OIVb -
- -
1393, No. 63.
Zaterdag 25 Februari.
Zevende jaargang
V ERSCHIJ NT
G. M. KLEMKERK, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIE»
RECHTSZAKEN.
il Feb.
orig
84% 846/g
99$ 991/j
1028/8 102%
102% 102%
100% -
841/4 -
993A
96% 97
100%
87% 87%
83%
817/8 81%
82% 82
82% -
8IS/4 81%
98
0°%
21%
206/8
28%
70
1063/4
716/g
653/g
66
92%
936/a
933/4
92%
:la8 I Ol
si
's'tfj
20%
27%
971/s
84%
473/4
98r
100
591,
837/8
91%
22%
223/4
651/4
93
936/8
97
97
98%
100%
59
91
22%
23
983/4 -
84 84%
r. 74
It 74 -
68I/4 -
871/8 36%
U 211/a 22
32% 323/g
Leeningen.
3% 99% 993/g
991/4 -
31/2 100
Ondernemingen.
1131/2 115
155 155
1013/4 -
2 5 27/g -
41/2 -
4 1003/g
- 90% 90%
41/s -
4 1003/4
31/3 98
41/3 102% 1026/g
5 102 -
85
76
4 101
4% 1026/g 1028/4
46 461/3
4
224 224
- 846/g 851/4
4% - -
3
5 96
4% 961/8
1 gen.
106
8 937/g
81
31/s 105
8% 993/4
164%
637/g
5 547/g
3 57%
- 113%
- 105
5 125
4% 99%
4 92%
3 64
5 96
41/s 96
5 101%
5 1033/4
4 87
5 1041/4
5 103
5 108%
5 105
94
105
99%
63%
643/4
1103/4
124%
92
63,
987
102
104%
87%
1028/4
1036/g
987/g
1076/g
1071/2
923/4
1123/4
84%
101
100%
74
24
60%
1043/4
112
109%
112%
391/s
1053/4
96
schappijen.
195
8% 98%
4
47
4% 973/8
lingen.
3 1977/g
3 107%
3 104
663/s
2% IOOI/3
2% 100%
100 125
4 1227/g
5 1223/4
100 166
100 162%
143
100 1501/4
100 142
100 836/g
400 22%
851/4
733/g
233/4
105
112%
39
49
971/4
IO73/4
107%
66%
10O3/4
1001/,
1227/g
84
23
BW.
elken MAANDAG- WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND
Prjjs per drie maanden franco p.p. ƒ0.95.
Enkele nummers ƒ0.02'.
UITGAVE VAN
en
van 1 5 regels 25 cent iedere regel meer 5 cent
Familieberichten van 1 5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
Bij dit nommer behoort een bijvoegsel.
Een bedenkelijke oplossing.
Gaarne brengen wij hulde aan een ieder,
die het goede voor land en volk zoekt, hetzjj
in 's lands vergaderzaal, hetzjj iu de pers.
Die hulde onthouden wjj niemand, ook
daar waar wjj met hem van meening moe
ten verschillen.
Dit geldt ook bij de bespreking van het
maatschappelijk vraagstuk.
Dit vraagstuk behandelt volgens den een
uitsluitend een zedelijke-, volgens den ander
een brood- en maagquaestievolgens een
derde een bevolkingsquaestieen zooal meer.
Tal van geneesheeren hebben reeds over
den kranke gepractiseerd, doch hef genees
middel is nog niet gevonden.
Ook hier zjjn twee richtingen aan het
werk getogentegenvoeters op elk terrein
als zij zjjn, gaan zjj ook bij de bespreking
van de sociale quaestie uit van een gansch
tegengesteld standpunt.
Ook hier wordt de quaestie beheerscht
door de vraagvoor of tegen den Christus.
Ook hier hangt alles af van den grondslag
waarop men staatGods Woord of de men-
scheljjke rede.
Wjj die op het eerste standpunt wenscben
te staan, kunnen onmogelijk vrede hebben
met eene oplossing die aan de hand gedaan
wordt buiten de lijn der Schrift.
Dit mag men nu vervelend vinden; het
is eenmaal zoo. Samenwerking begeeren wij
overal, behalve daar waar men maatregelen
voorschrijft, die indruischen tegen Gods Wet
en tegen de consciëntie onzes volks.
Een voorbeeld slechts ter verduidelijking.
Van zekere zjjde is men er op uit
wjj zullen er zoo weinig mogeljjk van zeg
gen om de armoede in de lagere standen
des volks op te heffen door beperking van
tiet aantal geboorten.
De leden van den Nieuw Malthusiaanschen
Bond -.«b de Midd. Crt. meldde er van
met instemming binden den menschen op
het hart toch vooral te zorgen dat zjj geen
of ten hoogste twee kinderen krijgen.
Nu hebben wjj respect voor den moed,
dien de Midd. Crt. betracht bjj de openljjke
prediking eener leer, die door al hare or
thodoxe, roomsche, israelietische en sociaal
democratische lezers als goddeloos en on
zedelijk verfoeid wordt.
Toch ontslaat ons dit niet van de verplich
ting om tegen het geneesmiddel door dit
liberale blad aan de hand gedaan ernstig
te waarschuwen.
De redactie toch, schrijvende over het
weinige begrip omtrent de verplichtingen
die op de armen rusten die bjj Armenzorg
aankloppen, zegt onder anderen
Er wordtsteun gevraagd, maar men
ontziet zich niet om de meest onberaden
huwelijken aan te gaan; de gezinnen
zoo uitte breiden dat het verstrek
ken van hulp aan „elk naar zjjn behoefte"
dag aan dag een ontzaglijken omvang
verkrijgt.
Het blad laakt de lafheid dat men zulke
menschen daar niet meer op wijst en nu
het juist «bjj toeval.» een blaadje van den
Nieuw Malthusiaanschen Bond kreeg, wilde
het er eens op wjjzen
„hoe welke schoone theorieön
men ook moge verkondigen over groote
gezinnen in elk geval daardoor
het aantal proletariërs vaak wordt ver
meerderd. „Neemt namelijk een minver
mogend gezin, snel toe, dan worden de
nieuwgeborenen onvoldoende verzorgd
Beperkt men daarentegen de
gezinnen, dan moet de arbeidersbevol
king in aantal verminderen, en er zal voor
meerderen werk te bekomen zijn."
Met een zjjdelingsche waarschuwing aan
de vereeniging Kindervoeding om deze
dingeD den volke onder het oog te brengen,
eindigt de Middelbnrgsche predikster van
het tweekinderstelsel haar artikel.
Het geschriftje «Overbevolking, armoede»
waarop zij zich beroept, is onder meer
geteekend door professor v. Hamel, mr.
Kerdijk (een Israëliet), kapitein Anten en
bevat deze cynische aanhaling van Pierson,
zegge Minister Pierson
Onzedelgk [is het dat aan menschen
het leven wordt geschonken, wier geboorte
de ellende zal doen toenemen in hun
kring».
Beschermheer van den Tweekinderen Bond
is dus minister Pierson; voorzitter het radicale
kamerlid Gerritsen, trompetter de Middel-
burgsche Courant. Waar dergelijke grooten
voorgaan, daar moeten de kleinen wel alle
schaamte verliezen. Onze eeuw vliegt achter
uit. ook in dit opzicht, dat men thans zonder
eenige schuchterheid in publieken geschrifte,
in vergaderingen, tot zelfs in de tweede
kamer denk aan Heldt dergelijke schan
delijkheden aanbeveelt, ja zelfs in particuliere
gesprekken er mede schermt.
De hazewinden van den Oceaan, zooals
de stoomschepen genoemd worden, die de
reis van Liverpool naar New-York in den
verbazend korten tijd van zes dagen volbren
gen, worden gevolgd door de hazewinden
van de Noordzee.
De Great-Eastern spoorwegmaatschappij
heett het plan gevormd om de reis tusschen
Londen, Amsterdam en Berljjn nog korter
te maken dan over Vlissingen, en laat daartoe
stoomschepen bouwen van buitengewone
capaciteit, die 17Va knoop loopen.
De eerste dier schepen, de Chelmsford,
is dezer dagen te Hull van stapel geloopen.
Toch, ook hier is weder de kwestie van
veel geld kosten niet uitgesloten.
Om een groot vuur te hebben behoort
veel brandstof, en om een schip met die
snelheid te doen loopen behoeft men een
kolossale massa steenkolen.
En dat komt alle dagen terug.
Voor de liberalen en modernen op het
eiland Schouwen was het tot nog toe een
aangenaam leven. Het land van Zierikzee
is hun politiek en kerkelijk El Dorado.
Hun karretjen rjjdt daar op een zandweg.
Het is er al boter tot op den boom.
Hun scheepje wiegelt daar lustig voort,
gedragen door de nimmer bewogen baren.
Geen windje rimpelt er de oppervlakte.
Er heerscht een ongekende eendracht.
Van een sociale quaestie als zjj er is
hoort men daar niets.
Wel arbeidde daar enkele jaren geleden
de moderne predikant Baxdoch deze
talentvolle redenaar was toen nog niet tot
de volkomen toepassing der moderne be
ginselen gekomen zijn scheepje dreef nog
niet at in socialistische wateren.
Ware hjj er thans nog, met zjjne thans
gerijpte vooruitstrevende denkbeelden, hjj
zou misschien eenige roering brengen in de
dorre doodsbeenderen.
Doch zooals wjj zeiden zjjne mo
derne vrienden hebben er nog altjjd het
rjjk alleen.
Of het zoo bljjven zal?
Te Dreischor, op een uur afstands van
Zierikzee, schjjnt eenig leven te ontwaken.
Daar was men, zoover menschenheugenis
strekt, behoudens een enkel arbeidersgezin,
met het modernisme ingenomenen zocht
men, voor zoover men er nog van gediend
was, bjj voorkeur de geesteljjke leiding van
«predikers» van zeer geavanceerde beginselen.
Aan die richting getrouw heeft de ker-
keraad aldaar een beroep uitgebracht op
den heer Van Loenen Martinet, die te Sant
poort als geestverwant van den heer Bax,
die op het kantje af socialist is, bekend staat.
Een der Friesehe bladen {Het Noorden
van 29 Juli 1892/ wees er reeds op dat
de heer v. Loenen Martinet in het moderne
weekblad De Hervorming zich heeft uit
gesproken voor den normalen arbeidsdag,
voor landnationalisatie, en voor de leus
van Henry George dat het private grond
eigendom diefstal is, althans «voor de recht
bank van godsdienst en zedelijkheid».
Komt nu de heer v. Loenen naar
Dreischor, dan zal hjj op Schouwen een
leer brengen, die voor vele modernen aldaar
een «nieuwe leer» zal zijn.
Het ligt natuurljjk niet in onze bedoe
ling over deze leer absoluut den staf te
breken. Wij halen haar slechts aan om
te wjjzen op de mogelijkheid dat de
oude denkbeelden der «laat-maar-waaien»-
school aldaar met de komst van dezen
«leeraar van den godsdienst», zooals hij
zich noemt, ernstig zouden bedreigd worden.
Tot zuivering van den toestand «vare
het misschien te verkiezen.
Maar wat op Schouwen nog vasthoudt
aan de «zuivere leer» die naar de God
zaligheid is, dient zich eindelijk te vereenigen
om uit den wassenden stroom des ongeloofs
te redden wat te redden is de eenige chris
telijke school die er op dat eiland is,
krachtig te steunen en door woord en
geschrift die betere denkbeelden bij het
volk ingang te doen vinden, waarbij alleen
blijvend heil ook op maatschappelijk ge
bied is te verwachten.
Inmiddels sta hier nog de opmerking
dat, wat het geestelijk leven op Schouwen
aangaat, deze streek slechts een schaduw
Ter wjj 1 -wjj aan het schrijven zjjn van
dit stukje, ontvangen wjj een artikel uit W.
over hetzelfde onderwerp, dat wjj over eenige
dagen hopen te plaatsen.
V oor ons een reden om het bjj dit korte
woord te laten.
meer toont van wat haar vroeger ken
merkte.
In de eerste dagen der hervorming was
daar op Schouwen, en voornamelijk te
Dreischor een honger naar Gods Woord,
als nergens elders gezien werd.
En thans 1
O, snelle afloop als der wateren
24 Februari 1893.
Door het bestuur van den Radicalen
Bond, bestaande uit de heeren C. V.
Gerritsen, Z. v. d. Bergh, I. Boer Hzn.,
P. Nolting, Th.de Rot, L. Sampon, W.F.
Stoel, W. P. Zeilmaker en F. Kaptejjn, is
een circulaire verspreid met een reglement
van den Bond. Het wekt daarin op zich
at te scheiden van de liberale partij en lid
te worden van den Radicalen Bond, waarvan
de beginselen in art- 1 der statuten aldus
worden uiteengezet
I. gelijkstelling der meerderjarige Neder
landers ten aanzien van de uitoefening van
staatsburgerlijke rechten;
II. bestrijding van de sociale afhankelijk
heid en verhooging van het stoffelijk en
zedelijk welzjjn der niet- en minvermogenden
door:
a. afschaffing van die wetteljjke bepalingen
welke opeenhooping van kapitaal in de handen
van enkelen bevorderen;
b. invoering van wetten, die
lo. met behoud van het beginsel van den
persoonlijken eigendom de uit dien eigendom
voortvloeiende bevoegdheden binnen engere
grenzen beperken en eene meer gelijkmatige
verdeeling van het maatschappelijk inkomen
in de hand werken
2o. de nadeelige gevolgen der werking van
vraag en aanhodopde arbeidsmarkt zooveel
mogelijk tegengaan.
Met 16 Maart wordt de luitenant ter
zee le klasse J. A. Kloek eervol ontheven
v*ft het bevel over het stoomriviervaartuig
Merva en op nonactiviteit gesteld.
Den 7en Maart zal de heer». Kerk-
wjjk zjjn dertigjarig lidmaatschap der
Tweede Kamer vieren door een diner aan
zjjne medeleden aan te bieden.
Bij de najaarsoefeningen zullen proe
ven genomen worden met gecomprimeerde
koffie in den vorm van tabletten.
De gouden beker van de Ruijter, door
wijlen Vrouwe douairière graaf van der Goltz,
te 's Gravenhage bjj testament aan den
Staat der Nederlanden ten behoeve van
's Rijks Museum te Amsterdam gelegateerd,
werd eens den Admiraal vereerd, ter zake
van het verbranden der Engelsche vloot in
de rivier van Rochester is in een fluwee-
len foudraal bewaard en bestaat uit pen
kop op een voet gesteld en met een deksel
gesloten. Aide profiteeringen zijn ver ritd
met gedreven acanthusbladeren, welke met
wit en zwart email opgehoogd zjjn.
Om den buik van den kop ziet men in
veelkleurig email afgebeeld het verbranden
der Engelsche vloot door de Nederlandsche,
onder leiding van Cornelis de Witt als ge
volmachtigde der Staten, van den Luitenant-
Admiraal Michiel Adriaanszoon de Ruyter
als opperbevelhebber der vloot, en van den
Luitenant-Admiraal van Ghent als aanvoerder-
van het afgezonden smaldaal.
De verschillende plaatsen zijn met de
volgende opschriften aangeduidCetham,
Upton, Queenborow, 't Eyland Schepey,
't fort Shirnasse, Rocheeter.
Da bovenzijde van het deksel is vlak en
prijkt met het geëmailleerde wapenschild
van Holland.
In het deksel leest men het volgend op
schrift
Extract compedieus, den 2 lulij 1667-
Op 't geproponeerde van Heeren G.
Raeden is bij de Staten goedtgevonden dat
an den Lt.-Adml de Ruyter. Slandts vlote
als Generael gecommandeert hebbende,
over en ter saeke van het fameuse exploict
den 21, 22 en 23 Junjj 1667 op de rivieeen
van Londen en van Rochester int werk
gestelt, vereert sal worden een goude cop,
daerop 't voorz. exploict witgebeelt zij en
dat tot een gedenckteeken in sjjne Familie
en voor de Posterileyt.
Accordeert in substantie met de Resolutie
van de Staten.
Herb, van Beaumont.
™Bjj den gouden kop zijn gevoegd
a. een zilveren medaille, blijkens het
opschrift C. AD. F. gegraveerd door Chri*-
toffel Adolfszoon. Op de voorzijde het beeld
Men leze maar eens „De Vlaamsche
Passementwever te Zierikzee8, door A. de
de Vlieger; met een voorrede van ds. J.
A de Vlieger; uitgever K, le Cointre te
Middelburg.
I van de Ruyter met het volgend opschrift
Michiel De Ruyter Provinciarum Con-
foederat: BelgicArchitalassus Dux Et
Eques.
Op de keerzijde een afmelding van den
zeeslag in de rivier van Rochester, met het
woord: Pugnando.
b. een brief eigenhandig Michiel Adryaenz.
geteekend en den 8 Januarjj 1667 gericht
aan de Edelrnogende heeren van de Admi
raliteit te Rotterdam, waarin medegedeeld
wordt, dat de Ruyter heeft doen arresteeren
en aan de Admiraliteit opzenden zekeren
Frederik Jonckers van Worcum, die als
quartiermeester bjj hem had gevaren en
zich al in Zeeland van't schip geabsenteerd
heeft en dies niettegenstaande sich heeft
verstoudt noch wel 3 maanden geldt hier
bjj Sr. EverharJt Verloo te comen ont
fangen.» geschiedende zulks «om daaraen
soodanig exempel te worden gestatueert als
men nae de missedaed zal vinden te be-
hooren.»
c. eene korte geslachtsboom, waaruit
blijkt, hoe de gouden kop is gekomen aan-
de familie der graven van Goltz.
Uit het derde huwelijk van den admiraal
met Anna van Gelder, werd geboren Mar-
garetha de Ruyter, welke Bernardus Zomer,
predikant te Amsterdam, huwde.
Hunne dochter Anna huwde Cornelis van
Peere, heer van Souburg, burgemeester van
Vlissingen en Gecommitteerde Raad vau Zee
land. Uit dit huwelijk ontsproot Anna
Gatharina van Peere, in 1718 gehuwd met
Johan Steengracht, pensionaris van Middel
burg en bewindhebber der Oost-Indische
Compagnie.
Cornelis Steengracht, zoon van dezen Johan
was heer van Souburg en Gedeputeerde
ter Rekenkamer van de Generaliteit.
Zijn huwelijk mat Jacoba van Hoorn
gaf het leven aan Cornelia Jacoba Steengraht,
vrouwe van Souburg en Wehl, die in 1768
huwde met Bernhard Willem, graaf von der
Goltz, generaal-majoor in dienst van den
koning van Pruisen en envoyé aan het hof
van Frankrijk, overleden in 1795.
De zoon, uit dezen echt gesproten, was
Frederik Adriaan graaf van der Goltz, luit.-
generaal, gouverneur der residentie en lid
van de Eerste Kamer der Staten Generaal,
overleden in 1849.
Uit diens huwelijk met Isabella Maria de
PerponcherSedlnitzky, vrouwe van Elle-
woutsdjjk, werd geboren Guillaume Jean graaf
van der Goltz, majoor der cavalerie, gepen
sioneerd met den rang van luitenant-kolonel,
te 's Gravenhage in 1863 overleden.
Deze liet den Historisehen beker na aan
zijne echtgenoote jonkvrouwe Esther Catha-
rina Henriëtte Cécile dis Tombe, aan wier
vrijgevige beschikking het Rijksmuseum dit
kostbaar kleinood heeft te danken.
Arondissements-Rechtbank le Middelburg
Ter openbare terechtzitting dier recht
bank van Vrijdag den 3en Maart 1893, des
voormiddags te 10 uren, zal worden behan
deld de zaak tegen
lo M. V., 47 jaar oud, en 2o M. H.,
56 jaar oud kooplieden beide wonende te
Rotterdam, teneinde te worden terechtgesteld
ter zake, dat zij op 30 November 1892, des
middags omstreeks 12 uren, te zamen en
in vereeniging zich hebben vervoegd in de
woning van Abraham Zonnevjjlle, broodbak
ker te Goes de le beklaagde zich voordoen
de als koopman en veinzende niet goed
Nederlandsch te kunnen spreken; de 2e
als dienstknecht, nu en dan de woerden
van den koopman vertolkende en aldaar,
met het oogmerk om zich wederrechtelijk te
bevoordeelen, Janna Maria German, huisvrouw
van genoemden Zonnevijlle, hebben bewogen
een stuk linnen te koopen voor de som van
f46.80 en hun dit bedrag uit te betalen,
door valscheljjk en in strijd met de waarheid
voor te geven, dat het linnen was van de
beste kwaliteit, dat er geen beter linnen in
Nederland te bekomen was, dat zij het stuk,
dat 78 oude ellen groot was, met 7 oude ellen
overmaat zouden laten, omdat het goed tot
eiken prjjs moest verkocht worden, daar het
gesmokkeld was en de fabriek van den len
beklaagde in Duitschland had geliquideerd,
de 2e beklaagde er bij voegende, dat zij bjj
een ander persoon te Goes er t 64 voor
hadden bekomen en reeds 5 zulke stukken
aan den koopman Nathan in de Lange
Vorststraat te Goes hadden verkocht voor
f 64 per «tuk, de le beklaagde door een
zakboekje ter inzage aan te bieden, waarin
stond vermeld, dat hij aan den manufacturier
Ivnitel te Goes voor f 6000 manufacturen en
aan Stieger te Goes ook eene groote hoe
veelheid manufacturen moest leveren, er bjj
voegende: «Zie je nu wel dat het waar is,
