1892. No. 145.
Dinsdag 6 September.
Zesde jaargang.
DtuaaCf mlioif Caaf
3tc(i nicf Bespotten!
VERSCHIJNT
PRIJS DER ADVERTENTIES
G. M. KLEMKERK. te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
IJK.
De Zondagschool.
HE ZEEUW.
UITGAVE VAN
ei.ken MAANDAG- "WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND
van 1 5 regels 25 cent iedere regel meer 5 cent
Prjjs -ver drie maanden franco p.p.
0.95.
en
Familieberichten van 1 5 regels 50 cent, iedere regel
Enkele nummers
f 0.02'.
meer 10 cent.
St. Annaland 6 September des middags en
7 SeptemberSt. Filipsland 8 September
Oud Vosmeer 9 September.
Tholen 10 en 12 September.
Poortvliet 13 September Scherpenisse
14 September St Maartensdijk 15 en 16
September.
Aan den vooravond van den dag waarop
in Zeelands hoofdstad een aantal vrienden
der Zondagschool uit heel Nederland samen
komen om hare belangen te bespreken,
wenscht De Zeeuw als trouwe tolk harer
lezers alle leden van Jachin een hartelijk
welkom toe te roepen.
Ook op Zeeuwschen bodem wordt de
Zondagschool gewaardeerd, en worden hare
verzorgers met sympathie begroet.
De Zondagschool brengt in onze steden
en dorpen het Evangelie aan velen, die
dat heilswoord in kerk of school of huisge
zin nooit hooren.
De Zondagschool zaait een zaad, een heer
lijk zaad, dat zeker, hier op rotsen, daar
in de doornen terecht komt, maar toch ook
hier en daar in vruchtbare aarde valt en
tien- of meervoudige vrucht voortbrengt.
De Zondagschool is een kostelijk instru
ment tot ontwikkeling van de jeugdige
leden der gemeente die haar als onderwijzer
of als onderwijzeres dienen.
Door dit voortgezet catechetisch onder,
wjjs vergadert menigeen zich een fonds
van kennis, dat wij ouderen hen benijden.
En voor de kinderen, èn voor het onder
wijzend personeel heeft de Zondagschool
onze hartelijke liefde.
Niemand beschuldige ons nu van exclu
sivisme. Want uitdrukkelijk zeggen we de
Zondagschool. De vergadering van Jachin
is, slechts de aanleiding om dit woord van
waardeering te schrjjven.
De Zondagschool is, geljjk velen bekend
is van Engelsch-Methodistischen oorsprong,
en in ons land bekend gemaakt door dr.
A. Capadose, eender meest bekende zonen
van het Reveil, geestelijk zoo na aan het
Methodisme verwant.
Methodisme en Calvinisme hebben |als
twee naast elkander loopende stroomen,
een diepe bedding in ons geestelijk leven
gegraven. Ook in de Zondagschool heeft
die tweeërlei strooraing zich geopenbaard.
Jachin heeft een Calvinistische ent op
dezen Methodistischen stam geoculeerd.
Het is in geenen deele de roeping van
De Zeeuw om critiek te oefenen op eene
van deze twee geestesstroomingen.
Zeker is het de roeping van ons blad,
dat allen wenscht te vereenigen, die zich
in Zeeland rondom de Heilige Schrift en
de aloude Belijdenis scharen, om namens
allen, zoowel van hen die op deze als van
die op gene wijze de Zondagschool wenschen
te steunen, de broeders die samenkomen
welkom te heeten en hun Gods zegen op
hun arbeid toe te bidden.
Indien de Calvinist in den Methodist den
moed en de zelfverloochening die zijn op
treden kenmerkt, eert, en indien de Metho
dist in den Calvinist het kloeke en pittige
dat hem onderscheidt waardeert, en dan
eens het oog niet uitsluitend richt op de
gewaande of werkelijke gebreken van zijn
naaste zijn vijand of tegenstander is
bij toch niet dan is het goed voor
beiden.
Wie zich in eigen kring opsluit, verarmt,
maar die een oogbol sympathie ook buiten
15)
FEUILLETON.
DE HEMEL OPAARDE
In de Jaren I90I-1912.
(Stof.)
«Wij namen aan», antwoordde de grijs
aard, «dat wanneer alles gelijk gemaakt
was, als niets meer aan iemand in het
bijzonder maar alles aan allen zoude toe-
behooren, dat dan ieder zich als een lid
van de geheele menschheid zoude gevoelen
en in haar dienst gewillig arbeiden zoude.
Dat dan in eens alle zelfzucht, alle eigen
belang zouden ophouden; dat ieder, man of
vrouw, grijsaard of jongeling, al zijne wen
schen, zijne hoop, zijne begeerten en harts
tochten in eens zoude ondergeschikt maken
aan het algemeen belang; dat dan niemand
meer voor zich alleen, maar ieder vooralle
anderen leven, werken, handelen, lijden en
dulden zoude, zonder een geest, die hem van
Boven daartoe drong. Het was enkel
dwaasheid, dat te gelooven 1 Zal een moor
man zijne huid veranderen? Kan iemand
maar van zeiven een volkomen wezen
worden, al wil hij ook Kan men van een
den kring zijner onmiddellijke emgeving
slaat, verrijkt zjjn geest en beoefent de
liefde, zoo uitdrukkelijk door God bevolen.
Het nut der vogels.
Meermalen wezen wij op het nut van
sommige vogels.
Wjj geven hieronder nog een opgaaf, die
ongetwijfeld met belangstelling zal worden
nagegaan.
De reiger beschermt het hoornvee tegen
wespen en vliegen.
De ooievaar voedt zich met kruipdieren,
ja zelfs met adders, insecten, wormen, hage
dissen en muizen smaken hem heel goed.
De havik en de buizerd verslinden gedu
rende een paar jaar meer dan 4000 ratten
en muizenin sommige streken dooden de
buizerds jaarlijks wel 20,000 muizen.
De uil vervolgt allerhande schadelijke in
secten en maakt ook jaeht op veldmuizen,
huismuizen en sprinkhanen.
De ekster eet de houtvernielende insecten.
De raaf vernielt talrijke schadelijke enger
lingen, waaruit na verpopping de min scha
delijke meikever te voorschijn komt.
Als de specht zich tegen een boom aan
klampt en dan met zijn sterken, puntigen sna
vel zijn timmermanswerk begint, meenen
sommigen, dat de vogel zulks doet uit ver
nielzucht en den boom zoo doende bederft.
Door dat gedurig kloppen komen er rupsen,
kevers en wormen uit den boom te voorschijn,
welke de specht dan weet te snappen.
De koekoek eet graag behaarde rupsen,
waarvan hij er soms 500 in één dag kan
verorberen; nachtvlinders, mej kevers en
andere kevers lust hij ook.
De merel zuivert de moestHinen van allerlei
schadelijk ongedierte ei eet ook kleine week
dieren.
De leeuwerik vervolgt zeer ijverig kevers,
vlinders, spinnen en rupsen, ook gebruikt
hij allerlei zaden van onkruid, zooals herik,
klaprozen, wilde wikken.
De kievit is de vjjand van den vernielzuch-
tigen paalworm, die jaarlijks aan het hout
der dijkwerken een enorme schade toebrengt;
ontelbare insecten en eene groote menigte
wormen en weekdieren vernielt hjj.
De spreeuw zoekt in geploegde akkers de
engerlingen op, zuivert gemaaide graslanden
van rupsen, bemachtigt op weilanden talrijke
sprinkhanen en regenwormen en is verzot
op bladluizen.
De schelmachtige musch schijnt schade
loosstelling te willen geven voor hare talrijke
diefstallen door kevers, rupsen en andere
diertjes aan te randen, die zoo schadelijk
voor de vruchtknoppen der ooftboomen zijn.
De vinken brengen hunne jongen met
insecten groot en eten vele onkruidzaden,
sommige zelfs die van brandnetels en distels.
Het winterkoninkje huppelt in hoeken en
gaten en vangt daar vliegen, kevers, dui-
zendpooten, pissebedden, rupsentevens is
het een eerste liefhebber van spinnen.
De nachtegaal is een groot vernieler van
miereneieren, rupsen, nachtvlinders en andere
insecten.
De zwaluw doodt in de vlucht een onnoe
melijk aantal insecten men heeft uitgere
kend, dat een zwaluwpaar «n hunne jongen
dagelijks ongeveer 6000 insecten noodig
hebben.
Het kwikstaartje pikt duizenden insecten
eieren, poppen en larven weg en vangt de
muggen en vliegen weg, die onzen runderen
het leven lastig maken.
De meezen zjjn ware tuin- en boschbe
schermers. Vrucht- en loofboomen, struik
gewas, kleine boschjes worden door hen
wolf een lam maken en van een havik een
duif, als God geen wonderen doet? Zulk
geloof was waanzin, maar wij koesterden
het allen, allen, totdat ons de oogen open
gingen en wjj bemerken moesten, dat de
nieuwe orde van zaken niet anders dan het
onvolmaakte, het dierljjke in de menschen
gelegenheid gaf zich te ontwikkelen en te
openbaren. De aandrift mjjn zoon», voer
hij wat later voort, «om zichzelven en de
zjjnen door krachtsnispanning en arbeid boven
anderen te verheffen en vóór anderen uit
te komen, die aandrift is ons door de natuur
gegeven en kan niet uit de borst verwjjderd
worden. Noem haar zelfzucht of eigenbelang,
of strijd om het bestaan, of hoe gjj wilt,
het is een feit dat zjj alleen handel en
verkeer en welvaart en kunst en wetenschap
in het leven roept en de menschheid tot
vooruitgang drjjft. De Geest van Christus,
die het Evangelie ons leert kennen, bewaart
die aandrift voor overdrjjving en stelt ons
in staat om het belang van anderen even
hoog te achten als het onze. Maar van dat
Evangelie wilden wjj niets weten en het
was voor ons als onder een sluier verborgen.
Die aandrift, die zich uiten kan op eene
van alle vernielers gereinigd.
Het roodborstje, in eene kamer opgesloten,
kan in één uur zeshonderd muggen of vlie
gen vangen.
Ook de wielewaal zuivert de bladeren en
takken der boomen van rupsen, vlinders en
kevers.
Dag uit dag in zjjn deze dieren in meer
dere of mindere mate werkzaam ten nutte
van den landbouwer. Zij hebben alle recht
op bescherming van zjjne zijde en vele zijn
er onder, die deze bescherming dringend
van noode hebben.
En waar bljjft vaak de beschermende
hand van den landbouwer
Y Bij de el.
Sehaepman is, zegt de Maasbode, met
Vondel niet vergelijkbaar«een heuveltje
naast een Alp.»
Waarom niet
Wel I leg maar eens «de poëtische ge
schriften van Dr. Schaapman naast de
Vondel uitgave van Van Vloten, 2 deelen
in groot formaat, elk van 800 bladzjjden met
twee kolommen, in zeer kleine letter ge
drukt.»
Dit is inderdaad treffend. Ter vergelijking
van twee dichters tot maatstaf te bezigen het
aantal volgedrukte bladzijden 1
Ons dunkt, Vondel, al was hij bjj zijn
leven kousekoopman, moet zich, bjj het ver
nemen van zoo'n winkeliers-argument in
zjjn graf hebben omgedraaid ProtIV. Br.)
V De gewapende wede.
Hoe dankbaar ook voor de rust en kalmte,
die thans in Europa heerschen, houden wjj
toch het hart vast voor de groote kosten
die zij na zich sleepen.
De vjjf groote mogendheden in wier han
den menscheljjkerwjjs de beschikking over
den vrede berust, hebben in weerwil daar
van te zamen een leger op de been dat
jaarlijks 2200 miljoen gulden kost; zjj on
derhouden, voeden, kleeden, huisvesten en
oefenen dagelijks een corps landverdedigers
ten getale van 2Vs miljoen en dat in
vredestjjd.
In oorlogstjjd kunnen zjj ruim 22.000.000
soldaten op de been brengen.
Frankrjjk onderhoudt op een bevolking
van 38 miljoen zielen een leger van 509
duizend man en 129 duizend paarden. In
oorlogstijd 4 miljoen man. Leger en vloot
samen kosten dit land jaarljjks 800 miljoen
francs, dat is 22 fr. per bewoner: ruim
een vierde deel der staatsbegrooting gaat
weg aan den gewapenden vrede.
Duitschlands leger is 517 duizend man
sterk en 94 duizend paarden. In oorlogstijd
4Va miljoen.
Oostenrijk besteedt per jaar 350 miljoen
fr. aanzijn leger. Het telt 338 duizend m«n.
In oorlogstijd 2 miljoen.
Italië 276 duizend man met eenjaarlijk-
sche uitgaaf van 372 miljoen francs. In tijd
van oorlog 3 miljoen soldaten.
Rusland brengt in oorlogstjjd 5 miljoen
man op de been, en onderhoudt er dagelijks
818 duizend.
Ontzaglijke cijfers inderdaad die ons recht
geven tot de vraag Hoe lang zullen deze
staten het zoo kunnen volhouden alvorens
het Staatsbankroet te hebben bereikt? En
hoevele zielen zullen in deze leger- en kazerne-
afmosfeer jaarlijks wel worden verwoest.
Het is inderdaad jjselijk, zulke tot de
tanden gewapende volken te hooren beweren,
dat het thans vrede is, vrede en geen gevaar.
Maar het is de oude spreuk van Bis-
n—au—a—
goede én op eene verkeerde wjjze, werd door
den sociaal-democratisshen Staat geheel uit
het oog verloren, en toen hjj haar ziea
moest, beproefde hij haar met bloedige hand
te onderdrukken. Dót was de geestelijke
krankheid, dat men geloofde, dat men waan le,
dat wjj de menachea anders kunnen maken
dan zij van nature zjjn, en vergat dat zjj
alleen door gehoorzaamheid aan God anders
en beter kunnen worden».
Onder dit gesprek waren zjj eene schoone
kerk genaderd, die, op eenen heuvel gelegen,
het omliggende land scheen te overzien en
naar boven te wjjzen. Het gouden kruis
op den koepel blonk in de ondergaande zon,
zoodat daarvan stralen schenen uit te gaan
over de groote stad, die zich aan den voet
van den heuvel uitstrekte. Het was de
«Kerk der Gedachtenis,» die het van zijne
zware ziekte genezene volk zjjnen ouden,
trouwen God had gewijd. Beide mannen
stonden stil en zagen zwijgend op tot het
schoone, rustige huis Gods, een gedenkteeken
tot vermaning voor volgende geslachten.
«De laatste en eigenlijke grond en oorzaak
van de zware krankheid, waaronder wjj ge
leden hebben,» zeide de oude man, zich met
marckDie den vrede wil, wapent zich ten
oorlog.
5 Sept. '92.
Goes. Onze stad leed wederom een
gevoelig verlies door het plotseling afsterven
van den heer C. E. Massee, industrieel en
groothandelaar, onder den naam firma wed.
Massee Zn. alhier.
Zondagmiddag met zjjn echtgenoote ten
huize van den heer Diehl, directeur der
hoogere burgerschool zjj nde, zakte hij onder
het gesprek plotseling ineen en was terstond
een lijk.
Vele ingezetenen betreuren het verlies van
dezen in menig opzicht eigenaardigen man.
Bedeeld met een zeldzamen, vindingrjjken
ondernemingsgeest, wist de heer Massee al
spoedig na zijn optreden zjjne zaak tot een
groote hoogte op :te voeren en zijne han
delsbetrekkingen tot zelfs in Noord- en
Zuid-Amerika uit te breiden, zoodat zijne
firma een wereldberoemden naam mocht
verwerven. Op binnen- en buitenlandsche
tentoonstellingen ontving zij tal van bekro
ningen voor hare landbouwwerktuigen en
andere machinerieën.
De Zeeuwsche landbouw heeft aan den
overledene groote verplichtingen. Hij toch
was de man die voor ruim 30 jaren toen
hjj begon aan de Landbouwwerktuigen zjjne
bijzondere aandacht te schenken, op eens
den toon aangaf om door lagere noteeringen
ook den kleineren landbouwer het aanschaf
fen daarvan mogelijk te maken.
Van toen af dateert feiteljjk de bloei der
firma Massee en ook die der andere werk
tuighandelaars, die zijne prjjzen nolens volens
wel moesten volgen.
In geene provincie is o. a. het gebruik
van zaaimachines reeds sedert zoovele jaren
algemeen ingevoerd als in Zeeland, hetwelk in-
dit opzicht eene eereplaats in Nederland in
neemt, die het aan den werkzamen Massee te
danken heeft.
Ook tal van andere ondernemingen van
den heer Massee, onder anderen in den laat-
sten tjjd de vervaardiging van zwemvesten,
verschatten aan vele minvermogenden brood.
Het belang der burgerjj steunde hij met
woord en daad.
De overledene was van 1880 tot 1883
lid van den gemeenteraad en van de finan-
cieële comissie in den raad. Schoon herkozen
kon hjj wegens de bekende eedsquaestie
geen zitting nemen.
Hoewel geen geestverwant van hem op
menig gebied, geven wjj gaarne verzekering
dat door Massee's verscheiden het aantal
karakters in deze stad weder met een
verminderd is.
De Heere trooste de zjjnen.
Evenredige vertegenwoordiging. In de
Vragen des Tijds bespreekt de heer mr. Van
Gilse het stelsel van evenredige vertegen
woordiging dat in het Zwitsersche kanton
Neuchatel is ingevoerd. De schrjjver begint
met eene verdediging van het beginsel der
evenredige vertegenwoordiging, dat geen
«blauw ideaal» is zooals prof. Spruyt eens
leeraarde, maar een practisch uitvoerbaar
rechtvaardigheidsbeginsel, zooals te Neuchatel
gebleken is. Daar ontvangt de kiezer een
gestempeld couvert, waarop evenveel ljjnen
zjjn getrokken, als er afgevaardigden in zjjn
district moeten worden gekozen.
Hjj kan die namen op dat couvert schrjjven,
en dan is ,dat zijn stembiljet, of wel een
gedrukte candidatenljjst in het couvert steken
en dit laatste blanco latenin dat geval
is het gedrukte biljet geldig. Hij mag geen
andere namen op zijn biljet schrjjven dan
ernstigen blik tot den jongere wendende,
«is dat wij, menschen, de oude waarheid
bespotten en eindelijk vergaten, die dóór,
boven den ingang, met gouden letteren
geschreven staat, opdat onze kinderen en
kindskinderen haar niet vergeten zouden.»
En het hoofd ontblootende las hij met
luide stem
Het slot van dit feuilleton ontleenden wjj aan
de indertjjd door ons besproken vertaling van
„Der Himmel auf Erden", met een voorrede
van ds. Sehuller tot Peursem, uitgegeven
bjj v. Sijn.
Wjj wenschen dit geschrift in tienduizen
den handen. De lezer bedenke echter dat het
een vertaling is uit het Duitsch. In Duitsch-
land wordt het militarisme beschouwd als
d e geneesmeester voor de kwaal. Onnoodig
te zeggen dat wjj de overwinning van het
kwaad niet in de sabel zoeken, maar in
het evangelie.
