1(192. No. 28.
Zaterdag 3 December.
Zevende jaargang.
V IS S C II LI X T
sj.kfn MAANDAG- WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND
Prijs per drie maanden franco p. p. f 0.95.
Enkele nummers0.02*.
G. M. KLEMKERK. te Goes
F. P. iniUJ, te Middelburg.
FEUS 1>F.I! A»VEKTE\T1EX
Gemengde Berichten.
UITGAVE VAN
E>"
van 1 5 regels 25 cent iedere regel meer 5 cent
Familieberichten van i 5 regels 50 cent; iedere regel
meer 10 cent.
Bij dit nommer behoort een bijvoegsel.
Men schrijft uit Goes aan de Middelb.
Crt.
Dakloozen hebben we nog niet, werk-
loozen wel en daaronder menigen v r ij-
wilJiger. Vrijwilligers? Zeer zeker. Of
is het geen vrijwillige werkloosheid, als
men aangeboden arbeid afslaat?
Voor een paar dagen had iemand een
klein pakje, wegende 2Vs kilo, dus zeker
niet te zwaar, naar een naburig dorp te
brengen. Hij bood een werklooze 75 cent
om het te brengen, die, als hij het op zijn
gemak aanlegde, in ruim twee uur terug
kon zijn, terwijl op de plaats van bestem
ming hij zeker op een fooitje kon rekenen.
De vrijwilliger bedankte; hij moest een
gulden hebben.
Een ander had water in zijn kelder en
verzocht iemand, die geen wortc had, voor
een gulden den kelder leeg te maken. In
enkele uren kon het verdiend zijn, maar
de vrijwilliger bedankte het loon was
te weinig.
Een heer, die neg al eens bezoek van
eene vrouw kreeg om een aalmoes of een
boterham, gelastte doze haar man te laten
komenhp had werk voor hem.
De man komt en mijnheer brengt hem
in zijn tuin, waar eenige gerooide hoornen
moeten klein gemaakt worden. Hij zou een
gulden per dag hebben (de dagen zijn te
genwoordig maar kort) en er nog al eonige
dagen mee bezig kunnen zijn.
De man zegt een bijl en een zaag te gaan
halen, maar kwam niet weerom. Is dat
geen vrijwillige werklooze?
Een aannemer had een scheepje met
zand te lossen en maakte daartoe accoord
met een paar mannen, die niets anders te
doen hadden dan over de leuning der brug
te hangen. Voor zij aan het werk gingen
vroegen zij een gulden voorschot. Op de
vraag waarvoor die dienen moest, luidde
het antwoord: voor een flesch jenever, het
is zulk een zwaar werk.
Vóór men nog eene schop in hst zand
had gestoken, moest men al wat hebben
tegen het zware werk, dat nog begonnen
moest worden 1
Zulke werkioozen zijn niet te helpen, en
zij verlangen het ook niet, want zij hebben
iemand, die voor hen werkt nl. hunne
vrouw.
Van 's morgens tot's avonds moeten deze
arme schepsels uit wasschen en schuren
gaan. Komen zij thuis, dan moeten ze nog
haar eigen boeltje wat opruimen of hare
kleine kinderen verzorgen, en de heer ge
maal, vrijwillige werklooze, eet niet alleen
van de door haar verdiende centen, maar
rookt of pruimt er zelfs nog van. Terwijl
de vrouw uit werken gaat, staan de mannen
op troepjes in een tegen den wind beschermd
hoekje te praten honderd uit.
De schaamte is er bij velen totaal uit.
Zy eten immers toch
Wy zouden hier alleen bij willen voegen
laat de schrijver zyne klachten met opgave
van namen bezorgen bij de commissie voor
de werkverschaffing, of bij den voorzitter
yan den Chr. Volksbond den heer Kakebeeke.
Perequatie. Het wetsvoorstel dat dezer
dagen de tweede kamer bezig hield, was
gevolg van de herziening der belastbare
opbrengst van ongebouwde eigendommen.
Deze herziening in 1879 gelast, is ten
vorigen jare voltooid. Voor dien tijd be
droeg de belastbare opbrengst 45 miljoen,
thans is zy 96 miljoen. De grondbelasting
op het onbebouwde bedraagt rnet de 21
rjjksopcenten bijna 7 miljoen, dat is dus
ongeveer 7 percent. De minister stelde nu
voor ter tegemoetkoming van hen wier
grond in de vermogens- en bedrijfsbelas
ting getroffen wordt om het bedrag der
grondbelasting over al de provinciën om te
slaan en daarbij dat bedrag te bepalen op
6 percent der belastbare opbrengst.
Een poging van enkele grondeigenaren
om er 5 percent van te maken werd ver
worpen. De minister had waarschuwend
den vinger opgestoken tegen de voorstellers.
He schatkist die door de vermindering op
<6 percent reeds een miljoen gulden schade
lijdt, kon deze nieuwe aderlating niet dragen.
Men verwacht nu dat iiet voorstel van den
minister heden wordt aangenomen.
Zooals men weet had ook de vorige regee-
iring voorgesteld het bedrag der grondbe
lasting op 5 pereent te brengen der belast
bare opbrengst. Doch zp had er tevens bp
bepaald dat de gemeenten 60 opcenten
konden heffen, waardoor r,aar De Bood
schapper meent het bedrag der totale
grondbelasting slechts met 4 ton zou geklom
men zijn-
Is deze benoeming juist dan is het zeker
te betreuren dat minister Pierson het
outwerp zijns ambtsvoorgangers ingetrokken
en er het onderhavige voor in de plaats
geschoven heelt.
Het ontwerp Godin toch had bewerkt dat
de gemeenten 3 miljoen uit de grondbelas
ting geslagen hadden en dat de uitwonende
eigenaars noor de 60 opcenten lmn belas
ting hadden gebracht in de gemeenten waai'
hunne goederen liggen.
Thans loopen dezen weder vrij. De
arme pachters, c. s. zitten voor de belasting
en de rijke grondeigenaars die jaarlijks de
pachtpenningen innen, doen hun verteringen,
ook op belastinggebied, in de groote steden
en badplaatsen, die zij zich ter woonplaats
hadden uitgekozen.
De heer de Savornin Lobman te Gronin
gen, broeder van den oud-minister van
dien naam, heeft de litteratuur over de
aanhangige kiesrecht-ontwerpen verrijkt
met een brochure getiteld: «Hoe denkt de
antirevolutionaire party over de regeling
van het kiesrecht
De schrijve1' dringt aan op onverwijlde
bijeenroeping der deputaten-vergadaring,
teneinde baar oordeel een afkeurend
over die ontwerpen uit te spreken.
In niet altijd even duidelijken vorm wordt
in deu breede betoogd dat de bij de Grond
wet gestelde grenzen bp die ontwerpen
zijn verzuimd, dat kiezers gemaakt worden
die het naar grondwettelijk recht nimmer
kunnen zijn, en geweerd die het wezen
moestan.
De schrijver meent dat bijeenroeping
der deputatenvergadering tot eenstemmig
heid kan leiden bij een door den schrijver
gewenschte en door het karakter der
voorstellen-Tak geboden uitspraak zonder
wijziging van artikel 80 der Grondwet
geen regeling van het kiesrecht.
In geen geval mag zoo eindigt schrijver
de antirevolutionaire paitij met deze
ontwerpen, die nooit door amendementen
te verbeteren zyn, genoegen nemen terwijl
hare houding niet door de pers, maar door
do deputatenvergadering behoort te worden
geregeld.
Indien dit laatste zoo i«, dan wenschen
wij den heer Lobman tegen te voeren, wat
hij trouwens zelf in zijne brochure reeds
toegaf dat de deputatenvergadering in
1891 zich definitief heeit uitgesproken. Zij
heeft toen hare wenschen uitgesproken,
wijze en tijd van uitvoering aan de kamer
leden overlatende die op het program van
actie en dus ook op het kiesrechtprograra
der antirevolutionaire kiesvereenigingpn
zouden gekozen worden.
Over de ongrondwettigheid der ontwerpen
van minister Tak uitspraak te doen, korrit
haar niet toe. Rechtsgeleerdeen staatkun
dige excepties opwerpen evenmin zij kan
alleen de weoscheiykheid uitspreken van
bevestiging onzer grondwettige vrijheden
door invoering voorzoover de door de Grond
wet gestelde grenzen dit gedoogen, van een
kiesrecht der gezinshoofden, met voorkoming
evenwel van overheersching der eene
klasse door de andere.
Die wensch is echter in 1891 reeds gedaan,
en men reist niet van Goes naar Utrecht,
om dien nog eens te herhalen.
Aan de antirevolutionaire kamerclub nu
de beurt hare eigene gedragslijn te bepalen,
mits blijvende op de antirevolutionaire lyn.
De geschiedenis der Grondwetsherziening
en van het caoutchouc-artikei 80 is een
ernstige roepstem aan de deputaten om
zich van deze netelige zaken verre te houden.
Het zyn tochin de wereld der rechtsgeleerden
uit alle partijen quaestiën van ja en neen.
En dat zou het immers ia deze saam te
roepen deputaten-vergadering ook zijn.
Het krantenlezend publiek heeft reeds
lang begrepen dat tusschen de zieiswijzen
der mannen van «De Protestautsche
Noordbrabanter» en die van «De Standaard,»
c. s. omtrent de kiesrechtquaestie geen
verzoening mogelijk is. Een deputatenver
gadering zou daarin geen verandering bren
gen. G-'lrjk in de liberale partij zou een
feel zich bij du rechtsgeleerde professoren
aansluiten, het andere deel zich scharen
aan de zijde van den voorzitter, en ten
laatste de stemmenmeerderheid beslissen.
Altijd verondersteld dat de kiesverenigin
gen in deze quaestiën kunnen en willen
indringen en hun deputaat er zonder last
brief op uit zenden. Doch hierin hebben
de kiesverenigingen zeiven te beslissen.
Best mogelijk dat zij er anders overdenken
dan wijeu aan haar in de eerste plaats is
dan ook de brochure gericht.. Vinde zij bij
baar een belangstellende overweging. De
zaak is het dubbel waard.
De heeren J. J. R. geven in de G. C.
van Woensdag een corrigendum van onze
bewering als zouden de inlanders tot onbe
zoldigde diensten worden verplicht. In ons
volgend nommer spraken wy van slecht
betaalden arbeid.
Dit laatste ontkennen de schrijvers niet,
doch dat van onbezoldigde diensten sprake
is, ontkennen zij ten sterkste, evenzeer als
dat de inlander zijn grond uitput, wijl de
koffie niet op zyn grond wordt geplant.
De by die cultuur ingedeelde inlander g#
riiai den vollen pluk van het gedeelte tuin
dat door hem behandeld wordt. Hy neemt
die geplukte koffie mede naar huis, ontbol
stert en droogt haar op zyn eigen erf «n
levert ze in het nabyzijnd gouvernement b-
pakhuis tegen f 15 per picol. Sommige in
landers oogsten twee, sommige vier a zes
picol, zoodat zij van f30 tot f90 jaarlijks
van de koffie maken.
Wy zullen niet beweren, dat dit veel is.
Als men in aanmerking neemt, dat de arbeid
voor den oorspronkelijken aanleg der tuinen
hot planten der koffie- en schaduwboomen
en later het gewoon onderhoud van de tuinen
in dat loon begrepen is, dan is het gemiddelde
daggeld zeker niet hoog, vooral als de op
brengst der tuinen, om welke reden dan ook
te wenschen overlaat. Treft men echter zeer
goede gronden, die, na twee jaren voorberei
ding, vaak gedurende twintig jaren ruime
vrucht oplevoren, dan is hot loon niet zoo
byzonder gering, vooral niet als men daarbij
in aanmerking neemt, dat na den aanleg
liet gewoon onderhoud dor tuinen zich
bepaalt tot ettelijke dagen arbeids in het
jaar; dat voor die dagen do inlander eenigs-
zins de vrije keuze heeft en dat hy zoo
weinig mogelijk tet arbeid in de tuinen ge
prest wordt wanneer hij zit ïd de drukte van
zijn eigen rijstaanplant of rijstoogst.
Het slot van het artikel der heeren J.
I. R. luidt aldus:
Ook wy treden niet in eene beoordeeling
van het genomen besluit en maken de balans
niet op tussehen de voor- on nadoelen van
de gouvernements-koffiecultuur. Daartoe zou
den wy te veel in détails en in beschou
wingen moeten treden omtrent aard en ge
woonten der Oostersche in tegenstelïing van
*ifè Westersche volken; over belasting in
arbeid of in geld. Maar wy waarschuwen
tegen het vormen van een oordeel als gevolg
van verkeerde voorstellingen, en waarbij
geheel wordt voorbij gezien, dat de genoemde
cultuur ook hare lichtzijden heeft.
Den schrijvers onzen dank voor hunne
terechtwijzing, Belasting in arbeid en on
bezoldigde arbeid is niet hetzelfde, wij hadden
dit in het oog moeten houden. Of overigens
hume beschouwingen tot de liberale of tot
de conservatieve moeten gerekend worden,
behoeven wij niet te beoordeeleu.
2 Dec. '92.
Door de firma Schinkel en Dingier,
sigarenfabrikant te Kaïnpen is een nieuw
merk sigaren in den handel gebracht ge
naamd de briescheKap. H. M. de koningin
in Friesch costuurn. Wy waren ia de ge
legenheid deze sigaar te rooken en bevonden
ze niet alleen van een goed model maar
ook wit brandend, terwyl zij zich onder
scheidt door een pittige en hoogst aange
name geur. Wy twijfelen dan ook niet of
dit merk, dat uitsluitend in de grootste
sigarenmagazijnen verkrijgbaar is, zal evenals
het merk «mijn rookertje» door veleu ge
rookt worden.
De in ons nommer van heden voor
komende opgaat van het vertrek en de
aankomst van spoorwegen is aangevuld vol
gens de gisteren in werking getreden win-
terüienstregeling.
Naar aanleiding van de klacht van
Ds. de Jonge over der liberalen werkeloos
heid in zake de vervolging der Stundisten
merkt de «Arnh. Crt» op dat hierop het
eerst door de liberale pers is gewezen, en
dat hulp voor de Russische verdrukten zoolang
zy in Rusland blijven, vruchteloos zou zijn.
Aan de Russische Joden lieten ook de libe
ralen zich niet oab.tuigd, zoodra deze in
ons land waren aangekomen ec dus hulp
konden gebruiken.
Benoemd tol brievengaarder te Eikerzee
J. M. Deurwaarderte 's Gravenpolder
A. Kuusem.ker uit Waardete Waarde
C. J. Vroegop uit 's Gravenpolder.
Wissingen 2 December 1892. In de
heden namiddag onder voorzitterschap van
den heer Tutein Nolthenius gehouden zit
ting van den raad werd na lezing en goed
keuring der notulen van de vorige zitting
en mededeeling van de ingekomen stukken
vastgesteld de door Ged. staten goedgekeurde
rekening der gemeente over 1891, sluitende
in ont/angst met f 208673,19Vs, in uitgaaf
196712,8 P/ü, alzoo tnet een goed slot van
f 11960.38.
In zake het ingekomen adres van J.
Labruyere en 90 anderen, houdende verzoek
tot de uitvoering van wege de gemeente
van eenige werken en het daarvoor aangaan
van eene rentelooze geldleening, na eene
uitvoerige uiteenzetting aan de daartoe lei
dende bescheiden, wordt besloten aan
adressanten te kennen te geven, dat hun
verzoek niet voor inwilliging vatbaar is.
Wordt besloten tot bet toekennen eener
schadeloosstelling aan P. Huibregtse Dz.
van zes gulden voor door hem geleden schade
door het verkoopen van een gedeelte van
door hem gepachten gemeentegrond.
Idem tot de overname in beheer en on-
derhoud van eenige bestrating van Rqksgrond.
Idem tot het aansluiten aan het Raadhuis
aan het telephoonnet.
Idem tot den onderhandschen verkoop
taa 210 M2 gemeentegrond gelegen aan de
GLcisstraat aan den heer F. H. van Breen
a f3,50 de M* met bijbetaling van f96.60
trottoirkosten, waarna de zitting wordt
gesloten.
Te KaUendjjke heeft men in een
varken van den landbouwer Joh. Staal 3
nieren gevonden in plaats van 2.
Maandagmiddag is te Cortgene de
84-jarige B., van den zolder komende van
een der bovenste treden gestot t, zoodat hy
meer dooi dan levend werd gevonden en
reeds denzeliden avond nog is overleden.
Da ongelukkige was gerechtigd tot het
dragen van het Metalen Kruis en de Cita
delmedaille.
Kioetinge. Op den jongsten toondag
werd een koe van den landbouwer v. Liere
uit Abbekinderen verkocht aan een land
bouwer in den Kraayert. Achter Nieuwdorp
wist het dier aan zjjn geleiders te ontsnappen
en was niet te achterhalen. Des avonds
meendeu de bewoners alhier de -koe voor
hunne deur te hooren loeienterwijl de ande
re koeien door luid loeien de terugkomst van
hun oude kameraad begroetten. Tegen
den morgen gingen zy zien en vonden dn
koe, die ha.ir ouden stal maarniet kon verge
ten. Do vreugde des wederziens was echter
van korten duur. Het dier werd denzelfden
dag door haar nieuwen eigenaar terugge
haald.
Door den heer J. van der Voorde Sr
is aan het gemeentebestuur van Wol-
faartsdijk bericht dat hy het vermende
subsidie niet aanneemt, op grond van de
geringe belangstelling, door dat bestuur be
toond. Het kleine bedrag van f25 was
bovendien nog toegestaan met 4 tegen 3
stemmen. Verder richtte hij een schrijven
aan den gemeenteraad van Colijnsplaat,
waarin eveneens voor het subsidie werd
bedankt, doch dat tevens eene d.mkbe.tuiging
bevatte voor de betoonde bereidwilligheid.
Bovendien gat hy kennis aan de besturen
van Goes, Cortgene en Wissekerke, dat hy
zijne subsidieaanviage terugneemt. Wat er
nu van den dienst zal komen, is tot heden
nog onbekend. (AL C.)
Een schoolmeester van den ouden
stempel woont te Edensin Friesland. Den
15n November jl. vierde de heer S. Har-
denberg, rustend or-derwyzer, zyn 96n
verjaardag. De oude heer is nog kras en
sterk van lichaam; alleen zijn gezicht en
gehoor zijn minder goed. Nog helder van
geest, is by zonder merkwaardig zyn trouw
eti sterk geheugen, wello- diensten item ook
nog op dezen leeftyd bijblyven.
Geboren in 't zelfde huis, dat hy nog
bewoont, werd hy reeds zijns vaders op
volger te Eden? op 16-jarigen leeftyd. Har-
denberg is nog een veteraan van de oude
garde: by zyn paedagvgischen arbeid oefende
hij indertijd het eerzaam beroep van
schoenmaker uit. En naar luid der over
levering leverde de onderwijzer-schoenmaker
sterk werk. Mede door de bemoeiingen
van kerkvoogden te Edens geniet de grijsaard
een onbezorgden oudeidorn.
Wat sommige menschen in Tilburg
gebruiken tegen de tandpijn
Zij vangen een levende mol, verwonden
dien, zoodat er levend bloed uitstroomt en
doopen daarin hun vingers. Hebben zy of
anderen te eenigen tijd last van kiespijn, dan
wordt de pijnlyke kies met een gedoopten
vinger aangeraakt en, zeggen ze, genezen is
de kwaal 1
Een pootje van een levenden mol wordt
door de moeders gedragen of den kinderen
omgehangen, want dan gaat het tanden
krijgen zonder pijn.
Arme mollen
In eeu kolenmijn te Taylor (Pensyl-
vanië N. A.) is brand ontstaan. De myn-
werkers namen de vlucht r.aar de opper
vlakte, doch enkelen werden in ten bewuste-
loozen toestand boven gebracht, waaruit
zy niet meer ontwaakten.
(Voor Gemengd nieuws, zie verder het
Bijvoegsel).