87
1893. No. 93.
Dinsdag 9 Mei.
Zevende jaargang,
V E RS C II IJ V T
G. M. KLEMKERK. te Goes
F. P. IVHUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER AD VERTE:VTKfiff
Kort verslag van de algemeene
vergadering der vereeniging
„liet Nederfaudsch Rundvee-
Stamboek, gehouden
te Zwolle Woensdag 3 Mei.
Schetsen over Middelburg.
elken MAANDAG- WOENSDAG- en ^VRIJDAGAVOND.
Prjjf per drie maanden traneo p. p. f 0.95.
Enkele nummers /0.026.
UITGAVE VAN
en
van 1 5 regels 25 cent iedere regel meer 5 cent
Familieberichten van 1 5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
De groote steun, door de geheele provin
ciale pers aan de zaak van het Ned.
Rundvee-Stamboek verleend door de opname
der verschillende Rapporten over de Stieren-
keuringen, waarbij deze telkens opiieuw
ouder de aandacht onzer landbouwers ge
bracht wordt, doet mij vrijheid vinden ook
over de dezer dagen gehouden algemeene
vergadering eene beknopte mededeeling te
doen.
Uit het verslag van den staat der ver
eeniging over het jaar 1892 door den voor
zitter, den heer J. Brebaart Kz. uitgebracht,
stippen wij aan, dat het aantal leden en
ingeschreven dieren als volgt over de pro
vincies verdeeld is.
t. w.
t Ingeschrevene dieren.
Leden" Stieren. Koeien.
Noord-Holland 510 118 62
Groningen 175 55 57
Zuid-Holland 88 11 16
Noord-Brabant 78 5 10
Drente 74 13 23
Friesland 102 62 26
Overijsel 60 8 11
Gelderland 52 2 8
Zeeland 139 11 35
Utrecht 49 2 7
Limburg 60 7 10
Nam Zeeland over 1890 de achtste en
over 1891 de vierde plaats in, thans over
vleugelde het ledental ook dat van Zuid-
Holland en staat onze provincie no. 3; het
aantal hier ingeschreven dieren samen 46
stuks toontmedeeen belangrijken vooruitgang
en zal in 1893 nog aanzienlijk toenemen.
De rekening over 1892 aangevangen met
een goed slot van f866.183 bedraagt:
aan totale ontvangsten f 4897 033
uitgaven - 3661.98a
Goed slot alzoo f 1235.05
Een voor de vierde maal ingekomen
voorstel der Afdeeling Friesland om de
inschrijringskosten van f5 terug te brengen
op f 2.50 per dier, gat aanleiding tot it-
voerige gedachtenwisseling en leidde ten
slotte tot hei belangrijke besluit, reeds
kortelijk medegedeelddat voortaan
die kosten slechts zullen be
dragen f2.50 per dier, wanneer
op dezelfde hoeve minstens 5
dieren worden opgenomen, on
verschilligvan hoeveel eigenaars
FEUILLETON.
ONS BINNENHOF.
XXXII.
De belangrijkste gebeurtenis in het jaar
1573 was voor de Nederlanden de verwis
seling van landvoogd. De wreede Alva
ging heen en de zachter gestemde Reque-
sens nam zijn plaats in.
Maar zoowel de vertrekkende als de
komende landvoogd bracht den toestand van
Middelburg in groote zorg en ongelegenheid.
Het beleg van Middelburg verdiende
eigenlek meer den naam van blokkade van
Walcheren te dragen.
Middelburg was belegerd, maar de bele
geraars tastten de stad niet aan, beschoten
haar niet.
De belegerden deden geen uitvallen, maar
zonden roerende beden om hulp aan den
landvoogd.
Het jaar '73 bracht eene verandering in
de positie. Het was in Mei dat liet kasteel
Zeeburg, het latere Rammekens, den Span
jaard ontviel. En met den val van deze
sterkte was het laatste steunpunt voorden
Spanjaard in Walcheren gevallen.
Zijn verlies was nu slechts een kwestie
van tijd meer.
Vlissingen was sterk bezet door Geuzen,
Veere was onder de heerschappij van den
Prins, Zeeburg was zijn fort.
Daarenboven krioelde de Schelde van
Geuzenscbepen, en daar in het midden van
het eiland lag Middelburg, als een vlieg in
het net van een spinnekop.
Roerloos, verarmd, zonder leeftocht en
met een dubbel cordon, een van schepenen
een van menschen omringd. SKehts in het
holle van den nacht gelukte het enkele
malen aan een of ander klein vaartuig om
onopgemerkt door de linie van schepen te
sluipen, die de haven van Arnemuiden af
sloot. Toen de nieuwe bevelhebber van
of wel minstens 4 dieren van
denzelfden Eigenaar.
Bij de aanstaande keuringen te Middel
burg, Oostburg, IJzendijke, 's Heereuhoek,
Oudelande, Kloetinge, 's Heer Arendskerke en
Zierikzee zal van dit besluit zonder twijfel
ruimschootsgebruikgemaakt kunnen worden.
Mits de landbouwers vooraf zich van de
deelname van anderen verzekeren.
Als toelichting acht ik het noadig er op
te wijzen dat bij dat getal van minstens 5
resp. 4 dieren bedoeld is, niet dat zij
gepresenteerd maar ook opgenomen d w. z.
goedgekeurd worden ter opname in
het N. R. St. Het belang oer landbouwers
die dieren ter inschrijving wenschen aante-
bieden, brengt dus mede, dat zij zich met
anderen in hunne nabij beid verstaan, en
liefst zelf de dieren hunner buren bezien
om te beoordeelen in hoe verre die volgens
hunne meening iü aanmerking zouden
kunnen komen om te worden ingeschreven,
want wanneer er b. v. acht worden aange
boden van verschillende eigenaars, waarvan
de Inspecteur er slechts vier kan aannemen
moet de prijs f 5 per dier blijven.
De landbouwers moeten dus onderling
overleg plegen, om van de goedkoope in
schrijving ie kunnen profueeren waar het
de beurs geldt is ieder gaarne in de weer
en ik stel mij van dien maatregel eene
toename èn van leden èn van inschrijvingen
voor in geheel Nederland, inzonderheid in
onze provincie terwijl aan de andere zijde
door de combinatie de reiskosten der Heeren
Inspecteurs zullen verminderen en de alge
meene kas zal geb..at worden alscompensatie
voor den minderen ontvang aan inschrijvings
gelden per hoofd.
Wie dus dieren aan te melden
heeft voor het Stamboek, doe
dit ten spoedigste, want bij te
lang uitstel zou men allicht bij
zijne buren het ontbrekende ge
tal niet meer kunnen vinden en
dus f5 moeten betalen.
in verband met liet voren-taande zal de
atdeeling Zeeland, die tot heden f2 per
dier aan de leden van de door hen be
haalde f5 vergoedde dat besluit kunnen
wijzigen, hetzelve alleen van toepassing
verklarende voor de dieren waarvan nog f 5
moet worden betaald, welk voorstel op de
zomervergadering aan d< orde komen zal.
Nog acht ik het zeer belangrijk dat mft
het oog op het straks genoemde besluit,
wat tot een vermeerderd getal inschrijvingen
aanleiding geven zal, eerst ria 1 September
de tusschentijdsche keuringen zullen ge
acht worden voor dit jaar in te gaan en
verder dat thans ook tot de uitgave van
Kalverboeken is besloten waarvan de eerste
band de kalveren geboren in 1892 en 1893
Middelburg, Mondragon, in den zomer van
'73 te Middelburg komen zou, moest hij
met zijne manschappen aan het vlakke
strand van Vrouwepolder ianden, en tot
aan den hals door het water waden. Nu
en dan sloop een vaartuigje met mondbe
hoeften geladen, de waakzaamheid desvij.
ands verschalkende, binnen de stad, maar
de voorraad viel als een droppel op een
gloeienden steen. Zoovele monden en geen
eten, waar moest het heen
Eerst werd besloten om alle onnut, volk
uit de stad te jagen De regeering kon
digde af, dat alle bedelaars en dergelijk
onnut gespuis, dagelijks de stad uitloapende
om te rooven eu te plunderen, zich den
volgenden morgen vóór negenen aan 't
hoofd moesten bevinden, om scheep te gaan,
wilden ze de stad niet «uitgegeesseld» wor
den. Alle eetbare waar moest opgeschreven
worden, en tot door de regeeriog bepaalden
prijs verkocht. .De aanwezige gerst moest
onder de tarwe worden gemengd om alzoo
het voedsel te verlengen.
Misschien ten evolge van het ongewone
en sch'ale voedsel was de gezondheidstoe
stand der ingezetenen in dien zomer zeer
ongunstig geworden. De schrijver van een
brief aan den Hertog van Alva, gedagteekend
17 Mei noemt een aantal van de treffelijksten
der stad die overleden zijn, waaronder ook
de zeventigjarige bisschop de Gastro. Hij
eindigt zjjn schrijven met deze verzuchting:
«God verleene henluiden d eeuwige glorie,
en or.s een zalige ure, om henluiden te
volgen.»
De klachten worden steeds bitterder, de
nood begint steeds meer te nijpen. In den
nazomer wordt de'eenige oliemolen in be-lag
genomen, opdat hei lijnzaa I. hij den nade
renden honger tot menschelijk voedsel zou
kunnen strekken.
Talloos zijn de plannen die eerst door
Alva, l.ter door Requesens en hunne hevel
hebbers beraamd worden, om Middelburg
uit den nood te helpen. Plannen die meer
in het kal verhoek ingeschreven zal be
vatten, en zoowel in de Nederlandsche als
en de Duitsche taal zal worden gedrukt.
Wqders werd nog besloten tot het richten
van een adres aan H. M. de Koningin Re
gentes om ter bevordering van de belangen
der Nederlandsche rundveefokkers eene
Rijks'ubridie te verleenen van f10,000 en
tot eereleden der Vepeeniging benoemd de
Heeren Herman F. Bultman te Haarlem
mermeer, herhaaldelijk haar voorzitter en
een der oprichters derzelve, en de Heer Dr.
Havenstein algemeen Secretaris van het
Landwirtschaftliche l'erein in R'ieiripreus-
sen te Bonn, voor den grooten steun aan
het bestuur verleend bij de uitgave der
onlangs verschenen Duitsche Brochure over
den werkkring van hetN R. St.
De begiooting van 1893 werd conform
het voorstel van de linantieele Commissie
vastgesteld.
In Ontvang en in Uitgaaf f4964.75 met
een post voor onvoorziene uitgaven ten be-
diage van f224 75.
Eindelijk werd bepaald de algemeene ver
gadering in 1894 in de maand Mei in Zee
land en wel te Goes te houden, waar de
Afieèling Heinkenszand den leden een rij
toer zal aanbieden.
Goes, Mei 1893.
E. VAN DEN BOSCH.
8 Mei 1893.
De redactie van hetMiddelburgsch «liberaal»
orgaan verzoekt ons te melden datdeinsiouaüe
aan het adres van mr. Lucasse in haar no.
van 26 September 1891 niet van een be
richtgever was, doch een ingezonden stuk
«uit Goes».
Op haar zeggen willen wij dat gaarne
aannemen, al voegen wij er tegelqk aan toe
dat wij van sommige ingezonden stukken
en berichten in haar blad bijv. tegen som
mige verkiezingen wel eens den indruk
kadd.-n dat de inzender niet ver «an het
redactiebureau af woont. Even wei dit zijn
intimis, waarvan wfj niets af weten. En
al ware het anders, in De Zeeuw van 29
Sept. 1891 en 9 Juni 1891 kan zq op dit
punt het een en ander le, e i.
Overigens geven wij volkomen toe dat wq
door eene verschrijving terecht hare bevreem
ding hebben gewekt in betrekking tot ons
aandeel in de verkiezingen. Wij zullen wel de-
gelij k van ons nimmer losgelaten christelijk his
torisch standpunt waar dit noodig is
ons met de verkiezingen blijven bemoeien.
Wij hebben met onze verklaring ook alleen
bedoeld, als redactie buiten allen strijd te
staan, die gestreden wordt op het terrein
der verkiezingsnommers,
of minder tot een begin van uitvoering
kwamen, maar steeds afstuitten op de waak
zaamheid der Geuzenschepen. Daar kon
meestal geen mensch binnen de stad, veel
minder een schuit.
Naarmate het jaar '73 voortging, naar
die mate werd ook de belangstelling in het
lot van Middelburg levendiger. Allen, zoowel
van de Spaansche zijde als van de zijde van
den Prins, begrepen dat het einde naderde.
(Jp 17 December kwam Prins Willem zelf
naar Zeeland. Hij hield zich op te Bergen,
Zierikzee en Veère, en stapte den 30 Decem
ber te Vlissingen aan den wal, waar hij de
beslissing van Middelburgs lot, dat niet
twijfelachtig meer zijn kon, alwachtte.
Nog vijf of zes dagen, schreef Mondragon
den 10 Januari in cijferschrift aan Requesens,
en de stad is verloren voor de Spaansche
kroon. Men begon elkander honden en kat
ten, ratten en muizen te betwisten. De
muizen, zegt een brief uit die dagen, be
gonnen hel zelf zoo benauwd te krijgen,
dat ze de hongerende stad ontvluchtten,om
zich op de schepen der Geuzen te laven.
Op een noodmunt uit die dagen is het
volgende te lezen
Doen ic was gesleghen
Was Miiidelburc beleghen,
Zoo dat het volck at, van honghers weghen,
Peerden, honden, huyen, deur noot,
Catten, ratten en lijnsaet wafelen voor broot.
Nog éene uiterste poging tot ontzet zou
beproetd worden. Alle beschikbare Spaansche
schepen werden op 22 Januari op de Oos-
terschelde bijeengebracht. Requesens zelf
zou te land de schepen volgen. In den
avond van den 27sten kwam hij daartoe te
Bergen aan Op den 29sten tastte met 40
schepen de Zeeuwsche admiraal Boriot de
Spaansche vloot aan en vernielde ze onder
de oogen van Requesens.
Men hm >rde hen roepen en kermen
Mi-esicor il wilt u ontlermen!
M tal' de leuze wasslaat doud
Het bemoeiziek Walchersch orgaan kan
dus gerust zijn, dat ons blad niet van plan
is van gedaante te veranderen, althans niet
in den door haar op dit oogenblik bedoel
den zin.
Gaarne voegen wij aan deze geruststellende
mededeeling de verzekering toe dat wq verder
als het maar immer kan van het
hooghartig gebeuzel der «liberale» redactie
over het «Goesche antirevolutionaire blad»
geen notitie meer zullen nemen.
Een tactiek die overigens niet dagteekent
van van daag of gisteren.
Onderstaande vindt men den uitslag
der Middelburgsche verkiezing, waarvan wij
met ingenomenheid melding maken.
Uitgebr. Uitgebr.
Aantal st. op 10 st. op
kiezers. Mei 5 Mei
4892. 1893.
Middelburg
Vlissingen
Veere
Oostkapelle
Domburg.
Vrouwepolder
Serooskerke
Aagtekerke
Grijpskerke
Westkapelle.
St. Laurens.
Meüskerke
Zoutelande
Oiggekerke
O. eu W. Souburg
Koudekerke
Kiuhem
N. en St. Joosland
Arnemuiden.
1398
1146
1080
908
570
633
101
82
85
114
102
100
121
101
105
112
80
81
141
127
126
68
52
54
105
85
170
128
141
74
62
68
79
69
72
80
63
63
87
67
75
256
170
162
286
242
220
90
67
69
113
76
81
150
57
64
4453
3366
3316
Totaal
Hiervan waren 55 stemmen van onwaarde.
De vol-trekte meerderheid bedroeg 1656.
Gekozen is de heer H. J. VAN DER
MEER, tanti-revolutionairj met 1678
stemmen.
Op den heer J. Verkuijl Quakkelaar
liberaal) waren er 1581 uitgebracht.
Voorts werden nog 52 verspreide stemmen
uitgebracht, waarvan 8 op den heer J, K.
v. d. Veer.
Vergeleken met vroegere stemmingen is
deze uitslag voor de antirevolutionairen be
paald loffelijker dan vorige malen.
Bij de Maandag 22 Febr. 1892 gehouden
verkiezing voor een lid der Staten stemden
3190 van de 4525 kiezers: en we>d de
heer mr. P. J. van Voorst Vader met 1642
tegen 1508 stemmen op j nr. v. Doorn, gekozen.
Bjj de periodieke verkiezing op 10 Mei
1892 werden de aftredende liberale leden
herkozen met 1969 tot 1799 van de 3346
Zoo zongen de Geuzen in hun zegelied.
Wel riepen de Spanjaards misericoord
Maar de Geuzen smeten ze overboord
Zij vielen haei' dapper aan
Zij en spaarden kruit noch lood,
Zij heboen geschoten zoo menigen schoot,
Wel duizend zijn er gebleven.
Van den afloop van den strijd was den
30sten in Middelbuig nog niets bekend. De
laatste bode werd in dien nacht uit Mid
delburg gezonden, met de tijding dat,
zoolang de stad het nog houden kon,
's avonds tusschen 10 en 11 ure licht op
den Abdijtoren branden zou. De bode met
zijn brief viel den Geuzen in handen. Zij
brachten hem en oen brief tot den Prins
te Vlissingen, en deze liet den bode, onder
behoorlijk geleide, overal op de Wester- en
Ooster schelde rondzien, en liet hem over
tuigen dat nergens meer uitkomst was.
De Zwijger zei tot den hopman alleen
«ga naar uwen meester en zeg hem wat
gij gezien hebt.» De bode bracht zijn
rapport aan Mondragon en het lot was
beslist.
Na eenige onderhandelingen kwamen de
gemachtigden van den Prins en van Mon
dragon op 17 Februari op Zeeburg bq
elkander, en teekenden de voorwaarden
van overgang, wairbij Middelburg voor goed
van het Spaansche juk werd verlost.
Op Maandag 22 Februari ging Mondragon
zelf met zijn zwaar geteisterde troepen,
met slaande trom, vliegende vaandels, alle
wapenen en bagagie, maar met gedoofde
lonten, scheep naar Vlaanderen.
Alle getstelijken, kannunniken en ver
dere kerkelijke per onen volgden hem, en
alzoo was «ms Binnenhof» i iel meer de
abdij van Onze Lie> e Vrouwe te Middelburg,
en ook niet meer hot middelpunt van het
burgerlijk en kerkelijk leven in Z elan l,
maar een stuk historie in steen.
M. d. Kr