1893. No. 114. Donderdag 29 Juni. Zevende jaarg sngj93, VERSCHIJNT G. M. KLEMKERK, te Goes F. P. D'HUIJ, te Middelburg. PRIJS DER ADVERTENTIES IJK. Schetsen over Middelburg. A. O, ZEEUW. van si,kin MAANDAG- WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND. Prjjs per drie maanden franco p.p. ƒ0.95. Enkele nummers/0.02'. UITGAVE VAN en van 1 5 regels 25 cent iedere regel meer 5 cent Familieberichten van 1 5 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent. Zuidzande 30 Juni voormidd. Retran- chement 30 Juni namidd. Sluis 1 en 3 Juli. Aardanburg, ook voor Eede, St. Kruis en Oud Heile 4 en 5 Juli. Oostburg 6 en 7 Juli. Schoondijke 8 Juli. Met genoegen vernemen wij dat de minister van justitie ook de meeuw en de spreeuw onder de beschermde vogelsoorten heeft opgenomen. Als nu de rijkspolitie maar nauwkeurig toeziet dat onze kinderen en de heeren van het musschengilde zich aan deze bepaling houden. Ook particulieren mogen wel een oogje in het zeil houden en er de politie kennis van geven als er tegen de vogelenwet gezondigd wordt. Velen nemen het er niet nauw mee. Nog iets. Onder de kruipende dieren behoort de padde. Voor dit nuttige diertje vragen wij tege- ljjk de bijzondere bescherming van land en tuinbouwers. 'tis in hun eigen belang. a De treurige ervaring in zake Neerbosch opgedaan is een waarschuwing voor alle christelijke philantropische stichtingen. Wat er van de beschuldigingen aan is, zal wel uitkomen. Daaromtrent hebbe men geen zorg. Maar het gevaar is niet denkbeeldig, dat ook onze christelijke inrichtingen, bij te groote uitbreiding vervloeien. De Martha-stichting is betrekkelijk nog klein, 's Heeren Loo en Eudokia zijn aan het opkomen. Bloemendaal gaat flink voor* uit, en Ederoord wij verblijden ons er in wacht weldra een flinke uitbreiding. Hospitium ea Lucasstichting hebben een goeden naam. Zetten—schoon in den laatsten tijd niet alles couleur de rosezal beter nog dan vroeger worden georganiseerd. En de stichting Veldwijk gaat vooruit met rassche schreden. Er schijnt daar een uitstekende, christelijke samenwerking te zqn. Maar toch ook deze stichtingen, althans bq grootere uitbreiding, en streeft niet Veldwijk in vooruitgang Neerbosch op zq ontkom duur aan de afbrekende critiek n vpzwaar geworden instelling Daarom v»u. 'vnvan toezicht en advies vou. er ge- wenscbt. Zie hoe gunstig de districtsraden door Christelijk Nationaal in het leven geroepen, algemeen werkei:. De Schoolraad bewijst uitstekende diensten. Barnabas en Johannes hebben hunne FEUILLETON. MIDDELBURGSCHE PREDIKANTEN. VII. Een kostelijk k «vartet vormen in de Mid- delburgsche predikantenwereld Faukelius, Walaeus, Gomarus en Teellinck, die, na elkander in de gemeente geroepen, een tijd lang gezamenlijk hebben gediend met ande ren, van wie de geschiedenis ons niets ver haalt en die wjj dus met stilzwijgen voor bijgaan. Een kostelijk kwartet, ook al was het tijdens hun leven niet altijd eene harmonie, waarin de verschillende stemmen zich oplosten. Want des ondanks was er eene hoogere harmonie, die de ge'chiedvorscher mag speuren, en wel zulk eene harmonie, als men meer op aarde zou wenschen te aanschouwen. Ik bedoel die tusschen Dominicus en Franciscus. Tegenstelling, en toch eenheidSt. Dominicus de man van de wetenschap, de strenge denker, met den stelregelde zuiver heid der leer is waarborg voor het behoud der kerk. En naast, niet tegenover hem St. Franciscus. de man der liefde, der barmhartigheid, vijandig staande tegenover de eischen der logiea, slechts vragende naar het leven der Christenen en levende in het bewustzijn, dat het koninkrijk Gods zal komen over de gansche aarde, indien maar de lievelingen des Heeren kracht van zich doen uitgaan in betooning van de werken Gods. Leer en leven, ach, ze vormen in het leven vaak zulk eene ruwe tegenstelling, terwijl ze naar den eisch des Heeren bij elkander hooren. Menscheljjke eenzijdigheid heeft ook hier veel bedorven. Want eener- zqds heeft men in de lijn van St. Dominicus commission, wier acte van decharge jaarlijks wordt gepubliceerd. Iets dergelijks geve men ook aan Neer bosch en neme er voor Veldwijk de proef mee. Zulke raden, die ten allen tijde onaange diend binnentreden en, gelijk de districts raden dit doen, van hunne bevinding openbaar verslag doen, voorkomen door dergelijke contróle toestanden als die welke in Neerbosch overdreven of niet zoo ongedacht aan de kaak kwamen. De stichtingen zeiven varen er wel bij. En het christelijk publiek, de kleine man vooral, krijgt de tastbare bewijzen in handen dat zqn geld goed besteed werd. Vooral wekke men bij allen die men roept om aan deze onze stichtingen te arbeiden den geest van zelfverloochening, en niet van zelfverheffing. Men zoeke geen werkki achten met de voorspiegeling, bijv. dat zij dadelijk hoofd verpleegster zullen worden, maar waarschuwe hen veeleer dat een harde leerschool hen wacht, tenzij ze, aan alle persoonlijke ijdelheid gespeend, hunne taak opvatten met het: Heer, wat wilt Gij, dat ik doen zal. De Telegraaf, schoon alles van de over heid willende gedaan hebben, maakt echter ook gegronde opmerkingen. Bq voorbeeld «Er bestaat v»n overheidswege geen toe zicht op de weeshuizen. Ja bijna de ge- heele kinderwereld is onbeschermd. «In de eerste plaats zou het noodigzijn de vrouwen, die zich als min verhuren, een keuring te doen ondergaan. «Geen vrouw zou die taak mogen op zich Demen. zonder de machtiging daartoe van een officieel aangestelden deskundige te kunnen vertoonen. Tegenwoordig is het niet zeldzaam dat door het zoogen van kin deren verderfelijke ziekten worden voortge plant. «In de tweede plaats bestaan er in Nederland slechts op enkele plaatsen zoo genaamde crèches, dat zqn dergelijke inrichtingen, waarin vrouwen die bui tenshuis werken, haar zuigelingen over. dag te bewaren kunnen geven. In de na. bjjheid van fabrieken, waarin vrouwen wer ken, zqn diergelijke, onder geneeskundig toezicht staande, instellingen hoog noodig. En toch in verreweg de meeste gevallen schitteren zq door haar afwezigheid, omdat zij voor particuliere ondernemers geen rente afwerpen, en omdat de overheid ze niet aanlegt. «In de derde plaats bestaat er geen wet telijke regeling van de bewaarscholen waarin het kind verblijft totdat het de lagere school kan bezoeken. «Van het oogenblik, dat het kind als levend wezen wordt aangegeven aan den burgerlij ken stand, tot het oogenblik, dat het de lagere school bezoekt, zjjn er voor het kind van voortgewerkt, tot men eene doode rechtzin nigheid of ook wel onrechtzinnigheid krees, die geen de minste atwjjking van hare voorschriften duldde, maar met inquisitoriale middelen eene ketterjacht ging houden. En andererzqds kwam men er toe, om de vruchten des geloofs van haren wortel af te snijden, waardoor men ten slotte louter «natuurlijk goed» overhield en Gods eere, wel verre van bevorderd te worden, gansche- lijk in bet vergeetboek raakte, om plaats te maken voor de eere van menschen, wier slapen werden omwonden met een aureool van heiligheid. Leer en leven I Zeker, de leer zq eerst genoemd. Ondanks de stouter afwijkingen staat toch Dominicus boven Franciscus. Zooder den gezonden, Goddelqken wortel der leer kan het leven geene goede vruchten bieden. Maar omgekeerd, ik bid u, wat beteekent ook de uitnemendste leer, indien er geen Christelijk leven mede gepaard gaat? Wat is de schoonste wortel waard, indien bloem en vrucht ontbreken Eu immers, indien de Heilige Geest in het hart eens menschen de goede belijdenis heeft ingeplant, dan zullen voorzeker ook de vruchten des Geestes gezien worden Spreke men dan nooit vanLeer of leven maar steeds van Leer en leven, die twee hooren saam. En ze waren ook saam in de dienaren der Middelburgsche kerk. Ach, dat men het niet immer begreep. Want het ligt in den aard der zaak, dat ook onder hen, die leer en leven saamvoegen en den voor rang toekennen aan de leer, toch verschil lende schakeeringen bestaan, zooJat de een meer op de belijdenis, de ander meer op de practqk der godzaligheid den nadruk legt. Daartoe zqn van God onderscheidene gaven geschonken, tot volmaking der ge meente. Maar wel verre van dit te waar- overheidsw ige geen inrichtingen aanwezig, waarin het een onderkomen vinden kan. Toch is het een sprekend feit, dat zoo dikwijls de overheid in het buitenland de bescherming der kinderwereld heeft ter hand genomen, de sterfte onder de kinderen is afgenomen. Bq ons te lande zijn de kinderen talrijk. Wellicht is daarin de verklaring niet de verontschuldiging te zoeken, dat voor de kinderen, zoowel weezen als geen weezen, de tusschenkomst van de overheid te wenschen overlaat. Wanneer de wetgever zich de bescherming der dieren aantrekt, mag hq dan de bescherming der kinderen uit het oog verliezen De uilslag der verkiezingen voor den Duitschen rijksdag is der regeering gunstig. Van de 397 gekozenen zqn 210 voorstan dersder legerwet; als men tenminste de Polen mederekent. Voordeel levert deze stemming voor de verschillende partijen echter niet op. De conservatieven, roomschen en radicalen ver loren resp. 9, 15 en 35 laden. Vrq conser vatieven en nationaal liberalen dat zijn de behoudende partijen deelen met de sociaal democraten den buit. De Keizer krijgt zijn zin en de natie mag opnieuw eenige miljoenen meer offeien voor de instandhouding van den gewapenden vrede die met gewisser tred dan de oorlog op een staatsbankroet uitloopt. In onze West heeft de tqding omtrent den zwakken gezondheidstoestand der Ko ningin velen ontrust, tot een door den gou verneur gevraBgde inlichting allen gerust stelde. Een bulletin van den gouverneur jhr. v. Asch v. Wqck, meldde daarna: «De geheele Kolonie vereenigt zich thans met raq in dank tot den Heere God dat het verontrustend bericht gebleken is onjuist te zijn». Vlaggen werden geheschen en op zijn verzoek werden in de kerken dankzeggingen gehouden, 's Avonds liet zich het muziek corps van het garnizoen hooren onder fak kellicht Aan het gouvernementshotel waar de gouverneur een portret der Koningin onder eene vlaggentropee met groen en bloemen had opgehangen, zongen de schoolkinderen drie nationale liederen. Een dergelijk vreugdebetoon, waarbq de Bron van alle goeden niet vergeten wordt, doet weldadig aan. Suriname heeft eene christelijke overheid. De goede naam der v. Asch v. Wjjcks wordt er waardig opgehouden. De sociaal democraten in den Duitschen rijksdag hebben geduchte vorderingen ge maakt. Zq naderen reeds de 50. Onder deeren en die verschillende gaven saam te laten werken, ging men ze op de spits drqven, nam positie tegenover elkaêr, en vertoonde alzoo het droevig schouwspel van een twist en nqd, die de gemeente verdeelde, zelts in zulk eene mate, dat ten slotte de generale synode zich met de zaken heeft moeten bemoeien. Doch daarover spreken we later nog wel uitvoeriger. Thans gunnen we onze aandacht aan den eerste van het merkwaardige viertal, den godzaligen Faukelius, den eenige, die zich gewoonlijk boven de onderlinge twisten wist te verheffen. Langen tqd heeft de geschiedenis van dezen uitnemenden man gezwegen. Eerst in den laatsten tqd, zoowat in het midden dezer eeuw, is hem recht wedervaren, en dat wel door de goede zorgen van den Middelburgschen predikant Dr. J. Borsius. Laat mij voor ditmaal want wq wen schen bij hem wat langer stil te staan Faukelius aan u mogen voorstellen. Ik kan dat, omdat zqne beeltenis bewaard is ge bleven. Gq ziet hem als een man van middelmatige lengte, krachtig van lichaams bouw, met een forschen oogopslag, ietwes stompen neus, voorts met knevel en sik. (Men weet, dat destijds nog niemand er eenig bezwaar tegen had, dat een predikant een baard droeg; dit is eerst later opge komen). Voorts vertoont zqn geheele gelaat diepe, maar tegelijk vriendelijke ernst, en eene ideale opvatting der dingen, veel levens moed, eene groote mate van volhardende wilskracht en vromen zin. Zietdaar u het beeld geteekend van den beminnelqken man, beminnelijk vooral om zijne velerlei werkzaamheid. Daarover han- dele een volgend artikeltje. Thans alleen nog iets van zqn leven. Zjjn eigenlqke naam is Herman Fauckel, de gekozenen behoort ook BebeL Te Ham burg herkozen, viel hem bq de herstemming ook Straatsburg bqvoor welk district hq thans ter rqksdag gaat. Dat Straatsburg een sociaal democraat afvaardigt is een feit van beteekenis. In 1871 werd de Elzas ingelqfd. Bij de daarop gevolgde verkiezingen voor den Rqks dag werden protest candidaten gekozen, dat wil zeggenoverigens goed roomsche mannen, die liever Franschen gebleven waren. Deze protestpartij niettegenstaande kunstmatige toevoer van Duitschers in het nieuwe rqksland door de regeering, bleef met wisselend getal haar zetels behouden. Alleen de kleur veranderde. Eerst van roomsch tot liberaal. Thans koos de Elzas zijn eersten sociaal democraat en weerklinken te Straatsburg kreten ais: Leve de CommuneLeve Frankrqk I Leve Bebel I werd een politieagent door eene oproerige menigte zwaar gewond en maak ten eenige der aanzienlijkste burgers kennis met de gevangenis. Dat hebben de dweepzucht van Lodewqk XIV, de Fransche revolutie, het clericalisme en de ijzeren vuist van Duitschlands eersten kanselier van dit oude bolwerk van het Duitsche Calvinisme gemaakt. De ramp van de Victoria heeft in Enge land algemeen de angstige vraag ontlokt, of het niet slecht staat met de manoeuvre vaardigheid der Engelsche oorlogschepen. Het is het oude spreekwoord dat men den put dempt als het kalf verdronken is. Gelukkig echter dat de oogen opengaan. Het is ongehoord de landskinderen en dat in vredestqd- er zoo roekeloos aan te wagen. Maar heeft de ramp ook aan de Neder- landsche overheid niets te zeggen In 1888 na een veertigjarig liberaal en conservatief bestuur, was de Nederlandsche marine zoo krank dat er geen enkel oorlog schip zeereê kon genoemd worden. De Adder was kort te voren op klaar lichten dag op de eigen kust vergaan Onder de volgende regeering werd althans een poging tot verbetering gewaagd, echter met onbeduidenden uitslag. Ook onder deze regeering gaan de ver beteringen, zij het ook schoorvoetende, vooruit. Edochkunnen wij gerust zqn? Mogen er vele deskundigen ook bq de Neder landsche regeering aankloppen en vragen Hoe staat het met onze marine? Zqn onze jongens veilig Veilig door den goeden staat der vloot of door gebrek aan goede oefeningen Is het waar dat uit de stuk ken onzer monitors nooit scherp geschoten wordt, omdat reeds bij de eerste beproeving zoowel de toren als het bovendek geheel uitzetten zou De Nederlandsche natie is al even weinig naar de gewoonte dier dagen verlatqnscht in Hermannus Faukelius. Geboren uit zeeF eenvoudige ouders, te Brugge, omstreeks het jaar 1560, terwql de vervolging woedde, werd hjj in de «nye leere» opgevoed. En die opvoeding in de ware Christelqke Gere formeerde religie, zooals onze vaderen ze noemden, beteekende toen heel wat. Ze ging vergezeld van een «aanschouwelijk on derwijs» dat menigeen bang deed worden om het hart en terugge keeren. Maar ook werden aan den anderen kant juist door die omstandigheden de karakters gevormd en de overtuigingen diep geworteld. Zoo ook bq Faukelius, dank zq Gods genade. Tot zjjn 20ste jaar bleet hq in Brugge; toen vertrok hq naar de «Doorluchtige School» in Geut, pas opgericht door de regeering met de bestemming, om aanstaande dienaren des Woords op te leiden. Drie jaar vertoefde hij hier. Wilt gq weten op wat wijs men toen arbeidde aan de vorming van toekomstige predikanten Den 3 Maart 1553 verdedigde student Fauckel in het openbaar 18 stellingen, getrokken uit het 2de deel van den Nederlandschen Catechis mus. Op die wqs werd men pr.actisch toe gerust tot den kamp, die wachtte. Van Gent vertrok hq als theol. student naar Leidens acadamie, toen reeds vermaard. Hier legde hjj zich voornamelqk op de studie der oostersche talen toe en voltooide zqne studiën. In 1585 toch vinden wjj hem in Keulen, waar hq arbeidde in «de heymelicke gemeynte», d. i. in de gemeente onder het kruis, als een moedig en bekwaam prediker. Reeds in 1594 begeerde Middelburg hem als haar leeraar. Eerst ia 1599 echter zou hq herwaarts komen. Doch over dit een en ander een volgende maal, ter inleiding op het verhaal van zijnen arbeid.

Krantenbank Zeeland

De Zeeuw. Christelijk-historisch nieuwsblad voor Zeeland | 1893 | | pagina 1