NIEUWSBLA
VOOR ZEELAND.
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
189$. lo. 12$.
SoRtfecifttg 20 Mi
Scoeiiifc laacgftiig.
VERSCHIJNT
PRIJS DER ADVERTENTIËN
G. M. KLEMKERK, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
Vrije Concurrentie.
S c h o o I n i e u w s.
L A ND B O U W.
UITGAVE VAN
elken MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
van 1 5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent.
Prijs per drie maanden franco p. p
0,95.
en
Familieberichten van I 5 regels 50 cent, iedere regel
0,02^.
meer 10 cent.
Het Centrum wees onlangs op een der
vele groote gevaren waarmede deze eeuw
«de eeuw van monopolies, van groote maat
schappijen, van trusts en consortiums» den
kleinen man dreigt.
Volkomen terecht.
Immers uit de afschaffing der gilden en
de zegepraal der liberaal occonomische be
grippen werd de vrqe concurrentie geboren.
Maar is er wel vrije concurrentie
Welke toch zijn de feiten?
De eenling, de op-zich-zelf-staande win
kelier, de kleinhandelaar, de ambachtsman
kunnen niet vrij concurreeren tegen een
vereeniging van kapitalisten, van wie zoo
een geheel alhankelijk is en die naar wel
gevallen de prijzen kunnen opdrijven of
doen dalen.
Met het stelsel Tin dusdanige vrije con
currentie is het groatkapitaal oppermachtig
geworden.
Mannen als Rothschild kunnen op een
gegeven oogenblik de vooitbrenging van
een of ander handelsartikel zoo klem laten
zijn als zij willende prijzen opdrijven en
daarna als zij buitensporige winsten gemaakt
en de prijzen weer op hunne gewone hoogte
teruggebracht hebben, tal van kleinhande
laars die duur hadden ingekocht en nu met
verlies moetenver koopen, vooraltijdruïnceren,
de nijverheid tijdelijk met lamheid slaan,
faillissementen en werkloosheid in de
hand werken en ellende brengen over
duizenden.
De crisis in het diamantenvak is indertijd
gevolg geweest van het egoïstisch drijven
van een consortium van kapitalisten om den
aanvoer van ruwe diamanten buitengewoon
te beperken.
Ook den petroleumhandel hangt in den
laatsten tijd het glimmend zwaard van een
wereldmonopolie boven het hoofd. Het
Centrum deelt hieromtrent het volgende
mede
«Een Amerikaansche maatschappij, de
Standard, Oil Companydoor den bekenden
milhonair John Rockefeller opge
richt,en uit onderscheidene kapitalisten,
groot-handelaars en industriëelen gevormd,
is er sinds jaien op uit het wereldmono
polie van petroleum te veroveren In
haar geboorteland is zij reeds oppermachtig.
Wat haar daar in den weg stond of
concurrentie aandeed, heeft zij door allerlei
middelen weten in den grond te boren en
te ruïneeren, om daarna ook in ons we
relddeel hare macht te vestigen. Filialen
zijn door deze maatschappij gesticht in vele
voorname steden van Europa en de firma's
die Amerikaansche petroleum invoerden waren
wel gedwongen zich bij haar aan te sluiten,
daar het h .n anders onmogelijk was nog
petroleum te betrekken. Slechts enkele
Europeesche groothandelaren wisten de
concurrentie vol te houden en zich uit Ame
rika de gewenschte olie te verschafien. Maar
de Standard Oil Compagny, tot een Trust
hervormd, zcu ongetwijfeld ook in ons
werelddeel reeds het monopolie hebben ver
worven, wanneer niet van Russische zijde
was geconcurreerd met te Bakou verkregen
ruwe petroleum. Dezen handel in Russische
petroleum trachtte nu een tiental jaren
geleden, het huis Rothschild te Parirjs
te monopoliseeren naar men zegt in over
eenstemming met de Amerikaansche maat-
sthappij. De socielé commerciale et indrustri-
elle de naplita de Bakou van Rothschild
ging met dezelfde middelen te werk als de
Standard OU Company, me ar de Russische
firma's begonnen toen in te zien, waarop R o t-
sch i ld aanstuurdeen weigerden verder zaker.
met hem te doen. Zij vereenigden zich in
syndicaten, breidden hunne middelen van
uit- en vervoer uit, Ipgden groote tanks aan
richtten filialen op in de voornaamste West-
Europeeschehandelsplaatsen. Natuurlijk zijn
zij daarbij in botsing geko.oen met de Stand
ard Oil Company, die hun vooral in Duitsch-
land een geweldige concurrentie aandoet.
Rat reeds tallooze kleinere handelaren van
dien strijd tusschen de kapitalistische groot
machten de schadelijkste gevolgen onder
vonden, zal wel geen betoog behoeven. Maar
nog grooter gevaar dreigt, wanneer de Rus
sen ertoe besluiten vrede te maken met de
Amerikaansche trust, om gelijk men her
haaldelijk heeft voorgesteld, gezamenlijk het
wereldmonopolie in petroleum te verkrijgen.
Tot dusver toonden de Ruisen zich hiertoe
niet geneigd, maar het kan er eenmaal
van komen en welke nadeelige gevolgen
hieruit voor de gansche samenleving zouden
voortvloeien, is gemakkelijk te voorzien. De
prijzen zouden ongetwijfeld tot een be
denkelijke hoogte stijgen en de klei iere
handelsman zou, evenzeer als het publiek,
meer dan ooit afhankelijk zijn van een
handvol kapitalisteneen toestand, die wel
niemand, buiten de belanghebbenden wen-
schelijk zal achten!»
19 Juli'93.
Rumor in cassa. De liberale kiesver-
eeniging Eendracht te Middelburg heeft den
heer v. Uije Pieterse rekenschap gevraagd
van zijne afwezigheid bij de jongste eerste
kamer verkiezing. Na voorlezing van een
schrijven van den heer v. Uije Pieterse, be
helzende de mededeeling dat genoemde heer
zijn buitenlandsche reis niet had kunnen
uitstellen, welk schrijven met teekenen van
afkeuring ontvangen werd, stelde de voor
zitter, de heer H. Snijders, de volgende
motie voor
«De liberale kiesvereeniging endracht
maakt macht» te Middelburg,
«betreurende dat de verkiezing van een
anti-liberaal lid der le Kamer voor Zeeland
op 11 Juli jl. is mogelijk geweest door de
tot dusver niet voldoende gemotiveerde af
wezigheid van eenige liberale leden der Pro
vinciale Staten onder wie een der afgevaar.
digden van het hoofdkiesdistrict Middelburg,
spreekt hare afkeuring over deze handel
wijze uit
«en besluit, dat van de aanneming en den
inhoud dezer motie aan bedoelden afgevaar
digde voor het hoofdkiesdistrict Middelburg
mededeeling zal worden gedaan, hern daarbij
de vraag stellende, of hij van meening is,
dat hij zijn mandaat ter beschikking van
de kiezers behoort te stellen.»
Na een kort debat over deze motie werd
zjj met algemeene stemmen aangenomen.
In Sneek hebben de afdeeling van
Patrimonium en de Roomsche werklieden-
vereeniging bij adres aan den gemeenteraad
verzocht, dat vastgesteld worde
1. Een minimumloon en maximalen
werkdag bij eventueele aanbestedingen
2. Een verbod, dat de aannemer het door
hem aangtnomen werk wederom bij gedeel
ten onder het weikvolk uitbesteedt (zonder
deze is de eerste bepaling van nul en geener
waarde)
3. De werklieden tegen ongelukken bij
een solide maatschappij te verzekeren.
Bij de tegenwoordige wijze van aanbeste
ding, schrijven adressanten, wordt niet alleen
de levering der m iterialeD, maar ook de
arbeid aan den minstbiedende gegund.
Die arbeid, luidt het adres verder, is wel
een persoonlijk eigendom, zoodat het den
werkman vrij staat, zijn krachten te geven
of te weigeren, maar die arbeid is van den
anderen kant ook noodzakelijk voor zijn
levensonderhoud, en van die noodzakelijkheid
mag gean misbruik worden gemaakt
5. Een onvermijdelijk gevolg der tegen
woordige wijze van aanbesteden is, dat
werkloos en broodloos hand aan hand gaan.
Want door de vraagwie wil het goe lkoopst
werken», wordt het loon zóo gedrukt, zóo
laag gesteld, dat het voor den werkman
onmogelijk is, hiervan iets voor den kwaden
dag af te zonderen.
Adressanten wijzen ten slotte op het goede
voorbeeld in dezen door vele gemeenten,
corporaties en particulieren gegeven.
Middelburg,, De generaal majoor,
inspecteur van het wapen der infanterie,
Hennes, houdt heden eene inspectie over
het 2e bataljon 3e regiment infanterie te
Middelburg. De troepen stonden heden
morgen ten 8 uur op het Molenwater ge
rangeerd ip tenue I; de officieren waren
uitgerust ah bij mobilisatie.
De kapitein bataljons adjudant A.
Breeman, heeft op heden voorloopig het
commando over de le comp. 2e bat. 3e
ï'eg. int', op zich genomen, met gelijktijdige
waarneming van zijne functie als adjudant
vanjj dat bataljon.
De gouverneur generaal mr. C.
Pynacker Hordijk, is op verzoek eervol ont
slagen en in zijn plaats benoemd Jhr. C.
H. A. v. d. Wijck, oud vice-president van
den raad van Ned. Indië.
j^De heer van der Wijck is een man
van groote werkkracht en begaafdheden,
en wat voor Iudië b venol veel zegt, door
kneedt in Indische toestanden. In Indië ge
boren, werd hij later naar Nederland ge
zonden. oin daar zijne verdere opvoeding
te voltooien. Te Delft, waar hij studeerde
voor Indisch ambtenaar, was hij reeds om
zijn vlugheid van geest zeer gezien.
1858 of 1859 als O. I ambtenaar uit
gezonden, doorliep hij de ganscbe ambtelijke
carrière en steeds vervulde hij de hem op
gedragen taak met onderscheiding. O. a.
was de heer Van der Wijck resident van
Tagal en Soerabaja. Later werd hij benoemd
tot lid van den Raad ran Nederl. Indië en
ten slotte vervulde hij er den zetel van
vice-president.
Na ougeveer 33 jaar in den Indischen
dienst te hebben doorgebracht werd hij in
1892 op zijn verzoek gepensioneerd en maakte
hij de terugreis naar Nederland, om echter
reeds in den aanvang van dit jaar we-ler
uaar Indië terug te keeren, thans in zijne
hoedanigheid als commissaris der Pakket
maatschappij.
Ofschoon de grenzen van den middelbaren
leeftijd bijna overschreden hebbende, bezit
de nieuwe titularis energie genoeg om
nuttig werkzaam te zijn voor Insulinde.
(Standaard.
Zierikzee. Ook de heer Fokker heett
zijn benoeming tot commissaris der «Zierik-
zeesche Stoombootmaatschappijaange
nomen.
Borsele. Op de voordracht van sollici
tanten voor waterbouwkundig ambtenaar te
Ellewoutsdijk zijn geplaatst de lieeren J.
Nieuwdorp te Zoimemairc, H. Koole te
Gorinchem en M. Ferdinandusse teBiezelinge.
M. C.
Brouwershaven. De hier Hallingse
heett zijn ontslag genomen als lid van den
raad.
De antirevolutionaire kiesvereeniging
te Goes heeft aan de heeieD Den Boer en
De Jonge, leden der Provinciale Staten,
opgedragen den dank der kiesvereeniging
te brengen aan de antirevolutvmaire
statengroep in Zeeland, die door haar tactisch
en voltallig optreden de verkiezing van een
antirevolutionair oud-minister tot lid der
Eerste Kamer heeft mogelijk gemaakt.
Kerknieuws.
Ned. Herv. Kerk.
Aangenomen naar Nijkerk door ds. J. A.
v. Tuijnen te Goudswaard.
Geref. Kerken.
Beroepen te Alfen ds. M. Schuurman te
Enschedé.
Aan de Theologi-che school der Geref.
kerkte Grand-Rapids (N. A.), is benoemd
tot professor, de heer H. Beuker, vroeger
Geref. predikant te Leiden, thans predikant
te Muskegon.
De navolgende heeren studenten aan
de theologische school te Kampen zijn heden
in de gereformeerde kerken beroepbaar ge
steld P. Bos te Bedum, H. Buurmam te
BenDebroek, J. Meijer te Leeuwarden, A.
Nieboer te Deventer, J. C. Raamsdonk en
A. Roorda te Kampen, D. Steenhuis te Ten
Boer en N. Wuldenga te Middelstum.
Naar het Dordr. A'tesW. verneemt zal
door de commissie van toezicht op het lager
onderwijs te Dordrecht, op voorstel van een
der hoofden van schalen een bepaling aan het
schoolreglement worden toegevoegd, waarbij
ieder ouderwijzer, die wegens ongesteldheid
langer dun een dag van de school afwezig is,
verplicht wordt een bewijs van zijn genees
heer over te leggen.
Goes. Tot de vi-o bereidingsklas aan
de Hoogere Burgerschool zijn toegelaten:
G. ter Pelkwijk, W. Temperman, P.
Goedbloed, J. Dormaar, J. Mulder, A. de
Koning en M. van Campen.
Tot de le klasseC. v. Liere, (vrw.)
M. A. en H. C. Ittman, L. v. Daalen én
E. M. Massee.
Tot de 2e klasse: D. Bolier en (vrw.)
J. Spaan
Tot de 3e klasseJ, B. Massee.
Tot de 4e klasse: Mej. Knebal.
GROEN VOEDER.
Door den heer Bertels van Barneveld is
een methode ontdekt om groote hoeveelheden
groenvoedsr te conserveeren. Aan de mede-
deelingen omtrent de proefnemingen van
dien landbouwkundige is het volgende
ontleend
Hij nam kuipen met galen doorboord,
gevuld rnet allerlei groen voeder en belast
met bepaalde gewichten per M2 De ther
mometer zou de warmte aanwijzen, die er
gedurende het geheele proces /ich in de
samengeperste massa ontwikkelde en wat
gezocht werd. had rneo gevonden. Bij een
druk van circa 400 K.G. op den vierkanten
Meter had de con erveering het best plaats
men verkreeg a's dan gedurende 2 maanden
ten broeiing van 55" tot 60° Celsius, waarna
de temperatuur dtalde tot eeu constante
hoogte van 25° Celsius.
De zoet groen-voederpers moest nu in 'i
groot worden opgesteld. Niets eenvoudiger
dan dat. Volgens bepaalde voorschriften
tot een aanzienlijke hoogte opgestapeld, wordt
de voorraad groenvoer door middel van
plaggen aan een drukking onderworpen,
die bovengenoemden warmtegraad te voor
schijn roept. Wijst de daarvoor opzettelijk
ingerichte thermometer hooger temperatuur
aan, dan wordt de druk vermeerderd, in
omgekeerd geval vermindert men den last.
De kanten worden afgestoken, zoo glad
mogelijk en ook dat afgestoken gedeelte
erlangt nog een plaats in de pers. Rondom
den hoop wordt een kleine goot gelegd,
waarin het uitlekkende vocht wordt opge
vangen, dat ten deele als varkensvoeder
dienst doet. Datzelfde vocht dient tevens
om de afgesneden kanten te bedekken,
waardoor vanzelf een uitstekend middel is
verkregen om de toetreding der lucht af
te sluiten, als het na verloop van eenigen
t(jd hard is geworden.
Op die wijze heeft de heer Bertels een
krachtig voeder verkregen, welks reuk geheel
gelijkt op dien van versch roggebrood en
dat door het vee met graagte wordt gegeten,
zelfs boven gewoon groen voer wordt gesteld,
en dat door zijne voedende bestanddeelen
alle toediening van krachtvoer moet overbodig
maken. Ziehier de analyse van het geperste
zoet groen voeder volgens onderzoek te
Wageningen
eiwit achtige stoffen 4.2 pCt.
vet1.6
zetmeel7.6
onverteerbare celstof 7.8
minerale bestanddeelen 2 3»
vocht76.4
De voedingsverhouding van stikstof-houden
de tot stikstof-vrije stollen is dus als 1 tot
2.76. Men kan derhalve volstaan met per
dag per stuk vee 30 a 40 Kg. te voederen
en verder tot buikvulling stroo te verstrekken.
En welke voeder-gewassen zijn nu voor
de pers geschikt. Ook deze vraag heeft de
heer B. op practische wijze willen beant
woorden, waarbij hij uitging van de voor
waarden dat le de voedingswaarde van het
gewas scheikundig als aanzienlijk moet
genoemd worden, 2e de teelt mogelijk
moest zijn op de schraalste zandgronden,
3e de tijdperken van groei van dien aard
waren, dat meer dan een snede groen voer
per jaar van denzelfden akker kon geoogst
worden, 4e dat de planten ten deele de
eigenschap bezaten vanwege haar hoog
stikstof-houdend vermogen tot grosnbemes
ting te kunnen dienen. Groene ol snijrogge,
serradella, snij gras, snijhaver, klaver, aard
appelstruiken, bietenbladeren, spurrie, lupine,
wikken kannen alle voor de pers in aan
merking komen toch zijn de voornaamste
gewa-sen, die men op da boerderij van den
heer B. aantreftrogge, haver, lupine,
spurri, serradella en zandwikkea, door hem
boven winterwikken worden gesteld.
Groen voeder
De inspecteur van het Middelbaar onder
wijs, belast met hel toezicht op de landbouw
scholen heeft! een samenkomst gehad met
de rijkslandbouwleerareo en hun plaatsver
vangers om te beraadslagen hoe de land
bouwers zouden kunnen worden voorgelicht
om te voorzien in de bestaande behoefte aan
groen voeder1.
Zij kwamen tot volgend besluit
lo. Og kleigronden en goede zandgronden
verbouwe men een mengsel van gewone
wikken en haver.
2o. Op kleigronden en goede aardgron
den is de verbouw van witten mosterd aan
te beveleo.
Verder worden middelen aan de hand
gedaan tot het verkrijgen van een rijken
oogst van snijrogge, en tot bevordering van
den grvei van stoppelknollen.
Voor die streken, waar de grasbouw hoofd
zaak is en waar het van overwegend belang
zou zijn, nog een tweede snede te maaien,
moet worden aangedrongen op een zoo
spoedig mogelijk begieren van geschikte per-
ceelen of het bemesten met lót) KG. Chili-
salpater per HA.
Verder moet de aandacht der landbouwers
gevestigd worden op het feit, dat groote
hoeveelheden groen voeder door inkuilen en
perseu bewaard kunnen worden Daarvoor
komen vooral in aanmerking de tweede snede
gras (bij regenachtig weder), knollen, man-
gelwortel- en bietenloof met koppen, klaver,
wikken enz.
Nog moet den landbouwers worden aan
geraden om de benoodigde meststoffen en
voederrniddelen gezamenlijk (coöperatief) aan
te koopen. Hoe meer zulks geschiedt, hoe
voordeeliger het kan worden gekocht.
Gebrek aan veevoeder.
In de Belgische Iinmer interpelleerde de
afgevaardigde De Faverau de regeering
over den treurigen toestand van den land
bouw, als gevolg van de langdurige droogte.
Hij stelde voor, de subridiën vo ir landbouw
tentoonstellingen te besteden voor het
aaukoopen van veevoeder, Verschillende leden
stelden voor, aan de boeren de groiadbe-
lasting kwijt te schelden. Een ander wil
de den uitvoer van veevoeder verboden
hebben.
Minister De Bruyn weigerde voor het oo
genblik een dergelijk uitvoerverbod voor
bijzondere gevallen zal hij echter kwijtschel
ding van grondbelasting toestaan.
Ook in het Hongaarsche huis van
afgevaardigden, is voorgesteld wegens gebrek
aan veevoeder den uitvoer daarvan te ver
bieden. De miniiter van handel heeft echter
bezwaar tegen een uitvoerverbod, en meent
dat hetzelfde doel te bereiken is door eene
verhooging der vrachtprijzen. In allen ge
valle zullen maatregelen genomen worden
om den uitvoer zooveel mogelijk te beperken.
Zending.
I. NedePandsche Zendingsvereeniying.
Br. O. Van der Brug te Indramajoe had
in zjjne gemeente, ten vorigen jare, eenige
sterfgevallenvooral bij eene der gestor
venen waren teekenen van nieuw leven
merkbaar. Zij ging heen met eene belijdenis
haars geloofs in den Gekruisigde op de lippen.
Br. H. Drost (zooals onze lezers weten
godsdienstonderwijzer aan de pupillenschool
te Gombong vroeger zendings-kweekeling