten
Een vijfjarige periode ligt achter ons,
waarin de kieswet, waaronder we thans
leven, de politiek heeft beheerecht, en nu
staan we aan deD vooravond van de belang,
rijkste verandering die het poitieke leven
onzer natie voor de eerstvolgenle toekomst
bepaalt. De volgende week zal de Tweede
Kamer een aanvang maken met de behan
deling der kieswet door den minister Tak
ontworpen.
Een kieswet die voorstelt aan a:ht honderd
duizend Nederlanders desverlangd kiesrecht
te geven.
Vóór 1878 was dit cijfer slecits honderd
vijftienduizend, van '78 tot hedtvi ongeveer
drie honderd sluizend.
Het vermoeden dat deze kieswet, zij het
ook geamendeerd, zal aangenomen worden,
zal wel dat van bijna al onze lezers zijn,
en een ordelijke gang van zaken eischt, dat
van eiken verstorven boedel stipt en eerlijk
de boedelrol beschreven worde.
Laat ons even nagaan wat dit lustrum
ons op politiek terrein heeft gebracht.
En dan valt eerst het oog op een drietal
wetten, die in deze vijfjarige periode tot
stand gekomen, van groote beteekenis zijn
voor ons maatschappelijk leven.
De eerste is de wijziging in de schoolwet
geving door het Kabinet Mackay voorge
steld, en door de Vertegenwoordiging aan
genomen.
Zonder eenigen twijfel is door die wet,
althans een eerste stap gezet op den weg
tot het verleenen van rechtsgelijkheid aan
de verschillende strijdige meeninger omtrent
de inrichting van het volksonderwijs. Die
wet heeft althans gebroken met, het stelsel
van door1 drukken, gedurende dertig jaren
op de christelijke school toegepast, en de
of'ficiëele erkenning ten gevolge gehad van
een ander enderwijs dan het neutrale.
De tweede en derde zijn de belasting
wetten van den minister Pierson. De wet
op de vermogensbelasting en op de bedrijfs-
en beroepsbelasting zag de huidige Minister
van Financiën reeds in de Tweede Kamer
aangenomen. De vermogensbelasting de
bedrijfs- en beroepsbelasting is nog niet in
werking heeft een rr.eer gelijkmatigen
druk der belasting mogelijk gemaakt, al-
zoo dat de meeste druk komt op de schou
ders van hen, die het meeste dragen kunne 1.
Daar is nog een wet ingediend die we
voor ons overzicht van het laatste vijfjarige
tijdvak niet buiten bespreking mogen laten.
Niet omdat die wet van eenigen invloed
is geweest op ons volksleven, maar tooral
omdat ze van zoo groote beteekenis is
geweest voor de verhouding der partijen.
Het is de militiewet van den minister
Bergansius.
Persoonlijke dienstplicht was het struikel
blok waarover de auti-hberale partijen tui
melden, en waardoor de Roomsch katholieke
partij in eigen boezem verdeeld werd.
Die verdeeldheid splitst nog voor 't oogen-
blik, misschien nog lange jaren, de anti
liberalen in drie fractiën, twee fractiën
onder de Roimsch-katholieken en de anti
revolutionaire partij.
Was by den aanvang van de vijfjarige
periode, welker politieke geschiedenis ons
bezig houdt, de eenmaal zoo macrtige
conservatieve partij, de partij van Bejram
en Wintgens, van Foreest, en Heeimkerk
dood. in die jaren had de begrafenis plaats,
en van een wederopleven, in dien 'orm
althans, is geen sprake meer.
De eiolutie die alle leven kenmerkt,
drjjft voort, maar houdt ook weder terug.
Als in de natuur vertoont zich in de politiek
zoowel middelpuntvliedende als aantrekkings
kracht. De machine drijft voort maar de rem
staat daarnaast.
Met de conservatieve partij zooals wij
die hebben gekend is het conservatisme, de
zucht tot behoud, niet verdwenen.
Alle partijen, zoowel de liberale als de
antirevolutionaire en Roomsch-katholieke
vertoonen donzelfden karaktertrek. Naast
vooruitstrevende ook behou lende elementen.
Conservatisme naast radicalisme.
Maar in gansch bijzondere mate vertoonen
die elementen zich hedendaags in de liberale
partij. Zij, numeriek de meerdere, zag in de
laatste vijf jaren haar linkervleugel wassen en
ziet weldra de toekomst aanbreken dat dit on
derdeel zich vorme tol eene zelfstandige partij.
Was voor een vijftal jaren de opkomst eener
radicale partij nog twijfelachtig, scheen het
toen nog of er slechts verschil bestond
tusschen haastig en langzaam, nu, na het
optreden van mannen als Gerritsen, Treub
en Tijdens kan daar wel geen sprake meer
van zijn. Naarmate de radicalen de eens
getrokken lijn consequent afloopen, naar
die mate ontwaakt de behoudzucht bij
anderen, en alzoo scheiden zich de wegen
van hen die eens te zamen gir.gen. Gelijk
een schip zich verwijdert van den wal,
alzoo dat eerst de scheiding weinig zicht
baar, allengs verbreedt, alzoo ook de
scheiding op politiek terrein. Eerst nau
welijks merkbaar, openbaren zich allengs
geschillen en uit die geschillen ontwikkelen
zich welhaast nieuwe tormatiën.
Het politieke leven eener natie is niet
als dat van den mensch met jaren te rekenen.
Over de ontwikkeling van andere denkbeelden
gaat niet zelden een mensehenleeftijd voorbij.
Langzaam, uiterst langzaam dringt eenig
denkbeeld door, maar de enverbiddelijke wet
van: «Wat gij zaait, zult ge ook maaien»,
drijft voort, altijd voort, ondanks de klaag
zangen der menigte en de protesten der
achterblijvers.
Als een hardlooper valt is het feest bij
de kruipers.
Ziet ge wel, heet het dan, zoo komt ge
er nooit. Miar het vallen van den hard
looper zoomin als het grijnzen van de.i
kruiper houdt den gestadigen voortgang
tegen die altijd kenmerk van het leven is.
Het tijdvak dat achter ons ligt heeft niets
veianderd, maar het bestaande nader tot
ontwikkeling gebracht.
Onder den druk van sociale nooden ont
wikkelde zich de sociaal-democratische partij.
Tegenover de behoudzucht der oud-libe
ralen die voldaan over het verkregene, tot
rust' neigen, ontwikkelde zich een jonge
radicale partij.
Tegenover het streven van een door talenten
machtig man in de Roomsch-Katholieke
partij, openbaarde zich een krachtig verzet,
dat in zucht tot behoud vereenigingspunt
vindt.
Ook in de antirevolutionaire partij open
baart zich hetzelfde verschijnsel.
Droite en gauchebehoud en ontwikkeling
kampen om den voorrang. En het is juist
met de komende behandeling der kieswet
dat deze elementen zich krachtiger openbaren.
De behandeling van deze kieswet bij onze
lezers in te leiden, zal het onderwerp van
een volgend artikel zijn.
M. d. K.
Te Goes doet zich het geval voor dal de
voorzitter der antirevolutionaire kiesvereeni-
ging, die 22 jaren lang onafgebroken lid
van den gemeenteraad was, thans by de
periodieke aftreding niet dadelijk herkozen
werd, maar zich aan een herstemming moet
onderwerpen.
In herstemming met een roomsche, van
wien zeker blad beweert dat hij zich ter
wille der zaak en niet om de eer tegenover
Quist liet candideereu.
Dat «niet om de eer», daar willen zelfs
vrienden van het blad dat 't schreef wel
eens om lachen.
Doch overigens is het een voor Goes
ongekend feit dat een katholiek zij het
ook met behulp van een veertigtal liberalen
het tot een herstemming brengt en de
antirevolutionair ditzelfde lot, doch op minder
aangename wijze, treft door de schuld zijner
eigen vrienden.
Het overigens zoo waakzame bestuur had
UITGAVE VAN
en
van 1 5 regels 25 centiedere regel meer 5 cent.
Familieberichten van 1 5 regels 50 centiedere regel
meer 10 cent.
gemeend het dezen keer met een adverten
tie in de bladeD te kunnen afdoen.
Een vjjftigtal antirevolutionaire kiezers
bleven door deze omstandigheid thuis. Wel
was van liberale zijde een circulaire verspreid
doch alleen onder hunne geestverwanten
en de twijfelaars, zoodat in dit geval bij de
vergeetachtigen onzer kiezers de gelegenheid
voor reactie ontbrak.
Maar gelukkig bij leven en weizijn
zullen zy den 1 Augustus op het appèl zijn.
De heeren Pyttersen en Schimmelpenninck
zijn het op een belangrijk punt in hun
ontwerp Kamers van Arbeid niet eens ge
worden. S. is voor, zoo noodig, beraadsla
gingen apart, en P. wil beraadslagingen
gezamenlijk van patroons en arbeiders.
Wij zijn het met den heer Schimmelpen
ninck eens. Patroons en arbeiders moeten
ieder afzonderlijk kunnen beraadslagen.
Zij toch bewegen zich in verschillende
sferen, zij hebben onderscheidene belangen,
wel niet uit het oogpunt van het werk dat
gedaan moet worden, maar toch als persoon.
Het persoonlijk belang van den patroon is
een billijke verdienste; dat van den arbeider
een billijk loon. En nu brengt de billijkheid
van het een vaak mede de onmogelijkheid
van het ander.
En toch hebben beiden aanspraak op een
menschwaardig bestaan.
Zoo brengen de omstandigheden deze twee
tegenover of althans afgezonderd van elkaar.
Wat is dus duidelijker dan dat zij dan ook
apart samenkomen om desnoods eerst daarna,
de adviezen voor en tegen, van patroons en
werklieden gehoord en gewikt, een gemeen
schappelijk, gezamenlijk besluit te nemen.
Of men nu al zegthet kan best, en het
gaat hier goed en daar goed met die patroons
en arbeiders byeen, het wischt de zaak
niet uit dat het op vele plaatsen niet kan,
ja dat het eigenlijk strijdig is met de natuur.
Er loopt een lange van God gewilde schei
dingslijn tusschen den patroonsstand en den
arbeidersstand. En men stapt daarover niet
heeö, zonder een van beide óf zedelyk te ver
zwakken óf te leiden in de verdrukking.
In een gemengde vergadering van patroons
en arbeiders krijgt men de laatsten niet aan
den praat of zoo ze tot een flink optreden
te bewegen zijn, wie waarborgt hen tegen
de wraak van den een of anderen conserva
tieven patroon die hen «naakt aan den dijk»
zet 7
De kruistocht tegen de antiliberalen door
de Middelburgsche Courant gepredikt, of
juister gezegd de drijfjacht op het aftredende
gemeenteraadslid mr. Van Voorst Vader,
mag van het standpunt der liberale partij,
schitterend geslaagd heeten.
De uitwerping van jhr. Six eischte een
zoenoffer, en men heeft dit gevonden in een
statenlid, dien eerlijkheid en plicht, wien
broedertrouw en beginselvastheid hadden
bestuurd by het uitbrengen van zyn stem
voor een vertegenwoordiger van zijn eigene
richting.
Een statenlid dat zijn plicht deed, mocht
deswege geen raadslid meer zijn.
Ware de man ambachtsman, hij zou aan
velen zijner staatkundige executeuren geen
slag werk meer leveren.
Wij zullen over die zaak verder zwygen
en laten ook des heeren Snijders' snijdende
woorden aan ons adres geheel voor zjjne
rekening.
Straks als de kruitdamp zal zijn opge
trokken, kalm nadenken voor het geschreeuw
van den hartstocht zal hebben plaats ge
maakt, en de zaken in raden en staten weer
hun ouden gang zullen gaan, zal allicht een
enkele onder die velen zich afvragen, of die
groote drukte, door hem mede gemaakt,
toch eigenlijk wel noodig was geweest?
21 Juli'93.
De le luitenant M. J. Kanaar, van
het 3e reg. infanterie, wordt van 1 Novem
ber tot 1 Maart gedetacheerd bij het 3e reg.
vestingartillerie te Gorinchem.
Tot commissarissen van politie zijn
met ingang van 1 Augustus a. s. benoemd
te Hilversum, W. van Dijk, thans te Goes,
te Goes, A. R. Holsheimer, thans te Wa-
geningen en te Wageningen, J. W. Tui
nenburg, thans te Hilversum.
Op de aanvraag om eer, provinciale
bijdrage in de aanlegkosten van een stoom
tram Brouwershaven—ZierikseeZijpe
St. FilipslandSteenbergen is door Gedepu
teerde Staten van Noord-Brabant afwijzend
beschikt.
Gevolgen der officieele geneeskunde.
Tot welke treurige en onzinnige dingen
de officieele geneeskunde aanleiding geeft,
werd onlangs weer bewezen door de veroor
deeling tot 10 Mark boete van den heer
Paasch te Hamburg, die gedurende de
schrikkelijke cholera-epidemie van voorleden
jaar door homoeopathische behandeling het
leven van meer dan 300 menschen gered
heeft. Dat het Landgericht in het vonnis
zijn leedwezen uitsprak, genootzaakt te zijn
een man te veroordeelen, die zich met zoo
veel zelfverloochening aan het grootste gevaar
had blootgesteld, en zooveien van den dood
had gered, getuigt zeker van het gezond
verstand der rechters, maar is tevens een
bewijs van de onzinnige wetten, die tot der
gelijke veroordeelingen noodzaken.
Homoeopathisch Maandblad.
De gedeputeerde Staten van Zeeland,
overwegende, dat het mond- en klauwzeer
sedert geruimen tijd niet is voorgekomen
en dat de gezondheidstoestand van het vee
in de andere Provinciën des Rijks gunstig
is, zoodat weder tot de algemeene toepassing
van art. 24 a en b van het Provinciaal
Reglement betreffende de veeartsenij kundige
dienst en poli lie kan worden overgegaan den
provincialen veearts der le klasse gehoord;
besluiten met intrekking van de besluiten
van 2 September 1892 en 13 Januari 1893
ontheffing te verleenena. van de ver
plichting om, alvorens vergunning wordt ver
leend tot jhet vervoeren van rundvee, te
huis behoorende in deze provincie, het door
een provincialen veearts te doen onderzoeken;
b. van de verplichting om het uit andere
Provinciën des Rijks ingevoerde rundvee,
overeenkomstig art. 19 van het Reglement
afgezonderd te houden.
GEMEEHTEBAABSTERmZlM GEH.
O
Aagtekerke. Aantal kiezers 68 Her
kozen Johs. de Visser met 45 en A. van
der Vate met 40 van de 60 stemmen.
Herstemming tusschen K Meiis (aftr. lid)
die 22 en P. Kodde en Jacs. Moens, die
ieder 16 stemmen verkregen.
St. Annalartd. Aantal kiezers 205
Uitgebracht 152. Herkozen Joh. Zandee met
92. Herstemming tusschen J. Slager Cz.
met 62 en Jan Goedegebuure Johzn. met
48, zulks in plaats van P. Kodde (aftr.) die
niet hei kozen wilde worden.
Amsterdam. Herkozen decandidaten
van alle partijen. Gekozen de hh. Schut
(antir.) en Kuinders (kath.) candidaten der
minderheden. Hun stemmericyfars liepen
tusschen 8279 en 5338. De candidaten
der katholieke, antirevolutionaire en radicale
minderheden Den Hertog, Kouveld, Schól-
vink en Kuipers bekwamen resp. 4214
4194, 3257 en 3568 stemmen en komen
in herstemming met 4 liberalen de heeren
Moltzer (aftr.) v. Leeuwen, Verkouteren
en Versluijs die resp. 3555, 8227, 3165 en
3047 stemmen bekwamen. Indien de kies-
vereeniging Amslels Middenstand, die met
eigen candidaten in het vuur kwam en
1800 tot 2200 stemmen uitbracht, reeds
bij eerste stemming de minderheden ge
holpen had, zouden ook deze vier plaatsen
O Eenige telegrammen bleven Woensdag
bij vergissing liggende correspondent te
Schore zond geen bericht in, terwijl enkele
berichten inkwamen na het afdrukken van
ons blad.
zijn ingenomen door de candidaten der
minderheden.
Do liberale paitij te Amsterdam is glorieus
verslagen. Bij goede krachtsinspanning i»
over enkele weken daar de raad om.
Bruinisse. Bij de jongste stemming
zijn ook nog uitgebracht op de hh. D. v. d.
Berg Wz. 37, L. Muller 11 en R. de Waal
Johzn. 12 stemmen (aller, antir.)
Biervliet. Aantal kiezers 126. Herkozen
P. Leenhouts Iz. (1.) met 77 en S. van der
Hooft (1.) met 52 van de 97 stemmen.
Gekozen P. L. Bossche (k.) met 56 stemmen.
Brouwershaven. Getal kiezers 121.
Uitgebrachte geldige stemmen 78. Gekozen
Johs. Lopse Hocke (aftr. lid) met 71, Joh.
Gast Cz. met 41. Herstemming tusschen
Mattheus Arnold en A. Comtandse Mz., resp.
met 28 en 20 stemmen.
's Cravenhage. Herstemming tus
schen de aftredende raadsleden Lisman en
v. Wassenaar met de liberale candidaten
Conrad on Emants. Overige aftredenden
herkozen. In de vacature Scheltus moet
herstemd worden tusschen overste De Bas
(lib.) en oud-minister Hartsen (cons.)
Hulst. Herkozen mr. J. G. van Deinse
met 125 en A. G. V. Hombach met 119
van de 158 stemmen. Gekozen in de plaats
van wijlen A. Wilking, H. F. J. Fassaert
met 116 stemmen.
Hoek. Aantal kiezers 161. Ingeleverd
89. Volstrekte meerderheid 45. Herkozen
M. de Regt met 47, J. C. de Jonge met
53 en J. van Wijk met 61. H. Wolfert had
39 stemmen.
Koudekerke. Herkozen A. Aarnoutse
met 122, W. Maas Jz. metll3 en P. Boone
Pz. met 77 van de 131 stemmen.
St. Maartensdijk. Aantal kiezers
238 en geldige stemmen 166. Herkozen
M. P. Groene wegen met 131, A nth. Elen-
baas met 111 en N. J. Nelisse met 89
stemmen.
Oostburg. Herkozen O. Risseeuw
met 71, A. ue Smit met 68 en 0. le Nobel
met 59 van de 76 stemmen.
Oostkapelle. Aantal kiezers 114.
Herkozen A. Lantsheer met 70 en A. de
Kan Pz. met 69 van de 114 stemmen.
Ouwerkerk. Herkozen H. Romeyn en
Joh. Romeijn, beiden met 44 van de 46
stemmen. Gekozen C. W. van Oeveren met
30 stemmen.
Poortvliet. Aantal kiezers 146. Her
kozen E. C. van Rijssel met 62, J. Elenbaas
met 48 en Joh. Bevelander Cz., met 36 van
de 66 stemmen.
Rilland. Aantal kiezers 125. Uitge
bracht 100, en de vacature 95 stemmen.
Herkozen J. J. v. Gorsel met 67, P. Biuyn-
zeel met 70 en A. Butijn met 58. Herstem
ming tusschen Jan Blok Jz. Jr. met 36 en
W. van Strien met 24.
Ritthem. Herkozen J. Meyers Pz. met
33 en C. Huibregtse met 28 van de 39
stemmen. Herstemming tusschen A. Breel
(.aftr. lid) die 18 en P. Davidse die 8 stem
men verkreeg.
Schore. Aantal kiezers 63, uitgebracht
40. Herkozen H. v. Koeveringe met 32 en
D. C. Elsman met 21 stemmen.
Scherpenisse. Herkozen J. Duyn-
houwer D. Czn., met 69 en J. Hage Wz.
met 55 van de 78. Herstemming tusschen
C. Hartog A. Az. met 39 en G. Bolier Gz.
met 16 stemmen.
Schoondijke. Herkozen J. P. v. Bortel
met 62. Gekozen W. C. de Smidt met 71
van de 122 stemmen, Herstemming tusschen
Iz. Risseeuw met 61, J. d'Horit 60, A. Ris
seeuw 57, W. Leenhouts en J. J- Stoppels
ieder met 55 stemmen.
Terneuzen. De heer v. d. Hoek is
niet herkozen doch in herstemming met den
heer Donze.
Vrouwepolder. Aantal kiezers 111.
Geldig uitgebrachte stemmen 67. Herkozen
C. Liogebeeke met 65, J. de Kroo met 63
en W. Pouwer met 62 stemmen,
