1893, No. 41. Donderdag 5 Januari Zevende jaargang. Lange Yorststraat, C 220. VERSCHIJNT G. M. KLEMKERK, te Goes F. P. D'HUIJ, te Middelburg. PRIJS DER ADVERTENTIES Schetsen over Middelburg. w ei.ken MAANDAG- WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND Prijs per drie maanden franco p. p. 0.95. Enkele nummers/0.02f. UITGAVE VAN en van 4 5 regels 25 cent iedere regel meer 5 cent Familieberichten van 1 5 regels 50 centj iedere regel meer 10 cent. Den geabonneerden die gewoon zijn met 1 Jan. hun abonnement op dit blad te be talen bij den ondergeteekende, zij herinnerd dat het adres is: GOES. G. M. KLEMKERK. Terwijl de politieke strijd rustte als zelden ging het jaar 1892 onder, en verrees het jaar 1893 te midden van een steeds heftiger wordenden socialen strijd. De geschiedenis van het verleden is een geschiedenis van vorstendaden en veldslagen, de geschiedenis van heden is er eene van het volk. Niet de politieke maar de ceconomische, de Staathuishoudkundige geschiedenis dei- volken is er het brandpunt van. En in de oeconomische beweging daalt al meer en meer de nacht, en worden de sterren ai zeldzamer te zien. Een dynamietontploffing als te Dublin, eene werkstaking als te Dublin eene werkstaking als te Saarbrucken en Metz revolutionaire bewegingen als in Frankrijk en Spanje, en onrast in onze Noordelijke provinciën, met moeite door een steeds talrij ker optredende militaire macht in bedwang gehouden. Ziedaar de treurige voorloopers van den socialen strijd bjj de wisseling der jaren 1892 en 1893. En intusschen „Het sneeuwt-de sneeuw daalt licht en zacht Maar stadig neer den ganschen nacht, En dekt paleis en rieten daken. Ja daalt, verbergt voor Zijn gezicht Een wereld die in 't booze ligt, En lastrend spot met God Almachtig." De buitenlandsche geschiedenis is niet alleen eene geschiedenis van socialen strijd, maar ook eene van fmancieële schandalen. Het reuzen-schandaal van de Panama fopperij is nog in vollen gang, en reeds weder wordt de aandacht gevestigd op een ONS BINNENHOF. IV. Komt, mqne lezers, het verdriete u niet, als we nog eenige oogenblikken vertoeven in de Abdijkerk op den u bekenden morgen van Maria-Hemelvaart. De kruistochten vormen het belangrijk ste feit in de Middeleeuwen. Zij vormden het evenement, dat de oude wereld be- weegde. Die kruistochten, godsdienstig van oorsprong, brachten eene maatschappelijke verandering van grooten omvang. Voor velen onzer is het steeds of de vaderlandsche geschiedenis begint met den tachtigjarigen oorlog. Zij kennen de oude wereld niet, «n onbekend maakt onbemind. En wat erger is, eene oppervlakkige kennis leidt zoo dikwerf tot partijdige beoordeeling. Schoon en wa?r heeft dr. Beetseens gezegd: „Men scheldt steeds op der Middeleeuwen nacht 'tl» waar. Euroop lag in een nacht ver zonken, Die afschuw baart aan ons verlicht geslacht; Maar 't was een nacht waarin de sterren blonken, Van riddereer èn heldenmoed en kracht, Die 't duister met hun .schoonen glans be- A schonken, Zij gingen wel niet onder aan den trans, Maar z\jn verbleekt voor onzen zonneglans.» Zoo is het. Een andere wereld, een ander leven ver rijst voor onzen blik naarmate we ons verdiepen in dat grijs verleden. Een wereld gansch ander»' van vormen, maar in hoofd zaak toch met dezelfde deugden en gebreken als de onze. Onder de hoorders van den weispreken den ridder waren eenige edelen, bezield met de zucht naar den heiligen oorlog. Zij hechtten onmiddellijk op den schouder des mantels of op de borst van den lijfrok een kruisvormig lapje laken, dat geldt als een openbare eed, afgelegd voor het oog van God en de menschen, om het zwaard aantegorden in dienst van den Heiland, en heen te trekken naar Palestina ter bevrijding van het heilige graf. Daar waren ook kooplieden, in wier oog niets wichtigers is dan de weegschaal, en niets ernsligers dan de handel, en niets belangrjjkers dan de winst en ook zij laten zich teekenen met het teeken der verplichting. nieuwe knoeierij. Ditmaal in Pruisen. In 1867 werd Hanover bij Pruisen inge lijfd. De blinde Koning George van Ha nover verzette zich heftig, maar moest bukken voor de overmacht. Zijn particulier Termogen, circa 16 mil- lioen Mark werd in beslag genomen, en onder den naam van Welfenfonds, als spaarpotje door de Pruisische regeering beheerd. Over den intrest van dit kapitaal werd naar willekeur door de regeering beschikt. Het geld zou gebruikt worden om de woe lingen der Hanoveranen te keeren. Maar het schijnt nu te blijken dat het geld besteed is tot het geven van fooitjes aan hooge ambtenaren, officieren, hovelingen, leden van den Rijksdag, journalisten enz. Ach, het geld is wel ieder even na, maar niet iedereen nut. Een man, wiens huisgezin bestaat uit man, vrouw en 7 kinderen, en wiens loon f 2,50 per week bedraagt, vergrijpt zich en wordt gearresteerd. Deze lucratieve betrekking was de eonige die hij te Middelburg in den laatsten tijd vinden kon. Staatsliedenen hooggeplaatsten in Frank rijk en Duitschland vergrijpen zich aan sommen voor hen gelijk in waarde aan bet weinige klein geld dat deze arme tot zich nam, en 't Is eene oude geschiedeuis die altijd nieuw blijft. De candiJaatsteiling van den heer A. Plate fe Rotterdam is een politiek evenement. Door het overlijden van mr. Levysohn Norman is eene vacature ontstaan in de Tweede Kamer voor het district Rotterdam. Nu bezit Rotterdam in mr. van Gilse een liberaal van groote bekwaamheidmaar radicaal getint. Bij vorige verkiezingen werd mr. van Gilse steeds door een kring van liberalen aanbevolen, maar hij bleef steeds in de minderheid. Bij de laatstvoorgaande verkiezing werd de liberaal-conservatieve heer van Karne- beek gekozen en als 't ware beloofd dat bij een volgende verkiezing de linker zijde haar zin hebben zou, door de verkiezing Ook zijn er burgers, voor wie nooit hooger eerzucht heeft bestaan dan «overman» van hun gilde te worden, ook zij laten zich werven voor het kruis, en nemen het teeken daarvan met blijmoedige geestdrift aan. Maar nog heeft de Ridder te weinig be zielden rondom zich geschaard. Te velen gingen heen. Nogmaals neemt hij het woord en zegt «Te morgen of te avond als een wereld lijke heer u oproept zijt gjj verplicht het zwaard aantegorden en voor hem op te trekken ten strijde. Zult gij dan aarzelen, wanneer gij wordt t«n strijde geroepen door uwe oppersten Heer in den hemel, die u naar uwe bereidwilligheid zal oordeelen ten jongsteD dage, wanneer gij voor Hem zult moeten staan in 'tgericht, om aan te hooren uw vonnis van heerlijkheid of ver- doemenisse voor eeuwig Weest dan strrjdknechten des levenden Gods I Leent hètoor aan de verzuchtingen van het lijdende Sion en gedenkt wat de Heer gezegd heeftWie vader of moeder bemint meer dan mij, is mijner niet waardig. Wie zijn huis, of zijne moeder, of zijne vrouw, ot zijne kinderen, of zijne goederen verlaten zal om Mijnen naam, het zal hem honderdvoudig worden beloond, en heteeuwi- ge leven zal zijne erfenis zijn». Jongelieden en mannen buigen zich voor hem neer als voor een Godsprofeet, hij neemt hen aan, hij bevestigde het kruis der gelofte op hun gewaad, en hij geeft hun zijn zegen voor den naderenden strijd. Maar de ouden en zwakken wijst hij af, doch niet zonder troost of bemoediging. Niet in uwe handen, zegt hij, past meer de scherpte des zwaards, of de spitse dei- lans, of de prikkelen der knodse. De krijgsmanshouding die u past, is liet ge bogen hoofd en de gekromde knie, en uw wapen zij het gebed. Blijft waar gjj zjjt maar richt onophoudelijk uw schreden tem- pelwaarts, stort u daar neer voor het altaar des Heeren, en smeekt Hem met tranen en innigheid, dat hij da wapenen moge zegenen van hen die uittrekken in Zijn dienst. En nog eens als een volleerd orator boeit hij zijn gehoor aan zijne lippen en bezielt de nog overgeblevenen met zijn machtig woord. Nog eenmaal, nu voor het laatst, hooren ■wij zijn ernstig woord. Na den plicht en de heilige roeping te hebben voorgesteld komen van mr. van Gilse. Nu breekt de tijd' van candidaatstelling aan. Zeven leden van het bestuur der invloedrijkste liberale kiesvereeniging van Rotterdam bevelen mr. van Gilse aan Nog 167 leden der kiesvereeniging, alzoo de linkerzijde, gaat met hen mede en stemt op mr. v. Gilse. Maar 238 stemmen worden uitgebracht op den heer A. Plate. Hij is alzoo de candidaat. Nu lapte Tak's kieswetontwerp het hem, maar duidelijker wordt het dat eene nieuwe partijformatie komende is. De radicalen en de conservatieven in den boezem der liberale partij gaan uit elkander. De Rotterdamsche candidaatstelling is slechts een stap op dien weg, maar een belangrijke. Dit jaar zullen tenzij bijzondere gebeurtenissen in den weg komen geen verkiezingen voor Tweede Kamer ot Pro vinciale Staten plaats hebben. Wel de verkiezingen voor de gemeenteraden. Te Middelburg treden af de heeren v- Dunne, J. J. en L. K. v- d. Harst, Snijders en v. Voorst Vader-te Goes de heeren Ramondt, Lenshoek, Hildernisse en Qant te Zierikzee de heeren Mu.ock Houwer, v d- Vliet, de Vos v. Steenwijk, Fokker; te Vlissingen de hh- Mortier, Kalbfleisch, Del- voye, Chevalier en Harder; te Terneuzen de hh. Dronkers, Visser, Harder en Grenu. 4 Janurri 1893. Heden ontvingen wij jden almanak» uitgegeven door de «Maatschappij tot be" vordering van landbouw en veeteelt in Zee" land» voor 1893. Deze almanak, die thans zijn 17en jaargang beleeft, is uitsluitend verkrijgbaar gesteld voor de leden der maatschappij, bij wie hij met ieder jaar een welkome bode en goeden-raadgever is. Wij dringen er zeer op aan dat toch onze landbouwers zich aan die maatschap pij aansluiten. Zlj heeft aanspraak op dien steun. De contributie bedraagt slechts f 2 'sjaars. Men heeft daarvoor genoemden practischen landbouwalmanak met vele inlichtingen; tevens ingericht voor aanteeken- boek met potlood. Men heeft vrijen toe gang tot de tentoonstellingen der maat- de beloften. Hoort nogmaals z(jn eigen woord «Met het grootste vertrouwen op de God delijke barmhartigheid en op de macht vau den heiligen Petrus en Paulus, ontheffen wij alle diegenen, die de wapenen tegen de ongeloovigen zullen opvatten, van de eeuwige straffen, die zij wegens hunne zon den hebben verdiend, en zij, die daarginds op de heilige aarde in ware boetvaardigheid zullen sterven, hebben geenszins aan de vergeving hr.nner zonden en aan eene eeuwige belooning te twijfelen. «Zij allen die tot deze heilige daad be sluiten worden opgenomen in de bescher ming onzer heilige moeder de kerk en der heilige Apostelen Paulus en Petrus. Gods stedehouder op aarde zelf, en wij, zijne gevolmachtigden, bevelen dat de personen en goederen van allen die het kruis aanne men en opgaan ten gewijden tocht, in volkomen zekerheid zullen blijven, zoodat hij die het wagen mocht zich daaraan te vergrijpen, door den Bisschop zoolang in den Ban zal worden gedaan, totdat hij ge noegzame veldoening zal gegeven hebben. De priesters, ja de Bisschoppen zelfs, die zich tegen zulk eenen niet ernstig genoeg verzetten, zullen geëxcommuniceerd worden». De prediker eindigt met een dertiende eeuwsch«Het is verboden op straffe bij da (kerkelijke) wet bepaald». En wat dit beteekende verstonden gewis de hoorders van den kruisprediker beter dan wij. Onhoudbaar was de stelling van ieder door den banvloek getroffen openbaar of bij zonder persoon. De excommunicatie of Groote Ban sloeg den veroordeelde met een soort van maatschappelijke melaatschheid, boycotte hem, verklaarde hem vogelvrij. Ziehier het formulier dat hen vonniste: «Dat geen christen hemgroete, of ondersta hem den broederkus te geven, geen priester in zijne tegenwoordigheid de mis bediene, of hem toelate tot de heilige gemeenschap van Chrisli lichaam en Christi bloed. Dat niemand met hem in aanraking kome, niemand zaken met hem doe, niemand hem ontvange in zijn huis, niemand met hem ete, drinke of spreke, tenzij om hem tot bekeering te manen. Hij zij gevloekt van God den Vader, die den mensch geschapen, gevloekt van God den Zoon, die voor den mensch geleden heeft, gevloekt van God den Heiligen Geest, die bij den doop over schappij en verschillende vergaderingen in het belang van den landbouw. Krachtiger geldelijke steun zou het hoofd bestuur met meerdere ruimte doen beant woorden aan de vele aanvragen om zedelijke en stoffelijke hulp, die met meerderen klem en in grooteren getale bij hem inkomen. Het volgend jaar herdenkt de maatschappij haar 50jarig bestaan. Moge zij dit onbezorgd en met een graoter ledental dan ooit kunnen tegemoet zien. Bij kon. besluit is eervol ontslag ver leend aan J. C. Lantsheer als burgemeester van Domburg. lerseke Vergadering van den Gemeen teraad van Vrijdagavond 30 Dec. Tegen woordig 9 leden, afwezig de heer Van Oeveren- Voorzitter de Burgemeester. jj^De notulen der vorige vergadering worden ongewijzigd gearresteerd. De voorzitter deelt mede, dat de verkoop van eenige goederen van de gemeente heeft opgebracht de som vau f 21.25. Het proces-verbaal der laatste kasopneming bij den gemeente-ontvanger wordt voorgelezen. Er was in kas f 1015,82, een som overeenkomende met de boeking Ingekomen zijnle van Ged. St. goedkeu ring der gemeenterekening over 1891, 2e mede van Ged. St. goedkeuring van de nieuwe regeling der traktementen van onderwijzeressen, 3e. Van den koffiehuishou der Wagenaar verzoek om vergunning. Omdat dit verzoek aan den Raad is gericht in plaats van aan B. en V\. waar het behoorde, wordt het op voorstel van den voorzitter niet ontvankelijk verklaard. 4e Van het Burg. Armbest. eene aanbeveling tot benoeming van een lid voor dat Best. De heer W. Van Oeveren Jr. aftredend lid, wordt met algemeene stemmen op één na herkozen. No. 2 der aanbeveling was de heer J. C. Van der Burght. 5e. Van den onderwijzer J B. Eekman verzoek om eervol ontslag tegen 1 Jan. B. en W. stellen voor het ontslag te verleenen met ingang van 1 Mrt., of zooveel vroeger als in de vacature zal zjjn voorzien. Na eene bedenking van den heer Cupéry wordt alzoo besloten. 6e. Van den gemeentegeneesheer verzoek om verhooging van zijn salaris tot f 1000 o. a. op grond, dat geneesheeren uit omlig* ons wordt uitgestort, gevloekt van alle heiligen, die sedert de grondlegging der wereld in Gods oogen genade gevonden hebben. Hij zij gevloekt waar hij ga of sta, te huis en op het veld, aan den grooten weg en op binnenpaden. Hij zij gevloekt in zijn leven en zijn sterven, slapend en wakend, in zijn arbeid en in zijne ruste. Hij zij gevloekt in alle krachten van zjjn lichaam, in het samenstel zijner ledematen, zoodat van zijn kruin tot zijn voetzolen geen gezonde plek aan hem zij. Met Dathan en Abiram, en met allen die tot den Heer gezegd hebben «ga weg van ons», worde hij overgeleverd aan deeeuwige straf. Gelijk water h»t vuur uitdooft, zoo worde voor altijd zijn levenslamp gebluscht, tenzij hij boete doe en voldoening geve. Amen». Ziedaar de beteekenis van de straf dooi den Tempelier tegen den enkelen persoon bedreigd. Maai' de vurige man sprak ook van straffen aan priesters, aan Bisschoppen zelfs opte leggen. Ook dit vereischt nog eenige toelichting. Als een stad of land of bisdom door den Paus onder het interdict werd gelegd, dan mochten daar geen andere personen begraven worden dan geestelijken, bedelaars, vreem delingen en kinderen beneden de twee jaren gestorven. Anderen moesten boven aarde blijven staan. De openbare godsdienst oefeningen werden veranderd in geheime, en alleen ter sluiks mochten de priesters, wan neer ouders het verlangden, den doop bedienen, 's Morgens te negen ure begonnen de klokken van alle kerken te luiden, en dan moest een ieder, met het aangezicht ter aarde, God om verzoening bidden. Stervenden konden de uiterstegenademiddelen ontvangen, maar in de kerken werden, als op Goeden Vrijdag de altaren van hare versierselen ontdaan, de kruisen weggenomen. Missen, bij overdekte altaren, mochten door de priesters alleen gelezen worden in de zorg vuldig gegrendelde voorportalen der kerk gebouwen. Zoolang het interdikt duurdej mocht er niet getrouwd, geen vleesch gegeten, geen andere spijze dan in den Grooten Vasten genuttigd worden, en mocht, ten slotte, niemarids haar geknipt of baard geschoren worden, van leeken zoomin als van geestelijken. Ziedaar de tuchtmiddelen der Kerk uifj de Middeleeuwen.

Krantenbank Zeeland

De Zeeuw. Christelijk-historisch nieuwsblad voor Zeeland | 1893 | | pagina 1