Schetsen over Middelburg.
ONS BINNENHOF.
Kerk, School èn Zending.
li KCIITSZ A K EX.
Gemengde Berichten.
nig de uitslag ook moge zijn, staat dit
vast, dat er ter goeder trouw gehandeld
is om zuchtende landgenooten aldaar eene
betere toekomst te openen De beste be
doelingen zijn echter geen waarborg tegen
dwaling.
Utrecht, De Directie der Emigratie
23 Jan. Maatschappij.
Gedachtig aan het «hoor en wederhoor»
of aan het gewone gezegde van een ouden
rechterals uw tegenpartij spreekt als gij
dan hebt gij gelijk, nemen we dit stukje
op zonder e- iets bij te voegen.
De tjjdingen door ons uit bekende bron
ontvangen of uit couranten die publiek eigen
dom zijn, vertaald, hebben we naar waarheid
medegedeeld.
Ook dit stuk mocht in de verzameling,
die we ons voorstellen te vormen over de
nederzetting in de San Louis Vallei, niet
ontbreken.
1 Februari 1893.
De heeren Oppedijk en Huber leden
der '2e Kagfc§r wenschen met eenige ande
ren in FrieSand vergaderingen te organi-
seeren teneinde meer voeling te krjjgen
tusschen de antirevolutionaire kiesvereeni-
gingen en kiezers. In de le vergadering
zullen optreden de heeren Huber met
het onderwerp Kiesrechten Hoogeboom
mo. Sociale toestand in ons gewest.
Er zal ooa debat zijn.
St. Maartensdijk, 31 Jan. In de
heden genouden gemeenteraadsvergadering
is met algemeene stemmen besloten eene
paardenmarkt in te stellen, welke zal ge
houden worden den eersten Donderdag in
de maand Juni.
Wemeldinge. Daar de eigenaar van
het Zondagschoohokaal, ondanks verleende
toestemming de vergunning aan de kiesver-
eeniging om het lokaal te gebruiken, thans
introk, zal de vergadering thans gehouden
worden in het lokaaltje der Chr. Jongelings-
vereeniging heden, Donderdagavond 7 uur.
Men vraagt zich af, of hier de goede trouw
in acht genomen is Immers het bedoelde
lokaal is tot stand gekomen van giften van
alle christenen te Wemeldinge, zonder min
derheid van kerkelijke richtingwijl van
Christelijk Evangelische zqde beloofd was
dat het voor alle mogelijke christelijke doel
einden zou gebruikt worden.
En zie de eerste gelegenheid de beste
om die belofte gestand te doen, worden de
vrienden door den onbekenden eigenaar aldus
in de kou gezet.
Hier moeteen misverstand in het spel zijn
Goes De verkiezing voor een lid van
den gemeenteraad. vacature-Hildernisse, is
bepaald op Dinsdag 28 Febr. en de her
stemming zoo noodig op Dinsdag 14
Maart a. e.
lerseke. Spoedeischende raadsvergade
ring vao Maandagavond 7Va uur.
Aanwezig 9 leden, afwezig de heer Sauer,
voorz. de burgemeester.
De notulen der vorige vergadering worden
ongewijzigd goedgekeurd.
De voorz. deelt mede dat zich 2 sollicitanten
voor de betrekking van gemeente geneesheer
hebben aangemeld, nameljjk de heeren J. G.
van Klinkenberg, arts te Amerongen en J.
J. A. L. van Luijk, arts te Monster. De
eerste kan den 1 Febr. in functie tieden,
maar bedingt, dat totdat hij zijne apotheek
zal hebben overgebracht de geneesmiddelen
dagelijks op kosten der gemeente te Goes
zullen worden gehaald. De sollicitanten wor
den in de genoemde orde ter benoeming
voorgedragen. Omtrent den heer van Klin
kenberg zijn intormatiën ingewonnen, die
zeer gunstig luiden. Da irna wordt de heer
Klinkenberg met algemeene stemmen be
noemd, waarna de vergadering gesloten wordt-
FEUILLETON.
XII.
Wij hebben een preek gehoord, laat ons
nu eene Processie gaan zien.
In Middelburg had men ieder jaar twee
gewone Processiën of ommegangsdagen. De
eene had plaats in de geheele Christenheid.
Het was op den elfden dag na Pinksteren,
dat naar de instelling van Paus Urbanus
IV in 1264, de geheele Katholieke kerk het
Feest van Christus' lichaam, tot op heden
in de Roormche kerk bekend als de heilige
Sacrementsdag, vierde.
En dan was er nog eene Processie, die
meer speciaal Middelburgse!] was. Men moet
weten dat de VVestmonster of St. Martens-
kerk op de Markt pretenteerde te bezitten
een stuk van liet kruis van Christus. Deze
heilige reliquie werd eenmaal 'sjaars in
ommegang rondgedragen, met hetzelfde ce-
remomëel als de Processie op Sacrementsdag
uitging.
Dagen te vorea reeds werd de bevolking
aangezegd, dat niemand der deelgenooten
aan den ommegang zich uit de stad verwij
deren mocht, dat alle op dit stuk niet
gepriviligeerde lieden, alle leden van Schut
terijen en Gilden en Rederijkerskamer,
moesten gaan in de Processie, elk met hare
Paluren en Tabbaerderi. De dekens en belee-
ders met hun ambachtsvolk, moesten
's morgens acht ure met een kaars in ae
hand, in de St. Pieterztraat present zijn,
om in de Processie te gaan
Hij die verzuimde te komen of zijn kaars
niet meebracht, verb-urde tweeduizend
Zeeuwsche moppen, uit den steenoven wel
te v- rstaan.
Alle inwoners werden gelast de straat
- Bij de registratie zjjn benoemd tot
iüspëcteur 2ë kl. in de 26e divisie D. Eran-
kamp. ontvanger te Bergen op Zoomin de
21e divisie J. ter Pelkwijk, ontvange. te
Goes; tot inspecteur 3e el. in de 20e divisie
J. Maarsen, thans te Middelburg, eu A. Keu
lenkamp Lemmer, ontvanger te Hulst.
De Kamer van koophandel van Haarlem
vraagt bij hare zusterkamers over het geheele
land instemming met een adres aan den
minister \an binnenl. zaken, om andere
bepalingen ingevoerd te verkrijgen voor het
vervoer van goederen in tijden van besmet
telijke ziekten (cholera).
Zij zou daarom willen dat ten onzent het
voorbeeld van den Staat New-York werd
gevolgd, waar de koopmansgoederen in 3
klassen worden verdeeld: 1 die, waarvan
de quarantaine en ontsmetting bepaald ge
boden is2o waarvan die verplichting van
omstandigheden kan afhangen, en 3o welke
van die maatregelen zjjn vrijgesteld.
De goederen, tot de beide eerste klasse
behoorende, worden met name genoemd;
alle niet genoemde goederen behooren tot
de derde klasse. Kan eene dergelijke regeling
tot stand komen aldus merkt de Kamer
op dan zou de handel vooraf weten, hoe
hij bij verzendingen te handelen heeft in
tjjden dat maatregelen tegen de cholera te
wachten zjjn.
Gedeputeerde Staten noodigen de in
woners der provincie uit, zoo zij in de
grondbelastingde personeele belasting of
het patentrecht, op de kohieren tot den
loopenden dienst behoorende, elders zjjn
aangeslagen, daarvan door toezending van
de vereisclUe bescheiden (aanslagbiljetten of
uittreksels uit de kohieren en eene bereke
ning van hetgeen in hoofdsom en in Rijks
opcenten afzonderlijk wordt betaald) vóór
1 April aanstaande aan hen te doen bljjken.
Sluis. De Cnr. Werkliedenvereniging
Joh. 627a herdacht op 27 Januari op
feestelijke wjjze haar öjarig bestaan te
midden van een groot aantal bngunstigers
en belangstellenden.
Uit de verschillende verslagen, alsmede
uit alles wat dien avond ton gchoore werd
gebracht bleek, dat de vereeniging in werk
zaamheid toeneemt en zich in blij venden
bloei verheugen mag. Het zangkoor legde
eveneens bewijzen af, dat met een ernstigen
wil veel verkregen kan worden, daar de
stukken bijna, zonder uitzondering, allegoed
werden gezongen. Waar deze vereeniging
zooveel sympathie in onze gemeente geniet,
hadden de leden ook niets onbeproefd ge
laten om hun feestgenooten een recht ge-
noegelijken avond te bezorgen, waardoor
zij opnieuw aan de wereld toonden, dat
zonder drank en spel edeler genot kan
gesmaakt worden een genot waarvoor men
bjj het einde zjjn God kan danken.
Arrondissements-Rechtbank te Middelburg,
Dinsdag zijn veroordeeld wegens
huisvredebreuk en mishandeling T. R.,
22 j., dienstknecht, Hontenisse, tot f 12 b.
s. 7 d. h.:
mishandelingJ. J. V., 40 j., schipper,
Terneuzen, J. D. v. K., 30 j., zonder beroep,
Middelburg, beiden tot 7 d. gev. straf, en
M. A. d. R„ 44 j., koopman, Cadzand, tot
f 8 b. s. 6 d. h., en D. v. D., 28 jhvr.
v. J. R., St. Jansteen, tot f 3 b. s. 3 d. h.;
diefstal: A. d. 5., bijgenaamd «T. d.Z.»,
25 j., arbeider, Stekene (België), Hellestraat,
en S. H., 26 j., hvr. van A d. C., werkster,
Terneuzen, beiden tot 6 m. gev. straf
poging tot strooperij: J. C., 17 j., land
bouwer, en J. H., 13 j., beide Serooskerke
de le tot f 8 b. s. 6 d. h. en de 2e tot
voor hun deur schoon te maken, en de
Processie te groeten op eene boete bjj ver
zuim van vijf stuivers.
Aan 't hoofd van de Processie ging de
Abt van Middelburg in vol ornaat. Uit het
koor der Abdijkerk tredende gingen aan
zijne beide zijden twee Diakenen die net
Heilig Sacrament of het stuk van het heilig
kruis droegen. Hen volgde de geheele gees
telijkheid van Middelburg in ambtsgewaad
en met alle de versierselen aan hun rang
verbonden. Dan de regeering der stad, Bal
juw, burgemeesters, schepenen en raden.
En daarop volgden kaarsen dragende, Schut
terijen, Gilden en Rederijkerskamer.
De Geestelijkheid hief de gewone gezangen
aan en deed de vastgestelde gebeden, de
bevolking ontblootte het hoofd en knielde.
Alleen in den ommegang met het heilige
kruis waren ook de drie schutterjjen van
Arnemuiden tegenwoordig met hunne wa
gens, wapenen, trommels en fluiten.
Arnemuiden.
Meermalen, ook straks bij de inhuldiging
van den voorlaatsten Graaf van Zeeland, zullen
we de schutterijen van Arnemuiden zien
deelnemen aan openbare plechtigheden in
Middelburg.
Daarom eenige opheldering.
Arnemuiden en Middelburg stonden in
de Middeleeuwen ongeveer in geljjke be
trekking tot elkander als den Haag en
Scheveningen in onzen tijd, of als Gent en
Sas van-Gent tot voor weinige tientallen van
jaren. Middelburg, langzamerhand tot binnen
in het eiland Walcheren verschoven, had
tot 1533 geen andere communicatie met
de zee dan door de Arne, die tevens Arne
muiden tot haven verstrekte. Geen koophan
del kon te Middelburg gedreven worden dan
door Arnemuiden. Een oud schrijver verge
lijkt dan ook Middelburg bjj een zak, wiarvan
f 5 b. s. 3 d. h.en
beleedigingC. d. K., 25 j., karoter,
Middelburg, tot 7 d. gev.
Allen in de kosten.
Ontslagen van rechtsvervolging: L. J.
C. P11 jMiddelburg, beklaagd van diefstal.
Middelburg. Sinds eenigen tijd
schijnt men er nier aardigheid in te vinden
glasruiten te verbrijzelen of stuk te snjjden,
want werden over eenigen tijd vele ruiten
ingeworpen, nu zjjn er verschillende stuk
gesneden zelfs ook de thermometerkast
op den dam. Het is echter de politie mogen
gelukken Je daders in handen te krjjgen.
die zich thans in verzekerde bewaring
bevinden. Maandagavond werd eveneens
een groote spiegelruit verbrijzeld op het
Hofplein doch dit was een ongeluk van
een kleinen jongen met een stuiter.
Kloetinge, 31 j Januari 1893. Heden
middag geraakte het rijtuig bespannen met
een paard van de Wed. Eversdjjk van
Kapelle op hol, paard en rijtuig kwamen
met passagiers in de sloot terecht. Gelukkig
geen persoonlijke ongelukken.
Waarde. Dat de lust hier zeer groot
is voor het pachten van bouwland bleek
weder duidelijk toen Maandagavond in de
herberg van Moerbeke door den kerkeraad
der Ned. heav gemeente alhier twee per-
ceelen bouwland verpacht zijn. Het eene
perceel is beplant met fruitboomen waarvooor
geboden werd de som van f 70 per gemet
en pachter is geworden de heer M. v. Houte
landbouwer alhier. Voor bet andere perceel
perceel is geboden f43,50 |per gemet en
pachter is geworden M. d. Vliet.
Voor heeren grondeigenaars een blij voor
uitzicht alhier vooral nu er zulke flinke
prijzen wornen besteed en de lasten hier zeer
gering zjjn.
Goes. Op 16 Febr. a. zal de veree
niging «Hosanna» eene uitvoering geven;
waarvan de opbrengst zal zjjn ten bate
der Werkverschaffing.
Zondag stierf bij den heer Rottier,
burgemeester van Barssele, het achtste en
laatste paard aan bloedvergiftiging.
Scherpenlsse. Alhier heeft zich een
commisse gevormd voor werkverschaffing:
deze zal de werklieden in de gelegenheid
stellen om uit de Ooster Schelde tot over
den zeedjjk zand te kruien, dat later tot
verbetering van de polderwegen zal worden
aangewend.
Bjj de Exploitatie-maatschappij heeft
ontslag aangevraagd de adjunct-ingenieur
der tractie F- J. Vaes te Vlissingen.
Het onvoorzichtig omgaan met een
stroosnijder kostte een landbouwersknechtje
te Biervliet een vingertop met nagel.
Cadzand. In de op 28 Januari jl.
gehouden vergadering van den djjdraad voor
de waterkeering van het calamiteus water
schap Tienhonderd en Zwarte werden op de
lijst van voordracht voor een voorzitter der
waterkeering de navolgende personen ge
plaatst. P. de Bruijne Iz., J. Cappon en
D. AdriaanseD, allen landbouwers onder
Cadzand. De tegenwoordige voorzitter der
waterkeering J. de Keuninck te Cadzand,
wenschte om redenen van ouderdom niet
meer in aanmerking te komen.
Wemeldinge. Uit de rekening en
verantwoording in de Dinsdagavond gehouden
vergadering der aandeelhouders van de
weegbrug alhier, gedaan, bleek dat er in
't jaar 1892 gewogen waren1.668.146
kilo's suikerpeen, 405716 kilo pulp, 166714
kilo aardappels, 125953 kilo ajuin, 23620
kilo hooi, 18325 kilo stroo, 7119 kilo bees
tenpeen, 18424 kilo paardepeen, 1867 kilo
wisschen, 2848 kilo mangels en 10 stuks
vee. Besloten werd om 10 pCt. uit te keeren
Arnemuiden de hals is. En zegt hjj
als de hals wordt afgesneden, dan zal de
zak van weinig nut zijn.
En wat een prachtige reede had Arne
muiden in de Middeleeuwen!
Vier- of vijf honderd schepen lagen somtijds
tegelijk op de reede, van welke men afvoer
met Ooste,- Noordooste- en Noord weste
I winden, en met de tegenovergestelde winden
daar aankwam.
Guicciardijn, een bekend zeevaartkundige
heeft de afstanden ter zee aangeteekend
van Arnemuiden tot de voornaamste havens
in de Oostzee, Frankrijk, Engeland, Portugal,
Spanje, Italië, Madera en de Canarische
eilanden, waaruit genoegzaam bljjkt dat de
vaart van Arnemuiden op alle die havens
pleegde te geschieden.
Middelburg, zeer goed begrijpende liet
belang van haar gezag over het kleine,
maar voor haar onmisbare Arnemuiden,
kocht eerst in 1493 het Ambacht in de
Pijp >chie van Nieuwerkerken, en in 1500 een
groot deel der gronden binnendijks van
Arnemuiden. In 1517 had Middelburg het
geheele rechtsgebied van Arnemuiden, ook
het oppertoezicht over kerk en kloosters
aldaar, behalve de collatie-rechten of recht
tot begeving van pastorieën en kosterjjen.
Ziedaar de oorsprong der ondergeschikte
diensten dikwjjls door die van Arnemuiden
bij openbare gelegenheden in Middelburg
verricht.
Men onderscheide evenwel tusschen Oud
en Nieuw-Arnemuiden. Het Arnemuiden
der vijftiende eeuw, waarvan wij spreken,
ook dikwijls alleen Mujjden genoemd, was
gelegen tusschen het tegenwoordige Arne
muiden en de oude haven van Middelburg.
Vermoedeljjk ongeveer bij de bekende zaag
molens aan den Nieuwlandschen weg. Het
tegenwoordige Arnemuiden is sinds 1438
aan de aandeelhouders en f25 te storten
in 't reservefonds.
Een oude alleenwonende weduwnaar
te St. Jansteen ging Zondag in den
vooravond zjjn gewone wandeling doen bjj
zjjn terugkomst te 9 uur des avonds zag
hjj dat in zjjn huisje inbraak was gepleegd,
zjjn boeltje overhoop geworpen en ongeveer
f 140 aan Muntspecie ontvreemd. Een bedrag
van f 1000 aan effecten had men laten liggen
met een gouden tientje en een partjjtje
bankbiljetten. Naar de Midd. Crt. verneemt
had de man, d'H geheetet, steeds uit vrees
voor dieven in oude kleeren en tusschen
oude boeken verschillende sommen verstopt.
De diefstal gebeurde in een huis, dat vrjjwel
midden in het dorp staat en aan drie zjjden
door andere woningen omgeven is, terwijl
het op straat en in de herbergen vol drukte
en beweging was.
Het schroefstoomschip «De Schelde
vertrok Dinsdagmorgen van Ratterdam naa r
Zieriksee en zou zijn weg langs Dortrecht
nemen, doch de Kil bleek nog zoo vol qs
te zitten, dat ede Scheldegenoodzaakt
was naar Rotterdam terug te keeren, van
waar zij weldra weer vertrok om door door
het Voornsche Kanaal te trachten Zieriksee
te bereiken.
De Zeeland* (raderboot) vertrok heden
van Rotterdam langs denzelfden weg naar
Zierikzee. Donderdag wordt de volledige
dienst Rotterdam—Zierikzee, ook met de
raderboot uZierikzeeD heropend.
Een erfenis. Dat er met venten op
straat of met markten nog wel wat te
verdienen is, bleek dezer dagen aan een
notaris, die op een vierde bovenhuis aan
de Jodenbreesiraat voor de familie van een
overleden koopman in sinaasappelen, hazel-
en andere noten, vijgen et tutti quanti den
inventaris moest opmaken.
De familie bestaande uit 37 personen,
waarvan 19 eigen kinderen van den over
leden 79-jarigen erflater heoben n. 1. een
erfenis van nagenoeg twee tonnen gouds
zegge 1200.000 te verdeelen.
Een man die vroeger lange jaren
weesvader in het wees- en armenhuis te
de Rijp was, is dezer dagen overleden.
De man had in de laatste jaren voortdu
rend getimmerd, gezaagd en gebeiteld aan
zjjn doodkist die Dij tot zijn onafscheidelijk
meubel hau gemaakt; tot op zijn sterfbed
klaagde hjj er nog over zijn laatste woning
niet geheel «af» te kunnen maken.
In de Conradstraat te Amsterdam
bleef een 7-jarige jongen plotseling dood
hjj was gestikt in een stukje vleesch.
Gauw verdiend Een boerenknecht
uit Wjjgeest (Friesland) vertrok twee jaar
geleden naar Noord-Amerika. De vorige
week ontvingen zijne ouders vanheml520,
die hjj oververdiend had. Hij verzocht
hun zoo spoedig mogeljjk naai Amerika te
komen.
Te Nieuwesluis hij Brielle is de
ontvanger der directe belastingen, in zjjn
kamer op den grond dood liggende met
een revolver naast zich gevonden. De kasten
waren opengebroken en geld lag op den
grond Hier moet inbraak met diefstal en
moord hebben plaats gehad.
Een 26jarig jonkman wegens dron
kenschup te Rotterdam naar een politiebureau
gebracht, slikte daar door het overmatig
gebruik van jenever. Een 14jarige jongen
werd eveneens in bewusteloozen toestand
door drankverbruik naar 't ziekenhuis ver
voerd. Men vreest voor zjjn leven.
Twee personen uit Doesburg hebben
in de bosschen van Keppel een dienstmeisje
uit Hoog Keppel aangerand en onder bedrei
ging gedwongen haar zakgeld of te geven.
Beide personen zjjn gearresteerd.
op den Oostdijk of Oosthoek van den djjk
van Walcheren gebouwd.
Omdat de haven, door hare kromte en
lengte zeer moeilijk was, verzocht en ver
kreeg de stad van Keizer Karei V octrooi om
een nieuwe of rechte haven van de stad
tot aan Welsinge te maken. Op 24 Aug.
1535 werd deze nieuwe haven geopend.
De zaken tusschen Middelburg en Arne
muiden bleven evenwel op denzeltden voet.
Bij de onderhandelingen tjjdens het beleg,
1574, werd Arnemuiden nog de ziel van
Middelburg genoemd.
Op 9 Maart 1574 werd Arnemuiden een
stad, maar het venoop der haven en inwendig
verval deed tiaar bestuur in 1609 op advies
van Prins Maurits zich weder tot die van
Middelburg begeven, ten einde die van
Arnemuiden zich wederom begeven konden,
onder hare vorige alhaDkeljjke betrekking
tot deze stad.
De onderhandelingen over dit voorstel zjjn
bljjven steken, en door de veranderde om
standigheden in veigetelheid geraakt.
In de schaduw der Zeeuwsche hoofdstad
is Arnemuiden blijven voortbestaan, en van
de zeehaven van Walcheren tot ae stad der
visscherijen geworden.
Het visschersbedrjjt heeft op hare bevol
king een eigenaardig stempel gedrukt, en
hare situatie is te allen tijde maatstaf van
meerdere of mindere welvaart geweest.
Arnemuiden eenmaal ontstaan tengevolge
van den transito-handel, heeft wie zou
het kunnen voorzien de bestemming om
eeuwen lang in de visch/angst haar voor
naamste bron van bestaan te vinden.
Middelburg, eens een welvarende handels-
Stad, leeft voort als Provinciale hoofdstad en
marktplaats voor het eiland Walcheren.
Zooveranderen de tijden en wij met hen!
