m Sg Ir. O 1893. No. 57. Zaterdag II Februari. Zevende jaargang. VERSCHIJNT PRIJS DER ADVERTENTIE# G. M. KLEMKERK, te Goes F. P. D'HUIJ, te Middelburg. Bij dit nummer behoort een bijvoegsel. Schetsen over Middelburg. ONS BINNENHOF. Kapelle. Aanstaanden Dinsdag avond zal D. V. dhr. C. J. Hu vers, lid der Prov. Staten, op verzoek van de antirevolutionaire kiesvereeniging, eene lezing houden in het gebouw der chr. jongelingsvereeniging (alhier. De toegang is geheel vrij voor personen boven de 18 jaar. 11 Amsterdam, 7 Feb. leening en. Vorig 2% 82% 823/4 8 98% 98i/g 8% 1023/g l0ü3/g 31/, 102% 102% 31/, 1001/, - 5 843/g 84% 5 99% 903/4 4 95 95% 41/, - 5 8 7 867/s aaig 5 5 11000 5 5 5 4 5 4 1844 4 i. coup. 8 tiekct 3 5-89 20 83% 8% 81% 81% 81% 8SI/4 81% 81V, 807/g 973/4 961/, 907/8 903/4 V. '54 aerie 5 5 5 5 25Z.R. 4 4 ope 4 otBch. 4 4 4 8 6 6 5 4 4 5 100 :h. 4 4 SOM. 6 4% 72- l/a 71 721/4 21% 21% 203/g 20% 41/, 27% 281/4 5 691/4 693/4 1063/i 683/4 69VS 631/g 611/8 621/4 92% - 98% - 933/g 93% 92% 961/, 97 971/s 833/j 471/a 473/4 98% 98% 100% 1001/4 581/4 - 83% 833/4 891/, 22 22% 22% 22Vs IO41/4 981/8 98I/4 80% 4% 4 663/4 67' 6 86S/8 43/4 «IV, 21% 4 816/8 31% 'tedeljjke Leeningen. 31/, 991/a 99% 8% 99% 991/g 3% 997/g •Aëele Ondernemingen. |d. 118 155 1543/4 flbr. 41/, Pito 4 1016/g IOH/4 2 527/g 4% - - 4 1001/, [Auad. 89% 90 4% - 4 100% - 3% 98 41/, IOU/4 IOIS/4 5 102 85% 75 4 101 41/, 102 1025/8 47 4 219 80 4% - - 1000 I. f. 3 5 96 ,4% 95% gleeningen. land. 1071/4 8 937/g 81 3% 1036/g 81/, 991/, 162% 561/4 107% 180 128% 4% 99 4 91S/4 8 68% 5 976/a 4% 96 5 1013/4 5 104 4 86% 5 104% 1027/g IO8I/2 1041/4 74% 71% 901/8 107/g 27% 1053/g )M. 95% 104 993/4 637, 54' 107 124% 917/g 687/g 1037/8 87 104% 74% 72V4 10% 28 dig. 983/g 99 y. a. 'If. 5 1071/4 5 1067/g 5 92 7 1181/4 883/j - IOU/4 4 109 - 77% - 243/4 - 601/s 6 105 - 110% 109 6 112% a. - 401/4 6 1051/4 5 95 ischappijen. 190 8% 977/8 4 83 89% 4% 973/8 ingen. 8 168% 00 3 106 3 1031/4 d. 667/g 21/, 100 100 21/a 991/, fl. 100 1241/4 4 1217/g 5 1223/4 100 1611/, 100 1643/4 143 r. 100 1476/g 100 1391/8 fir. 100 843/4 400 22% 118V, 89% l02b/8 1043/4 40% 97Vs 663/4 997/g 995/g 122 123 140 84% UITGAVE VAN elken MAANDAG- WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND van 1—5 regels 25 cent iedere regel meer 3 cent Prjjs per drie maanden franco p. p. f 0.95. EN Familieberichten van 1 5 regels 50 cent, iedere regel Enkele nummers 10.02'. meer 10 cent. De totaal uitslag van de presidentsver kiezing in de Transvaal is dat op Kruger uitgebracht zijn 7364 en op Joubert 5950 stemmen. Te'Pretoria, de hoofdstad, waar de Volksraad zijn vergaderingen houdt en Kruger zijn woonplaats heeft, gaven de kiezers een meerderheid van 108 stemmen aan Joubert. Nu verandert dit wel niet aan het feit van Krugers herkiezing; doch de omstandig heid dat hij zelfs in zijne naaste omgeving zooveel aan invloed verloor, doet op gevoelige wijze zien dat de kracht van dezen volksman bg uitnemendheid gebroken is; dat de dankbaarheid der Transvalers voor Krugers verdiensten er niet grooter op werd, en dat de groote toevloed van on-Hollandsche en onfi-Hollandsche elementen in deze Hol- landsch Afrikaansche republiek haar lang zaam maar zeker terugvoert naar de dagen van Burgers en zijn aanhang. De Nederl. Amerik. Land- en Emigratie- Maatschappij heeft blijkens mededeeling van hare directie 30000 acres land gekocht. Nu niet in de San Louis Vallei, maar in de platte vallei, in den Noord Oosthoek van Colorado. Dit is dus nu de derde maal dat, blijkens hare mededeelingen, land gekocht is. Eerst in de mededeelingen van den heer Zoutman en in het bekende boekje, was 15000 acres gekocht en 35000 in optie. Toen in een telegram, voorkomende in de N. R. C. van 23 December, en luidende Prachtig land verkregen.* En nu eindetgk dertigduizend acres, buiten de hooggeloofde Vallei. De Maatschappij stelt zich voor 25 dezer weder emigranten te doen vertrekken. Mogen we allen d-e ons blad bereiken kan verzoeken de Maatschappij in hare bokke- sprongen om land machtig te worden, te laten begaan, en te wachten op nadere tij dingen. Onze correspondent in de Vallei, die in overleg met de redactie, eerst wenscht den Colorado-storm te laten uitrazen, heeft in zjjn brief van 4 Januari gewaarschuwd tegen emigratie op dat oogenblik. Zoodra de toe- stand in orde is, en de verwachtingen zich verwezenlijken zullen wij het weten en meê- deelen ook. Zoover is het intusschen nog niet. Tot zoolang raden we persoonlijk en thans ook door ons blad: heb geduld. Bovendien binnen eenige dagen zal de in Zeeland, vooral in Beveland, zoo goed bekende heer J. van Boven te Rilland Bath zijn, waar hjj en de heer Braamse, die sinds eenige weken teruggekeerd is uit Colorado, zeker bereid zal zgn aan belangstellenden alle ge- wenschte inlichtingen te geven. Tot zoolang, in ieder geval, wachte men. Nog eens Colorado In de Delvenaar komt een schrijven voor van 18 emigranten uit de Vallei, waarin zij hun wedervaren met de Maatschappij FEUILLETON. XIV. Twee boden brachten in 1500 bericht van de geboorte van «onzen Prins». Beiden ontvingen van de stad bodeloon en te West monster en te St. Pieter werd er geluid. En nu, vijftien jaar later, wordt onze Prins Graaf van Holland en Zeeland. In 1516 wordt hjj Koning van Spanje, in 1520 Keizer van Buitschland. In 1528 heer van Utrecht en in 1548 was het bestuur der Nederlandsche gewesten onder éen hoofd, dat van Karei V, vereenigd. Onder zijne langdurige regeering van 15151555 had de Kerkhervorming plaats, en daardoor staat Karei V deels in den tgd der Middeleeuwen, deels in den nieu wen tijd. De betrekkelijke rust der oude dagen maakte plaats voor woeling en strijd op ieder gebied. De knaap dien we op dezen 25 Mei 1515 zullen ontmoeten, stond voor een stuk we reldgeschiedenis, welks verloop de geheele beschaafde wereld beheerschen zou, maar toen nog voor aller oog verborgen was. Later zullen de nevelen opklaren, nu staan we nog slechts in den vroegen morgen van een helderen dag die rijzen zal. In de zaal der Abdij waar men de Hooge Vierschaar hield vermoedelijk de Reken kamer van Zeeland stond een stoel «bedekt met Guldene lakenen», bjj wijze van meedeelen, welke mededeelingen alle overeenstemmen met de berichten door ons van tijd tot tijd opgenomen. j Zij melden tevens dat de winter die volgens het boekje in Januari had moeten invallen, reeds in November inviel, dat echter de dagen tot nu toe prachtig zijn; midden op den dag zelfs vrij warm maar zoodra de zon onder is, erg koud. Zij eindigen hun schrijven waarvan echter de verdere inhoud voor onze lezers geen nieuws bevat met den raad aan belanghebbenden om zich te wenden tot den heer J. v. Boven te Rilland, die thans op reis is naar Nederland om het publiek in te lichten. Het stuk is onder anderen geteekend door C. Moerman van Ierseke, G. Kloosterman van Rilland-Bath, J. Oranje van Kloetingeen S. Hartog van Goes. «Eene Vlissingsche familie of 't geestelijk communisme in Nederland», was het on derwerp waarmede de heer ds. Oosten van Middelburg daartoe door de Chr. Jongel. Vereeniging «Soli Deo Gloria» uitgenoodigd gisteren avond voor een talrijk publiek, te Vlissingen optrad. De Zeeuwsche chocolade, begon spreker, heeft eene goede reputatie gehad. Die ze in Vlissingen het eerst verkocht was de familie Mets. Zij had eene aarrige fabriek en veel debiet; doch niet alleen fabriceerde ze chocolade, ook op kerkelijk terrein heelt ze iets gefabriceerd. Ze vertoefde in Vlis singen niet lang te Zwgndrecht gekomen, werd eene nieuwe chocoladefabriek gesticht op den bodem van het communisme, eene pauthëistische secte vormende. Treurig was de toestand der kerk in 1816; zjj was gesteld onder staatsvoogdij, gekneld door onwettige en onnoodige banden. De geestkracht was bij het volk weg. Tegen het valsche kerkrechtelijk standpunt ver hieven zich wel enkele stemmen doch het gaf niet. Men sliep in. Dooh ook op geestelijk gebied werd in andere richting gestuurd. De bloeitgd der Geref. kerk was voorbij. Het koude rationalisme kreeg heer schappij. Dat nam liet leven der ziel weg. Het supremanisme kwam. Hit was wat vromer maar stond tegenover het Calvi nisme. Er kwam reactie. Vergeefs waar schuwden mannen als Schotsman en Mole naar. Het Reveil kwam. Het was gespeend aan het Calvinisme en nam een zeer alge meen standpunt in. Hooggeplaatsten als Da Costa, Bilderdijk Capadose en anderen sloten er zich bij aan. Doch als planting van uitheemschen bodem kon het hier geen wortel schieten. Het volk verliet de kerk. Het zonderde zich af. De oefeningen werden door velen bezocht- Er werd zelfs meer heil bij gezocht dan in de kerk. Zoo ook de familie Mets. Dit groepje had een communistisch idee. In den geest begonnen eindigde het in het vleesch. Zij waren de voorloopers der Groninger en Moderne richting, zelfs van de mannen van den Dageraad en kwamen bij de Mormonen terecht. Een dier hoofdpersonen was Stoffel Mulder een troon. Daarheen begaf zich op Woensdag 23 Mei 1515 «voor den noen» de Graaf van Zeeland. Hij was daar omgeven door Baljuws en Ridders, hooge Geestelijkheid en Zeeuwsche grootwaardigheidsbekleeders, door de deputaten van steden en schutte rijen. De Graaf ging daarheen en hield blootshoofds [stand voor den zetel. Hem werd de eed gelezen door Andries Andries- senszoon, Rentmeester Bewesten de Schelde. De Graal zwoer den eed met de linkerhand op het Evangelie, ten overstaan van den Abt. Onmiddellijk daarna sloeg hij tot Ridders den genoemden Andries Andrieszoon, Heer Jacob van Domburch en Lieven Hu- geszoon, toen burgemeesters van Middelburg. Toen ging de tocht naar het stadhuis, daar groote menigte en ontellgk volk ver gaderd was, en in de raadkamer van het stadhuis was een zolder gemaakt van de hoogte der zitbanken, bedekt met geel laken, en twee fluweelen kussens in het midden venster, daar onze Genadige Heer aanstond en op lag, en de eed werd hem gelezen en gestaafd bij Ewout Lievenszoon, alstoen Baljuw van de stad, in de manier hierna volgende «Dat zweert Gg gerechtig landheer m Zeeland te wezen, de heilige kerk recht en der stad van Middelburg recht te houden, te stijven en te sterken, weduwen en wee zen te beschermen van onrecht, alle hand vesten, keuren en privileges, rechte en goede costumen die uwe edele voorvaderen, ko ningen en koninginnen, hertogen en her toginnen, graven en gravinnen en bezitters 's lands van Zeeland, de stad van Middelburg van Puttershoek. Hg, was een eerste mijme raar. Trouw bezocht hg de oefeningen, doch vond geen licht. In het donkere jaar 1816 ging echter des nachts bg maanlicht het licht voor hem op. Rom. 11 36 gaf de oplossing voor al zijne mg meringen. Hij uit God, hij door God, hij tot God. Ook de wereld. Is de wereld uit God, ook de zonde, onze afdwalingen uit God, God heeft die gewild, opdat die zonde ons tot God nou brengen. Licht voor Stoffel MulderHij gaat het zijne vrouw vertellen. De «nieuwe lichter» ontvangt uit Hand. 2 44 weer nieuw licht. Alle goederen gemeen, dat hoorde er bij. De arme man vatte noch het wezen der zonde, noch het wezen der genade, de kantteekening las hjj niet eens. Hg wordt verdreven uit Puttershoek. Schout Valk te Waddingsveen ontvangt hem. Valk vindt het nieuwe licht schoon. Hij is ook een mijmeraar. Hg ziet telkens uit naar het lOOOjarig vrederijk. Zjj zouden de profeten van het nieuwe licht worden. Valk had veel geld en dat is goed om het com munisme te drijven. Het stroomt er vol van arme lieden om bg burgemeester te eten. Daar hij het nieuwe licht niet wilde wegdoen, geraakte hij burgemeester af. Men zal werkverschaffen; aken (schepen) zullen worden gekocht. Mulder gaat naar Amster dam. Hii komt in aanraking met eene vrouw, eene profetesse van het nieuwe licht. Die vrouw is Maria Leer. Haar invloed was groot op Mulder. Trouwens de invloed van de vrouw op alle sectarisme is groot. Zij hoort van het nieuwe licht en ontmoet Mulder. Over Haarlems plassen gaat hij met haar naar Puttershoek en Waddingsveen. Een nieuwe gemeente wordt gesticht. Uitgangspunt ishet Communisme, herstelling der eerste christelijke gemeente. Een drijven va.de Montanisten, Dooperschen wordt open baar, ot zooals in Duitschland onder Gustaaf Werner met de Chr. Communisten plaatshad. Wat is het doel? Den scheidsmuur weg te nemen, door het aardsche goed gebracht, zoodat alle rangen en standen tot elkaar kunnen komen in de gemeente van Christus. Van Waddingsveen gaat het uit. Stoffel Mulder, is gescheiden van zgn vrouwzich beroepende op 1 Cor. 7 15 trouwt hij Maria Leer. De grondslagen van het huwelijk zgn volgens zijn uitlegging verkeerd. De man en de vrouw zgn wedergeboren en geheiligd. Dan mag men huwen, dergelijk huwelgk is heilig. Het behoeft niet voor de overheid, in den hemel wordt het gesloten. Maar de gevolgen blijven niet uit. Ver volging en haat breken los. Maria Leer wordt voor de rechtbank gedaagd en krijgt gevangenisstraf. Doch nog meerdere dwaasheden neemt de secte voor haar rekening. Gelijke kleederen moet men dragen, zoo heet het. Fluks Mevrou w Valks linnenkast geplunderd. Als Jezus op de wolken kwam was die linnenkast immers overbodig. Geen vloer- kleeden op den grond, zelfs geen matten. Van Waddingsveen naar Puttershoek gaat men. Daar raakt het geld op. Stoffel gegund, gegeven en geconfirmeerd hebben, daarvan zij in tijden van wglen hertogen Philips, Karei en Philips, koning van Castiliën uwe voorvaderen Zaliger gedachten gebruikt hebben, die te houden, te stijven, te sterken en te confirmeeren en bezegelde brieven daarvan te geven onder uw zegel. Dat zult gij niet laten om geenerhande zaken. Alzoo moet u God helpen en alle heiligen». Daarna deed de geheele gemeente haren eed, een heraut trad voor een der vensteren en deze wierp goud en zilver tot diverse reizen. Toen werd verder de dag gesleten met volksspelen en maaltijden. Ieder heilige kreeg zijn was, de zot van onze Genadige Heere werd zoowel bedacht als de lakeien van Vrouwe Margriet. De palfeniers, fouriers en de maarschalk van de ecurie, zoowel als de officiers van de sausserie, pannetrge, fruiterge en de keuken. Kortom, allen die behoorden tot het burgerlijke of militaire huis des Graven werden geschenken van stadswege aange boden. En Jan de Kleermaker en Wisse Willems zoon, de beleeder van het St. loris gilde, en de smeden, de oudkleerkoopers, de vleesch- houwers, de kuipers, de droogscheerders, de lakensnijders, de schrijvers, de metselaars, de borduurwerkers, deze allen kregen ter eere van den feestdag vele poortkannen paillette, vele tonnen bier en vele schaaps buiken. -» Zekere quantiteit vuurpijlen en bnende (brandende) stoeken warden ten gebruike Mulder weet raad. Zwavelstokken maken, waarnaar ze zwavelstokkenchristenen worden genoemd. Ze vonden goeden aftrek. De aak deed goed dienst bij den verkoop. Bg het verkoopen van de zwavelstokken werd het nieuwe licht gebracht, dat steeds meer bloeideRgke familiën voegden zich bg haar. Ook de familie Metz. Tot in Friesland werd het nieuwe licht ontstoken. Een atdeeling ging zwavelstokken, een andere afdeeling Zeeuwsche chocolade verkoopen. De aak was aller slaapzaal. Zg was in 2 aldeelingen verdeeld, eene voor de vrouwen en eene voor de mannen. Er was ook een danszaal welke aan den duivel ontrukt was. De Zondagsbgeenkomsten werden uitge breid; men zou voortaan alle dagen bg elkander komen. Zoo besloot men en het ging goed. De gedachte van den godsdienst bond hen nog meer. Geene leer der ver kiezing zoo riep Mulder. Dit is een fabel. Uit Godj zgn alle dingenook de liefde. God is liefde, de liefde van God rekent af. Er is geen verdoemenis, geen hel. Alle menschen worden zalig. God heeft ons lief gehad, dus alle menschen. Geen egoisme. Geene zondagsviering, zoo luidde het later. Als men 24 jaar oud is, mag men huwen. De gemeenschap moet het goedkeuren, men geeft Mulder er kennis vanen dat is genoeg. Ook aangifte van kinderen bg de overheid is niet meer noodig. Geen militie mag er zijn. Het zijn heilige kinderen want het huwelijk is heilig. Geen overheid, geen sol daten. Ik ben uit Go 1 zoo redeneerde Stoffel, een deel van God. Er is daarom geen opstanding. Naar God mijn lichaam bij den dood, wij keeren terug naar God. Woekerplanten hebben een snel verval. Zoo ging het ook dezen nieuwlichters. Het ging niet op. De schoone gedachten van Stoffel Mulder gingen als rook daarhenen. Niet van de bezitting maar van de inkomsten wilde men geven. De rijken gaan heen. De familie Mets komt bij de Mormonen in Amerika terechtook Miilder gaat henen. Hg vindt geene sterkte in die leer. Te Varik sterft deze man van 't nieuwe licht, doch een ander licht zou weldra schitteren in Groningers en Modernen. Maar ook hun licht is reeds verbleekt, gelgk eens alle licht verbleeken zal voor het schijnsel van het Licht der wereld, «de blinkende morgenster», Jezus Christus, die steeds de harten moge verlichten om in de Waarheid te blijven. 10 Februari 1893. - Bg Kon. besluit is pensioen verleend aan P.: en P. J. de Krijger, kinderen van wijlen R. de Krijger, laatst wachter bij de kustverlichting te Borsele. Bg Kon. besluit is benoemd tot commies gegeven, en alzoo had de inhuldiging van Zeelands laatsten Graaf plaats. Thans valt het gordijn, en een nieuwe wereld zal verrijzen voor ons oog. Of, om te spreken in de taal van den grootste der aan historieschrijvers zoo rgke negentiende eeuw, mr. Groen van Prinsterer, het zal geen ander, maar toch een verjongd, vernieuwd, geadeld, een door het geloof geheiligd vaderland worden. De ontwaking van dat verjongde, ver nieuwde, geadelde, door het geloof geheiligde vaderland gaan we nu zien. Ook de Abdij van Onze Lieve Vrouwe te Middelburg zal deelen in dien algemeenen storm die verplettert en verwoest, ter neder- werpt en verstrooit. Reeds pakken zich de wolken te zamen over dien eeuwen-ouden kloosterhof. Geen gunst van wereldlijke of kerkelijke vorsten zal kunnen voorkomen, dat een ontzetten! onweder boven haar losbarst. Haar schatten zullen vernield, haar kunst werken door ruwe handen tot gruis geslagen worden haar rechten en privilegiën zul len onherroepelijk verdwijnen en hare be woners, hoog of laag geplaatst, zullen uiteen stuiven naar de vier windstreken des hemels. En als de bui zal zijn voorbijgegaan dan zullen die uitgestrekte gebouwen, talrijke torens en zware muren den naam der Abdg voor het nageslacht bewaren, en verkondigen hoe het eenmaal is geweest, maar de wezen lijke Abdij van Onze Lieve Vrouwe te Middelburg zal slechts een historisch monument meer zijn.

Krantenbank Zeeland

De Zeeuw. Christelijk-historisch nieuwsblad voor Zeeland | 1893 | | pagina 1