Kerk, School en Zending.
Geuiengde Berichten.
zijn tehuis de christen kent een aardsch
en een hemelsch vaderland.
Het hoogste streven van den socialist is
uit die wereld eene internationale arbeiders-
party samen te lezen de christen ziet
in die geheele wereld den nood die allen
vervult en de genade aan allen toegezegd.
In de Statent'amilie neemt ied r lid zijn
eigenaardige plaats in. Gol gaf aan de
natiën, als aan de menschen een eigen roe
ping en de een vervult die tot zyn oordeel,
de ander tot zijn voordeel.
Er is wederkeerige inwerking van den
een op den ander, geestelijk of stoffelijk, of
beide tegelijk. Tocli we Ier alzoo dat we
den een als neef, den ander als broeder kunnen
beschouwen.
De inwerking van Turkije of Rusland op
Nederland b. v. zal weinig meer beteekenen
dan die van een onzer neven, wiens bestaan
we nauwelijks herinneren, op ons, terwijl
de invloed van Frankrijk, Engeland of
Duitscblandons ineer aan de familiebetrekking
van broeders denken doet.
De familiebetrekking tusschen Nedeil.vnd
en de Vereenigde Staten van Europa
kunnen we misschien het best uitdrukken
door die van vader en zoon.
Maar een zoon die den vader boven 't hoofd
gegroeid is
De pelgrimvaders waren Nederlanders,
zy bevolkten Nieuw-Arm-terdatn, liet tegen
woordige New York, en koloniseerden het
eerst de Nieuwe Wereld. Zij vergoedden in
moed en energie wat hun te kort kwam
in nationale kracht. Zij openden het verre
westen, en aan hun kloekheid en moed is
het te dankeu dat d iar ginds die wereld
ontsloten werd, en aan millioenen bewoners
der oude wereld de weg gewezen werd, om
door noeste vlijt die uitgestrekte bosschen
en onmetelijke prairiën in vruchtbaar land te
herscheppen eri alzoo te maken tot oen
magazijn voor Europa.
Sinds de dagen der Pelgrimvaders is de
ontwikkeling der Vereenigde Staten reus
achtig geweest, eenig in de geschiedenis.
Vooral de laatste zestig jaren, de jaren
waarin de spoorweg de groote hefboom tot
bloei en ontwikkeling was, waren merk
waardig.
Komt, laat ik u het tafereel van die ont
wikkeling eenigszins mogen ontrollen. Laten
we e;rst liet oog vestigen op den indirecten
invloed dezer jongste onder de natiën.
Den 4den Juli 1776 verklaarden dertien
Amerikaansehe Slaten zich vrij van Engeland,
het gemeeuebest der Vereenigde Staten
dat toen te Philadelphia tot stand kwam,
werd gebouwd op de staatkundige gelijkheid
van alle menschen, op de volkomen vrijheid
van godsdienst; op de onbelemmerde vrijheid
van woord, schrift en gedachte, op de re
geering des volks door middel van verkie
zingen.
Dat was, let wel, in 1776.
Wat dunkt u, is Europa, is Nederland
niet bezig, bewust of onbewust, zijn tred
naar het jonge Amerika te richten Sta
melde Nederland niet reeds wat Amerika
toen uitsprak?
Wie dacht in 1776 aan onafhankelijkheid
van den godsdienst toen de staande kerk aller
was Wie dacht er iu 1776 aan de publieke
zaak publiek te behandelen
Wie dacht aan huismansstemrecht of aan
volk sonderwijs?
De republikeinsche regeeringsvorm door
den jongen staat van 1776 aangenomen was
niet nieuw. De republieken van Nederland,
Zwitserland en Venetië waren haar vooraf
gegaan maar kan men in deze eeuw niet
herhalen het geestige woord van een
Franschen diplomaat, die de inhuldiging van
een constitutioneel vorst bijgewoond hebbende,
zijn indruk weergaf met de woorden: ik
heb de republiek gezien, gewikkeld in een
uren van den dag.
Zij die 's morgens vroeg uit de veeren
zijn kunnen zich vergasten aan de drukte
van de haven. Dan gaat de talrijke
visschersvloot uit,de stoombootlijn Ostende
Dover doet dienst als beurtveer overzee,
liet laden en lossen in die wereld van
stoom en ijzer, van stoom en rook zegt u
dat er tweeërlei menschen in Ostende zijn.
Zij die het verdienen moeten door zuren
arbeid tot laat in den nacht of vroeg in
den morgen, en zij die leven voor hun genot.
Na negen ure in den morgen komt er
leven op den dijk. Met gausche scharen trekt
men strandwaarts. Het kleine stukje strand
is weldra zwart van menschen en op den
dyk begint de pantoflel-parade.
Gezeten op een dertalrijke, gemakkelijke
banken kan men daar menschen zien, dairies
en heeren in grillige, fantastische toiletten,
kooplieden uit Zuid-Europa in hun nationaal
costuum,gamins met hun rozen en couranten,
gebrekkigen met hunne wagentjes. Kortom
een tooneel vol leven en beweging toont
u strand en dijken tot het middaguur tot
het middagmaal roept.
Naden middag trekt het Park met zjjn
gazons en bloemen en hoornen de wande
laars en de lief hebbers van het criquetspel,
en spoe lig wordt dijk en pier weder gevuld
met een wandelende menigte, totdat de
avond daalt.
En dan, dan levert de ondergaande zon
aan den wolkenloozen hemel, gelijk in de
laatste dagen, een der schoonste natuurta-
fereelen den rnensch te genieten geschonken.
Die dalende zon, bloedrood ondergaande
ginds over de wijde, wijde vlakte, geeft ze niet
eenindrukwekkenden wterschijn van de groot
heid en oneindigheid des Scheppers Straks
vult zich het glazen Palejs dat men Kurzaal
noemt, en baadt gansch dij zeekust zich
in overvoedig licht, en de zee, nu zwart en
donker, ruischt voort, ook als de nacht een
einde maakt aan het genot.
koninklijken mantel. Dit wat den indirecten
geestelijken invloed betreft door de Vereenigde
Staten op ons land en werelddeel uitge
oefend.
Maar grooter, veel grooter is haar recht-
streeksche invloed op de stoffelijke belangen
der oude wereld uitgeoefend.
Is Amerika niet in onze dagen de graan
schuur van Europa geworden Leveren de
rivieren niet hun visch, en de prairieën ons
hun zwynenvleesch California ons het goud
en Colorado het lood De zuidelijke der
Vereenigde Staten ons de vruchten en Penn-
sylvanië de olie?
Zijn niet de naaimachine en het Ameri
kaansehe orgel in ieder huisgezin te vinden?
Danken we niet aan den Amerikaan Morse
het praetische nut van de telegraphie en
aan de Atneiikaanen de trains
Was de chloroform in de geneeskunde
bekend vóór de Bostonner arts Jackson haar
bekend maakte en was niet de Amerikaan
Maury de man die de meterologie op zee
tot een wetenschap verhief en niet alleen
tot een wetenschap maar tot een onschatbare
leidsvrouw voor den zeeman maakte?
De ramschepen, monitors, deden het eerst
dienst in den oorlog van '64 tusschen de
Noordelijken en Zuidelijken, eu wat schooner
is toen werd ook de grondslag voor het
Roode Kruis, die vereeniging tot leniging
van do rampen des oorlogs, gelegd, van welke
de vrouwen en mannen van Amerika het
eerste en schoonste voorbeeld in denzelfden
burgerkrijg hebben gegeven.
Zal ik nog spreken van de toepassing der
electriciteit van de landbouwwerktuigen,
van de machines voor huiselijken arbeid?
Genoeg om u te doen gevoelen wat be-
teekenis die reuzenstaat op ons stoffelijk
leven heeft.
En voor het onderling verkeer 1
Was Cyrus Field, een Amerikaan alweder,
niet de man die de telegrafische verbinding
tusschen twee werelden tot stand bracht,
en is het grootste spoorwegwerk der aarde,
de Pacific-spoorweg, die de Oostelijke en
Westelijke kusten der nieuwe wereld met
elkander verbindt, niet een Amerikaanse!)
werk?
Waarljjk, God heeft ginds een nieuwe
wereld ons geslacht ter woning gegeven,
een wereld van ruimteen overvloed. God heeft
daar voor het oog zijner schepselen een
wondere wereld uitgespreid waarin de toppen
van den Sierra Nevada en de waterval van
den Niagara als diamanten van het zuiverste
water flonkeren.
Maar ook een wereld en dat vergete
nooit iemand die disteleu en doornen
voortbrengt, een wereld waarop ook de
vloek van het Paradijs rust.
Ook daar is het beste der dagen moeite
en verdriet.
Dat hebben onze landverhuizers ervaren
en dat zullen ze ervaren, zon Ier eenigen
twijfel.
Het kruis met rozen is ook voor den
Emigrant het best passende symbool.
M. d. K.
Om zijn stand op te houden.
Om zijn stand op te houden als groote
mogendheid en als de sterkste tegenover
zijn Franschen nabuur, mo t Duitschland
zich groote uitgaven getroosten. Letten wij
maar op de vreeselijke militaire lasten,
waaronder de Duitsche natie nu reeds sinds
1872 gebukt gaat.
Iu 1872 bedroegen de loopende uitgaven
voor het leger 250 miljoen, voor de vloot
12, voor pensioenen 47 miljoen marken, de
uitgaven ineens 244, totaal 553 miljoen.
Sinds dat jaar blijven de ojrlogsuitgaven
steeds stijgende, zooddt zij in 1888 reeds
657 en in 1892 reeds 726 miljoen mark
bedroegen, waaronder 613 miljoen voor het
leger. De totale uitgaaf voor leger en vloot
bedraagt in deze laatste 20 jaren ruim elf
duizend vijfhonderd een en negentig miljoen
mark, dat is 7000.000.000 gulden.
Sinds 1887 zijn de blijvende uitgaven met
86 millioen maik vermeerderd. En nu wil
de regeeving deze wederom met minstens
80 miljoen mark verhoogen.
Geen wonder dat de Staatsschuld zeer is
toegenomen. In 1876 had men met de
fransclie miljarden schoon schip gemaakt.
Daarna bedroeg de staatsschuld op 1 April
van elk jaar verscheidene miljoenen en wel
bij toeneming, hetgeen blijkt uit de volgende
opgaaf. In 1877 bedroeg zij 16 miljoen
in 1878 bedroeg zij 72 miljoen in 1879
bedroeg zij 138 miljoen; in 1889 bedroeg
zij 884 miljoenthans bedraagt zij 1684
miljoen marken of 1 miljard guldens.
En dit alles om te kunnen leven op voet
van vrede.
Die groot is in de wereld, heeft ook een
hoogen stand op te houden. Maar voor de
landen geldt als van bijzondere personen
zij slaan er zoo licht bankroet van.
19 Sept. 1892.
In een bijeenkomst van den directeur
generaal der exploitatiemaatseliappy met den
raad van toezicht op de spoorwegdiensten is
besloten het doorgaande rijtuig in den
sneltrein Viissingen—Hamburg voorloopig
in te trekken.
De oud minister jhr. v. d. Does de
Willebois is "Vrijdag te 'sGravenhage
overleden.
Ned. Herv. Kerk.
Beroepen te Klaaswaal ds. J. Vei'wejj
te Ovezand.
Nair de M. C. verneemt heeft dr.
Heldring te Middelburg nog geen besluit
genomen !n zake het beroep naar Rotterdam.
Koudekerke. Zondagnamiddag nam
onze geliefde leeraar bij zijn vertrek naar
Schiedam voor eene talrijke schare van
liiei eu elders saamgekomen, -afscheid van
onze gemeente met een rede naar aanleiding
van Harid. 20 32. Na liet uitspreken van
den zegen werd den leeraar staande toege-
zougen ps. 121 4.
Ger. Kerken.
Beroepen te Schoondijke dhr. M.
Meindertsma, cand. te Utrecht: te Sou
burg ds. N. J. Engelberts te Giessendarn.
Aangenomen naar Ztamslag door dht.
A. H. v. Minnen cand. te Utrecht, die
bedankte voor Zuid Beterland.
Bij de onlangs gehouden uniecollecte
voor de scholen met den Bijbel is te Ottoland
c. a. aan buitengewone Unie giften een
bedrag van 3011.50 ontvangen, tot vermin
dering der schuld die op de bijzondere school
te Brandwijk rust.
Dr. Bronsveld bespreekt in de Kro
niek zijner Stemmen de bekende quaestie
van de Synode met den kerkeraad der
Willemskerk in Den Haag. Hij deelt de
daarover gewisselde stukken mede. Het
denkbeeld om de zittingen met een gods
dienstoefening aan te vangen was van hem
uitgegaan en officieus was ook bekend, dat
Dr. Bronsveld daarin zou voorgaan. In de
eerste plaats antwoordde de Kerkeraad, dat
elke aanvraag tot kerkgebruik moest wor
den aanbevolen door een predikant der Ned.
Herv. Kerk in Den Haag.
«Derhalve,» zegt Dr. Bronsveld,«hebben
deze mannen-broedets ie Synode, de Synode
toch ook van hun kerk, gelyk gesteld met
een zangvereeuiging, een jongeltugsvereeni-
ging, of welke eerbare vereeniging ook
en tot haar gezegd Gij moet bij ons wor
den geïntroduceerd en aanbevolen dooreen
onzer, door een predikant.
«Hebben deze ambfgenooten niet gevoeld,
dat zy daarmee aan ae hoogste vergadering
van hun kerk een grievende beleediging aan
deden Was er dan niemand onder hen,
die dit besefte en uitsprak? Dr. van der
Flier zegt «Niemand liet zich vinuen om
het verzoek te teekenen.» En waarom niet?
De mogelijkheid heston I, dat de synodale
commissie een modern spreker zou aanwijzen.
«Doch meer dan éen Haagsch predikant
wist wie zou worden uitgenoodigd om in
de bewuste godsdienstoefening voor te gaan.
Ook had men het officieus, maar met zeker
heid kunnen te weten komen. Doch men
vond het beter de Synode te toonen, hoe
weinig men haar vertrouwt. Men vond het
beter, tegenover al de vijanden der Kerk
aan de Synode een slag in 't aangezicht
te geven, dan zich te verblyden in haar aan
zoek om in een van 's Gravenhage's kerken
Gods zegen te komen afsmeeken.
«Zij. die daaraan meegedaan hebben,
mogen dit voor God /erantwoorden.»
De schrijver voegt er nog aan toe, dat
hem uit niets gebleken is, dat de voorwaarde,
welke de hh. Oo r t h u y s als voorzitter en
Knottnerus als scriba van den kerke
raad hebben gesteld, gegrond is op eeoig
kerkeraadsbesluit. Zij is dus eigenmachtig,
zegt hij.
Nederlandsche Zendingsvei eeniging.
Zend. Dijkstra te Tjeribon deelt o. a. 't
een eu ander mede over eene vrou w, Mè iêb
geheeten, sedert ruim 2 jaar, lid zijner
gemeente. In haar openbaart zich de zegen
des Evangelies, dat den Saendanees, even
zeer als den blanke, een geluk predikt, der
wereld onbekend. Tweemaal per week ver
zamelt Meneb eenige belangstellenden te
haren huize, voor welke Dijkstra alsdan
optreedt, en waar zij en andere christenen
mede de schatten van 't geloofsleven bloot
leggen. Ook haar broeder toont hartelyke
belangstelling.
Ook Van Eendenburg mag op eenigen
geestelijken wasdom in zijne gemeente
wijzen, al is deze nog luttel. Onlangs zond
eene «Christensvrouw te Tjiandjoer haai
man, ook een «Christen» weg. Deze lier-
trouwde weldra voor den panghoeloe (Moh.
geestelijke) niet eene Islamietische vrouw,
waardoor hij feitelijk tot den Islam terug
viel. Hierover berispt, antwoordde hij slechts
«Dat is van later zorg.»
De heer H. Drost is sedert Maart dezes
jaars, zooals hij 't uitdrukt «als zendeling
der Ned. Z. V. overleden». Hij is nl. vanwege
de regeering aangesteld tot godsdienstleeraar
aan de pupillenschool te Gom bong. Over
deze inrichting ontleenen wij aan een brief
van dhr. Drost (O 9> en aan de «Schetsen
uit Insulinde» van den heer Nijland 't vol
gende: Sedert 1855 bevindt zich te Gom-
bong (Bagelen) eene pupillenschool voor
in liulië geboren kinderen van Europeesche
afnomst, jongens van 8 —16 jaar, thans 350
in getal, welke hier, deels gratis, tot mili
tairen gevormd worden. De oorspronkelijke
bedoeling dezer (militair-philantropische)
inrichting wasom jongens, die geheel
zouden verwilderen [wat in Indië al heel
gemakkelijk gaat, en zeer veel voorkomt]
tot degelijkeen nuttige leden der maatschappij
meer speciaal tot militairen, op te leiden».
Ongeveerde helft der pupillen is protestantsch.
Over hun gedrag wordt vaak geklaagd, en
dit deed de regeering hesluiten er een zen-
delingleeraar aan testellen. Dhr. Drost schrijft
dat hem de pupillen overigens gansch niet
tegenvallen; alleen klaagt bq over hun
«gesloten zyn van karakter», doch hij twij
felt niet «of voor de warmte der liefde zal
de yskorst van hun gemoed wel bezwijken.»
Bovengenoemde «Schetsen uit Insulinde»
kunnen wy voor zoover wij uit de reeds
verschenen afl. kunnen oordeelen over
't geheel, zeer aanbevelen, aan allen,
welke zich van Indische toestanden, ook
en vooral in verband met de Zending, op
de hoogte willen stellen. Zij zijn uitgegeven
in 10 afl. a 35 ct. bij C. II, E. Brever
Utrecht. -j.
Utrechtsche Zendingsvereenigiuq.
Zendeling \an Dijken te |}uma [Halma-
heira] schrijft, dat zyne gemeente, of
schoon niet uitgebreid, door «de lankmoe
digheid des Heeren tot heden staande ge
houden is, te midden der Jteidensche Al-
foeren, waarvan de Christehen zich althans
duidelijk ondehtchehftsii, dat 't den
Ghineesclien handelaren opvalt. Overigens
het aantrekken van een baadje, het dragen
van een ringen broek en het afknippn
van het lange hoofdhaar, herschept den
Alfoer niet tut eeu Cinisten, al breekt hij
hierdoor met de gewoonte; maar dan volgt
de moeielijke taak voor den zendeling, om
zulk een gekleed mansch te leiden tot'eene
onberouwelijke keuze.» Vreeselyk is op 't
eiland ik* macht des bijgeloofs. In Nov. '91
heerschte in Galela de zenuwkoorts. De
vrouw van den beroemden toovenaar Ko-
kano, «die al 4 of 5 maal den koortsgeest
gevangeu, flink afgeranseld en in de rivier
ljaiko verdronken heeft, kon zijn eigen
vrouw niet bewaken noch van de koorts
redien. IJlende riep zij «ik ben bezeten,
ik hen bezeten». Eene Dumasche vrouw
raadde aan heur 't gloeiende hoofd met
natte doeken te verkoelen, doch dit mocht
niet; 't water zou inde inwendige wonden
vloeien, door de bezetenheid veroorzaakt;
men liet haar veel gember gebruiken, blies
haar tabaksrook in den neus, zei toover-
spreuken opde vrouw stierf, iraa
doöhawa, er is niets aan te doen. In
denzeifJen tyd bezocht een toovenaar, Ti-
mor, voor 'teerst de godsdienstoefening
hij betoonde zich zichtbaar door de prediking
getroffen en kocht kort daarop een baadje
zooals de christenen dragen.«Zal, vraagt
V. Dijken, deze eerste stap tot 't Christen
dom, door meerdere gevolgd worden Op
't Kerstfeest sprak o. a. de burgemeester»
van Duma de gemeente aan, onder meer
betuigde hij, dat de geesten, waaraan hij
vroeger geofferd had, «niets dan bedrog
waren Op deuzelfden dag viel nog iets
merkwaardigs voor. Een man met 5 kinde
ren, l'oi, kwam den zendeling m dedeelen,
dat hy christen wilde worden. Waarom
Zijne vrouw en 6 dorpsgenooten waren
gestorven, volgens zyne buren, wjjl zyn
afgod hij was toovenaar een duivel
geworden was en de gestorvenen gedood
had. Nu wil men hem dooden en hij zocht
bij de Christenen veiligheid. Uit de evan
gelieprediking begreep hij echter alleen, dat
de booze geesten niet in de waringinboomen
wonen, maar in 't hart. Mocht hij eens in
waarheid, Hem kennen leuren, die ook de
onreine geesten in ons hart gebiedt en zij
varen uit. Hy liet ook de «geestenwonin-
gen», die hjj iu zijn huis getimmerd had
(twee banken in de nok) door de Christenen
afbreken, ofschoon zulks hem veel stryd
kostte. Thans woont hij te Duma.
Aan een der laarste hrjeven van wylen
zend. W. H. Woelders, wiens overlijden
(30 Juni te Ai.dag) ook in «De Zeeuw»
gemeld werd, ontleenen wij 't volgende
Eene school van 50 leerlingen, eene
drukkerij, waar gedeelten der schrift en
liederen worden gedrukt voor de Nieuw-
Gui neezen, en bovendien de behandeling
der kranken stonden onder Woelders'leiding.
Op een morgen kwam een Papoea hij hem
met een gewonden jongen s laaf. Volgens
zijn zeggen had hij dezen uit medelyden
gekocht, om hem onder de behanleling van
W. te stellen. Deze echter zei: «En als
de Heer de middelen heeft willen zegenen,
gaat gij den jongeling niet winst verkoopen
niet waar?» «Neen, neen, mijnheer,» ant
woordde de Papoea «zoo slecht ben ik niet
anderen doen zulks, maar ik niet.» De
wonde genas spoedig. Schreiend ging de
slaat uit 's zendeling» huis en werd nog
dierizelfden dag voor driemaal den koopprijs
verkocht. Voor dit geld kucht de «barm
hartige» Papoea twee kinderen, wreedaardig
gescheiden van hunne ouders, die wanhopig
den roof hunner lievelingen moesten aanzien
bedreigd met den dood, zoo ze zich verzetten.
«Zulke dingen geschieden dagelijks op N.
Guinea», zegt Woelders. -j-
Viissingen. De burgemeester zal
Maandag a. s. van zijne bevoegdheid hem
toegekend hij art. 4 der wet van 4 Dec.
1872 (Stbl. no. 134) en op advies van den
geneeskundige, gebruik maken teneinde
eene woning, gelegen in den Koudenhoek,
alhier, voor rekening van de gemeente te
reinigen en te ontsmetten.
De bewoners zullen ook tijdelyk in het
Gasthuis opgenomen worden, alwaar ook zij
zullen gereinigd worden, Een en ander is
noodzakelijk geworden, omdat de bewoners
onwillig zijn gebleven zich zeiven en ook
hnn woning te reinigen en daardoor be
smetting zou kunnen ontstaan, liet is te
voorzien dat zoo noodig ditzelfde met meer
dere woningen zal geschieden. M. C.
Naar de Midd. Crt. verneemt is het
te Koudekerke aangespoelde lijk dat van
den teKnocke omgekomen badknecht August
Vermeide. De familie is dezer dagen te
Koudekerke geweest en ontving zulke dui
delijke aanwijzingen dat zij opgraving van
het lijk onnoodig achtten.
viissingen Sedert Vrijdag wordt
alhier vermist de matroos J. L. van een
der NederLndsche loodsschoeners die des
avonds ongeveer 10 uur dien bodem aan de
Dokkade moet verlaten hebben. Zyn pet
werd Zaterdag drijvende gevonden in den
omtrek. Vermoedelijk is hij door de duis
ternis misleid de loopplank misgeloopen. Na
