3. No. 61.
Dinsdag 21 Februari.
Zevende jaargang
VERSCHIJNT
PRIJS DER ADVERTENTIE*
G. M. KLEMKERK, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
WAT HET GEEFT.
UITGAVE VAN
elken MAANDAG- WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND
van 1 5 regels 25 cent iedere regel meer 5 cent
Prqs per drie maanden franco p. p.
0.95.
en
Familieberichten van 1 5 regels 50 cent, iedere regel
Enkele nummers
f 0.02'.
meer 10 cent.
i.
Er werdt in de laatste dagen druk ge
sproken over tweeërlei kiesrecht dat verleend
moet worden. Men spreekt van politiek
kiesrecht en van sociaal kiesrecht. Het
eerste is het recht des volks om zijne
volksvertegenwoordigers bij de Koningin
met andere woorden om de tweede kamer
te kiezen. Het laatste is het recht der
arbeiders en patroons om hunne vertegen
woordigers te kiezen in de Kamers van Arbeid.
Het eerste betrett de uitbreiding van
kiesrecht, zooals de regeering dit dezer
dagen heeft voorgesteld. Het laatste wordt
bedoeld in het bekende wetsvoorstel
Pyttersen-Schimmelpenninck, en biedt het
volk de gelegenheid zijne vertrouwensman
nen aan te wqzen, die zijne maatschappe
lijke belangen bq de Overheid kunnen
bepleiten.
Nu verwacht de een meer heil van het
kiezen voor de Tweede Kamer, dan wel
van de instelling van Kamers van Arbeid.
De antirevolutionairen verwachten van
het eerste geen heil voor het verkrijgen
van meerderen maatschappelqken welvaart.
Zij koesteren wel eenige verwaehting ten
opzichte van het laatste.
Een rechtstreeksch orgaan, waardoor de
arbeidende stand zich met de regeering in
betrekking kanstellen, heeft al te lang onder
ons ontbroken.
Wat de heer Lohman in de Tweede
Kamer reeds in de zitting van 19 Maart
1889 opmerkte, zal nog wel bij onze lezers
in hoofdzaak instemming vinden.
Wanneer men het algemeen stemrecht
ook op staatkundig gebied geeft aan de
geheele natie, dan vind ik dat dit goed is
voor hen die gaarne raddraaiers willen zijn
op dat gebied, maar wanneer men een
uitgebreid, of zelfs een algemeen stemrecht
geeft voor zaken, waarover de stemgerech
tigden zelren kunnen oordeelen, dan zal
hen dat veel verder brengen. De arbeider
zal dan uit zij no medearbeiders degenen
kiezen, die verstand hebben van den arbeid,
en dan kon het misschien zelfs wel eens
blijken dat menschen, die nu vooraan staan
in deze quaestie, niet meer door de arbeiders
zullen worden vertrouwd.
Over de mogelijkheid van dit laatste spre
ken wij nu niet. Ook niet over de gevolgen
die de heer Lohman van politiek algemeen
stemrecht ducht. Maar de kern van zijn
betoog is zoo zuiver mogelijk.
Laat de arbeiders stemmen in zaken waar
zij verstand van hebben. «Men moet die
organisatie niet vreezen. Ontwikkeling van
volkskracht, mits langs vaste banen geleid.,
versterkt den staat, maar verzwakt dien niet».
Men kent de vierderlei taak, die wordt
het ontwerp van de heeren Pyttersen en
Schimmelpenninck wet den Kamers van
Arbeid op de hand gezet wordt.
Zq omvat het ArbeidscontractInfor
matieAdviesaan de regeeringen Arbitrage.
Een eigenlijk arbeidscontract bestaat bij
ons niet. De toestand is in den regel zoo
dat werklieden in groote werkplaatsen op
proef worden aangenomen. Voldoen zij niet
dan worden zij als de laatst aangekomenen
ontslagen, en voldoen zij wel, dan zijn zq
bij ontstane slapte van werkzaamheden toch
meestal het kind van de rekening, tenminste
als zij tot de laatst aangenomenen behooren.
Wel zal de directeur rekening houden in
zijn eigen belang met het feit dat de man
hard zijn best doet, niet drinkt, enz., of
in het belang van den man dat hij een
groot gezin te zijnen laste heeft, doch over
eenkomst bestaat te dezen opzichte niet.
De arbeider is los van zqn patroon en om
gekeerd staat deze geheel apart tegenover
zija arbeider; zoodat hij hem ten allen tijde
ontslaan kan.
Ook bjj de vaststelling van 's mans ver
dienste bestaat wiilekeur of in de beste
gevallen hangt zq af van de opvatting van
den patroon, die zelfs het recht heeft den
man te ontslaan zonder opgaaf van redenen,
een recht waarvan nog al eens gebruik wordt
gemaakt.
Ook in betrekking tot den duur van den
arbeidsdag, de regeling van het overwerkloon,
den arbeid op Zondag wordt niet zelden
de rechtspositie van den werkman aangeland.
Hq heeft zich in de meeste gevallen ook
aan deonbillijkste bepalingen te onderwerpen,
op straffe van weggezonden en naakt aan
den dqk gezet te worden. Het recht van
den sterkste, waartegenover de zwaksten
steeds onbeschermd staan?
Hoe menigeen werd reeds uit zijn dienst
ontslagen of met geen verdere bestellingen
meer vereerd, dewijl hq naar het gebod
Gods ook op den Zondag wenschte te leven,
en hoe menigeen wordt gedwongen op het
punt van Zondagsrust zijn geweten te
verkrachten.
En dat niettegenstaande in ons christen
land nog altqd de vermaning der Schrift
voor Joden en Christenen geldt om op den
Sabbatdag van niemand eenig werk te
vorderen, ook van den dienstknecht en de
dienstmaagd, zelfs van den vreemdeling
nietom op de feest- en jubeldagen allen
in de gelegenheid te stellen vroolijk te
zijnom den armen en nooddruftigen dag-
looner niet te verdrukken «die uit uwe
broederen is of uit uwe vreemdelingen die
in uw land en in uwe poorten zijn. Op
zijnen dag zult gij zijn loon geven en de
zon zal daarover niet ondergaan, want hq
is arm en zijne ziel verlangt daarnaar.»
(Deut. 24. Lev. 19.)
Zoo werd de arbeid tot een soort koop
waar verlaagdde arbeider tot bovenmatige
krachtsinspanning gedwongen een willekeu
rige tuchtoefening en ongecontroleerd boe-
terecht ingevoerd de beschikking over het
loon van verschillende omstandigheden
afhankelijk gesteld en menige maatregel
getroffen, waarbij de arbeider aan het
kortste eind trok.
De patroon voelde wel het belang van
den arbeidvoor dat van den arbeider
voelde hij niet zelden al heel weinig.
De Kamers van Arbeid zullenzoo God
deze pogingen zegent aan dergelijke wan
verhoudingen een einde maken; en de
geschillen die tusschen patroons en arbei
ders, ten aanzien van een te maken of uit
te voeren werkovereenkomst (?.rbeiderscon-
tract) grootendeels uit den weg ruimen.
Die welke batrekking hebben op de
uitvoering, zullen aanvankelijk wel door den
rechter moeten behandeld, en natuurlijk
altijd door dezen alleen moeten beslist worden.
Zoolang men de werking van dergelijke
Kamers van Arbeid niet kent, is het gevaarlijk
hen ook met de ^behandeling van dergelijke
geschillen te belasten.
Maar waar de voorwaarden moeten vast
gesteld worden, waarbij patroons en werklie
den zich verbinden, de een tot het leveren
van arbeid; de ander tot het betalen van
loon, enz., daar kunnen de Kamers wel
degelijk bq geschil hunne diensten bewijzen,
te meer daar artikel 1 van het wetsontwerp
Pyttersen haar de bevoegdheid verleent de
overheid bq de samenstelling van het arbeids
contract voor te lichten of iiever een dergelijk
contract saam te stellen, aan de practijk
ontleend en waarbij met alle elementen van
loon, werktijd, veiligheid, leerlingenstelsel,
enz. is gerekend.
De overheid kan zich ook door de Kamers
op alle mogelijke wqze laten inlichten. Tot
nog toe hadden wq onze Commissies van
Enquête, Dit zjjn commissies die belast
zijn met het doen van onderzoek, bijv. naar
den toestand in werkplaatsen en fabrieken
naar den toestand van den landbouw, enz.
Daargelaten de vraag of dergelijke commissies
niet te duur zijn en te langzaam werken,
kleeft aan deze commissies te veel het
ongemak van het officiëele.
De werkman komt vóór die Commissie
en doet zijn beklag. De werkgever komt
den volgenden dag en verklaart het gespro
kene voor laster of overdreven. En zoo
gaat het voort. Het objectieve verslag dat
beide vei klaringen weergeeft, of erger nog
een reeks van verklaringen, waarin beide
meeningen voorkomen, is daarmede slechts
weinig gevorderd.
Hierbij komt dat menig werkman zijn
meening niet ronduit zeggen durft tegen de
heeren van de commissie, want hq weet dat
zijn naam en zijn verklaring in de krant
komt en dat menigeen die wat meer geklapt
had dan den patroon liet was, door dezen
op zwart zaad gezet af althans op menigerlei
wqze gezocht en beknibbeld was geworden.
In deze leemte nu voorziet de Kamer
van Arbeid. Daar komen patroons en ar
beiders te zamen. De arbeiders hebben eerst in
hunne afzonderlijke sectievergadering hunne
grieven gezegd die zij tegen den een of anderen
patroon hebben. Zij maken een verslag op.
Er wordt niet gezegd, wie de klagers zqn
maar in de gezamenlijke vergaderingen van
patroons en arbeiders worden de grieven
gewogen, erkend, ontkend, of tot hunne
juiste verhoudingen teruggebracht. Die den
moed heeft van meening te verschillen of
andere ervaringen bloot te leggen, die doet
het tochen de regeering krqgt langs dien
weg veel spoediger dan zulks bij de commissie
van Enquête het geval was een volledig,
onpartijdig, juist verslag omtrent den toestand
van den arbeid, in elk district waar Kamers
van arbeid gevestigd zijn.
Men begrijpt dat zij op die wijze een
prachtig overzicht verkrijgt, telkens als zij
dit verkiest, maar zeker eenmaal per jaar,
omtrent alles wat betrekking heeft op loon,
arbeidsduur, werkloosheid, levensstandaard,
veiligheid, wetsovertreding, verhoudingen,
kortom omtrent alles wat met den arbeid
in verband staat.
Geen plaatsje was Maandag in het En-
gelsche Lagerhuis onbezet, toen Gladstone
ir. een rede, die omtrent drie uren duurde,
zijn Iersche hervormingsplannen toelichtte.
Deze belangstelling, zoowel van het publiek
als van het Huis der Gemeenten in Glad
stone's voorstellen is verklaarbaar. De
Iersche quaestie is nu eenmaal in Engeland
de politieke quaestie bjj uitnemendheid,
die sedert tientallen van jaren de Engelsche
politiek beheerscht en bederft.
Het was nu maar de vraag hoe de lang
verbeide home rule er zou uitzien. Vandaar
ieders belangstelling.
De hoofdstrekking van Gladstone's wets-
voordracht bleek aan Ierland een eigen,
afzonderlijk parlement (Home Rule) te ver-
leenen.
Aan het Engelsche parlement blqft het
oppergezag behouden. Het in Ierland te
vestigen parlement zal zich slechts met zuiver
Iersche aangelegenheden hebben bezig te
houden.
Het getal Iersche leden in het te Londen
gevestigde parlement wordt tot 80 terug
gebracht. Hunne rechten worden beperkt.
Als voorheen zal de uitvoerende macht
in Ierland blijven berusten in handen van een
onderkoning, die telkens voor den tijd van
12 jaren zal worden benoemd. Ook katho
lieken zijn voortaan tot deze betrekking
benoembaar.
Verder bevat het ontwerp voorschriften
omtrent de bevoegdheid van het te vormen
Iersche parlement en over de financiëele
verhouding tusschen Ierland en het Vereenig
de Koninkrijk.
Zooals we reeds zeiden, duurde de rede
voering, waarin Gladstone deze regeling
toelichtte en aanbeval, bijna drie uren. Aan
het einde daarvan gekomen werd de tachtig
jarige minister van alle zijden langdurig en
levendig toegejuicht.
Vrijdag jongstleden werd het ontwerp bq
eerste lezing aangenomen. De heer Gladstone
werd levendig toegejuicht. Alle Iersche leden
stonden op en zwaaiden met hun hoeden.
Dit neemt niet weg, dat het nóg zeer
twijfelachtig mag heeten of het den grooten
staatsman gelukken zal de wet er door te
krijgen.
In de pers is de oi tvangst tamelijk koel.
Bijna alle bladen, ook de ministeriëele, be
treuren het dat het ontwerp geen bepalingen
tot bescherming der protesiantsche minder
heid in Ierland bevat. Velen vonden boven
dien in de voorgestelde regeling veel halfheid,
geen oplossing voorgoed.
Het ergste is evenwel nog de oppositie
in Wales en Schotland. In Wales, waar de
bevolking weinig met de Engelsche Staats
kerk op heeft, vraagt men voor den steun
aan de home rule te verleenen, afschaffing
der Staatskerk in dit vorstendom. En of
Gladstone zulke eischen zal kunnen inwilligen,
staat te bezien.
Intusschen zal de tweede lezing van het
ontwerp (en daar komt het op aan, wijl
hiermede over het lot der wet, en der
regeering tevens wordt beslist) 13 Maart,
a. s. plaats hebben.
Nog eens het kopje slappe thee.
De Prot. N. Brabrander zegt er dit van.
De Staat behoort te voorzien in de noo-
den en behoeften der «gemeenschap», zoo
zeggen liberalen, radicalen en sociaal demo
craten.
Te beginnen met de schooljeugd.
Bijv. voor elk kind der lagere school één
kopje thee per dag.
Dat is nog niet veel, niet waar
Wat kost dat
Stel, met inbegrip van leverantie van ge
reedschap, bediening enz. het kopje op twee
cents.
Dat is het aantal schooldagen gesteld
op 250 f5 per jaar en per kind.
Alzoo voor alle schoolkinderen er zijn
er thans 652030 de som van f 3,106,150;
Drie miljoen gulden ruim
Alzoo ruim een derde of bijkans de helft
van de vermoedelijke opbrengst der vermo
gensbelasting 1
Het gaat op sociaal gebied het lieve
vaderland niet wel, zei de heer Beelaerts
in zijn rede te Steenwqk.
Nu, daar zijn we alleu van overtuigd.
Eu hoe zal het beter worden?
Door Staatsarmenzorg, klonk ook daar
weder het recept.
Neen, neen, zei de heer Beelaerts, vol
komen terecht, staat en gemeente kunnen
o, zoo weinig tot verbetering van armenzorg
doen. Armenzorg behoort tot den werkkring
van Kerk en particulieren. De Staat kan
bedeelen en daardoor verlagen, opheffen
kan alleen de liefde.
O, welk een belangrijke factor zou staats
armenzorg uit ons leven wegnemen.
Liefde.
Liefde Als de Staat zorgen moet voor
de armen die ge altijd met u hebt en op
nw belastingbiljet de bijdrage tot onderhoud
uwerarmen wordt geschrevenwaar blijft
dan de liefde?
Of is daaraan geen behoefte
Kunnen we leven als een hoop zielen op
een stuk grond, zonder iets te missen van
den rijkdom van het leven, die ook bestaat
in het weldoen aan armen?
De bezoeker van het Rijksmuseum te
Amsterdam vindt, de hoofddeur ingaande,
in de eerste zaal links een schildpadden kastje
met de volgende inscriptie
«Al wat men hier op aarde ziet,
Is poppegoet en anders niet.
De mensch al wat hij daarvan vint
Die speelt er mee. gelijk eet: kint,
Hq heeft het lief een korten tijt
Dat hq daarna ligt van hem smijt.
Zoo is de mensch dan als men vindt
Niet tweemaal maar altijds een kindt.»
Voorwaar een inscriptie als deze kan
geen betere plaats vinden dan daar. Te
midden van die voortbrengselen van ge
schiedenis en kunst predikt alles vergan
kelijkheid. De liefde voor dit poppegoet
kan slechts kort van duur zijn voor den
mensch.
Maar niet voor de natie.
Er is een nationaal bezit, en er is een
privaat bezit. Van het laatste geldtniemand
weet wie het na zich nemen zal. Maar het
eerste blqft nationaal eigendom, het eene
geslacht geeft het aan het andere over. En
ook al zou de nationaliteit tijdelijk ondergaan,
dan nog zouden de gedenkstukken der ge
schiedenis, de zwijgende maar trouwe getui
gen van het verleden zijn.
Daarom mag de blijde mededeeling niet
achterblijven dat door de overleden eigenares
aan den Staat is gelegateerd een gouden be
ker eenmaal door de Staten, na het volbrengen
van een van zijn roemrijkste tochten, aan
den Admiraal de Ruijter geschonken.
Deze beker zal bewaard worden in het
Rijksmuseum te midden onzer nationale
kunstschatten.
Ook deze beker zal dus behooren tot het
poppegoet dat voor den mensch, voor eene
eeuwigheid geschapen, aar, speelgoed gelqk
is, kort van duur.
Maar ook deze beker zal voortaan behooren
tot ons nationaal bezit. Tot een herinnering
aan den Zeeuwschen vlootvoogd en zijn
roemrijk leven voor het vaderland.
Een notaris in het Noorden, den typischen
naam van Koning dragende is op den inval
gekomen om een partij van orde te stichten.
Van h unde en verre ontving hij blijken
van sympathie. De eerste vergadering te
Winschoten gehouden werd bijgewoond door
77 leden.
De eerste vraag was natuurlijkhoe zal
de naam van de jonggeborene zijn.
En de doop vaders zeiden achtereenvolgens;
Broederband, ter verbetering van het lot van
arbeiders. Partij van verzoening en ver
broedering. Bond van hervorming.
Partij van orde. Bond tot wering van
werkeloosheid. Bond van orde en her
vorming. j
Ieder pleitte voor zijn naam, en ten slotte
droeg men de inschrijving in den burgerlijken
stand der vereeniging aan het bestuur op,
onder een door hem te kiezen naam.
De voorzitter wil er de politiek buiten
houden, maar dr. Heeckman zegt dat dit
niet gaan zal. De heer Tijdens zegt dat
alle politiek immoreel is en de heer Jager
zegt dat hij en zijne vrienden er uit gaan
als de politiek verboden wordt.
Gelukkig dat we niet naar de orde moeten
wachten tot de partij van orde georganiseerd is.
Het strekt ons tot bqzonder genoegen
onze lezers opmerkzaam te kunnen maken
op de toenadering die, in betrekking tot
de voorgestelde kiesreebt-uitbreiding, in de
gelederen der antirevolutionairen al meer
openbaar wordt.
Nadat de heer Beelaerts van Blokland
voor eenige dagen in eene politieke rede
te Steenwqk gehouden, had betoogd, dat
de voorgestelde wet voor ons niet te aan
vaarden is, vraagde hijmoet het ontwerp
