1892. No. 151
Dinsdag 20 September,
Zesde jaargang.
Grabriël Boller Grzn.
VERSCHIJNT
G. M. KLEMKERK, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENT1EN
Een antwoord op bezwaren.
feuilleton!
EEN BEZOEK AAN DE
NOORDZEE.
ZESTIG JAREN.
elken MAANDAG- WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND
Prjjf ->er drie maanden franco p. p. f 0.95.
Enkele nummersf 0.02'.
UITGAVE VAN
ek
van 1 5 regels 25 cent iedere regel meer 5 cent
Familieberichten van 1 5 regels 50 cent. iedere regel
meer 10 cent.
Zij die zich met 1 October
a. s. op ons blad abonneeren,
ontvangen de tot dien datum uitkomende
nommers GRATIS.
Voor de verkiezing in het district
TOLEN op Dinsdag 4 October, e. k.
van een lid der provinciale staten,
bevelen wij met aandrang aan den
candidaat der'antirevolutionaire kies-
vereeniging den heer
Het ligt niet op den weg der pers alle
mogeljjke bezwaren tegen de emigratie aan
mistrouwer, ol vrees ontleend, te weerleggen.
Dit kan trouwens niemand. Ook gaat het
niet aan het woord te verleenen aan hen,
die over de emigratie naar een bepaalde
streek zich een oordeel aanmatigen dat op
hoorcn zeggen of op verkeerde gegevens
ja zelfs op averechtsche voorstellingen of
tnale onbekendheid met de zaak berust.
Wel zijn wij van dezen regel afgeweken
door opneming van het stukje van v. Oos-
terhmt uit de Protestantsche Njordbrabati
ler doch wij deden dit opzettelijk: in de
eerste plaats omdat wij van de onjuistheden
in dit stukj i overtuigd waren, en in de
tweede plaats om te doen zien hoe zelts
waarschuwingen van Amerikanen zeiven
maar die niet in de streek der vestiging
bekend zijn niet anders dan onder
reserves moeten worden aangehoord.
En dit laatste geldt voornamelijk van het
artikel v. Oosterhout.
Ter motiveering van zijn ongunstigen
indruk verwijst deze heer naar staten in
het noorden der republiek; het bezwaar
van het gemis van regenval breed uitmetende,
tracht hij twjjfel te wekken omtrent het
loonende van irrigatie voor landbouwstreken.
Die zich de Egyptische Brieven, vroeger in
ons blad geplaatst, herinnert, zal hem ter
stond op Egypte kunnen wij*n dat om zijn
vruchtbaarheid beroemd is, juist door irri
gatie van den Nijl. Voorts beroept de
schrjjver zich op onjuiste gegevens uit
zijn Encyclopedia Brittanica, in plaats
van zicli te houden aan de offlciëele opgaven
der Arnerikaansche regeering, terwijl hij
zelfs het belachelijke argument omtrent den
Coloradokever te berde brengt, welk insect
tot nog toe in Colorado nog met was voor
gekomen en welks naam met dezen staat
niets te maken heeft.
Dat zelfs een Amerikaan over Amerika
niet oordeelen kan, evenmin ah een Goese-
naar die wel eens door Frankrijk spoorde,
De zeekust oefent in ons leven een mach
tige bekoorlijkheid uit.
Duin en bosch en daarnaast de onmetelijke
zee, altijd in roere, op een schoonen zomer
avond of zomermorgen te zien, behoort tot
die genietingen welke we dankbaar aan
vaarden.
Of ge de Noordzee bij IJmuiden of bij
Scheveningen, bij Dimburg of bij Ostende
ziet, zij blijft dezelfde onmetelijke waterplas
met haar schuimende branding of haar
knabbelende golfjes.
Maar de plaats van waar men de Noordzee
ziet, dat maakt het verschil, en de ver
scheidenheid bekoort.
Gelijk, naar men zegt, de kleeren den man
maken, alzoo maakt de stolfage de natuur
voor den rnensch aantrekkelijk. Het. woeste
en wilde moge voor een oogenblik aantrekken,
al spoedig zoekt de rnensch te komen, waar
menschenhand de natuur heeft geleid en
verfijnd.
Het schoone weder van dezen heerlijken,
langdurigen zomer, lokte mij uit een kijkje
te gaan nemen bij onze buren, ook als wij
aan zee gezeten. Bovendien de verbeterde
reisgelegenheid deed mij besluiten voor een
paar dagen aan de Belgische Noordzeekust
te verblijven.
En a's ik de lezers mijne endrukken
beschrijf, zullen ze zeker gemakkelijker ge
nieten dan de reiziger, wien slechts een
kort tijdsbestek was gegund, en die toch
veel profiteeren wilde.
Maar ook genot wordt niet zonder arbeid
verkregen.
De tram door het land van Cadzand is on
getwijfeld een groote verbetering in hetonder-
lingveikeer voor onze provincie. De stoom
boot brengt u aan de tram, en de tram brengt
bijv. over Spanje anders kan oordeelen dan
met behulp van zijn Aardrijkskundig Woor
denboek, blijkt onder meer uit de mede-
deeling van den schrijver dat Maxwell met
zijn irrigeering niet slaagde, zoodat San
Luis dat er dicht bij ligt nu ook wel mis
lukken zal.
Van bevoegde, niet belanghebbende -
zijde kan men op dat punt vrig wat gezondere
inlichtingen ontvangen.
Dit is in 't kort onze indruk van de
zoogenaamde bestrijding uit Orange City;
wij voegen er uit hetzelfde bovengenoemde
blad de nuchtere beantwoording van den
heer A. Zoutman bij.
Mijnheer de Redacteur
Ik wil gaarne gelooven dat de heer v. O.
met goede bedoelingen onzeHollandscheland-
bouweis voor Colorado waarschuwt, maar
het gaat toch niet aan, om alsNraadgever
van anderen te willen optreden wanneer
men zelf van geen de minste kennis blük
geeft. De heer Van Oosterhout weet minder
van de San Luis Vallei af dan u. Dit blijkt
voldoende en daarom ware het beter geweest
dat hij gezwegen had. In de eerste plaats
heeft de schrijver geen begrip van irriga-
tis (besproeiing). Als hij wist hoe eenvoudig
het irrigeeren ging, zou hij de dwaze be
wering niet hebben kunnen neerschrijven
dat onze Hollanders over het algemeen
genomen voor irrigatie door ongewoonte en
anderzins volkomen ongeschikt zijn." Wat
de onkosten betreft aan het irrigeeren ver
bonden, de landbouwers in onze kolonie beta
len slechts een hal ven dollar per acre jaarlijks
voor het onderhoud der hoofdkanalen. Met
den aanleg dier hoofdkanalen hebben zij
niets meer te maken, omdat dit alles reeds
geschied is. Onder den koopprijs van 26
dollar per acre zijn de waterrechten be
grepen.
Dat de Maxwell-Company niet geslaagd is,
is gemakkelijk te verklaren voor een ieder
die eenigszins met het ingenieurswezen
bekend is. Daar bestaan gegronde redenen
voor, die wij hier niet behoeven uiteen te
zetten.
Klimaterisch zijn de Maxwell-landen en
de San Luis Vallei „zeer zeker gelijk",
zegt de schrijver verder. De inzender weet
er niets van. Het klimaat verschilt veel.
Hoewel het waar is, dat in de Maxwell ook
een goed klimaat is, is dit toch niet te
vergelijken met de San Luis Vallei, die aan
alle kanten door hooge bergen is ingesloten.
Omdat de Maxwelllanden dichtbij onze vallei
liggen, kan men nog geene vergelijking
maken. De stad Pueblo b. v. ligt 6 uur
van de vallei, dus in de onmiddellijke na
bijheid. Nu is het een feit van algemeene
bekendheid, dat in Pueblo de winters veel
kouder zijn dan in de vallei, terwijl de
zomers, die in de vallei gematigd zyn, in
Pueblo ondragelijk warm zijn. Bovendien
in New-Mexico soms veel sneeuw, wat. in
de vallei eene zeldzaamheid mag genoemd
worden.
Dat de sprinkhanen eene hoofdplaag voor
u te Sluis, een reis die vroeger tot de gevreesde
hetzij dan voor de beenen, hetzij voorde
beurs gerekend werd. Voor hen die in
het centrum van het verkeer gewoon zijn
hindert misschien de traagheid van dit
vervoermiddel, maar hij die bedenkt dat
de tram niet als internationaal vervoermiddel
maar als buurtspoorweg dienst doen moet,
en dus het publiek dienen, zal eerder stof
tot roemen in het vele rusten van den tram
dan reden van klagen vinden. Het lijntje
van dl Belgische buurtspoorwegen Sluis, West-
kappelle, Knocke, Heijst brengt u alweder
op een sukkeldrafje aan deze eerste en
kleinste der Belgische badplaatsen.
Voor hem die uit ons midden voor 't
eerst die badplaatsen bezoekt, valt er een
zeer sterk contrast waar te nemen tusschen
de armelijke verblijven der bevolking en de
weelderige villa's der badgasten.
De natuur heeft Heijst bedeeld met een
schoon, breed en vlak strand, welks plateau
kostelijk en deugdzaam met klinkers is
geplaveid en welks glooiing met bazahsteen
is bemetseld, en aldus tegen de golven be
veiligd.
De badkoetsjes telt men op liet strand bij
honderden en van verschillende kleuren.
Hier vindt ge een groep groene, daar een
groep bruine, hier met blauwe strepen en
ginds met gele dito's. De gemeente verhuurt
zoodanige groep, liefst aan weduwen of aan
gebrekkigen, die armlastig zouden kunnen
worden, opdat zij door het wederverhuren
brood zouden kunnen winnen.
En of er gebruik van gemaakt wordt?
Op het baduur kan men uit die honderden
koetsjes honderden badgasten zee in zien
gaan. Mannen en vrouwen, jongens en
meisjes, allen gecostumeerd, ziet men daar
in de golven, somtjjds een walsje dansende.
Hier geen gereserveerd badstrand of po
litie die u verzoekt door te loepen. Hier de
meest mogelijke vrijheid.
Strandstoelen treft men hier niet aan,
den landbouwer zijn, moge in andere deelen
van de Vereenigde Staten waar wezen, in de
San Luis Vallei zijn nog nooit sprinkhanen
voorgekomen. Evenmin de aardappel-kever
((Worado kever). In de Vallei heeft men er
nimmer last van gehad.
En nu de opgaven betreffende de opbrengst
ontleend aan de „Brittanica". Niets is gemak
kelijker voor mij dan deze cijfers tegen te
spreken. En wel met ontegensprekelijke be
wijzen. Tegen de cijfers, ontleend aan de
Brittanica, plaats ik de cijfers, die te vinden
zijn in de jongste offlciëele regeeringsrappor-
ten, samengesteld door den Minister van
landbouw Hon. J. M. Rusk. Dit zijn toch de
meest juiste gegevens, die er te vinden zijn.
Welnu, wat vinden wij in genoemde rap
porten
Dit, dat Colarado, in plaats van de 27ste,
de eerste Staat van het gansche rijk is, wat
de opbrengst van tarwe betreft. In Colorado
is de opbrengst der tarwe U/2 bushel per acre
liooger dan in eenige andere staat van Neord-
Amerika.
Wy meenen dus, en een ieder verstandig
rnensch met ons, dat Colorado zeer zeker
een prachtig figuur maakt in vergelijking
met de andere Staten.
In de opbrengst van Gerst is Colorado niet
de 24ste, zooals de schrijver zegt, maar de 7de
Staat. In mais niet de 37ste, maar de 13de
Staat. In de opbrengst van haver is Colorado
de 7de, in rogge de eerste, in aardappelen de
4de, in hooi de 12de Staat, van de 46 Staten
en territories van de Vereenigde Staten. Deze
opgaven zijn berekend niet over een jaar maar
over de laatste 10 jaren.
Wij voegen hier nog bij dat Colorado niet
alleen de hoogste opbrengst heeft wat de
tarwe betreft, maar de tarwe uit dezen Staat
afkomstig brengt ook de hoogste prijzen op
de markten op.
Ieder die er belang in stelt kan de offlciëele
rapporten ten onzen kantore inzien.
Het is ook onjuist dat door de late vorst in
de lente en de vroege vorst in den winter,
teere vruchten niet verbouwd kunnen wor
den. In de San Luis vallei hebben wij noch
van late noch van vroege vorst last. Dit
bewijzen ook de officieels tabellen der weers
gesteldheid in onze vallei, die voor een ieder
op ons kantoor ter inzage liggen.
Het is volkomen juist, dat waar geen be
sproeiing is, ook niets groeien kan. Maar dit
komt den landbouwer weer ten goede, daar
hij op de geirrigeerde gronden geen last heeft
van onkruid, zooals in de staten die van den
regen afhankelijk zijn.
Wederom strekken de officieels rapporten
ten bewijze, dat de opbrengst der producten
op de geirrigeerde gronden 30 a 50 pCt.
meer bedraagt dan op de landen die door
regen bevochtigd worden.
Het zal nu wel duidelijk zijn voor uwe
lezers, dat het geheele stuk van den heer
Van Oosterhout niets bewijst tegen de land
verhuizing naar de San Luis Vallei. Door
zijne ongemotiveerde en onjuiste bezwaren
heeft hij wellicht enkeie landbouwers, die
onze Maatschappij vertrouwen hadden ge
schonken, aan het wankelen gebracht, maar
men behelpt zich met de onmogelijkste
stoelen, sommige krank genoeg om alleen
te kunnen staan, veel minder om menschen
te kunnen dragen die in het uitzettingsver
mogen zeer ver gebracht hebben.
Deze kleinste der Belgische badplaatsen,
thans van den derden rang, ontwikkelt zich
door den meerderen trek voor het badleven,
maar bezit behalve een scheon strand niets
bekoorlijks. Kale smalle duinen, in het
midden van Heijst sur mer, zooals men het
in onderscheiding van Heijst op den berg
nöemt, ontoonbare wildernissen, een land
schap zoo sober en kaal als men zich bij moge
lij k beid voorstellen kan, en een station on
waardig menschen te ontvangen.
Geen goederenlokaal bij ons dat er zoo
uit zietl
De ijzeren weg brengt u in een kwartier
te Blankenberghe, de badplaats van den
tweeden rang.
Een stad aan Middelburg gelijk in
aantal inwoners, maar niet in schoonheid.
Ook hier weder niets van natuurschoon.
De dijk en niets dan de dijk
Maar het moet wel een vrome stad zijn.
De heilige Antonius met zijn varken be
schermt de hoofdkerk en op de hoeken dei-
straten staat de Heilige Maagd in een heilig
huisje, terwjjl het ongeschonden vetkaarsje
getuigt van de goedwilligheid tot otteren.
De dijk, eens zoo lang als te Heijst, is
bezet met schoone gebouwen. Ook hier is
een breed en vlak strand. De rijen bad
koetsen zijn hier onafzienbaar, en ezels zjjn
er hier zooveel dat er een vergadering van
dat gerenommeerde diersoort schijnt.
Het doel van mijn tocht evenwel was
Ostende, eene Europeesche badplaats van
den eersten rang, waar men schier alle
talen van ons werelddeel hoort spreken.
De tram brengt u in anderhalf uur aan
de Statie te Ostende. Eene statie die direct
den indruk geeft van den trechter van een
handelsstad, een trechter die voortdurend
ik vertrouw dat deze regelen vo ldoende zul
len zyn om aan te toonen, dat de schryver
van het ingezonden stuk in plaats van
inlichtingen te geven, zelf om inlichtingen
had moeten gaan, alvorens een eenigszins
gegrond oordeel te kunnen vellen.
Indien de heer Van Oosterhout er prijs op
stelt op de hoogte te zyn van de gronden
in de San Luis Vallei, iaden wy hem zeer
aan een grondig onderzoek in te stellen.
Wy twijfelen er niet aan, of na voldoende
kennisname en behoorlijk onderzoek zal zijn
oordeel zeer gewijzigd worden.
Ondergeteekende raadt een ieder, die wer
ken wil, met vrijmoedigheid aan om naar
de Hollandsche kolonie in de San Luis Vallei
te emigreeren omdat daar een toekomst
voor den landbouwer open ligt, zoo gunstig,
als de inwoners van den Staat Jowa zich
niet kunnen voorstellen.
A. ZOUTMAN,
Directeur der JSederlandsch- Arne
rikaansche Land- en Emigratie-
Maatschappij.
Utrecht, 14 September'92.
Domsteeg 8.
Wij houden ons overtuigd dat tal van
bezwaren, waarvan zeker de brief van v.
O. de samenvatting weergaf, langs dezen weg
zijn weerlegd. Gelijk bij elke emigratie
geldteen ieder onderzoeke ernstig de zaak
maar ook: niemand late zich door onbewe
zen bezwaren zooals deze, of door die, welke
voor alle landverhuizing gelden, schokken in
zijn vertrouwen.
IV.
Een volk is geen hoop zielen op een stuk
grond, heeft Da Costa eens gezegd. Er is
organisch verband, samenhang tusschen de
verschillende deelen eener natie.
Geschiedenis en taal zyn het krachtige
cement voor volkseenheid.
Gelijk in geestelijken zin de een tot den
ander niet zeggen kan, ik heb u niet noodig,
zoo evenmin in maatschappeljjsen en stof-
felyken zin.
Door behoefte en belang is er een band
om het nationale leven geslingerd, die de
laagst geplaatste evengoed als den hoogstge-
plaatste omvat.
Alzoo is er ook een internationaal leven.
In het familieleven, in het nationale leven
en in het internationale leven heeft het God
behaagd de eenheid van het menscheljjk
geslacht te toonen.
Ook hier teekent zich weder duidelijk het
verschil tusschen de levensbeschouwing van
den antirevolutionair en die van den socialist.
De socialist rekent met individuen, hjj
telt zooveel eenheden, de chri-ten spreekt
van ik en myn huis.
De socialist is cosmopoliet, de wereld is
menschen giet.
Wat een fluiten en blazeD onder die
fameuze glazen bekappingWat een getoeter
op die koperen horens der tramconducteurs,
wat een gebrul van de stoombooten
Deze tweede zeehaven van België—Ant
werpen is de eerste maakt op het eerste
gezicht slechts den indruk van handelsdrukte.
Het badleven bepaalt zich tot den dijk en
éene straat met eene ruime omgeving achter
waarts. Maar die dijk is dan ook de moeite
waard.
Die reeks prachtige gevels van de zomer
residentie van koning Leopold tot de Pier
doet u vragen welke het meest te prijzen is.
Hier zyn ze geheel uit hardsteen, vjjf
verdiepingen hoog, daar van gebakken steen
met ranke torens. Hiervan onder tot boven
in koepelvorm, overdekt met groen en
bloemen, daar in den vorm van een druip
steengrot, hier imitatie van antiek in- en
uitwendig, en ginds weder streng en fijn.
Alles getuigt hier van weelde.
En de dijk zelf
Iedere voet grond moet hier veel gekost
hebben. Over een groote breedte gansch
en al bevloerd met de fijnste parkette
geltjes, en geheel omkleed met bazalt, waarin
talrijke gemakkelijke trappen tot afdalen
op het strand, en begrensd door een Pier
een fameus zeewerk, dat schatten moet
gekost hebben. De pier is wandelplaats,
zich twintig minuten in zee uitstrekkende,
ruim zoo breed als de Kanaalbrug te Middel
burg en op het eind uitloopende in een
rondte in zee, waarop een uitspanningstent,
rondom van spiegelglas, een muziektent
met honderden stoelen, en vischtuig in over
vloed.
Hier kan menj niet aan, maar in zee
gezeten, genieten van het gezicht op de
drukke haven, de groote zee, en de prachtige
Boulevard, 's avonds stralende in het heerlijk
ste kunstlicht.
Het aanzien van den dijk wisselt met de
