1892. No. 1
Zaterdag I October.
Zevende jaargang/
Gabriel Bolier Gz. Sr.
V E R 8 C H 1.1 X T
G. M. KLEMKERK. te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS VER A VVEIÏTEXTIEi\
De vrouw e» het Stemrecht.
eiken .MAANDAG- WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND
Pr gs -^er drie maanden franco p. p. 0.95.
Enkele nummers0.02'.
UITGAVE VAN
en
van 1 5 regels 25 cant iedere regel meer 5 cent
Familieberichten van 1 5 regel? 50 cent. iedere regel
meer 10 cent.
Bij dit nummer behoort een bijvoegsel.
Voor de verkiezing in het district
TOLEN op Dinsdag 4 October, e. k.
van een lid der provinciale staten,
bevelen wij met aandrang aan den
candidaat der antirevolutionaire kies-
vereeniging den heer
Iti het eerstdaags doer den minister van
Binnenlandsche Zaken in te dienen wets
ontwerp-kiesrecht is de vrouw van stern
en kiesrecht buitengesloten. Mijns inziens
terécht. Neen, werpen anderen tegen, ten
onrechte; want belasting betaalt de vrouw
zoo goed als de man. Dit argument moot
dan voorai de weduwen gelden, die na het
overlijden hunner echtgenooten het ziakje
of de zaak op denzelflen voet onder hun
naam voortzetten. De vrouw-weduwe op
tredende als hoofd des huizes, der zaak of'
onderneming, betaalt haar patent, iiaar
aanslag, haar grondlasten onder «eigen
hoofd» ten kantore waar zulks behoort
Aan de tweede groote categorie van vrouwen,
die onder den naam van onderwijzeressen,
bedienden of directrices optreden, wordt
door dezulken vaak niet eens gedacht.
Wat mij betreft zou ik rneenen dat, waar
sprake is aan de vrouw het stemrecht te
geven of te willen geven, geen onderscheid
mag gemaakt worden en voor beide cate
gorieën eenzelfde maatstaf dient aangelegd.
De onderwijzeres, de directrice, de bediende
staan in beheer over eigen aangelegenheden
of hun aangewezen werkkring evengoed als
zelfstandige personen op als de jonge advo-
kaat, de officier, de onderwijzer, de ambte
naar, enz, dit doen. Die aan de vrouw
stemrecht willen geven, zijn dezulken, die
de emancipatie der vrouw verkeerd bezien
dezulken, die in de toelating van de vrouw
tot de stemb ts iels zien van «.radicale
flinkheid en vrijheid van vooroordeelen.
Gelukkig dat de liberale minister in dit
geval niet radicaal is; in andere gevallen
zouden wij hem en zijn medestanders wel
wat radicaler wenschen, maar in het wets
ontwerp bevalt hij mij, antirevolutionair,
uitstekend. En waarom Wel, hy heeft
als ccmangesproken en dit eert hem.
Bestaat het «man» zijn dan in het weren
van de vrouw van de stembus? Niet alleen,
daar zijn nog andere vereischten om in
maatschappelijken zin «een man» te wezen,
doch die de vrouw van de stembus weert,
handelt manlijk.
De Schepper zelf toch heeft één eigenschap
San de vrouw gegeven, die den man ook
toebedeeld werd, doch gene in veel sterker
mate. Bij de vrouw is «lief te hebben» een
zoo groot natuurlijk vermogen dat geen
mannen-lielde daarbij halen kan. Haar aard
was en is het, en dit maakt haar karakter
trek des te sterker sprekend. Moedei belde-:
wat is op aarde hiermee te vergelijken Zij
is de volmaaktste uiting van het rein men-
schelijk gevoel. En of nu een vrouw al dan
niet moeder wordt, dat gevoel beheerscht
alle vrouwen, zelfs de diepstgezorikene.
Moederliefde is het type van de liefde, die
zich in allerlei vormen openbaart aan kran-
ken, zwakken, lijdenden, terneergeslagenen,
troostbehoevenden en het zit 'rn juist in het
fijner gevoel voor wat den persoon weder
vaart, dat door de hand, het woord, den
blik, de leiding der vrouw zooveel wordt
uitgericht ten goede in de maatschappij.
Stel de miljoenen vrouwen over de geheele
wereld, die ongehuwd bly/en, tegenover het
even groote aantal ongehuwde mannen; stel
de vrouwen der wetenschap, kunst enz.
tegenover hun mannelyke medebroeders
en welk een verschil. Bij den man in
dezen staat een opgaan in zich zelf, een zich
verkneuteren in liet sterkste egoisme, een
opentop anti-huiselijk leven-manie, en bij
de vrouw een opzoeken van een huisehjken
haard; een handreiken in ziekte of nood,
een zich opofferen met opoffering vaak van
gezondheid om in dienende liefde op te gaan.
Deze beschouwingen o'ver de vrouw, met
voorbeelden van voorheen en thans te ver
menigvuldigen voeren vanzelf tot den kring
waarin die aard, die karaktertrek tot hun
voile recht komen tot het huisgezin. Daar
js de bakermat der vrouw daar oefent zij
de haar eigen vermogens. Wel is de hoeveel
heid hersens der vrouw kleiner dan die van
den man; doch God gaf haar een veel scher
per blik. Wel is de weerstandskracht bij
den man sterker en kan hij langer inge
spannen zijn, doch de vrouw is oneindig
sterker in tact en vlugheid van waarneming.
Wel zijn (1e zenuwen der vrouw zwakker
dan die van den man, doch de eerste bezit
een veel fijner organisatie te dien opzichte-
De geheele aanleg der vrouw wijst op
een werken op een kleiner, beperkter terrein
waar zij geheel de vrouw blijven kan. Vrouw
blijven, dat is het wat een verkeerd aange
legde emancipatie tegengewerkt heeft. Vrouw
blijven, dat vergeten de drijvers der gelijk
heid steeds den vrouwen voor te houden,
het Christendom, de Christelijke beschaving
zijn juist de heiboomen om een aan Chris
tendom den rug toekeerende mannenmeer-
derheid van een ongezond, ongoddelijk stand
punt af te brengen, als zou de vrouw ge
lijk gesteld moeten worden in alles met den
man.
De ware Christenen, de ware beschaving
(vrucht van het werk van onzen Heiland),
beide beschouwen de vrouw als de groot
ste ga-.e in huisgezin en maatschappij, zij
het ieder op eigen wijze.
E i onze stoffelyk-gezinde eeuw telt
iielaaseen groot getal, zelfs toongevende
mannen, die alles wat fijn, teer, verheven
is, verachten en wat ruw, ijdel en gemeen
is, verheffen.
Waar dus sprake is van net uitkiezen van
de meest geschikte onder de mannen tot
den arbeid in het groot, in het raderwerk
van de Staats-machine in al haar deelen,
kan de vrouw geen stem hebben. Het is
geen radicale flinkheid om de vrouw liet
recht van medekiezen wel te gevenhet
is een onmogelijkheid om de vrouw tot
die inspanning des geestes te brengen,
die haar een goed inzicht geeft van wat er
vereischt wordt op het gebied der staat
kunde in haar uitgebreiden en engeren
zin.
Aan de vrouw het huisgezin, ook ai
wordt zij geen moeder; aan haar de lei ling
in voeding, opvoeding en het verzachten
en afronden van al het botte en hoekige
het mannenkarakter eigenhet aankweeken
van die eigenschappen des mans, die hem
door God ge chonken zijn om daarmee tar
beiden in de wereld zijn gebied.
Aan de geëmancipeerde vrouw d. i. de
vrouw, die een openbare betrekking wil
bekleeden, een ondergeschikte of zelfstandige,
zulk een plaats, die haar niet tot man-vrouw
maakt, maar haar de natuurlijke eigen
schappen baars geslachts laat.
Aan de weduwen, die hoofd eener zaak
werden, of voogdijschap uitoefenen over
haar kinderen, de plaats, van waaruit zij
met inachtneming der stoffelijke belangen
haar kinderen straks als mannen en vrouwen
de wereld inzendt zoodat zij zich niet den
naam haars overleden echlgenoots en dei-
kinderen vader behoeft te schamen.
Slotsom: zoo min de man ooit naar Gods
Wet zijn Chr. roeping mag verzaken om
als hoofd der vrouw op te treilen, zoo min
mag de vrouw zich vergeten om de plaats
des mans in te nemen en dusdoende
Gods wil te weerstreven.
Af. B.
In de tweede kamer i? de zaak De Jonge
van Abeele, onzen lezers bekend, aan de orde
geweest.
Men kent de geschiedenis, ook zooals zij
door den vader van dezen mishandeld en
milicien per adres aan de tweede kamer
is meegedeeld.
De commissie die de klachten van De
Jonge onderzocht vond wel alles wat met
hem geschied is niet even rein, doch oor
deelde niettemin veel overdreven. Onder hen
bevond zich de gemoedelijke advocaat De
Beaufort, de predikant Roessingh en de heer
Goekoop die het vorige jaar znik een roerend
tafereel had opgehangen over de mishande
lingsn een cadet te Breda aangedaan.
De heer v. Löben Seis, ook een lid der
commissie, nam echter geen genoegen met
de zich schikkende conclusie der meerder
heid doch stelde voor aan den minister
herziening te vragen van «de bepalingen,
regelende de bevoegdheid van den genees
kundigen dienst der landmacht ten opzichte
van in het hospitaal verpleegde militairen».
Korter gezegd de heer Seis wilde uitge
maakt hebben dat een dokter in het hos
pitaal niet aan de miliciens tegen hun zin,
zoo maar prossen mag gelijk hij wil.
De heer v. Löben Seis deelde uitvoerig
mee hoe de zaak zich had toegedragen en
smaakte het genoegen dat zijn voorstel
weerklank vond in het hart van den minister
van oorlog, die nu zal onderzoeken of ge
vaarlijke kunstbewerkingen tegen den wil
van den patient in het hospitaal wel mogen
verricht worden.
De heer v. Löben Seis trok thans zijn
conclusie in en de Kamer hechtte haar
zegel aan die der meerderheid.
De heer v. Löben Seis verdient den dank
van onze miliciens, van hunne ouders en j
beirekkingen voor wat hij te dezer zake in
het belang der eerstgenoemden heelt ver
richt. De houding van dezen voorstander
der Legerwet want juist hy nam het
voor de verbetering van den rechtsstand
van den soldaat op steekt hoogst gunstig
at by die van de katholieke kamerleden,
die ten vorigen jare bij de behandeling van
Bergansins' Legerwet deze bestreden met
tal van jeremiades over de sleahte behan
deling onzer miliciens in de kazerne.
Nog ééne opmerking.
De minister hield het vermoeden vol dat
De Jonge het er een beetje om gedaan heelt
met zijn been, dewijl dr. Boekclm&n hem
toch vroeger ook behandeld had.
Wij rneenen zeker te weten dat dr. Boe-
kehnan toen De Jonge het ongeluk met
zijn been trof, na onderzoek gezegd heeft
dat dit been nooit weer zou terecht komen.
Of dit zoo is, ware bij dr. Boekelman
te onderzoekeu; blijkt het feit juist te zijn,
dan kon misschien de minister in de Ka.uer
nog wel gelegenheid vinden zijn vermoeden
in te trekken. Thans is De Jonge al
is hij maar een jongen, een milicien
officiéél als logenaar gebrandmerkt, en heeft
nij er recht op van dien blaam, zoo zij
onverdiend is, te worden gezuiverd.
De mannen die steeds den mond vol
hebben van recht voor den kleinen in-an
ook tegenover de grootsten, hebben in de
zaak De Jonge een diep stilzwjjgen bewaard.
Wij bedoelen de radicale werkmans
vrienden zooals Heldt.
Maar bjj de volgende quaestie de zaak
Vliegen weerden zij zich beter.
En bet komt ons voor dat hier vrij wat
minder, ja in het geheel geen wetsver
krachting of onrecht kon gewraakt worden.
De zaak is deze. Vliegen had gesproken
in een vergadering van sociaal democraten
te Gulpen, welke vergadering op grond
eétfer gemeente-verordening door den burge
meester dier plaats was ontbondeD. Vliegen
oeklaagde zich hierover per adres, hetwelk
onderzocht werd door een commissie, de
meerderheid waarvan zich bij de inlichtingen
van den minister neerlegdede minderheid
mr. Ker-lijk verlangde dat de burge
meesters zouden gewezen worden op de
grenzen waarbinnen zij zich in zulke gevallta
moeten houdenen hun te verbieden ge
meente-verordeningen te maken die het recht
van vergaderen beperken.
Dus onverschillig of zulke vergaderingen
strekken tot verstoring der openbare orde.
Maar dit is immers den burgemeester
binden en tegelijk artikels als art. 48 en 118
der gemeentewet krachteloos maken terwijl
toch immers de minister met de toepassi.ig
van gemeente-verordeningen niets te maken
heeft.
Doch het is het bekende streven der
radicaal liberale volksvriendenhet gezag
te centraliseerenhet in één hand te brengen
en de zaken der gemeenten van uit Den
Haag te regelenliefst niet door de Kroon,
maar door de Tweede Kamer. De volks-
souvereiniteit die tegelijk de rechten des
volks aantast en de plaatselijke overheid in
hare maatregelen tot bescherming van het
volk, belemmert.
De heeren die voor deze machtsoverschrij
ding der Tweede Kamer stemden, waren
Veegens. Zylma, Roessingh, De Kanter,
Pytterseu, Van Houten, Kerdijk, Heldt,
Poelman, Borgesius, Norman, Rink, Schepel,
Tydens en Vrolijk.
Dat hun voorstel verworpen werd, is nog
een gelukkig teeken te midden van zooveel
waarin de hedendaagsche Volksvertegen
woordiging de Natie teleurstelt.
De artsenwet is aangenomen een poging
om haar te verbeteren werd niet gedaan
wel een om haar slechter te maken, welke
poging gelukte. Had de minister eerst uit
zicht geopend dat in het ontzettende gebrek
aan artsen ten platten lande door de toe
lating van buitenlandsche artsen kon worden
voorzien, die kans verminderde reeds toen
hij op veler aandrang de bepaling opnam
dat op de examens voor arts in het Neder-
landseh zou gevraagd worden. Thans deed
de Kamer de nog half openstaai.de deur
heelemaal toe door op voorstel van mr,
Beelaerts te beslissen dat de candidaten ook
in het Nederlandsch moeten antwoorden.
De heer Mackay protesteerde tegen deze
poging om te beletten dat homoeopathische
artsen uit het buitenland hier te lande
zouden worden ingevoerdwat een onrecht
plegen is tegenover de duizenden voorstanders
der homoeopathische geneeswijze, die er
echter niet van kunnen profiteeren, dewijl
ons land slechts vijf homoeopathische doktoren
telt.
Tegen het dicht doen dezer deur stemden
12 leden 11 antirevolutionairen en de
heer Levyi Behalve deze laatste had geen enkel
liberaal of katholiek kamerlid tegen deze
rechtskrenking bezwaar.
Zou er zoo vraagt dr. Zaaijer in de N.
R. C. van heden ook verband zjjn
tusschen de antirevolutionaire beginselen en
de homoeophathie?
Naïve vraag.
Neen, mijnheer Zaaijer, er is geen ver
band tusschen de antirevolutionaire begin
selen en de homoeopathie, maar tusschen
de antirevolutionaire beginselen en de ach
teruitzetting der homoeopathietusschen de
antirevolutionaire beginselen en de verwer
ping van het monopolie vart eenigen tak
van wetenschaptusschen de antirevoluti
onaire beginselen en het vragen om recht voor
eene geneeswijze wier genezende resultaten,
over de gansche aarde, minstens even
geroemd of mistrouwd worden als die der
officiëele; tusschen de antirevolutionaire be
ginselen en het medelijden met een groot deel
onzer bevolking, dat sterft zonder een
dokter aan zijn ziekbed gezien te hebben.
Het voorloopig verslag omtrent de voor
stellen Pyttersen—Schunmelpenninck tot
instellen van Kamers van Arbeid is ver
schenen.
De leden der Tweede Kamer hebben hun
gedachten er over laten gaan. Dat geschiedt
in de sectiën.
Voorloopig kunnen wij melden dat «ver
scheidene» leden weinig met deze Kamers
op hebben.
Levy de eerljjke tegenstander is er
tegen om het dreigend gevaar van het an
tirevolutionaire spook, dat hij na lezing van
't verslag van het Christelijk Sociaal Congres
heeft rneenen te ontdekken.
Anderen meenden dat niet deze Kamer
maar een volgende door het eigenlijke volk
gekozen, deze voorstellen moet behandelen.
Weer anderen achten de Kamen onnoodig,
wijl wij hebben bevredigende soci de toe
standen.
Maar er waren ook «vele» voorstanders.
De heeren Pyttersen en Schimtnelpenninck
zullen het beste weten of dat «vele» letterlijk
of overdrachtelijk moet worden opgevat.
In het laatste geval zouden zij wjjs doen
hun ontwerp in te trekken. Itnmers dan
heeft de Kamer beter dan ooit bewijs ge
leverd datzy de volkstoestanden, de behoeften
van arbeid en landbouw niet kent; en zij
het best doet met terstond de kieswet ter
hand te nemen.
De h eer Stanhope, verslaggever van een
Amerikaansch blad, heef' eenige dagen in
het ziekenhuis te Hamburg vertoefd, in
gezelschap van de chokralijoers. Hij sliep
onder hunne dekens en op hun bed, dronk
uit hun kruik, verzuimde zich te wasschen
of te ontsmetten, dronk Elbewater, enz.
Onder dit alles bleef hij, spijt zijne roeke
loosheid, door Gods liefde gespaard. Een
geheel nuttelooze, zondige proefneming heet
hierdoor geslaagd, ten bewijze van de on
aantastbaarheid der ingi juten. De man
verloor inmiddels 5 kilo aan gewicht, die
hy thans herwint door den lof waarmee hy
overladen wordt. Toch heelt zijn onderzoek
nog tot een ontdekking g-Jeid. Namelyk
deze, dat alle drinkebroers oOzwijken, wan
neer zij eenmaal door de c iolera zijn aan
getast.
Reinheid en matigheid blijven dus aan.
bevolen.
30 Sept. '92.
Middelburg heeft een lastige affaire
bjj de hand.
Voor twee honderden zestigduizend gulden
heeft de gemeente een duinwaterleiding
doen aanleggen. Het water zou komen van
de Oranjezon, waar de duinen breed en
groot zijn.
Men noemt het daar dan ook Breezand.
Dit voorjaar was de leiding gereed: het hoog
reservoir was gebouwd, de leiding was in
orde en het pompstation was in werking.
En niemand reclameerde over het water.
Maar de zomer komt en het water gaat
kwalijk rieken en krijgt een gele kleur
Misschien was de nieuwe buizenleiding wel
de oorzaak, en het weinige verbruik, zoodat
liet water te lang stilstond.
Men ging aan 't spuien.
Maar geen beterschap. Het publiek
meende te weten dat de prise d'eau in
een veenlaag terecht was gekomen.
De gemeenteraad besloot een onderzoek
te doen instellen door dr. Koppeschaar
directeur der Hoogere burgerschool in den
Haag, specialiteit in dit vak en zijn rapport
deze week openbaar geworden stelt vast dat
