Boot
3892. No. 20.
Dinsdag 15 November.
Zevende jaargang.
EIN.
;en enz.
UWMAN,
S.
ie.
m Nieuwe
6-
V ERSCHIJ NT
G. M. KLEMKERK, te Goes
F. P. D'HÜIJ, te Middelburg.
PRU8 DER ADVERTENTIES
DE TAAK
KIESVEREENIGINGEN.
NAAR AMERIKA!
d. K,
geb. Heblij z.
Busse 69 jr.
raham Huijs-
ings te Hille-
B4 j. jd. Goes.
van Maatje
illemse 33 j.
sen 71 j. wed.
Nov. 1898.
o.
04 stuks.
Nov. 1892.
jne Erwten en
van de overige
arige Tarwe in
.we dito ;met
de beste soort
monster nog
f5.75 vastge-
mierdito f 4.60.
ivoer 25 a 40
f8,60 a f8.50
er aangeboden
Paardenboo-
uike soort op
ensprijzen van
inster werd af-
e soort f6,50.
,agd doch bijna
tot f9.50 ge-
eerd. Winter
;2 per Kilo.
KS.
Nov. 1892.
af O,- laag-
peieren hoogste
koers f 1,25
hoogste koers
de 25 stuks.
9 Nov. '92.
iieuwe Tarwe
f5,25. Winte
f4,25 a 'f4,40
i f7,— af9,—
ïgevoerd bjj de
stuks hoorn-
jgen. Prijzen
voor 2-jarige
tot f140, voor
f 180, voor vare
or kalfvaarzen
:alfkoeien van
8 tot f10.
erd aanbesteed
ov. bestuur, de
het doen van
ing van den
in Oosthaven-
orende tot de
Zuidbeveland.
de hh. J. B.
Volker J.Sz.,
>eloffs, Papen-
Scherpenisse
it f23448, A.
J. de BreeFz.,
jer Pz., Hans-
i, Hontenisse
sse f22967, J.
oorden f22890,
re f21980, B.
andijke f 21680,
1600, P. A. v.
Roskam Cz.,
ig werd door
:hap» publiek
van dhr. Jan
-16 zijnde de
nd gemeenten
en 15 H. 64
62,46 roeden,
erhage alhier,
n sprink, gem.
rouwer alhier
36 A. 70 cA.
ooper dhr. S.
eiland aan den
Kooper dhr.
voor f 2410.
Kooper voor
te Middelburg,
dorp aan den
otaal groot 886
e te Gapinge
c.A. bouwl.
te Grijpskerke
A. id. Kooper
te Serooskerke.
ooper dhr. H.
626. 26o. 42
de Korte te
onverminderd
ag, werd aan-
de en het op-
voor de gere-
chrijvers de hh.
J. Balkenstein
75 en M. D.
erneuzen.
ROTTERDAM
7,— u.
naar GOES
rg. 4,u.
dam bij den
E, op 't Ha-
6I.K1TN MAANDAG- WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND
Prijs per drie maanden franco p.p. 0.95.
Enkele nummers0.02'.
UITGAVE VAN
EN
van 1 5 regels 25 cent iedere regel meer 5 cent
Familieberichten van 1 5 regel? 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
DER
In den zomer slapen de kiesvereenigingen
hun «winterslaap». Dit ia te begrepen. De
zomer leent zich niet tot het houden van
vergaderingen. Er zijn bovendien vele leden,
vooral ten platten lande, die het te druk
hebben om zich met andere zaken bezig te
houden.
De winter leent zich daar beter toe.
Maar dan is het ook wenschelijk dat zij
van de gelegenheden die de winter biedt,
een ruim gebruik maken.
Reeds weder ging een «lichte maan»
voorbij, en wij hoorden nog niet dat eenige
kiesvereeniging vergaderd is geweest om
de verschillende onderwerpen van den tijd
op maatschappelijk en staatkundig gebied te
bespreken.
Deze gelegenheid althans hebben zjj laten
voorbijgaan.
Zeer is het daarom te wenschen dat onze
Kiesvereenigingen toonen uit hun winter
slaap ontwaakt te zjjn en het hernieuwde
leven dat op zulk een slaap volgt, in volle
kracht te ontplooien.
De maanden die komen, moeten goed
besteed worden.
Sommige kiesvereenigingen vatten hunne
taak al heel licht op Zij meenen genoeg te
doen, wanneer zg in verkiezingstijden zich
een weinig reppen en veel geld uitgeven
veor de aanbeveling hunner candidaten.
Verscheidene besturen van kiesvereenigin
gen meenen dat hun taak geen andere is
dan af en toe hun naam te zien prjjken
onder een verkiezingsadvertentie.
Enkele loffelijke uitzonderingen daar ge
laten verkeeren de meesten in den waan
dat hunne plaats in het bestuur hun geen
andere dan deze verplichting oplegt.
En dit nu is een dwaling.
Indien het waar is, wat eens beweerd
werd, dat de pers de kavallerie eener partjj
is. dan vormen de kiesvereenigingen zeker
wel hare artillerie.
Of de Zeeuw harer roeping getrouw,
een waardige plaats inneemt en de «kavalle
rie», staat niet aan haar te beoordeelen
doch de leden onzer kiesvereenigingen zullen
het wel weten of zij, een ieder voor zich,
een sieraad van hun wapen zgn, dan wel
of zg meer dienst doen als hospitaalsoldaat
Indien dit laatste zoo is, dan wordt het
tjjd dat zg tot het besef hunner roeping
terugkeeren.
Want toch door deze traagheid raken
de groote vraagstukken die de maatschappij
beroeren, bjj ons op den achtergronden
bljjft zoo menige publieke zaak onbesproken
en onbegrepen. Onbekend en daardoor ook
onbemind.
En er is immers zooveel dat op bespreking
wacht.
Daar zjjn zoo tal van vraagpunten in
het sociale en staatsburgerlijke, in het slaat.
FEUILLETON.
Velerlei zjjn de indrukken die een Zeeuw
- een buitenman zeggen de Amsterdam
mers in de hoofdstad van ons land
ontvangt.
Ge kunt u verplaatsen in al de drukte
van het hedendaagsche leven, door de, Kal-
verstraat te bezoeken, ge kunt u ver
plaatsen in vroegere eeuwenen toestanden,
door een wjjle te toeven in het eenige
heiligdom der kunst dat onder den naam
van «het rjjksmuseum» bekend is ge
kunt u voorstellen de planten- en dieren
wereld der aarde, door den tuin van Artis
te bezoeken ge kunt u voor weinige
stuivers alle beroemdheden van Europa
laten voorstellen door het Panopticum te
gaan zien maar ook kunt ge u een
zeldzamen blik in het leven doen slaan door
de afvaart te gaan zien van een derstoom-
booten der Ned. Amerik. Stoomvaartmaat
schappij naar New-York.
Niet minder dan 350 onzer landgenooten
zouden naar de nieuwe Holland Colony
in de San Louis Vallei, Colorado, vertrek
ken, en daartoe was Zaterdag 12 November
aangewezen; 'smiddags 12 ure per stoom
schip Dubbeldam van Amsterdam.
Laat ik trachten de Zeeuwen die daar
niet tegenwoordig waren, en het waren er
weinige, eenig denkbeeld te geven van
zoodanig vertrek.
De order was gegeven dat 's morgens 8
ure de tusschendekspassagiers zich naar da
boot zouden begeven. Reeds half 8, de dag
Was nauweljjks aangebroken, zag men de
pakken en zakken, korfjes en doozen gereed
staan om op te stappen. En ten 8 ure
kundige en staatshuishoudeljjke leven die
op bespreking wachten; en zich het best
laten behandelen in de stille winteravonden,
in gezelligen kring, ver van het tooneel van
den politieken strijd.
Geljjk de school opvoedt voor het leven,
zoo bereidt de kiesvereeniging hare leden
voor tegen den periodieken stembusstrjjd.
Niet in het gezicht van den vijand maakt
de veldheer zijne manschappen weerbaar
niet in de werkplaats wordt lezen en schrjj-
ven geleerd.
Alles heeft zjjn bestemden tjjd, en alle
voornemen onder den hemel heeft zjjnen
tjjd, zegt de Prediker.
Er is een tjjd om te planten en een tjjd
om het geplante uit te roeien een tjjd om
at te breken en een tgd om te bouwen
een tijd om te zwggen en een tjjd om te
spreken.
Den tjjd om te zwggen hebben de kies
vereenigingen er maar al te veel van ge
nomen. En toch ligt ook haar kracht in
de voortdurende werkzaamheid van getuigen
en uitleggen, van waarschuwen en beoordee
len; voor haar is het altjjd een tijd van
gepast spreken. Thans vooral is het de
vruchtbare tjjd van bouwen en planten en
verzamelen.
De winter leent zich voor dergelijke
werkzaamheden, als die van haar gevergd
worden.
Minstens eens in de maand, zoolang de
winter duurt, moeten de kiesvereenigingen
bjj elkander komen, en zjj behooren waarljjk
niet met ledige handen aan te komen. Het
program van actie, in 1891 door de depu
tatenvergadering aangenomen, isnogsteeds
van kracht.
Daar komen nog verschillende belangrjjke
punten op voor, derbehandelingoverwaardig.
De sociale beweging des tjjds levert de
stof voor de behandeling van vele maat-
schappeljjke vraagstukken.
De politieke arbeid van het liberale
ministerie in den laatsten tjjd geeft veel
te denken en te vertellen.
Onderwerpen door de kiesvereenigingen
reeds vroeger aan de orde gesteld, kunnen
thans wel eens herhaald worden. Wjj denken
hierbjj aan den persoonljjken dienstplicht
de kamers van arbeidkamers van landbouw
men kieze de onderwerpen naar den aard
der streek waar de kiesvereeniging slaapt
of arbeidt.
Geleerde redevoeringen worden door de
verstandige leden der kiesvereenigingen niet
verlangd. Moeiljjk te volgen beschouwingen
van het papier te hooren voorlezen door
iemand die zelf het onderwerp niet meester
is, is evenmin gewenscht. Noodig is slechts
dat de voorzitter of eenig ander lid van het
bestuur zijne gedachten doe gaan over de
te behandelen zaak, het oordeel van anderen
vooraf inwinne;en daarna in de vergadering
zelve zjjn meening omtrent het punt in
quaestie in bespreking brenge. Een bespre
king, zoodanig geleid, dat zelfs de een
voudigste er aan kunne deelnemener
was uit verschillende logementen in den
omtrek van de De Ruijter- en Prins Hendrik
kaai alles op weg naar het Westerdok
waar de Dubbeldam onder stoom lag.
Te half tien zag men aan de afgesloten
ruimte die de N. A. S. M. voor zich aan
het Westerdok in bezit heeft, de aapjes
met de 2de klasse passagiers ophouden, die,
na het stempelen van hunne passagebiljetten
aan boord konden gaan.
Ik ben geen scheepsbouwkundige, en
kan u dus moeiljjk de inrichting van de in
1891 gebouwde «Dubbeldam», een der
nieuwste stoomschepen van de thans 13
schepen tellende vloot der N. A. S. M.
beschrijven. Ik moet aannemen dat mjjn
lezer wel eens de inrichting van een
oceaH-steamer heeft gezien, en de inrichting
der hutten en van de kajuit, van de bad
kamers en de rookkamer, van de dames
salon en het tusschendek kent. De kleine
veranderingen of verbeteringen hieraan door
de toenemende weelde gebracht kan ik niet
opmerken en dus ook niet beschrjjven.
Genoeg, dat de inrichting voor kajuits
passagiers zoodanig is dat ge vergeten
zoudt u op een stoomboot te bevinden,
terwjjl de geheele inrichting meer aan een
drjjvend hotel denken doet.
Tegen 12 ure, zoolang hadden de men-
schen gewacht, konden de tusschendeks-
passagiers doorgaan, en, o 1 indien ooit een
passage voor mjjn oog, dieper indrukken
gaf in mjjn ziel, dan was het deze.
Onder die 230 tusschendekspassagiers
waren er slechts een vjjftal die ik kende.
Een stevige, gezonde familie uit den
arbeidersstand, en een stevige, flinke jonge,
ling, allen Zeeuwen, gansch niet verarmd
maar met de zucht in het hart om lots!
althans wat aan hebbe.
Doch wjj zeiden het reeds dan
kome men iedere maand saamniet als
de kometen op onbepaalde tjjden even te
voorschjjn komen, teneinde voor een langen
tjjd weg te bljjven. Laten alle dingen
ook der kiesvereenigingen ook de opvol
ging harer samenkomsten met orde
geschieden. Een kiesvereeniging die in Maart
saamkwam en niet weer vergadert voor
liet volgende jaar, mag niet verwachten dat
hare leden eenig geesteljjk, zedeljjk of ver-
standeljjk voordeel van hun lidmaatschap
zullea hebben.
En daarom, bestuur der antirevolutionaire
kiesvereeniging, versta uwe roeping. Er is
meer te doen dan bjj een verkiezing de
kiezers op te sporen of om uw naam onder
een advertentiezien staan. Gestadige werk
zaamheid zoeken en gaande houdenvoort
durend de belangstelling prikkelendat is
plicht.
De kiesvereenigingen zijn de organen om tot
de kiezers te sprekende besturen zjjn de
leiders der kiesvereenigingen, de wakers
desnoods bjj de slapende.
Een andere taak der kiesvereenigingen is
te zorgen dat in verkiezingstjjden goede
candidaten voor kamer of staten of gemeen
teraad gesteld worden. Het spreekt van zelf
dat met goede candidaten bedoeld worden
zjj die instemmen met het program der
kiesvereeniging, eer. program dat natuur
lijk moet gebaseerd zjjn op de cbristeljjke
historische beginselen.
Het bestuur onderzoekt natuurljjk
eerst of de candidaten zich beschik
baar stellen en of zjj, eens gekozen,
zullen kunnen beantwoorden aan den eisch
onzer beginselen. Is het bestuur daarvan
overtuigd, dan draagt het deze candidaten
voorde kiesvereenigingen spreken zich
daarna uit. Worden in den boezem der
vergadering nog andere candidaten genoemd,
van welker beginselen het bestuur niet zeker
is, dan leide de voorzitter het er toe dat
de vergadering geschorst wordt tot de noodige
inlichtingen zullen zgn ingekomen. Daarom
is het nooit gewenscht op het nippertje te
vergaderen.
Er moet een flinke speelruimte zijn
tusschen den dag der voorbereiding en dien
der verkiezing.
Dit was vroeger het eenige wat de
kiesvereeniging zich ten taak stelde. Zoo
af en toe in haar leven eens een candidaat
kiezen (van daar de naam kiesvereeniging)
en daarmee uit.
Maar die tjjd Is lang voorbij
Kiezen is in een kiesvereeniging geen
hoofdzaak meer. Waaruit echter niet volgt,
dat het er niet op aankomt, hoe de ver
kiezingen door haar worden aangepakt.
Integendeel, als de verkiezingstijd daar is,
heeft de kiesvereeniging krachtig op te
treden. De eigenlijke strijd begint dan en
dan is iedere kiesvereeniging mobieldoch
men begrjjpt, de krijgsvoorraad moet dan
verbetering. Dat waren de eenigen die mjj
bekend waren. Maar de andere 225, ik kende
ze niet maar begreep ten volle de ge
schiedenis van zoovelen. Ik zag het hun aan,
dat een verloren Paradijs achter hen lag
en een Paradjjs der hope zich achter den
Oceaan, waarover deze Steamer hen voeren
zou, weder voor hen opende.
Ziet die hoog bejaarde vrouw, wier ge
bogen gestalte zich voortbeweegt aan den
arm van een jongen man en een jeugdig meisje.
Ozjj kende betere dagen. Zullen ze nog
eens voor haar aanbreken
Ziet die bont getooide jonge vrouw,
spreekt haar gelaat en haar gewaad niet
van een heele ljjdensgeschiedenis die zjj hoopt
dat nu ten einde zgn zal
Ziet die kinderen, sjouwende met mandjes
en pakken in gezelschap hunner ouders,
onbewust een toekomst tegengaan, die hun
naar aller hoop den strjjd om het bestaan
verzachten zal.
Ziet die talrjjke Duitsche of Nederlandsche
familiën voor wie het vaderland geen brood
meer heeft, zich inschepen om een nieuw
vaderland te zoeken, en al de schoone
denkbeelden over de roeping tot emigratie
en het nut van emigratie, en het wensche-
ljjke van emigratie zinken weg, en een
treurig, somber gevoel overvalt u.
Daar, op dezelfde plek, sljjkerig en somber,
als het was op dien Zaterdagmorgen, door
leeft ge een stuk geschiedenis met zoovelen
die u gansch onbekend zgn, zoowel als met
hen die u bekend en geliefd zjjn geworden.
De stoomlier knarst en snerpt onophou
delijk voort en tallooze kisten worden in
geladen voorzien van het etiketHólland
Colonij Colorado.
reeds aanwezig zjjn. Wie dan nog bestel
lingen moet gaan doen, die komt er niet,
en kon ook beter thuis bljjven.
Al3 de vjjand voor de poort staat komt
oefening in den wapenhandel met zooge
naamd geoefende troepen niet te pas. Dan
moet men klaar zjjn.
Daarom is het zoo onverantwoordeljjk
dwaas, als eene kiesvereeniging haar tjjd
verslaapt of in nietsdoen zich verliest om
eerst bjj eene naderende verkiezing te ont
waken of aan het werk te tjjgen.
En toch het is de ervaring die het
leert zoo menig bestuur gaat zjjn ver-
eeniging in deze onaandoenlijkheid voor; en
als onverwachts de brand uitbreekt,
dan is hetemmers, ladders en een over
haast grijpen naar het ongrjjpbare, hetwelk
niet zelden oorzaak der nederlaag wordt.
Al het werken onzer kiesvereenigingen
moet gericht zjjn op verbreiding onzer
beginselen. Onzer beginselen niet alleen
onder het volk, rnaar ook ander de volks
vertegenwoordigers, in onze regeering, in
onze wetten.
De schoolwetherzieDing en op een enkel
punt ook de grondwet van '87 hebben aan
deze politieke actie, zjj het ook in zeer
geringe mate, Toldaan. Iedere vreedzame
verovering in de «wetgevende macht» door
onze vrienden gemaakt, is een vrucht mede
van den arbeid dier kiesvereenigingen. Daarom
is een krachtig en verstandig opereeren in
verkiezingsdagen van haar zjjde zoo noodig.
Onze beginselen moeten echter ook buiten
onzen kring verbreid worden, bjj onze buren
en dorpsgenooten. Door gesprek, door het
verschaffen van lectuur, door voorbeeld,
woord en wandeldoor bespreking in het
openbaar, door publiek debat en tal van
andere geoorloofde middelen.
Vooral door woord en voorbeeld. Zoo, dat
de tegenstander en de weifelaar ziet, of al
thans veronderstellen mag Jat de waarheid bjj
zulk een partjj, dat het recht aan hare zjjde is.
Dit geldt allen leden, inzonderheid den
besturen der christelijke historische kies
vereenigingen.
Een lid eener antirevolutionaire kiesver
eeniging, in een koffiehuis onder het genot
van een bittertje biljartende, ot zjjn arbeiders
bevloekende, of het recht verkrachtende,
doet zjjne partjj schande aan door dezulken
wordt eene partjj niet gebouwd. Waren
zjj ook onder ons, wjj zouden hun aanraden
de kiesvereeniging te verlaten. Het onder
scheid tusschen wie God dient en wie Hem
niet dient moet ook in den wandel der leden
gekenmerkt worden. Voor uitwissching der
grenzen is het waarljjk de tgd niet meer.
Ten slotte moet een ieder die van onze
beginselen is, de gelegenheid opengesteld zijn
om lid eener kiesvereeniging te worden.
De contributie zjj daarom niet te hoog. Die
f 1 of f 5 betalen kan die doe het, en geve
tegeljjk plaats aan zgn armen broeder om
voor 25 cents 's jaars lid te worden. Men
zorge dan dat allen lid wordenanders
maakt de kiesvereeniging hare onkosten niet
Hoeveel vragen dringen zich dit opschrift
ziende aan mjjn geest op.
Zal het gelukken daar een nieuw Neder
land te vestigen Zal de stroom van land
verhuizers daarheen te leiden zjjn, en met
succes geleid kunnen worden Zal de
emigratie voortaan massaal en niet spontaan
kunnen plaats hebben
Abrahams herders twistten met Loth's
herders omdat het land hen niet dragen
kon. Zoo gaat het ook in Nederland. De
toenemende bevolking maakt voor velen de
toekomst onhoudbaar. Zal Colorado uitkomst
geven voor zoovelen voor wie het oude
vaderland geen brood meer heeft
Staande op het achterdek van de Dubbel
dam dringen zich deze vragen en zoovele
andere aan de ziel op.
Ginds ligt de Noordzee, maar niet dezelfde
die ik zoo dikwjjls bij morgen en bjj raiddag
en bjj avond en altjjd met belangstelling zag.
Nu niet een bevolking spelende aan haar
duin, als voor weinige maanden, maar een
strand, eenzaam en verlaten.
Nu niet een wolkelooze hemel met heldere
zonneschjjn, maar een grjjs-grauwe lucht
somber en duister.
Nu niet de Noordzee als de grootste en
de grootsche, maar als het voorportaal, de
vestibula van den zooveel grooteren Atlan
tischen Oceaan, den grooten heirweg tusschen
Oud-Amsterdam en Nieuw-Amsterdam.
Nu als de groote plas die zoo menige
levensgeschiedenis in tweeën snjjdt, en
banden scheurt van bloedverwantschap en
nationaliteit.
Wat overal elders begrepen kan worden
wordt alleen daar gevoeld.
A.
