NIEUWSBLAD VOOR ZEELAND. CHRISTELIJK- sr HISTORISCH 1893. So. 122. Duistfng 18 Mi. SeoeutCe laacgang. migeu enz. 0 pingen enz. VERSCHIJNT F. P. D'HUIJ, te Middelburg. PRIJS DER ADVERTENTIËN IJK. agste koers 0,60 en hoogste koers le 25 stuks. K uli 1893. rtrouwdA. de Ludikhuize jd. sejm. 21 j. en A. i. de Lignie d. irvoost d. F. M. d. Sorte ongeh. d. 78 mnd. d. z. v. Marcus plakke. Victor Boel en Victorina Ireugelmans 59 j. van der Wiele. ,nnes Freeze 52 j. anje, Justientje v. Sfitze Reindert tbeth Foudraine. Juni vd8, Goduardus indrika Barbier 25 Jannetje dochters en Jozina van Loo. rerhaagen en Janna iaan z. v. Leendert Bet. 16, Jannetje truid Polderman. Rijder en Leuntje d. v. Jan Kole en ie rranciscus Romsec Frederik Meijer en 10, kind van Pieter van Pienbroek. w*«. 10 Juli. artman het bouwen één dak en verdere en teekening in bo- um. vorden uitgenoodigd en voortaan s. v.p. ^niet de datums; berichten geplaatst werd door het be- Colpaert aanbesteed e met put. Ingele- J. van de Sande, nny id. f325, Johs. G- Windhorst id. Kruiningen, f289. aagsten inschrijver Vrijdag werd door geveild le oen hof- oper voor f1465-, dhr. weiland, kooper voor 5250 cA. id. kooper hijssen. 4e. 3770 cA. dhr. A. Aarnoutse A. weiland, Kooper ijke te Serooskerke- Juli. Calmejjn door not. rs 25 H. tarwe, 16 rdenboonen, 10 H. der. Aanwjjziug 15 iiyse, Krabbendfjke. "de Smit doot not. veldvruchten van 2 uur, .alf 11 bij Gast door Gast veldvruchten* n tuin aan den Lan- net afdak idemDui- 1 Juli. - -erpachting bt dm voor 7 jaren, 18 A. den hoek Snoodqk- el. 19 Juli- f - ishuis 10 uur naai- r artikelen de luxe, 3t. Nicolaasplanken, londius. bii Akkenaar door oor de hh. Burger hooigras in s Heer en vroege appels. wiffen wed- Kasse Is: 4 merriepaarden, paarden 18 en 8 jr., ooien, 3 kalfvaarzen, j, 7 jarige, 7 kweek- n, vet va"1'"" wagens, illgö, I o-nooi* varken, markt wagens, 2 driewiels- rgen enz. Meubelen te pachten voor bouwl. in Hamertje voor 20 Juli bp A. bij wed. v. Rose- dt voor erven Poi- llmare met 41,68 H. chikker door deurw. Filipse 2 uur veld- 20 lis v ng 21 ur elken MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND. Prijs per drie maanden franco p. p0,95. Enkele nummers0,02 UITGAVE VAN G. M. KLEMKERK, te Goes en van 1 5 regels 25 centiedere regel meer 5 cent. Familieberichten van 1 5 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent. Teruenzen 18, 19, 20 en 21 Juli. De geabonneerden die gewoon zijn per kwartaal of per halfjaar te betalen kun nen de uitgevers "een dienst bewijzen, door het verschuldigde bedrag te voldoen. Hierdoor worden onnoodige iuningskosten voorkomen. Voor Walcheren betale men bij den Uitgever D'HUIJ en de overige plaatsen bij den Uitgever KLEMKERK. LASTER. De «Volkscourant van Appingadam» citeert met instemming en vermaan aan hare zus- terbladen de volgende beschrijving van den laster Daar is eene misdaad laag, afschuwelijk, echt monsterachtig, eene misdaad, waartegen men zich niet wapenen kan, waartegen elk middel tevergeefs wordt aangewend, Zij brengt geen zingenot aan he m, die ze pleegde dan de dierlijke voldoening een broeder in el lende te hebben gestort. Die misdaad is de laster. Het heiligste randt zij bjj voorkeur aan, over de bloemen, met de zoetste geuren laat zij bijzonder haar verpestenden adem vallen. Zij werkt in 't verborgen, in het duister, in den donkeren nacht. Als een adder schuilt ze soms onder hloemeii en planten, om te zekerder te zijn van haar doodelijken beet. Zij aast niet op het geld of het leven, de eer is haar doelwit. Wie met haar in aan raking kwam, moge gekleed geweest zijn in het witte kleed der onschuld, een eerlaurier moge zijn hoofd versieren, in de oogen der menschen is het wit besmeurd, zijn de bla deren der kronen verflenst, op zijn voorhoofd rust het teeken der vervloeking en men ont wijkt den mensch, dien men vroeger in eere hield. Terwijl de onschuldig veroordeelde zich bukt onder de zwaarte van het naamloos leed, gaat de lasteraar met opgeheven hoofd, vertoont hij zich als onbesmet, hoewel zijne misdaad met zwarte letters geschreven staat in het boek der Goddelijke Gerechtigheid. Na deze beschrijving wie. zou het er niet mede eens zijn richt de redactie van het zich noemende antirevolutionaire blad een j scherpe philippica tegen den persoon van onzen oud-minister Lehman. Wij nemen er slechts een klein stukske uit over: Ieder die ook maar eenigszins op de hoogte is, weet toch. hoeveel Jhr. Lohman en de z(j- Juli. Oranje, panden over Maart en Juli. bij de Visser door •rien, 11, 6 en 2 jr-, koeien, vaarzen, jarige, 3 jaarlingen, lkschapen, 1 vette 20 kippen, 6 ean,- agens, driewilskar, enz., bouw-, melk- israad, veldvruchten FEUILLETON. Een tochtje naar Ëllewoutsdijk op Zuid-Beveland. "Wij stapten te Goes uit den sneltrein .."naar Vlissingen en vonden aan het station een gemakkelijken landauer met twee paar den bespannen, die ons langs het rustige, halt dommelende stadje naar het doel van ons uitstapje, Ëllewoutsdijk, zou brenger.. Het treffende, mooie bekoorlijke van dezen tocht door het rijke bouwland is het heu velachtig terrein, door al de met loofhout beplante dijken ontstaan, waarachter de welgestelde boerenhoeven door hoog ge boomte overlommerd, als patriarchale neer- zettingen verscholen liggen, ontzagwekkende voorraadschuren voor het gouden graan verheffen zich achter en tegen de woningen, eo als het lief donkeroogig kopje der was- schende of arbeidende boerin, met een kanüicht door de zon begroet, geestig tusschen het geboomte uitkijkt, beseft men, dat armoe hier vreemd is en dat Post's jj lofzang op des landmans leven hier geen "tegenspraak vindt Het vroegrijpe graan is m dit zeldzaam vlugge voorjaar niet zoo weelderig als het anders zjjn kande haver en het vlas zijn ten achter als kinderen, die te sterk uit hun kracht gegroeid zijn; de kersenboomgaarden hebben hun rijke vracht te spoedig moeten afstaanmaar ondanks deze teleurstellingen, die Zuid- Beveland met het gansche aardrijk deelt, zet men hier geen lange gezichten. De boer met zijn aardig hoedje, zijn nen te danken hebben aan de actie der anti revolutionairen. Door het christenvolk werd Jhr. Lohman in de Tweede Kamer gekozen. Door het christenvolk werd de Vrije Universiteit in- stand gehouden, zoodat Jhr. Lohman als hoog leeraar kon worden gesalarieerd. Door die Vrije Universiteit werd later weer voor den oudsten zoon van Jhr. Lohman de gelegenheid geopend om hoogleeraar te worden. (Evenwel bij een referendum ware dit niet geschied 1) Door het christenvolk werd een antirevolutio nair ministerie mogelijk en door de oprechte belijdenis van den christenstaatsman Keuche- nius. werd deze uit het ministerie gedrongen en Jhr. Lohman, als iemand dien men beter kon gebruiken, er in opgenomen. Door het christenvolk werden zoodanige Provinciale Staten gekozen, die Jhr. Lohman in de Eerste Kamer brachten, terwijl onder 't bedrijven een andere Lohman als gouverneur-generaal optrad in Suriname en weer een andere Loh man als kantonrechter te Groningen. Veel, ontzaglijk veel heeft jhr. Lohman met de zijnen te danken aan het christen volk in Nederland en inzonderheid aan den redacteur van De Standaard, den leider der antirevolutionaire partij. Met het oog op de oppositie door jhr. Lob man uoortdurend gevoerd tegen De Stan daard; met het oog op zijne verklaring te Utrecht, dat „de uitbreiding van het kiesrecht hem koud laat", iets wat voor het christen volk achter de tegenwoordige kiezers niet bijzonder aangenaam is; met het oog ook op de bedenkingen van jhr. Lohman tegen het woord „democratisch", waarvan hij een zeer bijzondere opvatting heeft; met het oog op dat alles is het thans, dunkt ons, voor alle dingen noodig er op te wijz n, wat jhr. Lohman met de zijnen te danken heb ben aan het christenvolk in Nederland, en hoezeer hij dat uit het oog schijnt te verliezen. Hoever had ihr. Lohman sinds 1875 als „bijna antirevolutionair", zooals De Standaard hem toen teekende, het kunnen brengen in de rechterlijke loopbaan onder een liberaal bewind, indien niet het christenvolk een loopbaan voor hem had geopend? Hoever hadden al de andere jhrn. Lohman het kunnen brengen in dat geval? De schrijver van dit stukje neemt zich antirevolutionair, ijvert voor de christelijke democratie of moet het zgn christelgke democratie heeft aan zijn schrijven bovenbedoeld stukje over den laster doen voorafgaan en op een andere plaatsin zijn blad aan de pers in overweging gegeven het volk goed voor te lichten. Het kan misschien aan ons liggen, maar in dezen persoonlijken aanval treedt ons het bruinzwart fluweel pak en zijn silveren versierselen ziet er al even pittoresk uit als de boerin met de bloote armen, het aardig kapje met de openstaande oorvleugels en het schrander kopje, dat gemeenlijk bij een rank, vlug figuurtje behoort, zeer verschillend van den omvang die boerenvrouwen gemeen lijk zoo breed maakt. Bekoord door de verscheidenheid, welke dit heuvelachtig land met zjjn tintelende doorkijken en wazige vergezichten, zjjn sappige weiden en golvende graanvelden, zijne kloeke hoeven en mooie stoflage teweegbrengt, naderen wij van lieverlede Ëllewoutsdijk. Onze verrassing stijgt echter meer en meer, als wij bij eene zwenking van ons rijtuig plotseling een hoog, uitge strekt wit gebouw met torens en gothieke versieringen ontwaren, omgeven door hoog hout, bloembedden en een^uitgestrekt park, dat als een tooverfee in het eenzame bosch daar voor onze verbaasde blikken verrijst. Eenige stappen verder ligt het dorpje Ellewoutsdgk, zich koesterend in het mid- dagzonnetje en zoo stil en zwijgend als een Trappistenklooster. Niemand vertoont zich. Wij stijgen uit, worden in het gothieke paleisje welkom geheeten, en vinden hier, in een uithoekje van het land, waar men ternauwernood een bescheiden pastorietje verwachten zou, alles bijeen, wat de bescha ving van onzen vindingrijken tjjd voor het genot en de veredeling van den modernen mensch bedacht heeft. Na eenige oogen blik ken leidt ons de gast heer zijne kunstverzameling binneneen schilderjjenkabinet, op rjjke wjjze gemeubi- democratisch in zijn slechte beteekenis meer dan het christelijk op den voorgrond, en vinden wij er meer laster in dan goede voorlichting. Dit voelt het christenvolk, de «christelijke democratie», althans in Zeeland, opperbest; en wij zouden het hierbij dan ook kunnen laten, ware het niet dat de schrgver zelve verklaard had op goede voorlichting prijs te stellen. Daarom willen wjj er nog iets van zeggen. Het Christenvolk dat zijn de vrienden van vrij christelijkonderwijs en van christelijke plichtsbetrachting hebben aan den oud minister Lohman veel te danken. Van den aanvang hunner kennismaking af is tusschen hen een band gelegd, die ook bij tijdelijk misverstand niet zal verbroken woraen. Jhr. mr. A. F. de Savornin Lohman heeft, toen de redacteur van «De Volkscourant» nog nauwelijks op de schoolbankjes zat, den strijd voor onze volksrechten en vrijheden, gelijk zij door de revolutie waren aangerand, aanvaard en mede de lijnen getrokken, waar langs de antirevolutionaire beweging moest geleid worden. Voor het christelijk beginsel der vrijheid heelt deze eminente staatsman, die door alle partijen als zoodanig geëerd wordt, al zijn gaven en krachten veil gehad. Hjj heeft er zijn zilver en goud, de gaven zijner wel versneden pen voor [gegeven. Hg heeft er een rijke betrekking, een eervolle loopbaan, een groot pensioen voor vaarwel gezegd. Van raadsheer bij het gerechtshof te 's Hertogenbosch liet hij zich tot professor aan eene vrije universiteit «degradeeren». De lasten van den strijd, onvermoeibaar en onvermoeid, heeft hg gedragen met Gods hulp den schoolstrijd tot aanvankelijke oplossing gebracht de natie op haar plicht gewezen de partijen tot elkander gebracht, de eenheid in eigen partij bewaard, als minister het recht voor allen meer dan een zijner voorgangers in beoefening gebracht; de zaken aangepakt en thans, onder ons teruggekeerd met onbevlekt wapen als een onzer beste leiders, andermaal o. a. in Christelijk Nationaal onderonsplaatsgenomen en zijne glasheldere, degelijke adviezen ten beste gegeven. De zaak der vrije kerk, der vrije school, der vrije pers, van het particulier initiatief heeft de Heere door hem zeer bevorderd. Dat alles, en nog veel meer, dankt het christenvolk aan jhr. Lohman. En wat hij leerd, welks wanden het oog door eene keuze van Hollandsche, Belgische, Fransche, Italiaansche, Duitscheen Hongaarsche kunst lokken. Er is voor elk wat wils. De verzamelaar heeft overal een greep gedaan, op allerlei wat hem bekoorde beslag gelegd, en aldus eene verzameling bijeengebracht, waarvan de rijke verscheidenheid zeker niet de minste verdienste is. Roelofs, Bosboom en Ronner, om uit die drie, vierhonderd schilderijen een paar namen te noemen, voelen zich hier evenzeer thuis als Detti, Beauquesne en Hanedoes, en wie eenige uren in deze rijk gestoffeerde zalen doorbrengt, waant zich ten slotte in hart eener groote stad, maar stellig nooit te Ëllewoutsdijk. W(j zijn min of meer vermoeid van deze kunstbeschouwing en zetten ons aan't eind van dit Versailles in miniatuur een oogenblik neder in het Japansche zaaltje, waar alles uitnoodigt tot een dolce far nipnte. Aan het eind eener andere galerg vinden we een volledig schouwburgiaaltje met een tooneeltje waaraan niets ontbreekt, zelfs niet de be weegbare schgf voor levende beelden, de inrichting voor verschillend gekleurd licht en de electrische verlichting. Want, in het voorbijgaan verteld, het geheele gebouw met zgoe zalen en galergen, zijne torens en pleinen, wordt des avonds door electriseh licht bestraald, waarvan zich de foyer, de machine, in den turn bevindt. In een oog- wenk kan dit tooverpalei-je aan het uitlioekj des lands als een vonkelende edelsteen in den duisteren winternacht schitteren. Beneden, waar eet- en conversatiekamers aan de speel- en leeszalen grenzen, is aan aan hen Het lidmaatschap der tweede kamer Een goedkoope gunst, als het er eene is De Vrije Universiteit Maar hij had er geen vooruee! van. Het professoraat van zijn zoon? Maar was deze dan niet aan twee univer siteiten loffelijk gepromoveerd Zgn ministerschap of het lidmaatschap der eerste kamer De eer van het laatste is waarlijk zoo groot niet en het voordeel gelijk nul. Maar weet De Volkscourant wel dat de vervanging van mr. Keuehenius in het kabinet Mackay heel wat hoofdbrekens heeft gekost' en het van de zijde van den heer Lohman een op offering ook geldelijk was om zich toen en met hel vooruitzicht van voor korten tijd tot die betrekking te geven Voegen wij hierbij dat de Groningsche jhr. I.ohman kantonrechter, de Haagsche jhr. Lohman lid der rekenkamer, de Asseri- sehe jhr. Lohman advocaat generaal bij den hoogen raad zijn geworden juist onder «een liberaal bewind», en de actie van «het chris tenvoik en den redacteur van De Standaard aan hunne benoeming niets heeft toegebracht. Onze partij is arm aan groote mannen, doch de weinige die er zijn, zouden vrgwat meer eer en stoffelijk voordeel behaald heb ben, door zich, in plaats van bij het chris tenvoik, bij de coterie aan te sluiten. Keu ehenius en Lohman, Kuyper en H. Pierson zouden, waren zij liberaal, door hun partij bewierookt zijn geworden. En nu Het is niet te zeggen hoeveel leeds aristocratische voornaamheid van den tegenstander hen berokkend heeft en hoeveel onnoodigen smaad democratische minachting van den vriend hen nog brengen zal. De heer Lohman staat met een deel der antirevolutionaire pers niet op te besten voet. Ook met ons blad niet. Wij meenen zelfs zeker te weten dat hij ons blad niet meer leest. ,Maar nooit zullen wij het dulden dat men zijn naam als eer lijk staatsman en meest verdienstelijk strij der voor de antirevolutionaire beginselen in verdenking brengt. Een democratie die trachten zou ons volk van hem te vervreemden, ,zou geen chris telijke zijn. Zg staat buiten onze historie. Wij hebben geen deel aan haar. Het is ons niet mogelijk voor alle gemeenteraadsverkiezingen een aan- de oude kunst eene plaats ingeruimd, en zijn tal van merkwaardige schilderijen uit de 17e en 18e eeuw bijeengebracht, onder welke van Karei Du Jardin, Bloemaart, Van Dyck, Jan Steen en lal van andere bekende meesters. Allerlei spelen kunnen hier de gasten op regendagen bezighouden en aflei den. Lokt het schoons weder naar buiten, naar den lommerrijken tuin met zijn vijvers ea koepels, zijn beelden en fonteinen, zijn lawn-tennis- en cricket-baan, zijn boogschut- tersbaan en voetbal-veld dan is de ver scheidenheid zó) groot, dat men op dit paradijsplekje ternauwernood zou weten waarmee te beginnen. Vóór het breede, hooge gebouw, geschei den door den straatweg, is een park in wording, met een gaanderij ter linkerzijde, waarachter de uitgestrekte welvoorziene broeikassen verscholen liggen. In het midden van het park op de plek waar zich vroeger het kasteel van Ellewoutsdgk verhief, prgkt nu eene smaakvolle volière, waarin allerlei vogels, pauwen, fazanten en duiven gehuisvest zjjn. Rondom dit eiland geeft de breede ringgracht van het kasteel gele genheid om des zomers te spelevaren en des winters schaatsen te rijden. Nog slechts een paren jaren en dit park biedt schaduw le over en zal de verrassing van den toerist, die hier het eerst zijne sciireden zet, nog doen rijzen. Achter dat park in aanleg leidt een pad door een lommerrijk boschje binnen enkele ruimten naar den dijk. Gij beklimt dien en de Wester Schelde kabbelt in al hare opwekkende koelheid en verrassende gol vingen bevelend woord te zeggen. Daartoe zijn wij te weinig plaatselijk op de hoogte. Wij verzoeken alleen den kiezers hun plicht niet te verzaken, trouw ter stembus te komen, zich te houden aan het advies hunner kiesvereeni- ging en geen anderen te stemmen dan welke door die kiesvereeniging zijn aangewezen. Het geldt de belangen der ge meente, voor welke niemand, als immers ook hem persoonlijk rakende, onverschillig mag zijn. In den gemeenteraad worden stof felijke en geestelijke belangen, ook in geldelijken zin, behartigd. Om daartoe de geschiktste man nen te kiezen, moet men zich een gang naar de stembus, een gang desnoods van een uur, gaarne ge troosten. Natuurlijk zouden wij liever in alle gemeenten godvreezende mannen gekozen zien; mannen die beven voor Gods Woord, die de beginselen der revolutie verfoeien en de ge schiedenis onzes volk onvervalscht willen gebracht zien tot de kinderen onzes volksmannen die hun arbeid ook in den gemeenteraad, aanvangen met gebed, en zich niet laten afvoe ren op de doolpaden van het libe ralisme. Maar zulke mannen zijn niet dik gezaaid. En daarom kiezen wij uit hen die niet met ons eens geest.es zijn, die mannen uit, welke ons in de practische zaken van den ge meenteraad het meest ter wille waren en in de verschillende vraag punten die aan de orde waren, zich kloek hielden aan het recht voor de gansche burgerij terwijl bij de keuze van nieuwe leden naar de besten onder ons is uitgezien, mannen van talent en karakter, mannen van zaken, begaafd met een helderen blik en met verstand van administreeren en orga- niseeren. Mannen om nu maar eens bij de steden te blijven als aan uwe voeten. Ginds heel in de verte blauwt Terneuzen aan den neveligen horizon. Voor u stoomen de booten fier en statig naar zee. Rechts, heel in 't nevelig verschiet, steekt Lange Jan ven Middelburg zgn hoogen top in de luchtVlissingen is met het bloote oog te ontdekken. Welk een verras sende overgangEenige meters verder op den dijk heeft de toovenaar van het paleisje een houten koepelgebouwtje doen plaatsen, waar het des zomersavonds een verrukkelgk zitje is. Langs een anderen weg keeren wij naar het Paleisje terug en komen door het stille dorpje, waar wij het nette kerkje bezien, en van een koster hooren, hoe de ambachts heer, de toovenaar in gindsch pale.sje met Kerstmis al de kinderen uit zijne Heerlijkheid hier bijeennoodigt, om hun ieder een Kerst misgeschenk uit te reiken, en welk eene vreugde er dan onder al die kleinen heerscht. Wij wandelen verder, en komen weder aan het zich ver uitstrekkende gebouw, waar een levensgroot Herculesbeeld te midden van een plein, ons even doet stilstaan, want ook deze held der oudheid en de kltinere beeldjes kunnen door het moderne wonderlicht des avonds in al hun schitterenden luister prijken. Van de eene verbazing kwamen wij in de andere, en toen wij des avonds afscheid namen van onzen gastheer, den ambachtsheer van de heerlijkheden Ëllewouts dijk en Everinge, waren wij geheel en al opgetogen over het wonderplekje, dat op dit" vergeten uithoekje met zulk een onbe krompenheid gesticht was door den heer J. C. van Hattum. (Hóf.)

Krantenbank Zeeland

De Zeeuw. Christelijk-historisch nieuwsblad voor Zeeland | 1893 | | pagina 1