H J, van dei Meer,
1983, No. 89.
Zaterdag 29 April.
Zevende jaargang.
VERSCIf IJ XT
G. M. KLEM KERK, te Goes
F. P. ITHUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTEREN
HET ARBEIDS-CONTRACT.
Schetsen over Middelburg.
ONS BINNENHOF.
DË ZEEUW.
elk en MAANDAG- WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND
Prjjs per drie maanden franco p. p. f 0.95.
Enkele nummers f 0.02s.
UITGAVE VAN
EK
van 1 5 regels 25 cent iedere regel meer 5 een
Familieberichten van 1 5 regels 50 cent, iedere reg
meer 10 cent.
Bij dit nommer behoort een bijvoegsel.
Voor de verkiezing van
een lid der Provinciale Staten in het
kiesdistrict Middelburg op
5 Mei a. s. is candidaat der kies-
vereenigingen en wordt mitsdien
door ons met aandrang aanbevolen
de heer
te "Vlissingen.
YK
ierseke 1 en 2 Mei. Hansweert 3
Mei. Kruiningen 4 Mei. Krabbendijke
ook voor Waaide 5 Mei en 6 Mei voor
middags.
De mededeeling, die wij in het artikel
«Wat het geeft» lieten doorschemeren, als
zou het ontwerp Kamers van Arbeid ook
bedoelen deze Kamers zich te doen bemoeien
met het Arbeidscontract, eischt verduidehj-
king.
Wij beweerden dat deze bemoeiing om
schreven was in punt 1 van het le artikel.
Bevordering der gemeenschappelijke belangen
van patroons en arbeiders, in dien zin dat
de Kamers een arbeidscontract kunnen
ontwerpen waarbij alles, wat in betrekking
staat tot loon, werktijd, veiligheid, leerlin
genstelsel, enz. zou kunnen worden geregeld.
Nu zal dienen afgewacht hoever de
voorstellers met de toekenning dezer be
voegdheid op al deze punten gaan willen;
doch zeker is 't dat de zedelijke zijde van
het vraagstuk in acht te nemen, door hen
niet is bedoeld.
Van eigenlijke bemoeiing met het Ar
beidscontract is geen sprake.
De Standaard, (17 Febr.) herinnerde er
reeds aan. «In het ontwerp van Kamers
van Arbeid is niets opgenomen over de
bemoeiing in zake het arbeiderscontract en
het leerhngenconiracU.
«Deze eisch mag nimmer worden losge
laten».
Nu kan een gewoon contract tusschen
arbeider en «werkgever» altijd buiten
elke Kamer om worden opgemaakt, voor
speciale gevallen, en feitelijk bestaan er zulke
contracten op elk terrein van den arbeid.
Maar het is ook waar dat dergelijke ar
beidscontracten zelden of ooit in het voordeel
der zwakkere partij dat zijn in dit geval
de arbeiders zijn kunnen.
De werkman die met zijn gezin leven
moet, is vaak gedwongen zich te verbinden
in een werkkring die hem niet naar ver
dienste loont.
Daarbij komt dat in tijden van slapte of
werkloosheid, in dagen van ziekte en ouder,
FEULLETON.
XXX.
Kennen mijne lezers de Psalmen van Mar-
nix Ze zijn schoon. Misschien omdat zoo
menige Psalm reflectie is van den toestand
in die dagen doorleefd. Of zou het voor den
dichter niet een vanzelfsheid zijn de smarten
die men mee doorleeft te vertolken of den
blijden dageraad der vrijheid met jubelzangen
te begroeten
Zou de 126e der psalmen naar Marnix'
overzetting niet reflectie zijn van wat daar
omging in zijn ziel in 1572?
Hoort dien psalm eens in zijn taal, en leest
ze eens bij het licht der toenmalige gebeur
tenissen.
Doe Godt uyt 's vijants sterke macht
't Gevangen volck van Sion bracht.
Het docht ons eenen droom te zijn
Oft een gesicht end loosen schijn.
't Hert was soo vrolick, dat de monden
En tongen ons nae 't lachen stonden.
Het Heydensch volk 't welk dit sach aen,
SprakGod heeft dees lien veel gedaen.
Voorwaer dit is een seer groot werek,
Dat God ons ioet door sijn hant sterek
Hier ovei z>jr. wij so verheugt,
Dat God ons doet soo groote deugt.
Heer wil oock d'ander met gevangen
Thuys weder brengen nae verlangen
't Welck waer, oft eenen vloet wel diep
Door dorre en heete landen liep.
Die weenende met leet en smaet
In d'eertrijck spreyden hare saet,
Die sullen nu met vreugden gaen,
Om af te maaijen 't rijpe graen,
dom, na een welbesteed leven er weinig of
niets voor hem te verdienen valt en hij verplicht
wordt tot de zware proef om öf naar het
armhuis te gaan óf van den wind te leven.
De fabrikant of baas trekt bij dergelijk
contract aan het langste eind; want hij
gebruikte al dien tijd, hetzij een dag, hetzij
een zomer, hetzij een zeker getal dienstjaren
de volle men«chen-levenskracht van den
arbeideren de waarde hiervan per dag is
toch niet het daggeld dat aan den werkman
was uitgekeerdmaar de uitkomst, het
getal, dat men verkrijgt, wanneer men
wat de man aan voedsel noodig heeft al de
dagen zijns levens, deelt door het aantal
dagen dat hij in zijn volle kracht werken kan.
Arbeid is geen koopwaar.
En de arbeider is niet eene machine
die men voor zoolang zij bruikbaar is,
huurt om als zij versleten is die aan kant
te zetten en een nieuwe in de plaats te
nemen,
En in dien zin vat het ontwerp Pyttersen
de bemoeiing van de Kamers met het
arbeidscontract niet op.
Hierdoor blijven tal van vragen onbeant
woord liggen en hangt de beantwoording
er van al van den zin of de concientie van
den werkgever, de gewoonte of willekeur der
maatschappij of het recht van den sterkste,
zij heeten dan arbeider of werkgever.
Het Arbeidscontract zal door den nnod
der tijden, door den drang der omstandig
heden zeker later een plaats vinden in de
sociale wetgeving, en dan zal van zelf wel
met het boven omschreven beginsel moeten
worden gerekend.
Dan komen van zelf ook andere belangen
ter sprake. Bijv. de loonsverhouding tusschen
zomer- en winterwerkde rekening met
het gezin; de winter werkzaamheden; het
overwerk.
Feitelijk rekent het contract slechts met
het individu dat werkt, niet met zijn
vrouw en kinderen alleen met de dagen
waarin hij werk verricht, niet met de dagen
als het werk stil ligt.
Waar tegenover staat dat de patroon vaak
is overgeleverd aan de willekeur van werk-
stakende arbeiders.
Alles gevolg daarvan dat patroons en ar
beiders los van elkander, en niet zelden
tegenover elkander staan.
Er moet dus verband, en waar het reeds is,
moet meer verband komen tusschen beiden.
Nu is een arbeidscontract voor alle arbei
ders gelijk niet te maken. Daartoe verschilt
de aard hunner werkzaamheden te veel.
Zulke overeenkomsten verschillen naar ge
lang het vak, de streek, de leeftqd onder
scheiden zijn.
Toch zijn er algemeene bepalingen te ma
ken, geldig voor alle vakken en streken en
leeftijden; en deze kunnen door patroons en
arbeiders te zamen worden opgesteld. Bijzon
dere bepalingen die afhangen van bovenge
noemde omstandigheden, kunnen dan bij
plaatselijk, persoonlijk overleg worden bij
gemaakt.
Sij gingen treurich haer saet saeijen,
Maar sullent nu met vreugden maejjen
End vrolick brengen haren schoot
Volschooven tarwe, schoon end groot!
In 1572 doorleefde Nederland wat de dich
ter uitsprak in dezen 126sten psalm, toen ook
na den terugkeer van een een deel van jlsraëls
volk uit Babel de blijdste verwachting gewekt
werd. Maar die blijde verwachting wischte
de tranen niet van de oogen.
1572 was geen jubeljaar al toonde het ook
den morgen der bevrijding.
Het daqhet in het Oosten, maar het zal
geen heldere dag, maar een onweersdag zijn.
Zutfen en Naarden en Haarlem behooren
als den Briel en Vlissingen en Veere tot het
jaar 1572. Gelijk de drie laatstgenoemde
de eerste lauweren zijn van de kroon van het
bevrijde vaderland, zöö roepen de eerste drie
ons elk voor zich een bloedbad voorden geest,
een bloedbad nog overtroffen door de Bloed
bruiloft te Parijs op 24 Augustus 1572.
Als we de schilderij van 1572 voor u
ophangen, dan treden daar op den voor
grond, figuren vol-jleven en lichtglans, beider
van verve, maar de achtergrond is bruin,
somber en donker.
Het jaar 1572 is niet het jaar van groote
en grootsche wapenfeiten. Niemand zal de
inneming van den Briel of de bevrijding
van Vlissingen kunnen noemen onder de
glansrijke wapenfeiten van den tachtigjari-
gen oorlog. Maar de geest van zelfverzet,
van zelfverweer was ontwaakt. Gelijk het
vuur het zilver loutert, zoo had het lijden
en de verdrukking karakters doen ontwa
ken, meed doen rijpen, gevoel van zelf
standigheid gestaald.
Roomsch en onroomsch snakte naar het
Om in deze richting iets te doen, zouden
de Kamers van Arbeid kunnen dienen. Dat
het ontwerp Pyttersen deze bevoegdheid
niet voor de Kamers van Arbeid heeft
uitgedacht, ligt zeker aan het nog niet
overwonnen bezwaar dat de voorwaarden
om aan dergelijke bepalingen van de Kamers
kracht van wet te geven, nog niet zijn
gevonden. Want het moet erkend, er zijn
streken waar de Kamers van Arbeid on
getwijfeld in sociaal democratische handen
zullen komen, en het valt moeilijk van te
voren reeds te zeggen dat het i echt tot het
opmaken van het voor de wet geldend
arbeiderscontract, in handen van zoo sterk
politiek getinte Kamers van Arbeid veilig
zal zijn.
Het Nederlandsch Jongelingsverbond hoopt
op aanstaanden Hemelvaartsdag zijn veertig
jarig bestaan te Dordrecht feestelijk te
gedenken. Uit het zoo gezegend Réveil, de
geestelijke opwekking in Nederland, die zoo
iele vruchten heeft gedragen voor het
christelijk leven in ons Vaderland, ontstaan,
is het, klein en gering begonnen, langzamer
hand tot een boom gewassen, die in zijn
schaduw duizenden jongelingen heett welge
daan. Het heeft getracht hen voor den
zaligen dienst van den goeden Herder te
winnen, hen samen te brengen en te houden,
onder hunne medejongeliogen te arbeiden
het bood hun een toevluchtsoord tegen de
verleidingen, waarvan zjj, vooral in onzen
tijd, zijn omringd. Niettegenstaande velerlei
gebrek en geringen steun, heeft, het voor allen
arbeid in Gods Koninkrijk vele werktuigen
geleverd en wat het gevolg is gewee't in
huisgezin, kerk en staat, van 't geen in
de Jongelingsvereeniging werd gezocht en
ontvangen, is evenmin in woorden te
brengen, als wat de eeuwigheid van hare
vruchten zal openbaren. De plant, gelijk
„zooveel, uit den vreemde totons gekomen,
en met onzen volksaard en zienswijs in
overeenstemming gebracht, heelt bewezen
ook op dien grond te kunnen groeien en
vruclitdragen.
Het Nederlandsch Jongelingsverbond telt
thans 200 afdeelingen met ongeveer 5500
leden; bovendien bestaat er nog een groot
aantal Vereenigingen, die zich niet daarbij
hebben aangesloten. Nog enkele oprichters
van het Ned. Jongelingsverbond zijn in
leven en werkzaam op dit gebied. Moge
een trouwe opkomst van vele leden en
vrienden in Dordt op den Hemelvaartsdag
bewijzen, dat deze arbeid voortdurend be
langstelling en waardeering vindt bij ons
Christenvolk, en het tegenwoordig bestuur,
ook tot zijn aanmoediging, menig bewijs,
kan het zijn ook stoffelijk, ontvangen van
veler erkentelijkheid voor onverdroten ar
beid in JezuU Koninkrijk. In aller liefde
en voorbede bevelen we daartoe dit veer
tigjarig feest hartelijk aan.
Het wordt voorafgegaan door een bidstond
oogenblik waarop eindelijk leiding zou ge
geven worden aan het verzet.
Als de Prins, als voor vie- jaren, nog
eens kwam Hoe spoedig zouden de poorten
van menige stad voor hem geopend worden
En de Prins gaf gehoor.
Hij en Aldegonde zijn vriend, zonden in
het begin van '72 een brief aan de vader-
landsche vluchtelingen die vooral in Engeland
en Duitschland vertoefden,, en die daar in
het land hunner ballingschap niet zelden
met gunstig gevolg hunne- zaken dreven.
«Wij zijn schuldig zoo schreef de Prins
aan de vaderlanders in den vreemde om
zeiven te presenteeren en metterdaad hiertoe
te geven 't gene dat ons God beliefd heeft
door zijne gratie over te laten houden, ja
tot ons eigen leven toe om te helpen be
dwingen de helsche razernije van Godes en
onze vijanden. Aangaande ons leven en onze
personen, zoo zijn wij 't zelve van gelijke
schuldig; nochtans, aangezien dat uwe be
roeping u eensdeels ontschuldigt zoo
behoort nochtans ten minste dat einig klein
deel van uw goed gegeven worde, om
daarmede te betalen den soldaat, die uwe
plaats voor uwe vijanden bewaart in de
slagen, schermutselingen, stormen en andere
onbillijke gevaren».
Dit beroep was niet te vergeefs.
Een goede somme gelds werd bijeenge
bracht, de koning van Frankrijk gaf 200.000
kronen. Maar wat zou men nu gaan uitvoeren
met dat geld Een leger uitrusten als in
68 Steden trachten te overmeesteren,
sterke vestingen met krijgsbezetting
Zonderling.
Altijd komt ook hier de overwinning van
de zijde van waar men die het minst wacht.
De Vader des Vaderlands heeft niet als
den avond te voren, terwijl de jaarvergadering
door een samenkomst in de kerk wordt
gevolgd. Onder de sprekers behoort de heer
W. van Oosterwijk Bruijn, medestichter des
Verbonds, die de geschiedenis der doorleefde
40 jaren, voor onze jongelingschap van zoo
groot belang, zal meedeelen. Het zal een
eenvoudige herdenkingsdag zijn van al wat
des Heeren hand ook in dezen arbeid heeft
gewrocht.
Verdere sprekers, het optreden van het
fanfare-corps enz. vermeldt het program.
Gaarne vestigen wij tevens de aandacht
op een niet minder belangrijke vergadering
die gelijkertijd te Amsterdam zal gehouden
worden, namelijk van den «bond der
jongelingsvereenigingen op gereformeerden
grondslag». De ons toegezonden agenda
bevat eenige zeer belangrijke punten; o, a.
De Chr. Jongelingsvereeniging en de anti
revolutionaire beginselende bond in zjjne
verhouding tot de kerken de Cbr. Jonge-
lingsvereeuiging en de philantropie terwijl
's avonds te voren prof. Bavinck zal spreken
over «Mijne reis naar Amerika».
Waar het al mept' noodzakelijk schijnt dat
onze jongelingen op ppEo mogelijke door der
tijden nood gedrongen landverhuizing voor
bereid worden, daar mag het optreden van
prof. Bavinck met mededeelingen omtrent
een land dat minstens nog wel honderd
miljoen degelijke werkkrachten inschikken
kan, met belangstelling worden tegemoet
gezien.
Een der aangesloten vereenigingen stelt
voor, volgende jaren niet meer op Hemel
vaartsdag te vergaderen.
Het kan misschien goed zijn hierop in
te gaan.
Nu toch moeten sommige vrienden, die
in beide bonden belangstellen, öf Dordt, öf
Amsterdam laten varen.
Overleg tusschen de besturen van Neder
landsch en Gereformeerd ware misschien
in het vervolg gewenscht. Temeer sinds
van beide zijden gevoeld en erkend werd
dat positieve arbeid uitsluitend op eigen
terrein het eenig gewenschte is.
Ook deze samenkomst zij rijk gezegend;
De heeren Pyttersen en Tijdens, twee
radicale, leden uit het noorden, hebben aan
de regeering gevraagd wat zjj denkt te doen
tegen de ellenden, die onzen arbeiders wachten
in den volgenden winter, en hoe zij denkt
over het idee om door onteigening van
gronden door gemeentebesturen, zoo noodig
met steun van het rijk, den toestand te
verlichten.
Knappe mannen, rechtsgeleerden als VaD
Houten, Heemskerk en Borgesius: grond
bezitters als v d. Feltz, Zijlma en Tijdens
hebben hun licht laten schijnen, ee i gan-
schen dag, doch zonder eenigen uitslag.
Het was te voorzien.
In één dag maakt men geen recept klaar tot
verbetering der sociale toestanden.
een Romeinsch Imperator veldslagen ge
wonnen, steden bedwongen, landen onder
zjjne heerschappij gebracht.
Jacht op succes ontadelt hem niet.
En daarom heeft hij kunnen worden de
Vader des Vaderlands. En daarom was hij
groot. Oranje's plannen, zijne ondernemin
gen mislukten bijna alle. En toch is hq
Neêrlands bevrijder geweest. Door zijn be
leid heeft hij den tegenstand geleid, en hens
aangevuurd door zijn onbezweken moed.
Hij heeft een geloof en een geestkracht
geopenbaard, meer dan de winst van tien
veldslagen opleveren kan, en als tegen zijn
wil de moedige zwervers op de wateren
«die Geuzen, die de Dwinglandij
Van de aarde zocht te doen verdwqnen,
Het doel van al beur razernij
Zij rezen weder uit de baren,
Daar hen de vrijheid bleet bewaren
toen alles vluchtte, boog of viel.
Een kleine vloot was hun vermogen,
Maar de onvertsaagtheid was in de oogen,
En 'tvadeiland in ieders ziel»,
op den len April den Briel hadden inge
nomen, nam hij onmiddellijk maatregelen
om hier een vast punt te kiezen, waar hij
den voet zetten kon om de tyrannie te
bekampen.
En op 6 April woei het Prinsenvaandel
Oranje, blanche, bleu van de wallen
van Vlissingen.
En de Middelburgsche poort was de zicht
bare scheidingslijn tusschen tyrannie en
vrijheid.
De Spaansche bezetting trok Vlissingen
uit, en ging den weg naar Middelburg op.
Ziedaar het symbool van Middelburgs weer
varen, de profetie van haar naaste toekomst^
