1892. No. 138.
Zaterdag 20 Augustus.
Zesde jaargang.
VERSCHIJNT
G. M. KLEMKERK, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIES
DE HEMEL OP AARDE.
In de jaren 1901- 1912.
Gemengde Berichten.
ei ken MAANDAG- WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND
Prgs per drie maanden franco p. p. f 0.95.
Enkele nummers10.02'.
UITGAVE VAN
EN
van 1 5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent
Familieberichten van 1 5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
19 Augustus 1892.
Cijfers der Unie.
Wij ontvingen dezer dagen het jaarverslag
der Unie «een school met den Uijbel».
Uit dat verslag blijkt, dat in 1891 voorde
christelijke scholen is uitgegeven f 1.740.000
en daarentegen als rijkssubsidie is ontvangen
f435.000, zoodat ten slotte nog f 1.305.000
uit particuliere bijdragen moest worden
gevonden.
Zegge een millioen driemaal honderd
duizend gulden.
Die cijfers spreken. Men leert er, volgens
de Nieuwe Wageninger, drieerlei uit.
Vooreerst een bewijs, hoe daardoor gelo
genstraft wordt, het beweren van liberale
zijde aangevoerd, dat de vrije school zoo
bevoordeeld zou zqn door de schoolwet-
Mackay.
Waar voor de openbare school nog steeds
der kosten van overheidswege wordt bij
gepast, krijgt de christelijke slechts lU als
subsidie. Juist een omgekeerde verhouding.
Nog altijd dus is er van vrqe concurrentie
van een strjjd met gelijke wapenen geen
sprake. Nog altijd blijkt dat de zoo hoog
opgehemelde neutrale school alleen staande
kan worden gehouden door een geldelijke
protectie uit den openbaren kas, driemaal
zoo groot als aan het christelijk onderwijs.
Ten tweede blijkt uit die cijfers, wie
het meest voor goed onderwijs over hebben.
De liberalen hebben altijd veel op met goed
onderwijs. Zij hebben geen woorden krachtig
genoeg om daarvan te schetteren. Maar als
het op daden aankomt, op betalen, dan
laten zjj ditaan anderen over.
Ten derde blijkt uit die cijfers hoe hoog noo-
dig het is, dat de voorstanders van christelijk
onderwijs niet verflauwen in hun offervaardig
heid, door het tumult der liberalen dat het
mooie er nu af was,» nu de voorstanders
van christelijk onderwijs daarvoor subsidie
aanvaarden van het Rjjk, dat de dubbeltjes-
quaestie de hoofdquaestie bleek, schijnen
sommigen in de meening te zijn geraakt dat
hunne hulp niet meer noodig is. Het tegen
deel is waar. Eendrachtige samenwerking
blijft noodig, blijft onmisbaar.
Goes, 18 Aug. Gisteren werd de ver
gadering gehouden der afgevaardigden van
de verschillende administratieve vereenigio-
gen in Zeeland, tot tweede lezing van het
ontwerp-reglement voor een fonds tot uit-
keering op zekeren leeftijd en onder zekere
omstandigheden aan burgemeesters, secre
tarissen en ontvangers der gemeenten Na
breedvoerige beraadslaging over verschillende
vakken, welke beraadslaging getuigde van
onverdeelde belangstelling in de poging om
het fonds te vestigen, die van de Vereeniging
van burgemeesters en secretarissen in Zuid
en Noord Beveland uitgaat, werd met
algemeene stemmen het ontwerp aangeno-
8)
FEUILLETON.
Zjj overlegden nu, hoe zjj den avond
zouden doorbrengen.
Zjj besloten naar een van de grootste
gezelschapshuizen te gaan.
Na een wandeling van een kwartier be
reikten de beide vrienden de vroegere hoofd
kerk, die in een groote danszaal was her
schapen.
Niemand ergerde er zich aan, dat in een
huis, waar vroeger God werd gediend, nu
werd gedanst, want men had met God
afgerekend. Dansen was geen zonde. Zonde
Hoe kon men het woord nog noemen 1
Dat was een uitvinding van de dommen,
om de tnenschen angst aan te jjagen. Wat
waren die arbeiders vroeger toch domkop
pen, om zich door zulken onzin te laten
verschrikken
Terwijl Frits en Koenraad binnentraden,
zei de eerste:
tGjj treft het niet erg, Koenraad, het is
heden zusteravond, of, zooals gq zeggen
zoudt, vrouwenavond. Dan kan men zich
halfdood dansen, want heden vragen de
zusters de broeders ten dans. Onze staat
kent geen onderscheid tusschen mannen of
vrouwen. Naar de grondstelling: «geljjk
recht voor allen», noodigen den eenen avond
de mannen, den anderen avond de vrouwen
ten dans. En dansen moet men, of men
wil of niet.»
De broeders namen plaats op stoelen
langs den wand, en de zusters monsterden
de rjj. Zij waren deels keurig gekleed,
anderdeels smerig en slordig. De nieuwe
staat liet hierin volkome vrijheid.
Met een kus koos iedere zuster zich een
broeder, en nu ging het er op los.
men en het bestuur der genoemde Vereeni
ging gemachtigd, daarop de koninklijke
goedkeuring te vragen, ten einde als rechts
persoon te kunnen optreden.
Na afloop der werkzaamheden werd aan
het bestuur der Bevelandsche vereeniging,
bjj monde van den heer jhr. M. W. de
Jonge van Ellemeet, burgemeester van
Oostkapelle, namens de zustervereenigingen
dank betuigd voor het initiatief in deze zaak,
welke zulke goede resultaten voor de bedoelde
ambtenaren zal kunnen opleveren.
(N. R. C.)
Een 98tal schippers te Tholen heb
ben zich bij adres tot den minister van
waterstaat enz. gewend met verzoek, dat
maatregelen worden genomen tot verbetering
van den ellendigen toestand van het buitengat
van den Roozendaalschen en Steenbergscaen
Vliet. Zjj beweren, dat dikwerf 20 a 25
schepen tegelijk voor den Vliet komen, en
deze bjj harden tegenwind niet dan met
veel moeite, vaak niet zonder gevaren kunnen
binnenkomen.
Het Haagsche Dagblad kan het be
richt, dat de Koninginnen het voornemen
koesteren om de aanstaande Tentoonstelling
te Leiden van de Hollandsche Maatschappij
van Landbouw te bezoeken, ten stelligste
tegenspreken.
Tot lid van de provinciale Staten van
Utrecht, voor het district Breukelen, is
gekozen de heer J. H. de Waal Malefijt
(antir) met 1059 stemmen. De heer de
Voogd (lib) bekwam 908 stemmen.
Te TerNeuzen heeft een bijeenkomst
plaats gehad van Burgemeesters, Secreta
rissen en ontvangers der gemeenten in het
voormalige 5de district, daartoe op initiatief
van de heeren Hartman, Secretaris van Goes
en Dieleman secretaris van TerNeuzen, sa
mengeroepen tot bespreking der mogelijkheid
der oprichting eener administratieve vereeni
ging. Tot oprichting van zoodanige vereeni
ging wordt besloten en tot voorloopige be
stuursleden gekozen de heeren J. A. van Bo
ven, Burgemeester en J. Dieleman secretaris
van Ter Neuzen en L. N. Stubbe van Sas van
Gent.
Tot geneesheer op „Bloemen-
daal", de stichting der vereeniging tot
Christelijke verzorging van krankzinnigen
en zenuwlijders in Nederland, alhier, is
benoemd Dr. Schermers, arts te Rotterdam,
die de benoeming heeft aangenomen.
Het grootste gedeelte van de ongeveer 120
plaatsen der nieuwe stichtingen van de
vereeniging is reeds besproken. Het bestuur
heeft op de gewone voorwaarden een con
tract gesloten met Gedeputeerde Staten der
proviucie Zeeland voor 30 en met die der
provincie Groningen voor 50 patiënten.
Geslaagd voor het eerste examen voor
de betrekking van surnumerair der directe
Een groote. dikke, lompe vrouw had zich
meester gemaakt van Frits Weber.
«Gjj zult met mjj dansen, tot ik omval»,
had zij gezegd en dat wilde wat zeggen.
loch wist hij voor één dans vrij te ko
men en vond zijn vriend nog zitten. Er
waren meer mannen dan vrouwen, en zoo
was ook hij overgebleven, waarover hij niets
treurig was, want hij had spijt als haren
op zijn hoofd, hier binnengegaan te zijn.
Men mocht dan in dien nieuwen staat niet
meer van zonde willen hooren, hij voor
ziah had een afschuw van alles wat hij zag,
en noemde het de liederljjkste onzedelijkheid.
Hij zo u echter nog heel wat meer vernemen
over de zedelijkheidsbegrippen van den
nieuwe staat.
«Wel Frits, je hebt ook je portie van
avond», ze! hq.
«Ja, daar is niets aan te doen. Dikke
Anna zoo noemen wij haar, heeft grooten
invloed. Zq heeft mij wel al tienmaal
aangeboden met haar te trouwenmaar tot
heden heb ik er van kunnen afkomen. Zii
is mq te sterk. Zij heeft al heel wat mannen
gehad, waar het slecht mee gegaan is.»
«Mannen gehadIs zjj dan weduwe
«Weduwen hebben wq niet meer, wij
kennen alleen getrouwde en ongetrouwde
vrouwen. Nu trouwen gaat gemakkelijk
genoeg, daarvoor zqn verscheidene bureaux.
Ook hier in de danszaal is er een. En met
dertig dagen kan men weder van elkander
af, wanneer het niet bevalt».
«Dan beteekent het familieleven ook niet
veeLdenk ik
«Wq zqn allen één groote familie»
«En dan de kinderen vraagde Koen
raad.
«Niemand bemoeit zich met zqne kinde
ren. Wanneer zij geboren zijn, gaan zij naar
de groote opvoedingsgestichten en komen
aar °P hun twintigste jaar weder uit,
belastingen, invoerrechten en accijnzen de
heer J. M. Mulder van Breskens.
Middelburg. Een voorwerp dat ons
aangename indrukken geeft noemen wij
schoon, een voorwerp dat een tegenoverge
stelde uitwerking heeft leelijk.
Uitgenoodigd om een deur te bezichtigen
door twee leerlingen der Middelburgsche
Ambachtsschool gemaakt, een smid en een
timmerman,zeggen wij, gaarne die is schoon.
Deze deur in renaissancestijl bekoort het
oog, men zou onwillekeurig wenschen zoo'n
deur te bezitten met een daarbij passende
geve), naar het uithangbord te oordeelen
zou de gelukkige bezitter dan onder de
welgestelden kunnen gerekend worden.
De deur gaat naar Haarlem om daar als
premie voor een concours te dienen 't is
te hopen dat men na retour hem als
pronkstuk van inlandsche nijverheid in
Middelburg terug zal zien.
In architectonisch schoon kan het nieuwe
Middelburg met het oude nog niet wedijve
ren. Eenvormigheid, de vloek van het
moderne leven, is, misschien en gelukkig
minder dan in andere steden, toch ook in
dezen patriciër onder de vaderlandsche steden
niet buiten gebleven.
Van schoon gesproken, dat is niet minder
onze taal. Is het uw aandacht wel opge
vallen dat schoon en leelijk zoozeer kan
geaccentueerd worden. Schoon kanstijgen
tot het verhevene, leelijk tot het gruwzame.
Schoon en leelijk kan zich vereenigen
maar ook stijgen tot het vreeselijke
Een daad er. werk kan schoon zijn maar
ontzaglijk.
Dat is de climax van het schoone. Maar
de taal laat ook toe dat het schoone daalt.
Dan wordt het bekoorlijk, aanminnig
verleidelijk.
De mensch is schoon, de man verheven,
de vrouw bekoorlijk.
St. Maartensdijk, 18 Aug. Heden
middag had tusschen deze gemeente en
Scherpenisse een treurig ongeval plaats.
Terwql de landbouwer Kodde, van Poort
vliet, met zijn rijtuig van St. Maartensdijk
huiswaarts keerde, sloeg even buiten deze
gemeente zjjn paard op hol; het rijtuig brak
en door den daarop gevolgden val werd zijn
raedgezel M. Pape, mede een ingezetene van
Poortvliet, zoo ernstig aan het hoofd gewond,
dat men voor zijn leven vreest.
Een treurig ongeval had te Ouder
kerk plaats. Een geacht ingezetene uit
Amsterdam was met eenige zqner kinderen
alhier in de veenderij aan het visschen.
Zijne 14-jarige zoon, een mooi plekje ge
vonden hebbende naar hij meende, ging
van het gezelschap af. Opeens hoort de
vader hulpgeroep, direct toegesneld ziet
om in het groote arbeidsleger plaats te
nemen. Men heeft als vader geen plishten
en als moeder geen zorgen. De staat zorgt,
voor alles.»
«Nu, hierin benijd ik jelui niet», zei
Koenraad, «geen zorgen, maar oik geen
oudervreugde. Hoe heerlijk was dit in mqn
kindsheid, wanneer vader 's avonds moede
thuis kwam en wij hem tegensprongen
En wanneer moeder dan zei«Kinderen,
vader is te moe van het werk, laat hem
wat met rust,» zei hij altijd: «Nu, moeder,
voort moeten zij naar bed, laat ze nog maar
even bjj me», en hoe gelukkig waren wjj
dan niet! Dat geluk vau ouders en kinderen
heeft de nieuwe staat uiteengerukt.»
«Gaarne zou ik trouwen met een meisje
bij mij uit de buurt, wij hebben elkander
hartelijk lief», zei Frits Webcr.
«Waarom doe je het dan niet vraagde
Koenraad.
«Zij mag niet trouwen; de dokter heeft
verklaard, dat zij ljjdt aan bloedarmoede
en in onzen staat mogen alleen gezonde
menschen huwen. Hoeveel ellende kwam er
vroeger niet voort uit huwelijken van
zwakke en ongezonde menschen
«Het gaat met het huwelijk mooi toe in
jelui nieuwen staat», merkte Koenraad op.
«Het is aan alles te merken, dat Gods
Woord is afgeschaft, dat is wel het
«Och, dat hindert ons niet, maar wat
mij nu het meeste kwelt, is, dat ik op den
duur er niet van af zal kunnen om met
dikke Anna te trouwen, want wordt zq
mijn vijandin, dan kan zjj wel bewerken,
jk den langsten tijd gelee!d heb».
Vrije menschen», riep Koenraad spottend,
«vrije arbeiders noemt gij u Slaven, wil-
looze werktuigen van jelui commissie en
directeurenDikke Anna is dan in elk ge
val niet bloedarm, veel geluk dan met haar 1»
hij zijn kind van der. steilen oever afgegleden
in 't water spartelenin een oogwenk
sprong de vader hem na, doch geen redden
was mogelijk, de knaap verdween in de
diepte en werd eenigen tijd later levenloos
opgehaald.
Men stelle zich den toestand van den
ongelukkigen vader voor, die zijne zwak
ke vrouw de' tijding moest overbrengen.
Als een bizonderheid meldt men ons
dat bij P. de Jonge te Omlvosuieer een be
trekkelijk kleine kip een ei heeft gelegd
van zeventien lood dat ruim het gewicht
heeft van drie andere eijeren.,
Men Schrijft uit Kaatsheuvel van Don
derdag
Gistervoormiddag, circa 10 uur, was men
hier niet weinig verbaasd, een paar vracht
karren te zien, vergezeld van den heer Bal-
bian Van Doom, notaris te Utrecht, als
rentmeeester van een gedeelte derSprangsche
tiend, twee inarèchaussées te voet en een
300-tal Sprangsche ingezetenen, voor 't grootste
gedeelte schoenmakersknechts. Het werd
genoemden notaris, die te Sprang bezig was
met tienden en het nagaan der velden,
welke oog ft er opgestaan had, zoo lastig
gemaakt, dat hjj onder bescherming der
bijzijnde politie versterking kwam vragen.
De maréchanssées te paard waren direct
hiertoe bereid en toen vertrokken met den
notaris 5 marèchaussèes te voet en 3 bereden
naar Sprang. Een dichte drom volks versperde
hier den publieken weg: na driemaal ge
sommeerd te zijn zich te verwqderen, werd
de menigte door de paarden uit elkaar
gedreven. Enkele sabelhouwen zijn daarbij
uitgedeeld.
Terwijl eene vrouw te Grave de kin
deren even alleen liet, om eene boodschap
te doen, geraakten eenige voorwerpen, waar
mede het oudste kind zich vermaakte waar
schijnlijk door hot spelen met lucifers, in
brand, zoodat ook weldra de kleertjes van
het kind vlam vatten. Tengevolge van de
hevige brandwonden, die zijn lichaam be
dekten, is het binnen enkele uren overleden.
Op de timmerwerf van Ad. Guldemond
te Hillegom vermaken zich wel eens
kinderen door op de aldaar opgestelde delen
te klimmen om er later weer af te klauteren.
Ook zijn er grootere jongens, die er behagen
in scheppen de delen omver te werpen, zooals
zij dan ook Vrijdagavond deden, en toen
voorbijgangers hun verboden, antwoorden
dat de anderen ook 0*1 moesten. Hierin
werden zij verhinderd en toen de delen weder
opgestapeld werden, ontdekte men, dat het
bijna 7-jarig meisje van Van Wijngaarden
onder de planken verpletterd was.
Bessensap. Evenals voor bessengelei
perst men het sap uit de bessen en laat
dit dan door een flanel loopen omtefiltree-
ren. Daarna laat men het in een koperen
Werkelijk was Frits Weber dan ook
dezelfden avond nog met haar getrouwd.
Merkwaardige dingen werden bekend
gemaakt op de groote biljetten, die op een
Julimorgen van het jaar 1907 door de zon
werden beschenen. Met groote letters stond
daarop het volgende te lezen
BROEDERS! ZUSTERS 1
Weder zijn een groote menigte vervalschte
certificaten in omloop gebracht. Wie valsche
certificaten vervaardigt of in omloop brengt,
besteelt het volk den arbeid, die het van
hem te vorderen heeft.
Wie niet werken wil, zal verhongeren
maar niet stelen 1
Broeders 1 Zusters De commissie heeft
de galg bestemd voor de vervaardigers van
valsche certificaten. Helpt ze ons vinden.
Wie er een aanbrengt, zal een jaar vrijge
steld worden van arbeid.
In naam van de gemeenschap:
De opperdirecteur,
HOMMEL.
Drie vrouwen, in lompen gehuld, stonden
voor zulk een aanplakbiljet en praatten zacht
met elkander.
«Ik maak hem openbaar», fluisterde een
magere, ongeveer dertigjarige vrouw «ik
wil niet meer werken en die vervloekte
vent heeft al lang den dood verdiend. Heeft hq
mij niet als een hond behandeld 1 Voor mqn
part mag hij naar de hel varen
«Ga je gang maar», zei een klein, smerig
wjjf, «maar dan ga jq meteen de kist in,
want je weet wel, dat de vervalschers den
dood gezworen hebben aan ieder, die er een
verraadt?»
«De duivel hale de directeuren en de com
missie!» uitte een derde, «aan de galg
met hen 1»
Wordt vervolgd.)