t
G. M. KLEMKERK, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIES
-%
'Va
1%
3%
7
5%
1%
V ERSCIfIJ HfT
ei.ken MAANDAG- WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND
Prjjs per drie maanden franco p.p. f 0.95.
Enkele nummers0.Ü26.
UITGAVE VAN
en
van 1 5 regels 25 cent iedere regel meer 5 cent
Familieberichten van 1 5 regel? 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
6%
3
We
89%
102
503/j
SG1/4
105
159
531/»
115%
122%
90%
623/4
1011/5
103%
68%
88V»
28%
051/4
977/a
33%
Oll/a
.OOl/o
70
241/2
104%
108
112i/8
37%
1
Bij dit nommer behoort een bijvoegsel
Zij, die zich met 1 Jan. op ons blad
abonneeren, ontvangen het tot dien datum
GRATIS.
DE LEIDING.
Nog een enkel woord om te motiveeren
onze meening dat de wensch van mr.
Lohman, om den leider in comité en pers
ook de leiding in de Kamer op te dragen,
hoewel begrepen en gebillijkt niet door
ons gedeeld worden kan.
Het niet deelen van dien wensch vloeit
ook voort uit ons inzicht in den toestand
van het oogenblik.
Mr. Groen van Prinsterer heeft van at
1857 den strjjd, door de antirevolutionaire
partg aan te binden, geconcentreerd, sa
mengetrokken in de school.
Met noeste vlijt, onbezweken moed, en
groot talent heeft hij van 1857 tot zijn
dood in 1876 het volk van Nederland, op
allerlei wjjze en in allerlei toon, nu eens
vlijmend scherp, dan weer liefelijk zacht,
nu eens in de classieke vormen van
Plato en dan weder in hedendaagschen
dagbladstijl nu eens in 't Fransch en
dan weder in 't Hollandsch, toegeroepen
«de weeze des Heeren is het beginsel der
wijsheid.»
Die «tem vond weerklank in 't hart van
velen, en de honderden christelijke scho
len in Nederland staan daar als stomme,
maar toch zichtbare getuigen, dat velen
hebben begrepen wat de politieke strijd
om de vrijheid van de school beteekende.
Hoevelen onzer vrienden velen zijn
van ons reeds heengegaan hebben hun
hart en hun liefde, en bovenal hunne
zorgen en die waren vele niet der
christelijke school gewijd
Maar mr. Groen van Prinsterer deed
meer dan den strijd der antirevolutionairen
concentreeren om en in de school, en dat
meerdere vond niet zoo gemakkelijk gehoor.
De menseh ziet gaarne aan wat voor
oogen is, en aan die voorwaarde voldeed
de school.
De school, de openbare school niet
te verwarren met de onderwijzers de
school als openbare instelling, moest zich
meer en meer verwijderen van de christe
lijke levensbeschouwing en de christelijke
belijdenis, en de vaan der neutraliteit hoog
opheffen.
Dat was een feit voor ieder te zien.
Maar het was geen feit en daarom niet
door de massa te zien, als mr. Groen ver
kondigde dat de geheele levensbeschouwing
van een antirevolutionair tegen de algemeen
aangenomen en als proefhoudend erkende
hedendaagsche politiek inging.
Anders zoo leerde mr. Groen van
Prinsterer is niet alleen onze beschou
wing omtrent de school en het onderwijs
der jeugd, maar anders is ook onze be
schouwing omtrent het recht, anders ook
onze beschouwing omtrent armenzorg en
sociale kwestie, anders ook onze beschou
wing omtrent- belasting en financiën.
Kortom, hij die in ernst antirevolutionair
is, en niet maar in naam, heefteen anderen
blik op de dingen die hem omringen en
die oplossing of verbetering eischea.
In falrpe geschriften heeft mr. Groen
van Prinsterer die andere levensbeschouwing
verkondigd en verdedigd, maar meestal voor
de geleerde wereld.
Het volk moge gevoeld hebben dat hij,
de geestelijk meerdere, hun voorganger
(1 FEUILLETON.
Landverhuizers op weg naar Colorado.
Onze belofte getrouw, geven we hierbij
een relaas van de uit New-York van onze
Zeeuwsche vrienden ontvangen brieven
Het was Zaterdag 12 November 's middags
half een toen we u verlieten. Ten 4 ure
's avonds gingen we zee in, met dikken
mist. Onophoudelijk deed de misthoorn
zich hooren, dat was een akelig, schril
geluid. Tegen den avond werd het beter,
maar het was ons niet mogelijk de vader-
landsche kust te zien verdwijnen door den
nevel. Het wordt koud en wij trekken ons
terug in de salon. Daar wordt kennis aan
geknoopt, daar worden levenservaringen
meegedeeld jen uitzichten besproken. De
inrichting van ons verblijf, u bekend,
is voortreffelijk. De menage is goed,
overvloedig zelfs, 's Morgens half 8 ont
bijt, 's middags 12 ure koffie en
brood, 4 ure middagmaal, 8 ure
souper. De kapitein is een uiterst beleefd
en kalm menseh voor iedereen. Ook over
de houding der geheele equipage kunnen
we slechts roemen. Geen ruw woord, veel
minder een vloek wordt gehoord.
was, zijn geleerd betoog in Platonischen
stjjl werd maar zeer weinig begrepen.
Eerst aan dr. Kuyper is het gelukt in po-
pulairen vorm, in breederen kring te doen
begrijpen dat daar op ieder gebied, een af
grond gaapt tusschen de revolutionaire en
de antirevolutionaire levensbeschouwing.
Eerst door zijne levendige voorstelling, zijn
teekenachtigen stijl, zijne uitgebreide kennis
is het mogelijk geweest onder het volk het
besef te wekken dat, niet alleen op kerke
lijk, maar ork c p politiek terrein eene
overtuiging te verdedigen is en een eigen
weg te volgen.
Op dezen weg voortgaan is, indien we wel
zien, eisch van het oogenblik.
Daar is winst, maar ze is nog zoo weinig.
Het leven van een menseh telt men bij jaren,
het leven eens volks bij eeuwen. En indien
in deze negentiende eeuw slechts de palen
zijn geheid, de fundamenten zijn gelegd, en
de opbouw begonnen is, van het huis waarin
zij wontn kunnen die, hunnen Bijbel ge
trouw, God wenschen te dienen op ieder
terrein des levens, dan zal zeker deze tijd
vruchten dragen.
Daar is in de normale ontwikkeling der
antirevolutionaire partij in ons land in de
laatste jaren een belangrijk intermezzo ge
weest.
In 1888 werd de meerderheid in de Tweede
Kamer door de stembus verplaat't van de
linker- naar de rechterzijde. Naar eisch was
de antirevolutionaire partij mede verplicht
haar deel in de verantwoordelijkheid der
regeering te dragen.
Zij deed dat ook.
Eenige harer uitnemendste pleitbezorgers
namen plaats in een kabinet der rechterzijde.
Dat kabinet, het ministerie Mackay. is voor
de antirevolutionaire partij van historische
beteekenis geweest, omdat het den dertig
jarigen schoolstrijd heeft verzacht, getemperd.
Opgelost is de schoolkwestie niet, geljjke
rechten zjjn niet verkregen, maar eer. wa
penstilstand is zeer zeker het gevolg van het
aannemen der wet van 89 door den minister
Mackay voorgesteld.
Een paetij kan zich evenmin als een
menseh blind, staren op één punt, tenzij tot
eigen schade. En nu roept de toestand van
het oogenblik ons een andere positie in te
nemen. Nu geldt het niet meer alle krachten
samen te trekken op de schoolkwestie. Nu
behoort een kabinet der rechterzijde tot de
geschiedenis, verantwoordelijkheid voor de
regeering heeft de antirevolutionaire partij
niet te dragen, en heeft ze wellicht in langen
tijd niet te voorzien.
Zij is in onze Tweede Kamer ingekrom
pen tot een kleine groep, nog geen vijfde
dér leden tellende.
Directe actie in de Tweede Kamer kan
van haar niet uitgaan.
Maar zij heeft 0. i. een andere roeping.
Zij heeft voort te bouwen op het fonda
ment door mr. Groen van Prinsterer gelegd,
en helder en duidelijk, klaar en gemakkelijk
te volgen, allen volke in Nederland te ver
kondigen welke hare ideeën zjjn omtrent
de sociale kwestie, de koloniale vraagstuk
ken, de kwestie der defensie en zooveel
meer dat oplossing vraagt.
Daartoe wordt een leven van arbeid en
studie vereischt, dat weten we ook zeer
wel, maar het loon zal zijn dat dan de
antirevolutionaire partij zjj moge dan
numeriek sterk of zwak. zijn, dit is de vraag
niet zich eene onoverwinlijke positie
veroveren zal.
Indien gij een huis bouwt op namen en
Op Zondag 13 Nov. hadden we goed
weder, maar de zeeziekte begon zich te
vertooneu. Achtereenvolgens krijgt iedtr
zijn beurt, Zondag, Maandag en Dinsdag
geleek het schip één ziekenhuis. De tafel
stond bijna ledig.
Met hevigen wind gingen we Maandag
morgen den Oceaan in. Wat prachtig ge
zicht, voor hen die gezond waren, die hooge,
rollende baren op dien onmetelijken waterplas.
Ons eenig gezelschap zijn nu de zeemeeu
wen die ons van uit Eogeland volgen, en
de bruinvisschen die spelen rondom onze
Dubbeldamslechts zelden passeert ons een
boot of zien we een schip.
Wat was de zee kalm op Dinsdag 15
Nov. De hoop bjj de zeezieken herleeft.
De meesten zijn beter. Na het eten is bijna
alles aan dek, als op een zomeravond in
Nederland. We blijven daar laat te zamen
koutende, het dek op en neer wandelende.
De vrouwen keuvelen in de salon en de
mannen rookeo een sigaar. De kapitein en
de dokter spelen met de kinderen, en de
levenslust, door de zeeziekte verdoofd, is in
onze kleine maatschappij, dobberende op de
baren, teruggekeerd,
j Woensdag, Donderdag en Vrijdag hadden
titels en invloed, dan bouwt gij'top een
zandgrond en de najaarsstormen zullen het
wegvagenmaar als ge uw huis bouwt op
Gods getuigenis en Gods ordinantiën, dan
staat het op een rots.
Gods bevelen en der menschen behoeften
zijn altijd één.
_Filippus zei tot den Kamerling«Verstaat
gij ook wat geleest?» En die vraag in
poliiieken zin en in breeder kring herhaald
zou misschien moeilijk met ja kunnen be
antwoord worden.
Waarom noemt men zich antirevolutio
nair en niet liberaal? Waarom wordt de
strjjd voor of tegen dit of dat aangebonden?
Dat is de vraag voor ons allen en zoo
we die niet beantwoorden kunnen en toch
meespreken willen verdienen we den weinig
eervollen naam van bjjloopers en niet dien
van antirevolutionairen.
En nu, deze lange rede dient alleen om
te motiveeren onzt meening dat we den
bekenden wensch van mr. Lohman niet
deelen kunnen.
Onder de antirevolutionairen in Nederland
die ia staat zijn, op heldere, duidelijke wjjze
de beteekenis der tweeërlei levensbeschou
wing die onze roaatschappjj beheerscht in
't licht te stellen behoort dr. Kuyper in de
eerste plaats.
Zijn standaardwerk Toelichting op ons
Program en zjjn tallooze Standaard arti
kelen zjjn monumenten van arbeid in den
geest, zooals wjj gelooven dat eisch van
het oogenblik is.
En nu, den man die voor duizenden ten
gids en wegwijzer is te overladen met de
dageljjksche beslommeringen die het Parle
mentaire leven brengt, met de details van
dageljjksche zorgen, dat schijnt ons minder
gewenscht.
Daarom kunnen wjj dan wensch van mr.
Lohman begrjjpen, bilt ijken zelfs, maar
niet deelen.
Jhr. Mr. Lohman wenscht dat dr. Kuyper
deel uitmake van de Volksvertegenwoordi
gers, en in een onzer fkerkeljjke bladen
wordt er den voormaligen Nederd. Geref.
Kerken een grieve van gemaakt dat dr.
Kuyper tot driemalen achter elkander tot
Synode-praeses is benoemd.
De Kerkenorde van Dordt verbiedt het,
volgens dien schrijver en onze vaderen meden
het dan ook steeds.
Daar heeft maar etns een Casper van
der Heyden geleefd, en die is tweemaal
Synode-praeses geweest, anders is 't nooit
gebeurd.
En nu driemalen
Zoo ziet men, als men niet in conflict
met de menschen komt, dan is 't weer met
de reglementen.
Goed doen we nooit.
Jammer dat men den eenigen weg tot
beterschap niet inslaat.
Dat is minder verordenen, minder regle
menteeren.
Hoe meer wetten, hoe meer overtreding.
Ach, het leven is niet te regelen met
een reglementenboekje.
Natuur gaat boven de leer
De bode des doods heeft gisteren op het
alleronverwachtst in 's lands vergaderzaal
zjjn stem doen hooren. De heer Levysohn
Norman, lid der Tweede Kamer voor
Rotterdam sinds 1888, is plotseling overleden
Tot eergisteren (Woensdag) had hjj de zit-'
we veel wind, maar een heldere lucht.
Hoe prachtig is de aanblik van den, door
hevigen storm bewogen, oceaan Herhaal
delijk stonden we op den achtersteven dat
schouwspel gade te slaan.
Maar Zaterdag 19 November. Toen
maakten we kennis met een storm op den
Atlantischen Oceaan. Ohoe slingerde
en stampte dat schip. Niemand kon zich
op de been houden. Menigeen viel dat de
ribben hem kraakten. Men behoorde wel
in gymnastiek geëxamineerd te zjjn om
behoorlijk uit bed te stappen. Het kleeden
der kinderen had plaats onder de zonder
lingste grimassen. Men meent te ontbjjten
of te middagmalen, heeft zichzelf vast gezet,
maar ziet daar vliegt het bord met zjjn
inhoud u van voor den neus weg, onophou
delijk rinkinkelt het glaswerk en de schalen
en de stortzeeën slaan over 't schip heen.
Om onze wonderlijke bokkesprongen heeft
een onzer de Dubbeldam herdoopt en haar
den naam van Hobbeldam gegeven.
Zondags 20 Nov. werd het weder beter,
tegen den avond zelfs prachtig, en hoe
schoon was het Maandag 21. De opgang
der zon aan den wolkeloozen hemel over
den nu kalmen oceaan, was schoon.
tingen der Kamer bijgewoond; aan verschil
lende stemmingen deelgenomen zijne ad
viezen in zake koloniën ten beste gegeven
toen hjj Woensdag nacht ongesteld werd
en reeds Donderdag morgen den laatsten
adem uitblies.
Het laatste woord dat hjj in de Tweede
Kamer olficiëel gesproken heeft, was:
«Ik heb uitgepraat, mjjnbeer de Voor
zitter.» Wie zou toen gedacht hebben, welk
eene ontzettende waarheid hjj toen onbe
wust uitsprak 1
De heer Brantsen v. d. Zjjp, antirevolutio
nair lid voor Sneek, herdacht iH een warm
woord den overledene die een sieraad was
geweest der liberale partjjen als Indisch
ambtenaar, algameen secretaris, directeur
van binnenlandsch bestuur en lid van den
raad van Indië in welk laatste college
hij een tjjd lang met den heer Keuehenius
zitting had zijn vaderland gediend heeft.
Slechts 56 jaren mocht hjj oud worden.
Het voorstel van jhr. mr. W. II. de
Savoruin Lohman tot het bijeenroepen der
deputatenvergadering om zich uit te spre
ken over het kiesrechtontwerp, is door de
Nieuwe Prov. Gr. Crt. met toejuiching
ontvangenDe Standaard daarentegen
bestrjjdt het; de Prof. N. Brabanter is er
waarschijnlijk ook niet voor. Het blad schreef
althans kort geleden«Hadden wjj alleen
met antirevolutionairen te doen, dan zouden
wjj op eene deputatenvergadering aandrin
gen, om daar, ten aanhoore van allen, de
quaestie nader te bespreken. Zij is eene
principiëele bespreking wel waard Thans
echter is, dunkt ons, de tjjd voor delibe-
reeren voorbij».
Ook De Graafschapper motiveerde haar
advies tegen 't vcorstel.
Op de aanstaande Kerstdagen zal te
Zwolle een sociaal-democratisch congres
gehouden worden.
Een van de belangrijkste punten van
behandeling voor dit congres is het uil-
spreken van den wensch tot opheffing, van
privaat bezit.
We zijn zeer benieuwd hoe een maat-
schappjj zonder privaat bezit er wel uit
zien zou.
De Arnh. Cour. heeft wel goed gezegd
als gjj uw brood van daag opeet en een
ander bewaart een stuk tot morgen dan is
er reeds privaat bezit.
Als het privaat bezit een omvang aan
neemt gelijk bij den pas gestorven Ameri-
kaanschen millionair Gould of geljjk bjj zijne
confraters in ons laatste nummer genoemd,
dan wordt het zeker een bezwaar voor de
maatschappij. Vooral wanneer zulke ver
mogens gelijk bjjna altjjd bet geval is
worden bijeengeschraapt door zelfzucht.
Maar de keerzijde van ieder goed is
kwaad. Naast ieder gebruik staat misbruik.
Zelfzucht moge niet edel zjjn men-
scheljjk is ze toch, en wat kan men van
den menseh wachten dan het menscheljjke.
Alleen romanhelden doen engelendaden.
Zelfzucht die privaat bezit tot loon heeft,
is, indien zij de grenzen niet overschrijdt,
een heilzame prikkel ten goede.
Waar de christeljjke wet begrepen en
beleefd wordt: hebt uw naaste Hef als uzelf,
daar is geen plaats voor congres-theorieën.
En daar zal geen behoefte aan zjjn" ook.
Dinsdag en Woensdag wordt de tempera
tuur lager, en Donderdag 24 Not. worden
we verrast met sneeuw-en hagelbuien.
Het leven gaat vrij eentonig daarheen.
Een onzer passagiers, een Duitscher geboren,
geeft 's avonds wel eens een stukje muziek.
Tusschendeks had men ook eenmaal een
feestje met muziek, zang en voordracht.
Daarom was het een heele gebeurtenis
toen Donderdag namiddag de loods aan
boord kwam, en wij de Amerikaansche
kust naderden.
Onbeschrijfelijk, overweldigend is de indruk
die de Hudson-boorden opleveren. Een
uur lang stoomt men door de breede rivier.
Ter weerszijden is het heuvelachtig terrein
bezaaid met villa's en lusthuizen. De rivier
wemelt van stoomers uit alle landen en
onder allerlei vlaggen, en daartusschen door
schieten de met volk overladen pennybooten
als halve mailbooten zoo groot als
sprinkhanen in Transvaal. Tusschen de
bekende brug van Brooklyn en het fameuze
beeld der Vrijheid ligt de Dubbeldam ge
meerd, en als ge hier, vooral bjj eleetrisch
licht, het panorama overziet dat zich aan
uw oog vertoont, dan komt slechts éen woord
u op de lippen en dat woord isGroot l
