171
Saterdag 5 November,
Zevende jaargang.
913/,
Amsterdam, 1 Nov.
atsleeningen.
Vorig
2% 793/j, 80
3 95% 957
31/s 101% 101S
31/a 1013/.! 1013
31/3 100%
5 Slii/g
5 991/3
4 94
41/s -
5
5
W. S.
88
J—81
Lam aii
en. 5
Jov. f1000 5
Aug.
«43,
861/j 861.
83
941/4,
81
i-Sept
•Juli
Oet.
5
4
5
4
atfc. 1844 4
3-84 3
888-89
1820
5
5
rie '54 5
serie 6
8e a 5
25-625 Z.R. 4
ild 4
ij Hope 4
ij Rotseh. 4
-69 4
4
3
6
6
5
4
4
5
80% -
85%
80% 80
80i/g
96% -
891/a
24% 24a
4% 84% 34$
671/2 -
108
60% 61
61
911/,
st 100
id
911/s
91
916/s
Sch.
L.
D.
C.
88
888
81% 80
44% 45
96% 961/,
97% 9; 8/
59% 60
8H/2 -
801/4 891/,
211/4 -
81% Sis/,
98% 98
41/s 78
72
661/,
41/s 72Vs 721/j
89 4
6 83% 887/,
43/4 22% 22
4 33% 341/j
Stedelijke Leeningen.
31/3 983/4 988/,
8% 991/4 983/,
nciöele Ondernemingen
and. v¥ a- 118
ürr 154 -
Pdbr. 41/s
dito 4 1011/8
d. 2 52%
lb. 4% 101
to 4 100 IOOI/4
li. Aand. 873/s 871/,
41/s
4 100%
3i/g 98
4% 102%
99
67% -
41/, - I
54 54
4 90
215 215
801/,
41/g 103% -
le"
L.
nd.
'ig.
ïdb.
d.
1.
Ad.
id. -
idbr. 5
t0Obl 7VS -2% -U'
legleeningen.
Aand. 106
Oblig. 8 928/4
- 811/g
31/g 1101/g
31/s 99%
'-1000 - 1521/4
66
8 5 23/4
8 55%
- 1143/4
f. 143
6 121%
41/g 98%
4 90%
8 68%
5 941/2
41/g 93%
5 1001/g
5 1023/4
5
5
5
5
5
4
C.r.O. 5
1037/g
101
102%
1037/g
731/2
lig-
873/4
173/4
106
993/,
jfj
52%,
56l/,
115%1
321%
94Vs
108%
101%
102%
103%
67%
88%
17%
Oblig. 6 105% 105%
Obl.
dito
A.
A.
Ad.
d.
5
5
5
7
6
106
105%
947/8
113%
80
QQ
100%
26%
65
104
v. A.
blig.
r. A.
108%
6 111%
- 40%
6 1053/t
5 O8I/0
80
100%
111%
105%
'g
lig. 4 81
id. 34%
4% - -
■Leemngen.
J00 8 107%
100 l 105
3 102% 102%
Aand. 68% 88%
100 2% 98 97%
100 2% 973/4 977/s
fl. 100 124
3 4 1177/g -
5 1173/8
100 1563/4 158
100 160%
186% -
IR. 100 142 138
100 180
fr. 100 87% -
469 221/5 22/ói
Ii92. Mo. !B.
uw.
V It S C H IJ ff T
ei.ken MAANDAG- WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND
Prijs per drie maanden tranco p.p. f0.95.
Enkele nummers/0.02L
UITGAVE VAN
G. M. KLKMKKKK. te Goes
ek
F. F. D'EïUIJ, te Middelburg.
PRSJS DER A DVERTEffTIËff
van 1 5 regels 25 cent iedere regel meer 5 cent
Familieberichten van 1 5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
Bij dit nummer behoort een bijvoegsel.
EEïl MOEDIG
Zoo inugon wij den heer Van der Steur
wel noemen die kort geleden naar Indië
ging om daar te arbeiden onder onze
kolonialen. De «Middernachtzending», orgaan
der Middernachtzending-vereemgiug zal D. V.
maandelijks berichten omtrent zjjn gewich-
tigen arbeid opnemen.
Wij bevelen onze lezers dringend ken
nismaking daarmede aan en drukken thans,
als blijk van hartelijke instemming met
den arbeid van v. d. Steur en zijn vriend
Velthujjsen, uit bovengenoemd blad over,
wat het schrijft naar aanleiding van Van
der Steurs vertrek.
Zoo is dan onze trouwe en wakkere
voorganger in den strijn der Middernacht
zending van ons heengegaan. En deindruk
van de woorden, door hem bij zijn afscheid
zijnen vrienden in verschillende plaatsen
toegesproken, is voorzeker bij velen nog niet
uitgewischt. «Mij is een groote en krachtige
deur geopend en er zjjn vele tegenstanders»,
waren de woorden door hem te Haarlem
gekozen. En daarmede heeft hy zyn toestand
naar waarheid geschetst.
Groot is da deuren krachtig, zoodat geen
mensch haar meer kan sluiten, want God
heelt haar geopend. Maar zwaar, zwaarder
dan br. V. d. Steur wellicht vermoedt, zal
in Indië zeker de tegenstand zrjn, en zijne
tegenstanders ontbreken, helaas ook in ons
Vaderland niet.
Veler onzer jongens in Indië verlangen
zeer naar zijne overkomst. De sergeant v.
S. uit Kotta-Radja schreef nog met de
laatste mail, meenende dat br. V. d. S. nog in
ons midden was«Geen middagmaaltijd wordt
er gehouden of U wordt op 't tapijt gebracht.
Behoef ik U te melden dat Uwe bedoeling
nog door enkele zwartgalligen aan verkeerde
drjjfveeren wordt toegeschreven? Dit neemt
niet weg, dat het mij genoegen doet, dat uw
optreden hier zoo'n onderwerp des dags is,
want m. i. zal het, hoe meer bekendheid het
heeft, zooveel te meer kans hebben om te
worden begrepen.»
Wat ook door sommigen wordt geoordeeld
over het onverantwoordelijke van den stap
door br. V. d. S. gedaan, wij weten dat zijn
weg geen eigengekozene is. De belangstel
ling in de harten van zoo velen voor onze
kolonialen voorheen zoo vergeten is
geen menschenwerk. Ons volk begint iets
te begrepen van het groote gewicht dezer
zending. Dat bewijzen de talrijke vergade
ringen bij zijn afscheid, waarover wij hier
nu niet nader kunnen uitweiden.
Ons Vaderland heeft voorwaar het grootste
belang bij de zending onder de militairen.
Ds inlandsche verkeeren met de Europeesche
troepen en gaan met bittere indrukken
naar hunne dessa's terug. Dronkenschap,
losbandigheid, speelzucht, minachting voor
de inlanders, het zijn de voornaamste eigen
schappen, die zij van onze kolonialen gade
slaan. Is zoo niet het leven dezer Europeanen
een van de grootste hinderpalen voor de
Zending Al was 't alleen uit eigenbelang, zoo
mocht ons Gouvernement zich wel eens
herinneren, dat de opstand der boschnegers
in Suriname juist door de Zending is gestild.
Begaven zich niet de broeders der Moravische
Zendinggemeente midden onder deze vijandige
stammen en hebben toen niet hunne meest
gevreesde hoofden onder den invloed van
het Evangelie den vrede begeerd Wie weet
wat de Heere onze God nog eens voor
onze Oost wil werken langs zulk een weg
Laat men ons droomers, utopisten noemen
Jozef, de «meestor-droomer», bleek in
zjjn leven een uiterst practisch man te
zijn. En zoo zien wij ook vol hoop onzen
br. v. d. S. gaan, al halen velen de schouders
°P> zeggendei «Dat kan zoo niet -zonder
fondsen niets zal er van uw werk te
recht komen. Gq zult voorzeker omkomen
Neen, de Heere zal het hem wel doen ge
lukken I
En er is, Gode zij dank, bij velen liefde
voor dezen arbeid, een liefde, welke onze
God machtig is te onderhouden en aan te
wakkeren. De eigenaardige blijken daarvan
ontbreken niet. De Prov. Noord-Hollander
gaf in zijn nummer van 17 September een
levensbeschrijving met portret van Van der
Steur en verschillende bladen gaven er op
andere wijze blijk van.
Wij gevoelen het is waar zijn gemis
in geen geringe mate. En toch is het ons,
als zijn wjj niet zonder hem, als was hij
niet verre van ons. In onze harten en voor
den troon der genade zijn al zijne trouwe
vrienden nog met hem vereenigd en ge
voelen wij levendig den band der gemeen
schap. En ook in onzen vaak zoo moeielijken
arbeid ervaren wij het, dat hij ons steunt
door zijne gebeden en zijn voorbeeld staat
ons voortdurend voor den geest, als riep hy
ons toe: «Weest gij nu mijne navolgers!»
Van der Steur onderscheidt zich door geen
schitterende gaven. Maar wat zijne woorden
kracht verleent is, dat zijne daden toonen,
dat al hetgeen hjj spreekt, waarheid, diep
gevoelde, beleefde waarheid is. Zijn voor
beeld van blijmoedige zelfverloochening en
onvermoeide toewijding aan het heil van
allen, ook van de meest afgedwaalden, zijn
onverschrokken manlijk getuigenis tegen
alle ongerechtigheid heelt hem dien invloed
gegeven op ons Christenvolk.
Elk uur voert hem nu wel verder van
ons henen, maar wat zijn afstanden voor
den Christen De Heere heeft ons niet
begeven, nu wij in den ouden strijd staan;
en hij is niet henengegaan om de vlag te
verlaten, maar om haar in Indië over te
planten. Wij staren hem dan ook niet
moedeloos na en onze handen zjjn niet slap
geworden. Hij is zijne nieuwe roeping in
gegaan, wjj wenschen in de onze trouw
te blijven en zullen, God ons bij deze ge
nade bewarende, oos liever doodvechten dan
den strjjd opgaven.
Mocht nog iemand twijfelen, of het wel
de weg was, dien v. d. Steur insloeg, laat
zijne brieven, hierna volgende, ons verhalen,
hoe elfen God zijn weg reeds maakte. En
de vervulling van Gods beloften nu ia den
aanvang, geeft ons verzekering voor de toe
komst.»
4 Nov. '92.
Een Christelijke Volksbond.
Ook tej Goes is een Chr. Volksbond op
gericht. De vraag of het zou zijn een Chr.
Volksbond die zich onder meer ten doel
stelt en om te beginnen met dezen winter
alleen zich tot taak stelt werkverschaffing,
dan wel of het uitsluitend eer.e vereenigmg
tot werkverschaffing zou zijn, hield de bond-
genooten lang bezig. Bij enkelen bestond
bezwaar tegen den naam Christelijk. Een
Israëliet was hun tolk, en liet zich ook zelfs
door een beroep opzijn geloofsgenoot wjjlen
mr. Godelroi en door de meest algemeeue
uitlegging van het woord, er niet voor
winnen.
Een ander, geen Israëliet, meende zelfs
na zulk een toelichting dat het dan bloot
een etiquet wasen was 't dit niet dan
was hy tegen politiek of godsdienst in de
vereeniging.
Het was dus de vraageen Volksbond
of een Christelijke Volksbond. Met 32 tegen
10 stommen besliste de vergadering dat het
niet zou zijn een vereeniging tot werkver
schaffing maar een Christelijke Volksbond,
met voorloopig alleen werkver
schaffing.
Zeer terecht werd de quaestie, christelijk
of niet, zooveel mogelijk buiten debat ge
steld. Niet deze, maar de zaak: Christelijke
Volksbond, met al den nadruk op "volksbond
was aan de orde. Gelukkig dat de enkelen
dia dit niet zoo dadelijk begrepen, toch zich
bij de beslissing der meerderheid neerlegden.
In alle andere gevallen waar sprake is
van Christelijke jongelingsvereenigingen,
Christelijke scholen; Christelijke kerk,
Christelijk Sociaal Congres; Christelijke lec
tuur, wenschen we op het christelijke den
nadruk te leggen; niet hier, waar het geldt
een bond welke allen omvatten kan, die
«niet als Kaïn» weigeren hun broeder te
helpen, maar naar Christus' gebod de naas
tenliefde wenschen te betrachten.
Dezen vormen den Christelijken Volks
bond.
Dergeljjke organisatie is nuttig. Zij
geschiedt in navolging van die te Middelburg
en elders, en geeft gelegenheid zich met
deze andere bonden in betrekking te stellen;
niet door onder hen te staan, maar om
hunnen arbeid te gaan zien en er van te
leeren; toegang te hebben tot de verga
deringen met afgevaardigden en daar vele
practische wenken op te doen.
Christelijke volksbond om, wat de Haagsche
zoo juist inzag, de socialistische beweging
te weerstaan; en den arbeid te verheffen.
Dit laatste geschiedt niet door werkver
schaffing alleen. De bond heeft dus ge
legenheid om nog andere zaken, tot
verheffing van den arbeid ter hand te nemen.
Een bond eindelijk, op de leest geschoeid
als de andere, opdat by werkverschaffing
gerekend kan worden op inlichtingen in
zake werkloozen die uit plaatsen waar een
dergelijke bond gevestigd is, langs dien
wegallieht tot ons kunnen overkomen.
Zeker er zijn bezwaren; geopperde; en
niet geopperdevoorziene en mogelijk
niet voorziene. Maar dit ontslaat niet van
den plicht om de zaak aan te vatten. Het
kwaad bestaat overal. De malaise is een
algemeen maatschappelijk verschijnsel. Op
vele plaatsen poogt men het kwaad tot de
kleinst mogelijke verhoudingen terug te
j brengenhier en daar met succes. Dan
kan 't in Goes ook. Te meer het is de
heer J. G. de Witt Hamer, die het uit
ambteljjke ervaring zegt daar de toeloop
van behoeftige plattelandbewoners in Goes
niet grooter is dan de afvoer van derge-
lijken uit deze stad, bjjv. naar de groote
steden, de IJpolders, enz. waarheen zij wor
den voortgeholpen om er hun bestaan te
vinden.
En zyn er dezen winter zooveel erwten
uit te zoeken dat misschien geen 30 werk
loozen zich zullen aanmelden, des te beter
gelegenheid dan om te beginnen, met
kleine kracht, en «laag bij den groud».
De werkverschaffing zal niet alle ellende
voorkomen. Een buitenrand blijft die niet
wil geholpen worden of die zich uitbreidt
door toovoer van buiten.
Maar dan helpe men ook alleen de bur
gers, Armenzorg en (Economische spijsuit-
deeling zyn lokvogelsdoch de werkver
schaffing geeft geen premie aan armbe
sturen elders die hunne armen haar op
den hals willen schuiven.
Zal men buiten de concurrentie blijven
Dat moet.
In den Haag gebeurt het. Middelburg
bewijst dat het kan. Van oud goed make
men nieuw en late het de patroons op-
koopenmen geve gelegenheid door het
weggeven van een oud stuk, door de werk
verschaffing op te knappen, dat een winke
lier, (de stadgenoot naar wy hopen, Red.)
een nieuw er voor in de plaats levere.
Personen die werken willen moeten
geholpen, de luiaards van beroep aan het
werk gezet werden. Goes geeft veel, maar
geeft vaak onverstandig. Men geve niet aan
kinderen die vaak door luie ouders geëxploi
teerd worden.
Doch 75 percent onzer werkloozen zyn
veldarbeiders. Goed, laat hen zagen en
hakken of hun oude meubelen opknappen
leer hun de verfkwast hanteeren op hun
eigen huisraad; er zyn ook nog andere
zaken.
Het vlechten van biezen matten, een
industrie in Zeeland onbekend; of geef hun
groud om nietdit kan dit jaar wel niet,
want de gemeente heeft op 't oogenblik
niets te verpachten; doch later dan.
Of laat hen het land omspitten, in plaats
van ploegen. Het eerste is onuitvoerbaar,
het tweede geeft hun althans dagloon.
De marine geelt touw om uit te pluizen.
Deze arbeid wordt ook elders in ons land
veriicht, al voor 20 jaren bestond dit deel
der werkverschaffing. Voorts schillen en
splijten van bamboes tot zittingen voor
stoelenenz.
Al deze zaken werden aan de hand ge
daan; er was geestdrift voor de zaak en
wij verblijden ons hartelijk dat deze zaak
tot stand kwam.
Bij acclamatie werd de oproepingscom
missie tot vast bestuur benoemd, dat zich
nog twee leden toevoegde; zoodat het be
stuur van den Christelijken Volksbond bestaat
uit de heeren J. M. Kakebeeke (voorz.),
W. A. v. Griethuysen, J. Donner, J.
Fransen v. d. Putte en C. M. L. Lam-
brechtsen.
Een zestal patroons werden verder door
den voorzitter aangewezen om uit te maken
het bestuur van de afdeeling Werkver
schaffing; het zyn de heeren J. W. v. d.
Weert, C. Laban, J. de Krujjler, H. J. v.
Noppen, J. de Jonge Az. en J. Adriaanse.
Een by uitstek practische keuze.
De heer dr. J. Zaayer, lid der tweede
kamer en correspondent voor het Kamer
overzicht in de N. R. C. is benoemd tot
hoofdredacteur van dat blad, in plaats van
dr. Lamping die eervol ontslag heelt verzocht<
Heinkenszand. De begrooting van deze
gemeente dienstjaar 1893 is als volgt in
ontvang en uitgaaf f 11635,44 waaronder
een post voor onvoorziene uitgaven ad.
f392,57%.
Voorlager onderwijskosten is uitgetrokken
f3425,Schuldaflossingen renten 11335.
Hoofdelyken omslag even als vorige jaren
f 3000.
Kerk, School en Zending.
Ned, Herv. Kerk.
Goes. Door het kiescollegie zyn herkozen
tot ouderlingen de heeren J. Adam met 30
en B. v. Asperen Vervenne met 31en tot
diaken de hh. C. Snoep en I. Wessel iender
met 31 stemmen.
Ger. Kerken.
Beroepen te Puttershoek ds. P. den Boer
te Melissant.
Bedankt voor O en W Souburg door ds.
D. C. P. Sluyterte Vianen.
Prof. Wielenga te Kampen heeft be
dankt voor zyne benoeming als docent aan
de theologische school te Grandrapids.
Ds A. H. van Minnen, beroepen pre
dikant by de Gerei, gemeente A. te Zaamslag
hoopt 27 dezer zijn dienstwerk aan te vangen,
na des morgens bevestigd te zijn door zijnen
vader ds. M. v. Minnen, van Utrecht.
Dr. J. H. Gunning JHza. predikant by
de Herv. gemeente te Leiden, is namens
H. M. de Roningin-Regentes uitgenoodigd
in het laatst dezer week voor eenige dagen
Hr. Ms. gast te zyn ten paleize Het Loo.
Zondagvoormiddag zal hy optreden in de
kapel van het koninklijk lustslot en hopen
HH. MM. de Koningin en de Koningin-
Regentes alsdan de godsdienstoefening bij
te wonen.
Woensdag, Donderdag en Vrijdag zijn
voor de acte gymnastiek te Middelburg
geslaagd de onderwijzers P. v. d. Linde en J.
Noom te Wolf er tsd ijkJ. P. v. d. Sande te
Duivendijke; H. de Vries te Zoutelande
H. Meijler, F. C. J. Klein en A. C. de
Mol te Middelburg; J. v. d. Ende te Aag
tekei ke: J. H. Visser te Veere; J. C. Vroegop
te Terneuzen; A. J. v. Noppen te Ierseke;
G. H. Stroeken te Stoppeldijk, A. v. d.
Graaff te Biezelinge; P. Beun en L. de
Putter te ColynsplaatF. Beun te Aarden
burg; K. J. Arlman te Sluis, C. Allaart te
Borsele, W. K. Schrier te Kapelle; J. v.
Holthuijzen te Vlissingen.
Geslaigd voor de acte gymnastiek te
's Gravenhage de heeren P. Oranje hoofd
der school te Middelharnis en R. J. Geldof
te Dordrecht.
Wij herinneren de onderwijzers aan
bijzondere scholen, die dezer dagen slaagden
voor de acte vrye- en ordeoefeningen er aan
dat zy volgens artikel 51c der wet hun
acte voor deze oefeningen door Burgemeester
en Wethouders hunner gemeente moeten
doen viseeren.
Sluis. Vrijdag 28 October jl was de
laatste dag,, dat de geliefde hoofdonderwijzer
aan de christelijke school, de heer Chr.
Hondius, hier voor zyne klasse zou staan.
Na een verblijf van ruim 7% jaar sloot hy in
den namiddag zyn werk at, en verraste de
kinderen met de mededeeling dat hy hen
in dit laatste schooluur dat zij samen waren
nog eens wilde tracteeren. Wederkeerig
hadden ook zy hun geliefden meester eene
verrassing bereid die hem by monde van
een der leerlingen werd aangeboden het
was een fraaie muziekstandaard dien de
leerlingen hem als blyk van dank en
viiendschap ter gedachtenis aanboden.
Het was, ook voor het bestuur en de ge-
noodigden eene aandoenlijke ure; te meer
nog dewijl de onderwijzer de heer P. J.
Leenhouts, eveneens na een 7% jarig verblyf,
van zyne leerlingen afscheid kwam nt men.
De heer ds. Ossewaarde, voorzitter van het
bestuur, beantwoordde zyn woord van dank
ook aan het bestuur met eene hartelijke
toespraak die deed zien hoe ook zjjn arbeid
tot welzijn der school in vereeniging met
zijn geachten patroon verricht, door het
bestuur op prjjs gesteld werd. Ook de heer
Hondius sloot zich hierbjj aan; waarna
den scheidenden onderwijzer werd toege
zongen ps. 134 3.
Dinsdag 1 November daaraanvolgende, des
namiddags te 2 uren, waren de leerlingen,
het bestuur en tal van belangstellenden weder
is de school byeen. Onder hen zagen wy
ook het Edel Achtb. Hoofd der Gemeente
den heer J. H. Hennequin.
De voorzitter, ds. Ossewaarde, gaf op te
zingen Gez. 19 4 en ging daarna voor in
gebed. Vervolgens richtte hij het woord tot
den scheidenden hoofdonderwijzer, dien hjj
barteljjk dankte voor den steun door hem
aan verschillende chr. vereenigingen en instel
lingen geschonken voor de harteljjke vriend
schap ook persoonljjk in ruime mate van
hem genoten; en inzonderheid voor het uit
stekend onderwys den kinderen der gemeente
gegevenuitstekend, getuigen de algemeene
ontwikkeling der leerlingen, de bloei der
school, de goed afgelegde examens, waaruit
duideljjk bly kt, dat de Christelijke school te
Sluis met de beste openbare scholen kan
wedijveren.
Namens het bestuur bood ZEerw. hem
als souvenir een prachtuitgave aan van
Ten Kate's Psalmen, waarin een herinne
ringswoord was geschreven, onderteekend
door al de bestuursleden.
De vergadering zong hierop volgens spre
kers uitnoodiging den Heer Hondius de
zegenbede toe uit Ps. 1214.
Diep geroerd nam nu de heer Hondius
het woord tot hen, die hij zeide en bewees
zoo moeiljjk te kunnen verlaten.
Hy wees de leerlingen op den Heiland
