1893, Na. 75.
Zaterdag 25 Maart
Zevende jaargang.
VERSCHIJNT
F. P. D'HUIJ. te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIES
Schetsen over Middelburg.
ONS BINNENHOF.
ei.kfn MAANDAG- WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND
Prgs per drie maanden franco p.p. f0.95.
Enkele nummers/0.02s.
UITGAVE VAN
G. M. KLEMKERK. te Goes
EN
van 1 5 regels 25 cent iedere regel meer 5 een
Familieberichten van 1 5 regels 50 cent; iedere reg
meer 10 cent.
Bij dit nommer behoort een bijvoegsel.
24 Maart 1893.
lerseke. Vergadering van den Gemeen
teraad van Donderdag 23 Maart des avonds
te 6 uur.
Tegen wool dig 8 leden, at wezig de heeren
Sauer en van der Burgt, voorzitter de
Burgemeester.
De notulen worden ongewijzigd goedge
keurd.
Naar aanleiding van een verzoek van
Neeltje Louissen om verplaatsing van haar
krankzinnigen zoon naar een ander gesticht
deelen Ged. St. mede dat eene dergelijke
beslissing niet bg den Raad, maar bij hen,
Ged. St. berust.
Ingekomen de goedkeuring der gemeente-
begrooting 1893.
Ingekomen de mededeeling van Ged. St.
dat door hen gunstig is geadviseerd op het
verzoek van den Raad om een buitengewoon
rijkssubsidie voor de vergrooting der beide
scholen, en dat de Minister die subsidie
heeft toegestaan tot het volle bedrag der
kosten, na aftrek van de opbrengst der
afbraak en van de koopsom van den grond,
die ten laste van de gemeente blijft.
Tot 2e vaste gemeentearbeider wordt uit
7 sollicitanten benoemd L. J. Soetens alhier.
B. en W. stellen voor eene wijziging in
de schoolgeldheffing voor den Fransehen
cursus. Dit schoolgeld thans f10, zal voor
leerlingen, die hier niet hun wettige woon
plaats hebben en niet in het bevolkings
register alhier staan ingeschreven tot f30
verhoogd worden. Aangenomen met alg. st.
Naar aanleiding van een verzoek van
den smid Huissen, die met het onderhoud
der brandspuit is belast, om verhooging
zijner bezoldiging van f 15 tot f25, wordt
besloten die som van f 10 op de begrooting
te brengen. B. en W. zullen evenwel het
lot laten beslissen wie voortaan met dit
werk zal worden belast.
Een verzoek van den concierge van het
gemeentehuis, om hem boven het geen hg
tot heden geniet (vrg woning, vuur en
licht) een vaste bezoldiging toe te staan,
wordt met 6 tegen 2 st. verworpen. B. en
W. stelden f25 voor.
De instructie van den gem.-geneesbeer
wordt aangevuld met de bepaling, dat aan
vrage om ontslag minstens 6 weken te
voren moet worden ingediend.
Omdat herhaalde oproepingen van sollici
tanten naar eene onderwijzers vacature
tegen een salaris van f 500 te vergeefs ge
FEUILLETON.
XXIII.
De man wiens marmeren beeltenis, naast
dat van de Graven van Egmont en Hoorne,
het petit Sablon ot in het Vlaamsch den
Kleinen Zavel te Brussel versiert, de
man wiens stoffelijk overschot op het stille
kerkhof van West-Souburgzijn Repos at lleurs
heeft gevonden, schreef in 1567 in betrekking
tot den beeldenstorm: sComment pensons
nous qu'une telle oeuvre presque incroyable
soit advenue par cas d' adventure
Dat woord maken we tot het onze bg
een terugblik op de woelige dagen in
Augustus 1566 doorleefd in Middelburg.
Neen, neen het was geen toeval dat meer
dan 400 kerken in Vlaanderen en Brabant,
in Rolland en Zeeland als op eenmaal werden
leeggeworpen.
Neen, neen, het was geen ophitsen van
de Roomschen die tot deze daad dreef, om
aan de sectarissen al de gestrengheid der
wet te doen gevoelen.
Neen, neen, het waren geen kwajongens
en nieuwsgierigen alleen, die hun «draai»
hadden bg dit algemeene standje. Al waren
ook misschien de voorvaders van hen die
in onze dagen de sociale oploopjes vergrooten,
of de reclame voor het Leger des Heils
helpen vormen, ook toen niet afwezig.
Daar was in den grond een andere reden.
Veertig jaren reeds was met geweld de
stem van het geweten gesmoord, die, in
meerdere of mindere mate, gevoelde, dat
een stuk van het heilige kruis, die beelden
van Ons lieer en van Onze Lieve Vrouwe,
die sacramenthuisjes en wat dies meer zijn
zonde was tegen Hem die alleen en in geest
en waarheid wil gediend zijn.
Die beelden, welke zoo algemeen in de
kerken vernield werden, waren de zichtbare
en tastbare teekenen der afgoderij, die zoo
menig jaar met lastering en verachtiog van
Gods Naam gedreven was.
Onder die brekers waren mannen die om
den naam van Christus Jezus vervolging
weest zijn, wensehen B. en W. aan de
f 500 twee jaarlijksche verhoogingen toe te
voegen ieder groot f25.
De heer Cupéry, wil daaraan zijn stem
geven, mits de verhooging slechts toegestaan
wordt na ingekomen gunstig rapport van
het hoofd der schoot. De Vz. en de wet
houders ontraden dit en het voorstel van
B. en W. wordt met alg. st. op 1 na
aangenomen.
Op het verleden jaar ingediende verzoek
om den aanleg op rijkskosten van een
keiweg naar 't station Kruiningen-lerseke is
heden door tusschenkomst van Ged- St.
antwoord ontvangen. Ged, St. hebben eeoe
gunstige beslissing aanbevolen, waarop de
Minister heeft geantwoord dat hij wel het
toestaan van een subsidie in overweging
wil nemen, doch in geen geval tot hei
volle bedrag der kosten, en mits ook de
provincie en de betrokken gemeenten (lerseke
en Kruiningen) bijdragen.
B. en W. stellen nu voor aan het rijk
en de provincie ieder 1/3 als subsidie te
verzoeken en om 1/3 renteloos voorschot
aan de provincie. Aan de gemeente Krui
ningen zal worden verzocht in gelijken
geest te handelen.
uit wordt met algemeene stemmen aan
genomen.
12e. Ingekomen een verzoek van 14 in
gezetenen om terug te komen op het besluit
tot vergrooting der scholen en te besluiten
tot bet stichten van eene derde schooi, waar
behalve gewoon ook uitgebreid lager onderwijs
zal gegeven worden. Door het schoolverzuim
waaronder ook de trouwe bezoekers lijden,
kunnen de leerlingen niet geschikt worden
tot het overgaan naar eene hcogere inrichtiog
van onderwijs. Ook zullen binnen weinige
jaren de scholen wegens de toeneming der
schoolbevolking, toch weer te klein zijn.
B. en VV stellen voor afwijzend te beschikken
omdat de schoolvergrooting het laatste stadi
um is ingetreden, en de weigeriDg der subsidie
de voorziening in de zoo hoog noodige school
ruimte weer vertraging zou ondergaan. De
voorzitter bestrijdt verder zeer uitvoerig
het adres. Hij meent dat het onderwijs
door de vergrooting der scholen veel verbete
ren zal en de leerlingen zeer wel vatbaar
zullen zijn om in de 7e klasse van school
1 uitgebreid lager onderwjjs te ontvangen.
De heer Cupéry is tegen uitstel der school
vergrooting, maar vóór uitgebreid lager
onderwijs.
De 3e school zou aanvankelijk zeer schaars
bezocht worden. Later evenwel zal deze
ondanks de 3 nieuwe lokalen, toch noodig
hadden geleden of zouden lijden, en die zich
liever ter dood wilden begeven dan met
eenige afgoderij zich te besmetten.
De Heidelbergsche Catechismus, die in
het jaar welks geschiedenis ons bezig houdt,
juist in ieders handen was, drukte het zoo
zinrglt uit. Het woord zonk den Calvinisten
dier dagen in de zieldat m6n de beelden
niet lijden mocht in de kerken.
Dat was de plicht die drong, en waardoor
mannen als onze beeldstormers werden ge
dreven. Hier een edelman, daar een
prediker, elders een man uit het volk. Op
klaarlichten dag, voor het oog der geheele
wereld, terwijl wet en raad tegenwoordig
zijn, terwijl men wel eenig besef moet
gehad hebben van de uitwerking van deze
daad.
Voorwaar dat is geen toeval, dat is geen
opstokerij, dat is geen kwajongensspel.
In dezen beeldenstorm openbaart zich
een consciëntiekreet.
De weifelende houding der regeering en
de overmoed der Gereformeerden gaf hem,
gelijk we zagen, op Vrijdag 23 Augustus
in den Westmonster en Zondag daaropvol
gende ook in de Gasthaiskerk te prediken.
De dag na den beeldenstorm, alzoo Vrij
dags, besloot de regeering der stad aan
den Prins van Oranje, stadhouder des Konings
over Zeeland, kennis te geven van het
gebeurde, en zijne hulp, raad en bijstand
in te roepen. De stads-secretaris Adriaan
de Proost, werd daartoe met Jan de Hijniosa,
schepen, en Simon Janse van Romen, Raad,
afgevaardigd.
Voorts werden tot bescherming van
iederen burgemeester zes, en van den
Baljuw drie helbebaardiers aangenomen.
In betrekking tot de prediking werd be.
sloten deze niet met gestrengheid te beletten,
Zaterdags werd, op aandrang des volks
besloten een en twintig personen die ter
zake van de Schrift gevangen genomen
waren los te laten.
En alzoo bracht de eindigende week voor
de Gereformeerden in Middelburg eene vol-
komene overwinning. Grooter zeker dan
iemand had kunnen denken.
Op Maandag 26 Augustus werd door de
blijken. Doch voorloopig wenscht hij het
taalonderwijs in de 7e klasse van School 1
gegeven te zien.
De heer Joos Sandee verklaart zich ook
sterk voor taalonderwijs, waaraan de behoefte
gebleken is. De heeren Van Oeveren en
Sinke antwoorden, dat B. en W. reeds in
gelijken zin gesproken hebben, de voorzitter
hadjer dit bg kunnen voegen. De Raad kan
zich daar gerust op verlaten.
Het voorstel tot afwgzende beschikking
wordt met algemeene stemmen aangenomen,
doch door de heeren Cupéry en Sandee
alleen inzooverre dit slaat op den aanbouw
eener nieuwe school, niet wat de behoefte
aan taalonderwijs betreft.
Daarom stelt de heer van Harmeien voor
aan het voorstel toe te voegen, dat de Raad
geneigd is zooveel mogelijk in de bezwaren
van adressanten te voorzien door het geven
van uitgebreid lager onderwjjs. Dit wordt
aangenomen met 5 tegen 3 stemmen.
Nog wordt mededeeling gedaan, dat de
lieer Spruit te Antwerpen bereid is tot den
verkoop van een stuk grond tot den aanleg
van eene nieuwe begraafplaats tegen f3000
de H A., mits de nieuwe pachter daarmee
genoegen neemt.
De heeren Cupéry en Sinke hebben ver
nomen, dat ook de heer Schipper alhier
geschikte grond wil verkoopen tegen f 2000
de H. A.
De beslissing wordt aangehouden en de
verdere behandeling aan B. en W. opgedragen.
Daarna gaat de Raad over tot het op
maken van het kohier van den hoofdelijk. n
omslag in geheime zitting.
Goes. In de openbare raadsvergadering
van donderdagavond, t e ruim half 10 in
plaats van 8 uur geopend, zoodat verslag
gever dezes juisthonderd minuten «wachten»
kon, waren de hh. Den Boer en Quist
met kennisgeving afwezig. De voorzitter
de burg. deed mededeelling o. a. van Be-
r neming van I. G. J. Kakebeeke tot land-
bouwieeraar; het eervol ontslag als le.
generaal brandmeester aan W. de Beste,
benoeming van zgn opvolger den 2en
brandmeester E. v. d. Bosch, en diens ver
vanging door den onderbrandmeester "W.
A. de Laat de Kanter het eervol ontslag van
P. Hedel en zgn vervanging door het echt
paar Park de overschrijving van erfpacht
van grond van wjjlen P-Quist op P. Geus;
de gunning van het aanbestede scholenon-
derhoud aan Buitendijk en Hagemande
storting uit de Kas der leenbank van f 1100
in de gemeentekasde ontvangst van 2
boekwerken voor de bibliotheek van dr. J.
regeering afgekondigd dat die oproer
verwekte met woorden of werken, zoude
worden opgehangen aan eene galge
waarom dat er bij moest op de markt
dezer stad opgericht lantaarnpalen waren
er nog niet met bevel dat wie iets uit de
kerken had geborgen, zulks zoude bewaren
tot nadere ordonnantie.
Alzoo naderde de maand September.
En op 1 September ontving de Magistraat
een schrijven van hooger bestuur, waarin
gewezen werd op het ongeoorloofde van
het prediken der Hervormden binnen de stad.
Wet en raad practiseerden tot 5 September,
toen een besluit afgekondigd werd op nieuw
getuigenis afleggende van de irenische
gezindheid der stadsregeering. In dat besluit
werden de partijen gescheiden. De eene, de
Roomschen, binnen de stad, en de andere
de Hervormden, buiten de stad. Aan beide
partijen werd opgedragen te leiden een
vreedzaam leven, en geen gelegenheid te
geven tot oproer, beweging of wanbedrgf,
of elkander schelden of misdoen, met woord
of daad, alles op straffe van de baste, dat
is strop.
De dagen die sinds den beeldenstorm
voorbijgegaan waren hadden de Gerefor
meerden zich ten nutte gemaakt, om zich
te organiseeren. De Hoorne had in zijn
Veerschen collega een| helper gevonden, een
voorzanger tot het opheffen der Psalmen
was gevonden, een consistorie gevormd, en
niet weinige Nicodemussen, uit de aanzien
lijken der stad, hadden bij kentering van
het getg zich tot de gezuiverde kerk ge
wend. Zij vonden zich door het besluit van
wet en raad van 5 September bezwaard en
zonden op 7 September een deputatie uit
hun midden naar den Magistraat, om te
verzoeken op Zondag daaraanvolgende te
mogen prediken in een der kerkgebouwen.
Na eenige onderhandelingen over en weer,
werd besloten dat de verzoekers des Zondags
zouden prediken in eene schuur buiten de
Zuiddarapoort, en dat een der burgemeesters
met een wacht zich daar ter plaatse zou
bevinden tot bescherming, terwijl de andere
burgemeester met zgn wacht de orde binnen
W. Verschoor getiteld; Othonis VaeniEm
blemata Horatiana en een van de betrokken
commissie de catalogus van pamfetten enz,
berustend in de prov. bibliotheek door J.
Broekema.
Van de C. v. T. op het middelb. onderwijs
kwam het verslag over 1892 en van den
gemeentegeneesheer een verzoek om ver
hooging zgner jaarwedde. Voorts een dito
van Jacs. de Jager om afstand van 43 c. A.
gemeentegrond in de Jacob Falckstraat,
noodig voor verplaatsing eener schutting.
Een voorstel van B. en W. om tegen betaling
van f 10 't gevraagde af te staan, werd
aangenomen. Bovengenoemde commissie
meldde nog de benoeming van haar lid
H. J. Baning tot secretaris en de installeering
van haar nieuw lid J. ter Pelkwijk.
De geloofsbrieven van het nieuw gekozen
raadslid dr. Coenen werden goedgekeurd
tot zgne toelating werd besloten. Medege
deeld werd dat 29 kiezers wegens bedeeling
geschrapt zgn van de kiezerslijsten dat de
rekening der gasfabriek in uitgaat f 8000,97
bedraagt. Het verschuldigde kapitaal op 1
Jan. 1893 bedroegf 71229,74, oorspronkelijk
f97447,39 plus f 1000. In het burgerl.
armbestuur werd de heer Lenshoek met 7
stemmen (3 blanco) gekozen en de honden
belasting f 528 op 132 honden, vastgesteld.
Even over tienen ging de raad uiteen.
De hoofdbepulingen van de thans door
de Tweede kamer aangenomen mail-con
tracten zgn dat. voor een tijdvak van
vijftien jaren verzekerd zal wezen een
geregelde achtdaagsclie gemeenschap tus-
schen Nederland en Ned. Indië door Neder-
landsche stoombootondernemingen met Ne-
derlandsche schepen. De booten van de
maatschpapij Nederland zullen steeds de
reis maken van Amsterdam via Genua en
de booten van de Rotterdamsche Lloijd van
Rotterdam via Marseille.
Met die booten zullen de Nederlandsche
en Indische mails worden vervoerd en tevens
de gouvernements passagiers waaronder
begrepen zgn de troepen van het Indische
leger.
Gedurende de eerste v)jf jaren van het
contract moeten de reizen vanhier volbracht
worden in 29 a 30 dagen en terug in 30
4 31 dagen, niet rnedegerekend de reis van
en naar Genua of Marseille waarvoor 12
dagen zgn toegestaan.
De staat betaalt aan de maatschappijen
gedurende dien tijd f 2400 per reis.
Na verloop van vijl jaren moeten de
reizen 2 k 3 dagen worden verkort en
de stad zou handhaven.
En alzoo geschiedde.
De Zuiddampoort, een steenen poort
voorzien van een uurwerk, ten dienste van
de scheepvaart, en staande ter plaatse waar
nu de Zuidzijde Dam en Dwarskaai scheidt,
doorgaande, ontdekte men, op de plaats
waar nu de huizen op de Dwarskaai zgn
gebouwd, een strook land of uitstekend
hoofd, uitstekende in het water. Op die
strook lands was één schuur te vinden, en
die schuur was de wieg en bakermat van
de weldra zoo bloeiende Gereformeerde Kerk
van Middelburg.
De kerk van Middelburg heeft dit met
bijna al hare zuste-en gemeen, dat haar
geboorte nederig en klein was. Ook haar
omringde glans noch eere.
Ook haar was het kruis op de schouderen
gelegd om de kroon te verwerven.
Ook haar, als haar Heiland, strekte geen
woning, maar een sehuur of stal tot eerste
verblijfplaats op aarde.
Ook zg zal weldra moeten vluchten als
haar Heer. Hij voor de vervolging van
H erodes naar Egypte, zg voor de vervolging
vanlAlva naar den vreemde.
Met de lijdende kerk des Heeren op aarde
éen en lotgemeen zal bloed en tranen, ver
drukking en Ijjden de geschiedenis van haar
levensmorgen zijn, maar nu, in de laatste
maanden van 1566 leeft zg nog rustig,
onbewust van wat haar dreigt.
Hendrik van Os, vroeger pastoor van de
St. Pieterskerk, en Bernard Donder, vroeger
pastoor te Biggekerke, dienden haar met
het "Woord, naast haar eigen predikant
de Hoorne.
In de schuur werden de eerste kerkeraads-
notulen geschreven, een lidmatenboek aan
gelegd. Men verzamelde en gaf aalmoezen,
bediende Doop- en Avondmaal; enkele voor
gangers uit den vreemde, waaronder ook
Petrus Datheen, kwamen prediken en ten
bewijze dat het jaar 1566 rustig eindigde
in Middelburg, moge strekken dat op 31
December de hellebaardiers van burgemeesters
en Baljuw werden ontslagen om de sta4
van onkosten te ontlasten.
