1892. No. II.
Dinsdag 25 October.
Zevende jaargang.
V E IS SC II IJ NT
G. M. KLEMKEKK, te Goes
F. P. IVHUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENT1EN
Politieke partijen.
Goes. Wq' verwjjzen de lezers naar
de advertentie in dit en het vorige no. van
ons blad, waarin een lezing wordt aange
kondigd te houden door de n heer Huurman
van 'sGravenhage over «werkverschaffing.»
Het optreden van den heer Huurman staat
in verband met het plan van eenige heereu
in deze stad om een afdeeling van den
christeljjken volksbond op te richten, geljjk
die welke o. a. te Gravenhage en
Middelburg onder mannen als dr. v. Gheel
Gildemeester en dr. Heldring, eu practische
mannen als Huurman en anderen, met
zooveel zegen werkzaam zjjn.
Middelburg. In de raadsvergadering
van Woensdag a. tel uur is aan de orde:
ingekomen stukkenconcept besluit tot
opneming tan f 32200 kasgeld. Voortzetting
behandeling gemeentebegrooting 1893.
Gemengde Berichten.
Veere. In de Vrjjdag 11. gehoudene
gemeenteraad is met 4 tegen 2 stemmen (1
lid afwezig) besloten de jaarwedde van de
onderwijzeres C. W. Baggerman met 100
gulden te verhoogen en alzoo te brengen
op 500 gld.
KolIJnsplaat. De gemeenteraad heeft
de begrooting der gemeente vastgesteld op
f 15245,85. Voorts werd besloten aan J. v.
d. Voorde een jaarl. subsidie te verleenen,
voor zjjn wagennienst, mits ook andere
gemeenten hunne bjjdrage er voor over
hebben.
w.
elkfn MAANDAG- WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND
Prjjf per drie maanden franco p.p. f 0.95.
Enkele nummers 0.02s.
UITGAVE VAN
EN
van 1 5 regels 25 cent iedere regel meer 5 cent
Familieberichten van 1 5 regel? 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
IV.
Gelijk de tempel van Salomo rustte op
twee pilaren, Jachin en Boaz, alzoo rust
de tempel der revolutie op twee pijlers
natuurrecht en volksheerschappij.
Dat zagen we in ons vorig artikel.
Laat ons nu kennis maken met de groepen
die dien tempel bewonen.
En dan valt natuurlijk, om getalsterkte
en ouderdom het eerst de liberale partij
in 'toog.
Het is de loop, dien de revolutie overal
neemt, dat de liberale partij Koningschap
en Aristocratie knakt, en op haar beurt
verdrongen wordt door anderen.
Opkomen, bloeien, ondergaan, dat is ook
haar levenswet, in tegenstelling met het
Christendom, dat blijft.
In de middeneeuwen vormden zich de
partjjen naar klassen, de adel en de kerk,
b. v. Ir. de nieuwere tijden vormen de
partjjen zich naar meeningen. Toch werkt
die oude klassenindeeling nog eenigszins na.
Tusschen de noblesse en het gepeupel drong
zich in 1789 de burgerij, in de geschiedenis
gekend als de derde stand. Die burgerij ol
middenstand vormde en vormt nog de kern
der liberale partij.
Tot de liberale partij worden in 't alge-
meen gerekend zjj die eene gematigde
toepassing van de denkbeelden der revolutie
verlangen, die zoowel terugdeinzen voor
uitersten in de staatsregeling als in de
middelen waardoor zjj moeten tot stand
gebracht worden.
Gematigdheid en belang zijn hier aan
elkander gebonden. Immers tot de liberale
partjj behooren doorgaans de bezitters, de
mannen van eene gevestigde levenspositie.
Dat bezit, die positie zou immers worden
bedreigd als de massa des volks in 't bezit
van het staatsgezag kwam, zoowel als toen
het gezag ia handen der bevoorrechte stan
den was.
De liberale partij omhelst de leer der volks
heerschappij, maar verstaat onder volk uitslui
tend zichzelf.
Hij die dezer dagen meèleelt, en de dag -
bladen der liberale partij inziet zal zich,
nu het kiesrecht, door census beperkt, dreigt
onder te gaan, er, een voorstel is gedaan
om het geheele volk gelijkmatig tot de
samenstelling zijner vertegenwoordiging te
roepen, kunnen overtuigen in hoever de leer
der volksheerschappij, dat eerste artikel
harer Grondwet, bij haar toepassing vindt.
Geen vorst bij de gratie Gods, geen voor
rechten aan adel of kerk, het volk moet
regeeren.
Dat is de leus.
Maar welk volk
Liefst dat deel des volks dat bezit heeft
en door een census wordt bepaald.
Ziedaar theorie en practjjk.
Het ideaal der liberale partjj is, vooral
sedert 1848, meer gevestigd, de heerschappij
der gegoeden, beschaafden, der begaafde
redenaars, van het denkend deel in éen
woord, om een echt Nederlandsche uitdruk
king te bezigen. Daartoe moest vooral dienen
de zoogenaamde constitutioneele monarchie
of parlementaire regeering, waarbjj het
koningschap Daar den vorm blijft bestaan,
maar waarbjj de werkeljjke macht overgaat
in het Parlement, een republiek gehuld in
den mantel van het Koningschap. De Koning
wordt daardoor eerste dienaar van den Staat,
maar de Koning is daardoor ook een der
stevigste bolwerken tegen het opdringend
gepeupel.
Het kan moeilijk betwist worden, dat
bezit en beschaving recht geven tot het
oefenen van invloed op het openbaar leven.
Vroeger was het bezit bijna uitsluitend bjj
den adel en de beschaving bjjna uitsluitend
bij de geestelijkheid te vinden, nu is een
gegoeie burgerstand en eau stand van ge
leerden en ambtenaren ontstaan, en heeft
bezit en beschaving zich in meerder of minder
mate verspreid over den geheeleo midden
stand.
De eisch is daarom niet meer dan billjjk
dat ook die stand deelneme aan het open
bare leven.
Mtor wat te verkkf n, doch; niet te recht
vaardigen is, is dit, dat de liberale partjj
het openbare leven aan zich onderwerpt.
De liberale partij heeft het historisch ver
leden, even goed een factor in het openbare
leven als rijkdom en beschaving, op zjj gezet
om uitsluitend have getalsterkte te doen
schitteren.
Tegenover alles wat hoog stondmo
narchie, aristocratie en Kerk, zette de liberale
partjj hare numerieke meerderheid. Krach
tens datzelfde recht van het aantal «en
wij nu weder een worsteling om den voorrang
van den nog talrjjker vierden stand.
Adel en geestelijkheid zoo sprak een
der groote redenaars van de revolutie,
vormen slechts een honderdste deel der bevol
king, daarom moeten zij zich onderwerpen aan
de overige negen en negentig honderdste.
De middelstand, zal een der redenaars
van de toekomstige revolutie zeggen, telt
slechts een tiende der bevolking. Zjj moet
wjjken voor het het negen tiende deel, dat
bestaat uit kleine eigenaars en menschen
die niets hebben.
Overal ziet men reeds de democratie de
veroverde veste binnendringen.
Overal.
Ook in Nederland, waar, de liberale
partij door geen monarchaal verleden ge
dwarsboomd, integendeel door een repu-
blikeinsch verleden geholpen, krachtiger
stond dan elders. De opdringende radicalen
en socialisten bij onze Kamer-verkiezingen;
de werkman-afgevaardigdeD in onze gemeen
teraden het voorgestelde allemans-
stemrecht, zjjn dat niet zoovele teekenen
die heenwjjzen naar de verplaatsing van
het gezag?
Vrijheid was het doel van den strijd
der revolutie. Humaniteit is het doel van
het streven der liberale partjj.
Een beschaafde maatschappij, die zich
verzet tegen alle voorrechten, maar ook
tegen alle ruwheid, een maatschappij
die de onvervreemdbare rechten des men
schen erkent, dat is het edel streven der
oudste dochter van de revolutie.
Liefde tot den naaste, zorg voor zjjn
geestelijke en lichamelijke welvaart moge
ten allen tjjde in meer of minder mate
betracht zijn, de liberale partij heeft als
element in het openbare leven doen
opnemen erkenning van zjjn recht en
zjjn eer.
Het openbare leven is geheiligd, door
afschaffing van Ijjfeigenschap en onmon-
schelqke straffen door godsdienstige
verdraagzaamheid en onbelemmerde ont
wikkeling der geestelijke krachten door
erkenning van menschelijke waarde en door
onafhankelijkheid van stand en geboorte.
Maar het openbare leven wordt ont
heiligd doordat men alles losmaakt van
God. Verdraagzaamheid is schoon maar
leidt onverbiddelijk tot onverschilligheid als
Gods eer en Gods geboden vergeten worden.
Des menschen recht en eer staan hoog,
maar hooger toeh Gods roeping den
mensch gegeven, zjjne plichten jegens Hem.
De openbare meening is een macht niet
licht te hoogte schatten, maar hooger toch
staat de openbaring Gods.
Dat de liberale partij daarmee te weinig
rekent is hare eenzijdigheid, neen hare
zonde.
God gaf onder het Oude Verbood twee
tafelen der wet, de eerste heeft de liberale
partjj verbrijzeld, de tweede hoog opgericht.
Twee eischen stelt naar Jezu's woord het
Nieuwe Verbond: heb God lief boven alles,
en uwe naasten als uzelven. Van den ijver
om den eersten eisch te betrachten, bemerkt
men in tegenstelling met de tweede zoo
weinig.
Een ridder uit de middeneeuwen voerde
als spreuk op zjjn wapenschild Vriend
Gods, vijand der menschen. Zou de liberale
partjj niet het omgekeerde kunnen zeggen
M. d. K.
Prof. Muller van Amsterdam introduceerde
Vrjjdag avond bij zijn gehoor in de Engelsche
kerk te Middelburg den persoon van Arthur
Schopenhauer, den vader van het Pessimisme.
Spreker schetste de ontwikkeling van
deze geestesstrooming, die de wereld be
schouwt zoo slecht als ze maar zjjn kan,
en dit leven de moeite niet waard acht,
in de eerste helft onzer eeuw.
Hjj wee« den invloed aan door een werk
als het Ijjden van den jongen Werther door
Göthe uitgeoefend op de jeugd, den invloed
door de in vormen zoo wegsleepende ge
dichten van Lord Byron en Chateaubriand
op het ontwikkeld Europa gemaakt en
den invloed door de leer van Buddah op
Schopenhauer, den man die het Pessimisme
tot een stelsel heeft gemaakt, uitgeoefend.
Spreker schetste het systeem dat den wil
wenscht te dooden, het vleesch te kruisigen,
alleen om den last van dit leven te ont
vlieden, niet om troost en kracht elders
te zoeken, wees op Schopenhauer an zjjn
leerling von Hartmann wier leven een zoo
schril contrast vormt met hun leer, en
eindigde met zijnen hoorders het eenige
middel ter bestrijding van de levenszatheid,
waarvan het Pessimisme eene uiting is, te
recommandeeren, n.l. het geloof in de
Voorzienigheid Gods.
De schoone improvisatie werd met on
verdeelde aandacht gevolgd.
Mevrouw Bulkley, die vrouw met groot-
moederljjke teederheid en schoonmoederljjke
lastigheid zooals mr. Keuchenius eens
geestig haar in de vergadering der Tweede
Kamer noemde, doet weder van zich spreken.
Voor weinige jaren bewoog zij letterlijk
de wereld om de kinderen harer overleden
dochter van onder het gezag van den vader
mr. Hoek tot haar te trekken.
Meermalen maakte zjj, met dat doel in-
trigeerende, kennis met de justitie.
Thans is het een kinderziekenhuis te
Apeldoorn tot stichting waarvan zjj eens
eene aanzienlijke gift schonk, en hetwelk
zjj nu door list van onder het tegenwoordig
beheer wist te brengen.
Met welk doel is vooralsnog onbekend.
Ook de intriganten vormen een categorie
onder de menschen,
De kolom onder de rubriek «karakters»
bljjft voor hen nooit ledig.
Beets klaagde over karakterschaarte, en
velen klagen hem na.
Is het niet ten onrechte?
Geen karakter is ooit beschreven of nog
heden ten dage wandelen de typen in ons
midden rond.
Ook die der geboren intriganten.
24 Oct. 92.
Wij noodigen alle belangstellenden uit
zich van de werking der Haagsche ver-
eeniging, de model vereeniging op de hoogte
te ftellen en door trouwe opkomst ter
vergadering het tot stand komen eener
dergeljjke vereeniging tot werkverschaffing
alhier mogeljjk te maken.
Het gebouw der werkverschaffing te
Middelburg staat daar als een teeken van
wat eendracht vermag. Zou 'tin het klein
ook te Goes niet kunnen geschieden
Bjj kon. besluit is bjj de rustende
schutterjj in Zeeland benoemd tot auditeur
bjj den schuttersraad} van het 4e but. A.
A. J. van den Broeke
is all bljjk van goedkeuring en tevreden
heid, de zilveren medaille en een loffelijk
getuigschrift toegekend aan C. Van Reenen,
werkman te Hilversum, voor den buiten
gewonen moed en zelfopoffering, door hem
aan den dag gelegd bjj de levensgevaarlijke
redding van A. Tilburg? aldaar, uit een
onder het graven ingestorten put, gedurende
8, 9 en 10 October 1892.
Bij kon. besluit zjjn benoemd bjj den
militieraad in Zeelandtot .voorzitter mr.
P. J. F. v. Voorst Vader, lid der prov.
statenplaatsvervanger mr. C. Lucasse,
id.; lid dr. A. v. d. Swalme, plaatsvervan
ger mr. A. P. Snouck Hurgronje, beiden
lid van den gemeenteraad te Middelburg
De Midd. Crt. verneemt uit goede
bron dat van verzakken van een der buiten
muren der kerk Hofplein niets waar is.
Het is «een verzinsel of door een onkun
dige in het leven geroepen». Men zie ook
de Briefwisseling in dit no.
Men schrjjft ons uit lerseke
Het bergen der aangeslagen pannen in de
putten is in vollen gang en verschaft dus
aan vele handen werk. Ofschoon de aan
leg dit jaar ongeregeld en klein genoemd
kan worden is de aanleg in het algemeen
boven het middelmatige te beschouwen. De
verzending der leverbare oesters naar Enge
land en Duitschland wordt iets levendiger.
Belgie vraagt zeer weinig. De prijs variëert
van f80 tot f90. Die van het zaaigoed
bljjft stationair.
Op de Westerschelde bjj den Nieuwen
Neuzenpolder, is Vrjjdag het vaaituig van
schipper Kamp, te Hoofdplaat, beladen met
suikerbieten, omgeslagen en gezonken. Schip
per, vrouw eu knecht hebben zich kunnen
red Jen.
Men schrjjft uit Hansweerd aan
de N. R. C.De quarantaine maatregelen
worden hier nog streng gehandhaafd.
Ook verdachte schepen uit Antwerpen bljj-
ven onder bewaking. De houten keet
(afgedankt telegraafkantoor) staat in de
onmiddelljjke nabijheid der ambtenaars
woningen, en daar het schijnt dat men er
een ontsmettingsoven aan wil toevoegen,
ware het nu een geschikte tjjd om dat
leege gebouw voor verdere diensten op een
andere plaats te zetten.
Ockeloen in Winterswijk!
De verdediger van Ockeloen wees in zjjn
pleidooi er op, dat de beklaagde te Winters
wijk o. a. werd ontslagen, omdat bjj een
feestje de nachtrust van den rjjken kapi
talist Scholten, zjjn patroon, werd gestoord,
hetgeen niet de schuld was van den be
klaagde.
Uit informatie is gebleken zegt de Win-
lersw. Ct., dat met den «rijka(n) kapitalist
zijn patroon» bedoeld wordt de heer Von
Wuilen Scholten te Wesel, die te Winterswijk
een zomerverblijf bezit en bjj wiens tuinman
de bekl. een tijdlang in den kost is geweest.
Ockeloen was namelijk een tweetal jaren
geleden te Winterswjjk gedurende een maand
of vjjf als horlogemakersgezel werkzaam.
Hij was iemand die gaarne veel uitging;
als werkman was hij middelmatig. Zijn
patr< on N., zag zich ten slotte genoodzaakt,
Ockeloen wegens miibruik van sterken drank
te ontslaan.
Volgend avontuur wordt uit Roswin -
kei gemeld
Ieder mensch kan zjjn nut doen in de
wereld al is het ook maar een schoor
steenveger. Dit bleek onlangs in een dorp
je aan de overzijde van onze oostelijke
grenspalen. Een schoorsteenveger was daar
den geheelen dag druk werkzaam geweest,
doch de dag werd hem te kort en daarom
verzocht hjj aan den boer, waar hjj werk
zaam was geweest, den nacht te blijven.
Dit verzoek werd hem bereidwillig toege
staan, doch hjj moest op den zolder slapen.
Gaarne nam de man dit aanbod aan,
daar hem toegevoegd werd, dat hjj niet
bang behoefde te zjjn voor honger, omdat
in de nabijheid van zijn slaapplaats een
flinke hoeveelheid spek en worst geborgen
was. De goede man legde zich rustig neer
en na weinige minuten was hij ingeslapen.
In het diepste van den nacht werd hjj
verschrikt wakker, daar hjj in zijn nabjj-
heid voetstappen hoorde, terwijl er zacht
gepraat werd. Hij houdt zich echter dood
stil, doch door de duisternis heen zag hjj drie
groote kerels dicht bij zich die bezig waren het
vleesch en spek te zoeken. Daar de duis
ternis hen hinderde, konden de dieven naar
hun zin niet goed terecht, waarom zjj
trachtten lucifers aan te steken. Toen hun
dit niet gelukken wilde, maakte een der
dieven de lichtzinnige opmerking «Ik
wou dat de duivel kwam om uns hier bjj
te lichten.»
Onmiddellijk werd aan zijn wensch vol
daan.
De schoorsteenveger rijst zachtjes overeind,
plaatst zich naast de dieven en steekt een
lucifer aan. Op hetzelfde oogenblik worden
de dieven den zwarten man gewaar. Buiten
zichzelven van schrik namen zjj hals over kop
de vlucht hetgeen maar aan twee gelukte.
Den derde sloeg de schrik zoozeer om het
hart dat hij van boven naar beneden stortte
en op den grond met gekneusde ledematen
bleef liggen. Hij was echter niet zoo
verwond, of hjj was nog in staat zjjne
kameraden bekend te maken.
Zondag voor 8 dagen begaven zich uit
Zutfen eenige sociaal democraten met een met
roode vlaggen getooiden wagen naar Dieren
waar zjj hunne kranten en pakketten in en
bjj verschillende woningen nederiegden. Hun
minder verstandig optreden onder anderen
mishandelden zij een jongen die tegen een
pakket had geschopt wekte verbittering
bij de bewoners die van hunne geschriften
Diet gediend waren, 's Avonds begaven de
socialisten zich in een herberg, waar zjj
g tpraken hielden, die door de omstanders
Z gemopper werden beantwoord, waarop
