1892. No. 39.
Zaterdag 31 December
Zevende jaargang.
Lange Vorststraat, C 220.
VERSCHIJNT
G. M. KLEMKERK. te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIES
De grenzen der kiesbe
voegdheid.
Gemengde Berichten.
uw.
elk en MAANDAG- WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND
Prjj? per drie maanden franco p. p. f 0.95.
Enkele nummers/0.02L
UITGAVE VAN
EN
van 1 5 regels 25 cent iedere regel meer 5 cent
Familieberichten van 1 5 regel? 50 cent; iedere regel
meer 10 cent.
WÊÊSB^ Gen geabonneerden die
gewoon zijn met 1 Jan.
hun abonnement op dit blad te be
talen bij den ondergeteekende, zij
herinnerd dat het adres is
Goes. G. M. KLEMKKRK.
De leeftijd waarop men kiezer wordt is
in het kanton Grauwbunderland 17 jaar;
in Glarus 18, in Zug 19. De Zwitsersche
staat, zeil eischt den 20 jarigen leeftijd. Zoo
ook Hongarije. In Groot Brittannië, Beigië,
Frankrijk, Italië, Bejjeren, Saksen-Weimar-
Eisenach, Griekenland, Servië, Rumenië,
Bulgarije en de staten der Unie (N. A.i
moet men 21, in Nederland 23, in Oosten
rijk en Pruisen 24, in Luxemburg, Zweden,
Noorwegen, Spanje, het Duitsehe Rijk,
Saksen, Baden, e. a. 25, in Denemarken
30 jaar oud zijn.
Vrouwen hebben het stemrecht in Oosten
rijk, alleen de landbezitstersin Finland,
alleen voor gemeentezakenvoorts in Utah,
het Mormonenland, het land der veelwijverij.
Een eed afleggen om kiezer te worden
is noodig in Beijeren, Hessen, Brunswijk,
Reuss en Saksen Coburg. In dit laatste
land zweert men reeds op zijn 18e jaar
trouw aan den Groothertog.
Hier en daar is zedelijkheid als voorwaarde
aan de uitoefening van het kiesrecht ver
bonden. Onder anderen in St. Gallen worden
de «zedeloos verklaarden» geweerdin
andere Zwitsersche kantons zijn de dron
kaards van beroep wien het bezoeken van
herbergen is verboden, van het kiesrecht
uitgesloten. Connecticut [N. A.j stelt een
goed zedelijk karakter tot vereischte. San
Salvador weert met de dronkaards ook
landloopers en spelers, terwijl Costa-Rica
veronachtzaming van familieplichten met
schrapping van de kiezerslijsten straft.
In België en Luxemburg zijn de openlijk
als bordeelhouders bekende mannen uitge
sloten. Rumenië schrapt alle veroordeelden
wegens het houden van speelhuizen.
Onder bedeelden verstaan sommige regee
ringen alleen hen die van overheidswege
onderstand genieten. Deze vrijzinnige be
paling bestaat in Nederland niet; daar is
men bekrompen genoeg de kerkelijke be
deelden, met welken de staat niets te maken
heeft, uit te sluiten, terwijl zij die van
overhffldswege bedeeld worden, en die zijn
er in ons land duizenden, vrij mogen stemmen
en niet zelden den toon aangeven. Het
zijn zij allen, die hunne zonen op eenige
openbare school doen hetzq voor lager en
middelbaar, of voor gymnasiaal en hooger
onderwijs, en een zoo laag schoolgeld betalen
dat het rijk of de gemeente er de grootste
helft mag bijpassen.
Uitdrukkelijk uitgesloten zijn bedeelden
in Nederland, Duitschland, Denemarken,
Oostenrijk, Luxemburg, Italië, de Zwitser
sche kantons en vele staten der Unie.
Wurtemberg maakt echter uitzondering
voor hen (he tijdelijk ondersteuning vonden
tengevolge van een ongeluk.
In Portugal zijn de loondienaars, in
Denemarken de knechts die geen eigen
huishouding hebben, in Oldenburg alle
kostgangers van het kiesrecht uitgesloten.
Militairen zoolang zij in de wapenen zijn,
mogen ook niet kiezen in Nederland, België,
Hongarije, het Duitsehe rijk, Servië, Bulgarije,
Italië en Frankrijk, doch de officieren zijn
in deze uitsluiting niet begrepen.
Rechtstreeksch kiesrecht, tevens zooge
naamd algemeen kiesrecht vindt men in
Duitschland, Frankrijk, Denemarken, Por
tugal, Griekenland, Wurtemburg, Zwitser
sche kantons en staten der Unie.
Rechtstreeks met beperkt kiesrecht heeft
men in Nederland, België, Groot Brittannië,
Hongarije, Italië, Spanje, Rumenië, SakseD,
Luxemburg.
Getrapte verkiezingen met algemeen kies
recht ziet men in Pruisen, Baden en Olden
burg; en met beperkt kiesrecht, in Noorwe
gen, Bulgarjje, Beijeren, Hessen, W aldeck e. a.
Zweden, Oostenrijk en Servië hebben
rechtstreeksche en niet-rechtstreeksche ver
kiezingen, zonder algemeen kiesrecht.
De benaming kiesrecht als natuurrecht
is overigens zeer onjuist; zij is ontleend
aan het woordenboek der revolutie. Het is
een recht, waarop niemand van nature
aanspraak kan doen gelden. De vorst heeft
het recht het te verleenen als en aan wien
hij het wil.
In het jaar dat zoo na achter ens ligt,
ontvielen weder vele grooten en edelen,
godzaligen en geleerden, mannen en vrouwen
met geliefde namen aan hun land en staat
of gemeente en gewest, waarin zij ten zegen
waren of kwaad stichtten doch het oordeel
hieromtrent is niet aan ons.
In de eerste wintermaanden maakte de
influenza vele slachtoffers. Doch ook an
dere oorzaken sleepten menigeen waaron
der velen op krachtvollen leeftijd ten grave.
Men denke slechts aan de cholera die
duizenden wegmaaide.
Van de overledenen noemen wijin de
eerste plaats Zendeling W. H. Woelders,
van Nieuw Guinea, een inderdaad groot
man die 25 jaren lang onder de wilden
arbeidde. Dan noemen wij uit onze om
geving Gemeenteraadsleden als v. d. Hoek
te Goes, De Ligny te Middelburg, Gaakeer
te St. Maartensdijk de Staten leden dr.
Berdenis van Berlekom, B. V. v. d. Bilt,
Brevet en Wagtho; het oud-lid der staten
dhr. Sipkeshet lid der le kamer mr. J.
Moolenburghnotaris B. A. Verheijds.
Warnsinck emeritis pred. van Kloetinge;
dan het lid der tweede kamer Levysohn
Norman de oud-leden der le kamer Hengst
en van Akerlakendie der tweede de hh.
Brouwers, De Ruijter Zylker, Dirks en Van
Rees, de laatste tevens oud-minister evenals
Boot, Beyen, v. d. Does de Willebois en v.
Bloemen Waanders, die eveneens in dit
jaar overleden.
Uit de hoogere ambtenaarswereld noemen
wij: v. Nispen, oudresident van Batavia;
Van Teyn, oud-gouverneur van Atjeh
Dibbits oud-resident in Ned. Indië; Van
Sypestein oud-gouverneur van Suriname:
Humme, ond resident van TimorVice
admiraal Bogaartmr. P. v. Bemmelen,
lid van den Hoogen Raad; M. L. Van De
venter, oud-consul generaal in Brazilië.
Onder de geleerden noemen wijprofessor
M. de Vriesdr. Egeling, dr. Coronel, dr.
Schoteldr. Carsten Meijer, directeur van
liet blinden instituut te Amsterdam P. H.
Witkamp; Heijkamp, aartsbisschop bij de
oud-roomsehe clerezie A. Godschalk, bis
schop van 's Hertogenbosch.
Onder de buitenlandsche namen treffen
wij aan Prof. Emile de Laveleye te Luik
Ernest von Bruclce, ontleedkundige te
WeenenVon Siemens, natuurkundige te
Berljjn; de Kardinalen Manningen Mermil
lodSir Morell Mackenzie, hofarts van wijlen
keizer Frederik Spurgeon, de groote Bap
tisten prediker Prins de Caraman Chimay,
minister van buitenlandsche zaken in België;
generaal Klapka Von Forkenbeck Ander-
ledy, generaal der Jezuïtenordekardinaal
de LavigerieErnest Renande dichter
Tennyson de millionair Gouldde vrouw
van den president der Amerikaansche repu
bliek Harrison.
Onder de vosteiijke personen zag men
henengaan Prins Gustaaf van Saksen Wei-
mar de hertog van Clarenceaartshertog
Carl Salvator van Oostenrijkgrootvorst
Constantijo Nicolajewitsch van Rusland
hertogin Ludovica van Beijeren, moeder
van de keizerin van Oostenrijk; de groot
hertog van Hessen Olga, koningin-weduwe
van Wurtembergen de ongelukkige ex-
keizerin van Mexico, Charlotte, die sinds
den moord op haar echtgenoot Maximiliaan
25 jaren krankzinnig bleef 1
Aan die allen en nog zoo vele miljoenen
anderen, want iedere seconde sterft een
mensch, dat is 31V2 miljoen in het jaar
werd het woord vervuld: «De mensch gaat
naar zijn eeuwig huis en de rouwklagers
zullen door de straten rondgaan.»
En zij die overbleven, mogen wel gedurig
zeggen: Heere, leer mij alzoo mijne dagen
tellen, dat ik een wijs hart bekome.
28 Dec. 1892.
Goes. Gemeenteraadsvergadering Don
derdagavond 8 uur. Voorzitter dhr. Bur
gemeester. Afwezig met kennisgeving de
hh. Den Boer en Lambrechtsen. De notulen
gelezen en goedgekeurd. Medegedeeld dat
de aanbestedingen voor de gemeente beneden
tarief hebben plaats gehadde contracten
voor verzekering tegen ongelukken voor
verschillende gemeenteambtenaren zijn ge
troffen agent Nieuwenhuijzen eervol is ont
slagen het bestuur der Kolenvereeniging
«Voorzorg» het bovenlokaal der Beurs eenmaal
's weeks is afgestaan; het kistje voor dren
kelingen in orde gebracht is en de kas van
den gemeenteontvanger in orde is bevonden.
Ingekomen avan Ged. Staten goedgekeurde
rek. 1891; begrooting 1893; 2o Suppletoir
kohier Hoofdei. Omslag en 2 wijzigingen in
4e gemeentebegrooting over 1892verkoop
boomen; en wjjziging der regeling bij het
lager onderwijs; b een request van 6 on
derwijzers bij het openb. onderwijs om
verhooging hunner jaarwedde. Gesteld in
handen van B. en W.c id. van dhr. F.
Allan leeraar aan de H. B. S. De voorzitter
stelt voor na overleg met het toezicht, het
aantal lesuren voor adressant te brengen
van 13 op 18en zijn salaris te brengen
van f 1200 op f 1500.
De heer Adam vraagt of de verhooging
niet te groot is en of daardoor het salaris
van den adressant wel in evenredigheid blijft
met dat van andere leeraren.
De voorzitter antwoordt dat bij het salaris
rekening gehouden is met de dubbele be
voegdheid door Adressant thans verkregen
(Ned. Taal en Aardrijkskunde)en dat de
billijkheid io betrekking tot zijne collega's
volkomen blijft betracht.
Met algemeeoe stemmen wordt liet voor
stel aangenomen.
De raad benoemt de volgende commissiën
Classificatie van schoolkinderenweth
Ramondt met 9, raadslid v. Asperen Ver-
veane met 10, herv. diaconie I. Wessel met
11, gereformeerde J. Faberij de Jonge met
9, R. G. P. Armbest. P. Stieger niet 10,
Burgerl. Armbestuur J. M. Kakebeeke met
11, CEeonomische Spijsuitdeeling A. Dekker
met 11 stemmen (vacature Hildernisse).
Financiëele Gomm.Lambrechtsemet 10,
Kakebeeke en De Jonge met 9 stemmen,
met herbenoeming van dhr. Lambrechtsen
als voorz. met 9 stemmen tegen 2 op M.
de Jonge Jz.
Voor Strafverordeningen(Burgemeester
ambtshalve voorzitter; Lambrechtsen en De
Jonge ieder met 10 stemmen.
Voor Hooldel Omslag: Den Boer met
11, Hildernisse met 7, (Adam 2, blanco 2),
en Houwer met 9 (blanco 2; stemmen.
Gascomm. Ochtman met 9 (2 bl.) Lam
brechtsen met 9 (2 bl.) en Hildernisse met
7 (Faberij de Jonge 3).
Burgerl. Armbestuur H. J. Bailing met
8 (bl. 3), E. F. van Kalmthout met 8,
*S>. J. J. de Jonge Mulock Houwer 3,) mevr.
de wed. Mulder met 6 (mevr. wed. Krol
v. d. lloek 2, (blanco 3)
Gasthuis: Z. D. v.d. Bilt la Motthe met
7, (J. M. Pilaar 2, blanco 2),
Regentesse weeshuis, Mej. de Jongh met
10 (blanco 1.)
Gezondheidscommissiemr. v. Daalen
Wetters met 8 (mr. P. v. d. M. Mohr
3)dr. E. A. Lasonder met 9, 1 blanco,
1 van onwaarde.
C. v. T. lager onderwijsRamondt met
7 (3 bl. 1 Donner). In de vacature Hilder
nisse verkregen bij le stemming J. ter
Pelkwijk en dr. Goenen (die aanbevolen
waren; resp. 5 en 1 J. Donner 4 stemmen.
Bij 2e stemming ter Pelkwijk 6, Donner 5.
Gekozen dus ter Pelkwijk.
C. v. T. Midd. Ond.Lambrechtsen met
10 stemmen, 1 blanco.
De verg. gaat hierop uiteen.
Vlissingen, 30 December 1892. In
eene lieden namiddag te 2 uren onder
voorzitterschap van den lieer Tutein Nolt-
henius, burgemeester, gehouden zitting van
den gemeenteraad, werd, na lezing der
notulen van de vorige zitting, die werden
goedgekeurd en na mededeeling der inge
komen stukken, eervol ontslag verleend aan
mej. H. H. van den Broecke en mej. C. A.
Fischer, als onderwijzeres op school F.
(hoofd mej. Schuurman).
Wegens periodieke aftreding als regent
van het Burgerweeshuis werd herbenoemd
het aftredende lid de heer P. J. Siegers.
Als leden van de commissie van toezicht
op het lager onderwijs worden, wegens
periodieke aftreding, herbenoemd de heeren
Jos. van Raalte, J. Wilkens en F. N. van
der Bilt.
Ter benoeming van een leeraar in het
handteekenen aan de Burgeravondschool
worden voorgedragen de haerenB. H.
Stomps, teekenleeraar te Amsterdam, J.
W. Broekhuijzen te Voorburg en W. J.
Willemsen te Arnhem, en benoemd de heer
B. H. Stomps.
Wordt besloten tot goedkeuring der be
grooting van den Middelburgschen-Vlissing-
schen rijweg, sluitende met f 1192,15 in
ontvang, f 792,50 in uitgaaf, alzoo met een
goed slot van 1409,65
idem tot verlenging van het met de gas
fabriek gesloten contract overeenkomstig
het voorstel van burg. en weth. en tot
het wijzigen der verordening van Algemeene
plaatselijke politie.
Aan den grafdelver W. Stroo, die zijn
ontslag, behoudens toekenning van eene
tegemoetkoming heeft verzocht wordt eene
uitkeering van f200 toegestaan.
Wijders wordt besloten onderhands te
verkoopen aan den heer P, Karieleijn
926 M2 gemeentegrond, gelegen aan de
Glacisstraat a f3,50 de M2 met bijbetaling
van f 425,96 voor trottoirkostenaan den
heer Anth. Huson. 207 M2 a f4 met bij
betaling van f 95,22 en aan den heer W
Stroo Dz. 210 M2 a f 3,50 met bijbetaling
van f96,60 voor trottoirkosten.
Wordt besloten tot eene 4e wijziging
der gemeentebegrooting voor 1892.
Tengevolge van het aankoopen jvan Rijks-
grond op het zoogenaamde «Eiland» door
de gemeente wordt de commissie voor het
fonds van de zeemar.s- en visschersbeurs
gemachtigd tot het verhoogen van f28000
a 2V2 W. S. ter bestrijding van de kosten
van dien aankoop.
Ten slotte wordt vastgesteld het 2e sup
pletoir kohier van den hoofdelijken omslag,
dieast 1892, waarna de laatste zitting dezes
jaars wordt gesloten.
De commies 3e kl. bjj 's rijks belas
tingen O. Uffen is met ingang van 1 Jan.
tijdelijk verplaatst van Brouwershaven naar
St. Maartensdijk.
--- Hei benoemd tot burgemeester vanTolen
C. J. de Vulder v. Noorden; van Croede
en Nieuwvliet J. G. Gerritsen.
Het bericht omtrent het contract met
de dir. Donald Curry en Co. is blijkeas
de «Midb. Crt.» onwaar.
In de morgengodsdieustoefening van
den len Kerstdag ontstond er bjj de Chr.
Ger. gemeente te Katwijk aan Zee eene
groote ontsteltenis. Terwijl de leeraar ds.
Tibben, zjjn toepassing op het verhandelde
maakte werd zijn stem allengs zwakker
en zakte de sterke man oogenblikkelijk
ineen. Onmiddellijk liet de ouderling een
Psalmvers zingen en ijlden eenige kerke-
raadsle len toe.
Ofschoon men het ergste vreesde mocht
het gelukken, met de noodige opwekkings
middel :n den geachten leeraar weder tot
bewustzijn te brengen, die, toen men hem
met bereidwillige handen van den kansel
hielp nog pogingen aanwendde den zegen
over de gemeente uittespreken.
Oorzaak van dit onheil was: men had
bjj het koude weder li/2 uur, voor de
dienst een aanvang nam, de lampen laten
branden, de stoven goed gevuurd met waar
schijnlijk niet goed geglomde turf, menige
kerkgaugster een briquetje aangebracht en
niet gezorgd voor goede ventilatie.
Des avonds kon de predikant weder voor
zijn gemeente optreden.
Er kwam een kink in den kabel
Op de begrooting van oorlog was f46,000
gebracht, om in de Kon. Militaire Academie
te Breda de gasverlichting door electrisch
licht te vervangen. Zonderde goedkeuring
van de Tweede Kamer af te wachten, was
men reeds begonnen in het gebouw der
Academie gaten te hakken in de muren
vooi de draden der geleiding; doch, zooals
men weet, heeft de Kamer dezen post op
de beg rooting niet goedgekeurd.
Iets nieuws!
De predikant der Ned. Herv. gemeente
te Stiens (Friedand) zal na de godsdienst
oefeningen gelegenheid geven tot debat.
De woordvoerders der Volkspartij in Frie-
land zullen van deze aanbieding gebruik
maken, mr. Troelstra voorop.
De door reclame beroemd geworden
flesschen gevuld met een vloeistof die de
vlammen dooft, als men de llesch in 't vuur
werpt, houden gewoonlijk een sterge oplos
sing van aluin in en kosten natuurljjk
twintigmaal meer dan wanneer men zelf
flesschen m t aluinoplossing vult.
Hiertoe lost men aluin in water zoolang
op, tot h t water geheel verzadigd is me
deze oplossingnu vult men flesschen van
dun glas, die men bij het uitbreken van
brand in de vlammen werpt. Dan springen
de flesschen, de opgeloste aluin verdikt zich
weer uit het water en omkorst het vlam
mende voorwerp, waardoor de luchttoevoer
wordt afgesneden en het vuur gedoofd.
Zulke flesschen behoorden in geen huis-
houding te ontbreken, temeer daar aluin
gemakkelijk te verkrijgen en goedkoop is.
Hoe dikwijls gebeurt het niet, dat
kinderen vallen en builen aan het hoofd
krijgen.
In dat geval handele men als volgt:
Men doe er dadelijk een compresje van
slaolie op en de builen zijn spoedig verdwenen.
Ook krijgen de kinderen daarna geen blauwe
plekken, waarmee ze anders zoo lang moeten
loopen.
't Komt dikwijls voor, ;dat de melk
een smaak heeft van het voeder, dat het
